اسفار اربعه

اين كتاب ‌گزارش چهار سفر علي حجتي كرماني (1316 ـ 1379ش.) از پژوهشگران و نويسندگان علوم ديني است. او پس از گذراندن تحصيلات ابتدايي و متوسطه در كرمان وارد حوزه علميه قم شد و در سال‌هاي پيش از انقلاب اسلامي، در مبارزات سياسي بر ضد رژيم پهلوي شركت جست. او عضو هيئت علمي دانشگاه تهران و هيئت تحريريه مجله مكتب اسلام بود. وي نگاشته‌هايي از خود بر جاي نهاد؛ از جمله: اسلام و تبعيضات نژادي، اسلام آيين زندگي، فاجعه تمدن و رسالت اسلام، تاريخ و علوم قرآن، اسلام و فرهنگ قرن بيستم.[1]

اسفار اربعه از چهار بخش و دو ضميمه تشكيل شده است. بخش نخست آن، گزارشي از سفر اروپا (ص30ـ105)، بخش دوم و ضميمه اول، گزارشي از سفر رم و واتيكان و ايتاليا (ص109ـ193)، بخش سوم، سفر چين (ص197ـ311) و بخش چهارم، گزارشي از چندين سفر حج و عمره (ص315ـ351) نويسنده است. او سفر خود را در ذي‌حجه 1402 و شعبان 1412 و 1413ق. ‌گزارش كرده و با توجه به اين‌كه سفر نخست او در دوران جنگ تحميلي عراق با ايران رخ داده، به بازتاب جنگ در عربستان و ديگر كشورهاي جهان پرداخته است.

از ديگر ويژگي‌هاي اين سفرنامه، پرداختن به مسائل سياسي ‌ـ‌ اجتماعي معاصر ايران و جهان (براي نمونه: ص321ـ322) و آسيب‌شناسي رفتاري حاجيان و مسئولان حج است. (براي نمونه: ص326)

ضميمه دوم كتاب، سفرنامه حج برادر نويسنده، محمد جواد حجتي كرماني (زاده 1311ش.) است كه او نيز از پژوهشگران حوزه و دانشگاه است. در اين ضميمه، شرح واقعه كشتار حاجيان در جمعه خونين٭، ششم ذي‌حجه 1407ق. (1366ش.) در سه بخش ديده‌ها، نقل شده‌ها، و علل و پيامدهاي فاجعه (ص355ـ421) آمده است. بيان دقيق جزئيات اين رخداد همانند شمار تلفات زائران ايراني و غير ايراني و پليس سعودي بر پايه آمار كشور عربستان (ص372) و بازتاب آن در ايران، از ويژگي‌هاي اين ‌گزارش است.

اسفار اربعه با مقدمه فريده حجتي كرماني در انتشارات كوير به سال 1380ش. منتشر شده است.

منابع

گنجينه دانشمندان: محمد شريف رازي، قم، چاپخانه پيروز، 1354ش.

سيد حامد موسوي

 

---