مقالاتی که اندیشمندان ایرانی با محوریت «حج» می‌نویسند
حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قمی با بیان اینکه مجموعه پیشنهادهایی که قبلا از سوی اندیشمندان در نشستی در مدینه منوره مطرح شده بود، ویرایش و جمع‌بندی شده است، ضمن طرح حدود ۲۰ موضوع با محوریت حج از دانشمندان، فرهیختگان، اساتید و اندیشمندان ایرانی خواست درباره این موضوعات مقاله بنویسند.
به گزارش خبرنگار اعزامي پايگاه اطلاع‌رساني حج به مكه مكرمه، نشست دو و نيم ساعته تني چند از دانشمندان برتر جهان، چهره‌هاي ماندگار ايراني و اعضاي برجسته هيئت علمي دانشگاه‌هاي كشور به ميزباني بعثه مقام معظم رهبري در مكه برگزار شد.
در ابتداي اين جلسه، حجت‌الاسلام والمسلمين مرتضي خادمي دستجردي، نماينده بعثه مقام معظم رهبري در مكه با بيان اينكه «اگر نام نخبه بر كسي نهاديم، يعني او خود علم است، نه فقط عالم گفت: «ما اكنون در كنار درياي علوم مختلف هستيم و مقابل بزرگواري همه آنها اظهار ارادت و تواضع مي‌كنيم.»
وي ادامه داد: ما كوچك‌تر از آنيم كه بگوييم خدمتگزار معتمران و پذيراي شما هستيم. در اينجا، خداي متعال ميزبان كساني است كه بر او وارد مي‌شوند و قطعاً پذيرايي‌كننده آنها، كسي جز حضرت ولي عصر حجت بن الحسن (عج) نيست. از همين جا مفهوم حديث «تمام الحج لقاءالامام» تبيين مي‌شود كه اگر كسي بر خدا وارد شد، لقاء امام هم حاصل خواهد شد.
در ادامه اين نشست، حجت‌الاسلام والمسلمين محسن قمي با اشاره به اينكه نخبگان مي‌توانند با نبوغ خودشان، تحول اساسي و جدي در سفرهاي عمره و حج تمتع ايجاد كنند، اظهار داشت: براي اينكه كار ماندگاري از اين سفر باقي بماند، هر يك از نخبگان مقاله‌اي ارائه دهند.
وي افزود: هر كدام از فرهيختگان و دانشمندان حاضر، مقالات فراواني در ISI دارند كه در ميان آنها، پروفسور شمسي‌پور، رتبه اول كشور در اين زمينه است.
حجت‌الاسلام قمي با بيان اينكه مقالاتي كه در اينجا ارائه مي‌شود، در پايگاه خدا فهرست خواهد شد نه در جاي ديگر خاطرنشان كرد: از استادان و فرهيختگان تقاضا مي‌كنيم هر كدام در رشته تخصصي و فراتر از آن مقاله بنويسند. اگر تعداد مقالات قابل توجه باشد، مي‌تواند به كتابي تبديل شود كه بنياد ملي نخبگان با مشاركت بعثه مقام معظم رهبري آن را منتشر مي‌كند.
وي همچنين تأكيد كرد: دفاع از مكاتب ديني در خيلي از مقاطع مهم تاريخ بر عهده عالمان ديني نبوده است؛ بلكه عالمان دانشگاهي به دفاع از مفاهيم ديني برخاسته‌اند.
حجت‌الاسلام قمي ادامه داد: بيش از ۴۰ دانشمند فيزيك، كتابي در اثبات وجود خدا نوشته‌اند كه از خيلي كتاب‌ها نوشته شده در عرصه فلسفه و كلام، در جوانان تأثيرگذارتر بوده است.
