باب خالد بن ولید

باب خالد بن وليد در ديوار شرقي مسجد النبي قرار داشته و در سده دوم ق. ششمين در از درهاي هشت‌گانه اين ديوار بوده است.[1] علت نام‌گذاري آن، روبه‌رو بودن با خانه خالد بن وليد مخزومي، از سرداران آغاز اسلام، در قسمت شمال شرقي مسجد بود.[2]

اين باب در گسترش مسجد به فرمان مهدي عباسي (حك: 158-169ق.) به سال 162ق. ساخته شد.[3] بر قسمت داخلي آن، عباراتي شامل بسمله و آيات 163-164 بقره/2: {وَ إِلهُكُمْ إِلهٌ وَاحِدٌ لاَ إِلهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ * إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلاَفِ ... وَ الْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ} و آيه 186 بقره/2: {وَ إِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ... يَرْشُدُونَ} نوشته شده بود. در قسمت بيروني آن نيز آيه 34 فاطر/35: {وَ قَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٌ شَكُورٌ} ديده مي‌شد.

بر كناره داخلي باب نيز عبارتي حاوي صلوات بر پيامبر(ص) و انجام كار به فرمان خليفه مهدي و به دست بصري‌ها و تاريخ آن نوشته شده بود.[4]

به سال 310ق. به فرمان مقتدر خليفه عباسي (حك: 295-320ق.) لنگه‌هايي از جنس چوب ساج براي همه درهاي مسجد النبي ساخته شد.[5] از سرنوشت باب خالد در دوره‌هاي پسين آگاهي در دست نيست تا آن گاه كه در بازسازي ديوار شرقي در دوران ناصر عباسي (حك: 575-622ق.) به سال 589ق. برداشته شد.[6]

منابع

اخبار المدينه: محمد ابن زباله (م.199ق.)، به كوشش ابن سلامه، مركز بحوث و دراسات المدينه، 1424ق؛ التعريف بتاريخ و معالم المسجد النبوي: سيد ضياء بن محمد عطار، مدينه، كنوز المعرفه، 1432ق؛ التعريف بما آنست الهجره: محمد المطري (م.741ق.)، به كوشش الرحيلي، رياض، دار الملك عبدالعزيز، 1426ق؛ الدرة الثمينه في اخبار المدينه: ابن نجار (م.443ق.)، به كوشش شكري، بيروت، دار الارقم؛ المسالك و الممالك: ابوعبيد البكري (م.487ق.)، به كوشش ادريان فان ليوفن و اندري فيري، دار الغرب الاسلامي، 1992م؛ المناسك و اماكن طرق الحج: ابواسحق الحربي (م.285ق.)، به كوشش حمد الجاسر، رياض، دار اليمامه، 1401ق.

ابوالفضل رباني

 

---