آل حَبوبی
آل حَبوبی: در زمره سادات علوی عراق، از نسل شریف عزالدین حُمَیْضه امیر مکه آل حبوبی ازخاندان‌های علوی مشهور شیعه در عراق‌اند.[1] آنان اصالت حجازی دارند[2] و با آل‌ عطیه، از اشراف حسینی حاکم بر مدینه[3] در نسب مشترک و از نسل شریف
آل حَبوبي: در زمره سادات علوي عراق، از نسل شريف عزالدين حُمَيْضه امير مكه
آل حبوبي ازخاندان‌هاي علوي مشهور شيعه در عراق‌اند.[1] آنان اصالت حجازي دارند[2] و با آل عطيه، از اشراف حسيني حاكم بر مدينه[3] در نسب مشترك و از نسل شريف ابو‌محمد عزالدين حُميضه، امير مكه (حك 701-718ق.) هستند[4] كه نسبش با 19 واسطه به امام حسن (ع) مي‌رسد.[5] حميضه در سال 718ق. از حجاز كوچ كرد و به سال 720ق. در عراق ساكن شد.[6] ابن شَدْقَم* براي او بازماندگاني در عراق و ايران برشمرده است[7] كه آل حبوبي از آن جمله‌اند. اين خاندان هنوز در حجاز به ويژه مدينه منوره بستگاني دارند كه آل سيد عمران از آنان است.[8] سيد حسن امين از آنان با عنوان «خانداني شريف» ياد كرده است.[9]
نام‌آورترين شخصيت علمي اين خاندان، سيد محمد سعيد بن سيد محمود آل حبوبي (1266-1333ق.) دانشمند بزرگ شيعه و رهبر مجاهدان عراق در برابر تجاوز انگلستان به عراق است[10] كه مدتي را در حجاز و نجد به تجارت گذراند.[11] وي در جواني از مشهورترين شاعران عراق به شمار مي‌آمد[12]؛ اما در 40 سالگي شعر را ترك كرد و از ميرزا حبيب‌الله رشتي، شيخ محمد حسين كاظمي، شيخ محمد طه نجف و شيخ محمد شربياني اجازه روايت گرفت.[13] عرفان و اخلاق را نيز از محضر آخوند ملا حسينقلي همداني فراگرفت.[14] پس از اشغال ليبي به دست ايتاليا در سال 1329ق. وي همراه آخوند خراساني و جمعي از فقيهان، با صدور فتوايي، مسلمانان را به دفاع از اسلام و جنگ با دشمنان فراخواند.[15] با شروع جنگ جهاني اول و تصرف بصره به دست نيروهاي انگليسي، وي سپاهياني از قبايل گرد آورد و در بصره ميان او و انگليسي‌ها جنگ سختي درگرفت؛ اما اين جنگ به شكست نيروهاي مقاومت عراق انجاميد. پس از اين ماجرا و در راه بازگشت به نجف اشرف، در پي فشارهاي روحي شكست از انگليس، در شهر ناصريه عراق درگذشت.[16] جنازه وي پس از تشييع تا نجف، در صحن حرم امام علي (ع) به خاك سپرده شد.[17] از وي آثاري چند بر جاي مانده است؛ اما جز ديوان شعرش هيچ يك به چاپ نرسيده است.[18]
از ديگر نام‌آوران اين خاندان، سيد علي (1296-1344ق.) فرزند سيد محمد سعيد آل حبوبي، عالم، خطيب و شاعر، نيز سيد محمود (متولد1323ق.) برادرزاده حبوبي بزرگ، فرزند سيد حسين بن سيد محمود آل حبوبي از شعراي عراق[19] را مي‌توان نام برد.
منابع
الاجازة الكبيره: عبدالله موسوي جزايري، قم، كتابخانه نجفي، 1367ش؛ الاعلام: الزركلي (م.1396ق.)، بيروت، دار العلم للملايين، 1997م؛ اعيان الشيعه: سيد محسن الامين (م.1371ق.)، به كوشش حسن الامين، بيروت، دار التعارف؛ تاريخ الحركة الاسلامية في العراق: عبدالحليم الرهيمي، بيروت، دار العالميه، 1985م؛ تاريخ النجف الاشرف: محمد حسين بن علي المسلمي العقيلي (م.1418ق.)، قم، دليل ما، 1427ق؛ تحفة الازهار و زُلال الانهار: ابن شدقم (م.109ق.)، به كوشش الجبوري، تهران، ميراث مكتوب، 1420ق؛ جهاديه: وزارت امور خارجه، به كوشش كاوسي عراقي و نصرالله صالحي، تهران، وزارت امور خارجه، 1375ش؛ دايرة المعارف تشيع: زير نظر سيد جوادي و ديگران، تهران، نشر شهيد سعيد محبي، 1375ق؛ الذريعة الي تصانيف الشيعه: آقا بزرگ تهراني (م.1389ق.)، بيروت، دار الاضواء، 1403ق؛ رسائل و فتاواي جهادي: محمد حسن رجبي، تهران، وزارت ارشاد، 1378ق؛ العقد الثمين في تاريخ البلد الامين: محمد الفأسي (م.832ق.) به كوشش فؤاد سير، مصر، الرساله، 1406ق؛ عمدة الطالب: ابن عنبه (م.828ق.)، به كوشش محمد حسن، نجف، المكتبة الحيدريه، 1380ق؛ مستدركات اعيان الشيعه: سيد حسن امين، بيروت، دار التعارف للمطبوعات، 1408ق؛ موسوعة طبقات الفقهاء: جعفر سبحاني، قم، مؤسسه امام صادق (ع)، 1418ق؛ موسوعة مكة المكرمة والمدينة المنوره: احمد زكي يماني، مؤسسة الفرقان، 1429ق؛ النجف الاشرف و حركة الجهاد: كامل سلمان الجبوري، بيروت، مؤسسة العارف للمطبوعات، 1422ق؛ نقباء البشر: آقا بزرگ تهراني، مشهد، دار المرتضي، 1404ق.
سيد علي حسين‌پور
[1]. نقباء البشر، ج2، ص814-815 .
[2]. نقباء البشر، ج2، ص815 .
[3]. موسوعة مكة المكرمه، ج1، ص160.
[4]. العقد الثمين، ج4، ص232.
[5]. عمدة الطالب، ص241.
[6]. نقباء البشر، ج2، ص814 .
[7]. تحفة الازهار، ج1، ص246.
[8]. نقباء البشر، ج2، ص815 .
[9]. مستدركات اعيان الشيعه، ج5، ص268.
[10]. تاريخ الحركة الاسلاميه، ص165؛ تاريخ النجف الاشرف، ص14.
[11]. الاعلام، ج6، ص142؛ نقباء البشر، ج2، ص816.
[12]. الذريعه، ج9، ص229.
[13]. الاجازة الكبيره، ص189-190.
[14]. اعيان الشيعه، ج9، ص344.
[15] رسائل و فتاواي جهادي، ص238-239؛ جهاديه، ص45-46.
[16]. نك: اعيان الشيعه، ج9، ص56؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج14، قسم2، ص722-723؛ الذريعه، ج9، ص229.
[17]. اعيان الشيعه، ج9، ص344؛ الذريعه، ج9، ص229.
[18]. الذريعه، ج9، ص229؛نقباء البشر، ج2، ص816.
[19]. الذريعه، ج9، ص229؛ مستدركات أعيان الشيعه، ج1، ص215؛ دائرة المعارف تشيع، ج1، ص161.
آل حَبوبي