وي با بيان اينكه موضوعاتي را در اين جلسه مطرح خواهم كرد كه جمع‌بندي نظرات انديشمندان و فرهيختگان گرامي و حاصل نشست قبلي در مدينه منوره است، با بر شمردن پيشنهادهاي تدوين شده براي نگارش مقاله در زمينه حج گفت: مجموع پيشنهادهاي كه من از نظرات خود دوستان و ديگر عزيزان جمع‌بندي كرده‌ام، بيش از ۲۰ عنوان است كه مي‌شود براي هركدام مقالاتي تدوين كرد، اما من به اختصار، عناوين بيش‌تر آنها را براي شما برمي‌شمارم.
حجت‌الاسلام قمي، اين عناوين را با «حج و هنر» آغاز كرد و اظهار داشت: ما با طرح اين عنوان مي‌خواهيم به نقش هنر در حج اشاره كنيم؛ اينكه تا حالا چقدر از اين ظرفيت در مسئله تقريب استفاده كرده‌ايم. حج و ديپلماسي علم و فناوري، موضوع بعدي است. يكي از نتايج حج مي‌تواند ملاقات فرهيختگان جهان اسلام باشد كه به جاي بنياد ملي نخبگان، يك بنياد نخبگان براي جهان اسلام داشته باشيم.
سومين موضوعي كه وي طرح كرد، «حج و امكانات جهان اسلام» بود. او در اين باره گفت: اينكه چگونه مي‌توانيم از امكانات جهان اسلام براي امت واحده بهره ببريم، مي‌تواند دستمايه نگارش يك مقاله قرار گيرد.
در اين بخش از سخنان حجت‌الاسلام قمي، دكتر ابوالفضل احمدي، جامعه‌شناس يك موضوع مشابه مطرح كرد و آن، «حج و جهاني شدن» بود.
«پيشينه همزيستي مذاهب اسلامي با يكديگر با تأكيد بر مسئله حج»، موضوع ديگر پيشنهادي حجت‌الاسلام قمي بود. او در اين باره گفت: پيداست كه آنچه امروز در برخي مناطق اسلامي اتفاق مي‌افتد با سيره سلف، چه شيعه و چه اهل سنت مخالف است.
موضوع بعدي پيشنهادي، عنوان جالبي داشت. حجت‌الاسلام قمي با استفاده از عنوان «حج و ميكروبيولوژي يا پاتولوژي فرهنگي» از دانشمندان ايراني خواست درباره آسيب‌هاي فرهنگي حج مقاله بنويسند. اينكه «آيا حج فرصت مناسبي براي طرح اختلافات كلامي است يا از آن بايد براي همزيستي و هم‌افزايي مذاهب اسلامي استفاده كرد؟» نيز موضوع بعدي پيشنهادشده بود.
حجت‌الاسلام قمي با بيان اينكه تشيع، پرچمدار آزادانديشي بوده و هنوز هم هست، يك موضوع ديگر هم پيشنهاد كرد و آن اين بود كه «بهترين راه براي مقابله با تبليغات ضدشيعي در حج چيست؟»
وي «جامعه‌شناسي ميزباني عربستان سعودي در حج» را به عنوان يكي ديگر از موضوعات مقالات انديشمندان و دانشمندان ايراني دانست و در توضيح موضوع گفت: بايد ديد آيا ميزبان وظايف خود را در ايام حج به درستي انجام مي‌دهد؟
او همچنين با اشاره به اهميت توجه چهره‌هاي دانشگاهي به موضوع ديگري گفت: حج و دانشگاه‌هاي جهان اسلام و اينكه آيا ما مي‌توانيم از ظرفيت حج براي دانشگاه‌هاي جهان اسلام بهره بگيريم، موضوع بعدي است. كنفرانس دانشگاه‌هاي جهان اسلام مي‌تواند در ايام حج تشكيل شود و رؤسا و استادان دانشگاه‌ها در اين زمان باهم گفت‌وگو كنند.
