احمد بن علی نیشابوری

ابوالحسن احمد بن علي بن محمد بن عبدلله بن حَمْش از نوادگان قاضي‌الحرمين عزيز بن عزيز، در سال 364ق. در خانواده‌اي دانشمند و توانگر ديده به جهان گشود.[1] او در خاستگاه خود، نيشابور، از محضر اساتيدي چون ابوبكر طرازي (م.385ق.[2]) و معافي بن زكريا (م.390ق.[3]) بهره برد.[4]

وي سپس به مكه مهاجرت كرد و همانند جدش منصب قضاوت و امامت حرمين را بر عهده گرفت. در منابع به زمان مهاجرت وي و مدت اقامتش در مكه اشاره‌اي نشده است. احمد در اين مدت كمك‌هاي مالي خود را از طريق بازرگانان به نيشابور مي‌فرستاد. وي همچنين از دوستان و همشهريان خود كه به حج مشرف مي‌شدند، پذيرايي مي‌كرد.

او پس از بازگشت به نيشابور، افزون بر قضاوت، توليت وقف را نيز پذيرفت. وي به نشر دانش توجه ويژه داشت. از شاگردان او مي‌توان حاكم حسكاني (م.490ق.) نويسنده شواهد التنزيل را نام برد كه كتاب الفوائد او تقرير درس استادش است.[5] وي در سال‌هاي پايان عمر در خانه خود به بيان و املاي حديث‌ مي‌پرداخت و بزرگاني بسيار در آن شركت مي‌كردند كه از جمله آن‌ها مي‌توان به محمد پدر تقي الدين صيرفيني نويسنده كتاب المنتخب من كتاب السياق لتاريخ نيسابور اشاره كرد.[6] او به سال 446ق. در 82 سالگي درگذشت.[7]

منابع

الانساب: عبدالكريم السمعاني (م.562ق.)، به كوشش عبدالله عمر، بيروت، دار الجنان، 1408ق؛ تاريخ الاسلام و وفيات المشاهير: الذهبي (م.748ق.)، به كوشش عمر عبدالسلام، بيروت، دار الكتاب العربي، 1410ق؛ الذريعة الي تصانيف الشيعه: آقا بزرگ تهراني (م.1389ق.)، بيروت، دار الاضواء، 1403ق؛ كشف الظنون: حاجي خليفه (م.1067ق.)، بيروت، دار احياء التراث العربي؛ المنتخب من كتاب السياق لتاريخ نيسابور: ابراهيم بن محمد الصيرفيني (م.641ق.)، به كوشش خالد حيدر، بيروت، دار الفكر، 1414ق؛ الوافي بالوفيات: الصفدي (م.764ق.)، به كوشش الارنؤوط و تركي مصطفي، بيروت، دار احياء التراث العربي، 1420ق.

سيد مجتبي حسيني

 

---