حجت‌الاسلام قمي، رمزشناسي و رمزگشايي حج را موضوع ديگر مقاله‌نويسي اساتيد بر شمرد و اظهار داشت: قبول داريم كه حج پررمزترين و سمبليك‌ترين مناسك ما را در خود جاي داده است. بنابراين هركس از ديد خودش به اين رمزها توجه كند، مي‌تواند در اين زمينه دست به قلم ببرد.
وي خواهان سفرنامه‌نويسي حج از سوي نخبگان شد و در ادامه گفت: اين سفرنامه‌ها همواره منبع خوبي براي تاريخ و شارحان آن بوده است.
«بقيع، مظلوم يا سرافراز» و «صورت و سيرت حج»، موضوعات ديگري بودند كه دكتر قمي براي نگارش مقاله به فرزانگان حاضر در جلسه پيشنهاد كرد و گفت: موضوع ديگري كه مطرح است، «نقش نظام سلطه در اختلاف بين مذاهب اسلامي» است. آمريكا، رژيم منحوس صهيونيستي و انگليس، چه نقشي در تقويت گروه‌هاي تكفيري و تفرقه انداختن بين مسلمين دارند؟ اينها موضوعاتي است كه مي‌تواند دستمايه نوشتن قرار گيرد.
حجت‌الاسلام قمي در پايان به دو موضوع ديگر نيز اشاره كرد و گفت: در جهان امروز، نياز توأمان به معنويت و علم و فناوري احساس مي‌شود. ما در جهاني هستيم كه بيش از هميشه هم به علم نياز دارد و هم به معنويت و اين قضيه توأمان است. اين يكي از موضوعات پيشنهادي ماست. همچنين «گرايش جامعه بشر به تفكر شيعه در عصر حاضر» به خوبي درك مي‌شود. جامعه جهاني متوجه تفاوتي بين تفكر شيعه و كساني كه نفي عقلانيت مي‌كنند، شده است. بنابراين امروز نگاه آنها به مسئله شيعه، روز به روز مثبت‌تر مي‌شود.
چهره‌هاي ماندگار و صاحبنظراني چون پروفسور مهدي محقق، پروفسور مجتبي شمسي‌پور، استاد جليل رسولي، دكتر محمدمهدي عليشاهي، دكتر محبوبه مباشري، دكتر محمدرضا خامي، دكتر ابوالفضل احمدي و… در نشست هم‌انديشي دانشمندان، فرهيختگان، اساتيد و انديشمندان ايراني حضور داشتند.
در ابتداي اين جلسه، حجت‌الاسلام والمسلمين مرتضي خادمي دستجردي، نماينده بعثه مقام معظم رهبري در مكه با بيان اينكه «اگر نام نخبه بر كسي نهاديم، يعني او خود علم است، نه فقط عالم گفت: «ما اكنون در كنار درياي علوم مختلف هستيم و مقابل بزرگواري همه آنها اظهار ارادت و تواضع مي‌كنيم.»
وي ادامه داد: ما كوچك‌تر از آنيم كه بگوييم خدمتگزار معتمران و پذيراي شما هستيم. در اينجا، خداي متعال ميزبان كساني است كه بر او وارد مي‌شوند و قطعاً پذيرايي‌كننده آنها، كسي جز حضرت ولي عصر حجت بن الحسن (عج) نيست. از همين جا مفهوم حديث «تمام الحج لقاءالامام» تبيين مي‌شود كه اگر كسي بر خدا وارد شد، لقاء امام هم حاصل خواهد شد.
در ادامه اين نشست، حجت‌الاسلام والمسلمين محسن قمي با اشاره به اينكه نخبگان مي‌توانند با نبوغ خودشان، تحول اساسي و جدي در سفرهاي عمره و حج تمتع ايجاد كنند، اظهار داشت: براي اينكه كار ماندگاري از اين سفر باقي بماند، هر يك از نخبگان مقاله‌اي ارائه دهند.
وي افزود: هر كدام از فرهيختگان و دانشمندان حاضر، مقالات فراواني در ISI دارند كه در ميان آنها، پروفسور شمسي‌پور، رتبه اول كشور در اين زمينه است.
حجت‌الاسلام قمي با بيان اينكه مقالاتي كه در اينجا ارائه مي‌شود، در پايگاه خدا فهرست خواهد شد نه در جاي ديگر خاطرنشان كرد: از استادان و فرهيختگان تقاضا مي‌كنيم هر كدام در رشته تخصصي و فراتر از آن مقاله بنويسند. اگر تعداد مقالات قابل توجه باشد، مي‌تواند به كتابي تبديل شود كه بنياد ملي نخبگان با مشاركت بعثه مقام معظم رهبري آن را منتشر مي‌كند.
وي همچنين تأكيد كرد: دفاع از مكاتب ديني در خيلي از مقاطع مهم تاريخ بر عهده عالمان ديني نبوده است؛ بلكه عالمان دانشگاهي به دفاع از مفاهيم ديني برخاسته‌اند.
حجت‌الاسلام قمي ادامه داد: بيش از ۴۰ دانشمند فيزيك، كتابي در اثبات وجود خدا نوشته‌اند كه از خيلي كتاب‌ها نوشته شده در عرصه فلسفه و كلام، در جوانان تأثيرگذارتر بوده است.
وي با بيان اينكه موضوعاتي را در اين جلسه مطرح خواهم كرد كه جمع‌بندي نظرات انديشمندان و فرهيختگان گرامي و حاصل نشست قبلي در مدينه منوره است، با بر شمردن پيشنهادهاي تدوين شده براي نگارش مقاله در زمينه حج گفت: مجموع پيشنهادهاي كه من از نظرات خود دوستان و ديگر عزيزان جمع‌بندي كرده‌ام، بيش از ۲۰ عنوان است كه مي‌شود براي هركدام مقالاتي تدوين كرد، اما من به اختصار، عناوين بيش‌تر آنها را براي شما برمي‌شمارم.
حجت‌الاسلام قمي، اين عناوين را با «حج و هنر» آغاز كرد و اظهار داشت: ما با طرح اين عنوان مي‌خواهيم به نقش هنر در حج اشاره كنيم؛ اينكه تا حالا چقدر از اين ظرفيت در مسئله تقريب استفاده كرده‌ايم. حج و ديپلماسي علم و فناوري، موضوع بعدي است. يكي از نتايج حج مي‌تواند ملاقات فرهيختگان جهان اسلام باشد كه به جاي بنياد ملي نخبگان، يك بنياد نخبگان براي جهان اسلام داشته باشيم.
سومين موضوعي كه وي طرح كرد، «حج و امكانات جهان اسلام» بود. او در اين باره گفت: اينكه چگونه مي‌توانيم از امكانات جهان اسلام براي امت واحده بهره ببريم، مي‌تواند دستمايه نگارش يك مقاله قرار گيرد.
در اين بخش از سخنان حجت‌الاسلام قمي، دكتر ابوالفضل احمدي، جامعه‌شناس يك موضوع مشابه مطرح كرد و آن، «حج و جهاني شدن» بود.
«پيشينه همزيستي مذاهب اسلامي با يكديگر با تأكيد بر مسئله حج»، موضوع ديگر پيشنهادي حجت‌الاسلام قمي بود. او در اين باره گفت: پيداست كه آنچه امروز در برخي مناطق اسلامي اتفاق مي‌افتد با سيره سلف، چه شيعه و چه اهل سنت مخالف است.
موضوع بعدي پيشنهادي، عنوان جالبي داشت. حجت‌الاسلام قمي با استفاده از عنوان «حج و ميكروبيولوژي يا پاتولوژي فرهنگي» از دانشمندان ايراني خواست درباره آسيب‌هاي فرهنگي حج مقاله بنويسند. اينكه «آيا حج فرصت مناسبي براي طرح اختلافات كلامي است يا از آن بايد براي همزيستي و هم‌افزايي مذاهب اسلامي استفاده كرد؟» نيز موضوع بعدي پيشنهادشده بود.
حجت‌الاسلام قمي با بيان اينكه تشيع، پرچمدار آزادانديشي بوده و هنوز هم هست، يك موضوع ديگر هم پيشنهاد كرد و آن اين بود كه «بهترين راه براي مقابله با تبليغات ضدشيعي در حج چيست؟»
وي «جامعه‌شناسي ميزباني عربستان سعودي در حج» را به عنوان يكي ديگر از موضوعات مقالات انديشمندان و دانشمندان ايراني دانست و در توضيح موضوع گفت: بايد ديد آيا ميزبان وظايف خود را در ايام حج به درستي انجام مي‌دهد؟
او همچنين با اشاره به اهميت توجه چهره‌هاي دانشگاهي به موضوع ديگري گفت: حج و دانشگاه‌هاي جهان اسلام و اينكه آيا ما مي‌توانيم از ظرفيت حج براي دانشگاه‌هاي جهان اسلام بهره بگيريم، موضوع بعدي است. كنفرانس دانشگاه‌هاي جهان اسلام مي‌تواند در ايام حج تشكيل شود و رؤسا و استادان دانشگاه‌ها در اين زمان باهم گفت‌وگو كنند.
حجت‌الاسلام قمي، رمزشناسي و رمزگشايي حج را موضوع ديگر مقاله‌نويسي اساتيد بر شمرد و اظهار داشت: قبول داريم كه حج پررمزترين و سمبليك‌ترين مناسك ما را در خود جاي داده است. بنابراين هركس از ديد خودش به اين رمزها توجه كند، مي‌تواند در اين زمينه دست به قلم ببرد.
وي خواهان سفرنامه‌نويسي حج از سوي نخبگان شد و در ادامه گفت: اين سفرنامه‌ها همواره منبع خوبي براي تاريخ و شارحان آن بوده است.
«بقيع، مظلوم يا سرافراز» و «صورت و سيرت حج»، موضوعات ديگري بودند كه دكتر قمي براي نگارش مقاله به فرزانگان حاضر در جلسه پيشنهاد كرد و گفت: موضوع ديگري كه مطرح است، «نقش نظام سلطه در اختلاف بين مذاهب اسلامي» است. آمريكا، رژيم منحوس صهيونيستي و انگليس، چه نقشي در تقويت گروه‌هاي تكفيري و تفرقه انداختن بين مسلمين دارند؟ اينها موضوعاتي است كه مي‌تواند دستمايه نوشتن قرار گيرد.
حجت‌الاسلام قمي در پايان به دو موضوع ديگر نيز اشاره كرد و گفت: در جهان امروز، نياز توأمان به معنويت و علم و فناوري احساس مي‌شود. ما در جهاني هستيم كه بيش از هميشه هم به علم نياز دارد و هم به معنويت و اين قضيه توأمان است. اين يكي از موضوعات پيشنهادي ماست. همچنين «گرايش جامعه بشر به تفكر شيعه در عصر حاضر» به خوبي درك مي‌شود. جامعه جهاني متوجه تفاوتي بين تفكر شيعه و كساني كه نفي عقلانيت مي‌كنند، شده است. بنابراين امروز نگاه آنها به مسئله شيعه، روز به روز مثبت‌تر مي‌شود.
چهره‌هاي ماندگار و صاحبنظراني چون پروفسور مهدي محقق، پروفسور مجتبي شمسي‌پور، استاد جليل رسولي، دكتر محمدمهدي عليشاهي، دكتر محبوبه مباشري، دكتر محمدرضا خامي، دكتر ابوالفضل احمدي و… در نشست هم‌انديشي دانشمندان، فرهيختگان، اساتيد و انديشمندان ايراني حضور داشتند.