شماره هفدهم مجله فرهنگ زیارت منتشر شد
هفدهمین شماره فصلنامه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و تاریخی فرهنگ زیارت به همت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت منتشر شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري رسا، فصلنامه فرهنگي، اجتماعي، سياسي و تاريخي زيارت كه با صاحب امتيازي حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت و مدير مسؤولي سيدعلي قاضي عسكر منتشر شده، در جديدترين شماره خود مقالاتي را در حوزه اسرار و معارف، تاريخ و رجال، اماكن و آثار و سفرنامه ارائه كرده است.
وحدت و يكدلي مسلمانان در نگاه مقام معظم رهبري، پيامبران الهي در عتبات عاليات، دانستني هايي درباره فرات، فرهنگ نامه زيارت، سيد شمس الدين مجدالملك براوستاني، كربلا؛ آخرين منزلگاه امام حسين عليه السلام، مسجد براثا؛ ديروز و امروز، كرخ در قلمرو تاريخ و سفرنامه يكي از علماي اصفهان به عتبات از مقاله هاي مهم ارائه شده در اين فصلنامه است.
وحدت و يكدلي مسلمانان در نگاه مقام معظم رهبري
عبدالرحيم اباذري
چكيده: بر اثر پيروزي انقلاب اسلامي ايران، فروپاشي ابرقدرت شرق و موج بيداري اسلامي در كشورهاي عربي، گرايش به فرهنگ و انديشه اسلامي در جهان غرب نيز فراگير شده و تفكر سياسي و اجتماعي اسلام، بسياري از انديشمندان و مردم آمريكا و اروپا را جذب خود كرده است. در چنين شرايطي، غرب براي پيشگيري از نفوذ اسلام در جامعه خود و در راستاي كاستن از قدرت روزافزون كشورهاي اسلامي، به ايجاد تفرقه در ميان مسلمانان و تأسيس فرقه‌هاي افراطي چون: وهابيت، طالبان، القاعده، سلفي‌ها كرده است.
در چنين موقعيتي، حفظ وحدت و هم‌گرايي ميان پيروان مذاهب اسلامي، مهم‌ترين وظيفه همه مسلمانان است. اين نوشتار، ضمن توصيف وضعيت جهان كنوني، ديدگاه‌هاي مقام معظم رهبري را در خصوص ضرورت وحدت و همدلي ميان همه مذاهب اسلامي، در 10 محور اصلي بازگو كرده است.
پيامبران الهي در عتبات عاليات
محمدجواد مروجي طبسي
چكيده: عراق و عتبات عاليات، از ديرباز سرزميني مقدس بوده و نام آن در تواريخ ذكر شده است. بسياري از پيامبران بزرگ الهي به نوعي در اين سرزمين حضور داشته‌اند؛ برخي در اين سرزمين متولد يا مدفون شده و برخي از آنجا عبور كرده، نماز خوانده يا به هر حال، ماجرايي در اين مكان مقدس داشته‌اند. بنا بر روايات و احاديث اسلامي، پيامبري نيست كه كربلا را زيارت نكرده باشد. پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله نيز، دوبار در اين سرزمين مقدس حضور داشته‌اند كه هر دو بار به همراه جبرئيل امين عليه السلام بوده است.
اين نوشتار در دو بخش تنظيم شده كه بخش اول آن درباره حضور پيامبران الهي در سرزمين عراق است و در بخش دوم، از پيامبراني نام برده شده كه براساس تاريخ و احاديث اسلامي، در عتبات عاليات متولد يا مدفون شده‌اند يا به نوعي نامشان با اين سرزمين مقدس گره خورده است.
دانستني‌هايي درباره فرات
محمود مهدي‌پور
چكيده: فرات يكي از چهار رود بهشتي است كه نام آن سه بار در قرآن آمده و در شعر و ادبيات شيعي قداستي ويژه دارد؛ به طوري كه امروزه صدها مؤسسه و نهاد فرهنگي و اقتصادي و رسانه‌اي به نام فرات وجود دارد و اشعار عاشورايي شاعران شيعه مذهب ايران و عراق، با اين نهر پيوند خورده است.
آب فرات، يكي از عوامل حاصل خيزي خاك عراق و جمعيت يافتن سرزمين بين‌النهرين است و براساس برخي روايات شيعه، مهريه حضرت فاطمه سلام الله عليها خوانده شده است.
اين نوشتار در صدد است تا ضمن معرفي نهر با بركت فرات، ارتباط آن را با واقعه كربلا و عاشورا و شهادت حضرت سيدالشهدا عليه السلام و ياران با وفايش بيان كند. حسن ختام مقاله، چند شعر عاشورايي است كه هر يك به نوعي به نهر فرات پرداخته‌اند.
فرهنگ‌نامه زيارت
جواد محدثي
چكيده: زيارت به معناي ديدار كردن بزرگان دين، با نيت مذهبي و عزيمت ظاهري و باطني به اماكن مذهبي است كه پيروان يك دين براي اقامه يك فريضه ديني يا تكريم، تعظيم و يا تقرب به پيشواي مذهبي انجام مي‌دهند. اين آيين در بيشتر مذاهب وجود دارد و در تشيع نيز مورد تأكيد و تعظيم بزرگان دين قرار گرفته است.
از نگاه مذهب تشيع، ديدار از مشاهد مشرفه امامان معصوم عليهم‌السلام و انجام دادن اعمال مخصوص و حتي سلام دادن به ايشان از راه دور، زيارت به شمار مي‌آيد و از پاداش اخروي برخوردار است. اين اعمال ويژه چنان فراوان و گسترده است كه برشمردن همه آنها نيازمند يك دائرةالمعارف يا فرهنگ‌نامه تخصصي است.
نويسنده در شماره‌هاي پيشين، شماري از واژگان، اصطلاحات، اماكن و موضوعات مرتبط با زيارت را شرح داده و به ترتيب الفبا تا واژه «فرّاش» پيش رفته است و تلاش مي‌كند تا در اين نوشتار، كار خود را ادامه دهد و در شماره‌هاي بعد نيز، اين مهم را به انجام رساند.
سيدشمس الدين مجدالملك براوستاني و عمران اماكن زيارتي
غلامرضا گلي زواره
چكيده: وزيران دانشمند ايراني كه در حكومت‌هاي فاسد و ستمگر به وزارت مي‌رسيدند، ضمن ترويج فرهنگ ايراني و اسلامي، جلوي ظلم و ستم بيشتر بر مردم و نابودي كشور را مي‌گرفتند. يكي از اين انديشمندان ايراني، سيدشمس الدين مجدالملك براوستاني، وزير شيعي مقتدر دولت سلجوقي بود. او كارگزاري لايق، سياستمداري متدين و يك مستوفي بافراست بود كه با نفوذ در دستگاه سلجوقي، دفاع از حقوق مظلومان را سرلوحه كار خود قرار داد. او دركنار پرداختن به امور حكومتي، التزام عملي به فرايض و مستحبات ديني را از نظر دور نداشت و در عمران و آباداني اماكن زيارتي شيعيان كوشيد و به بازسازي و عمران بارگاه معصومان عليهم‌السلام، سادات، علويان، اصحاب امامان در ايران، حجاز و عتبات عراق، عنايت ويژه‌اي داشت.
نويسنده اين مقاله مفصل، ضمن شرح كامل زندگي، مقام علمي و خدمات حكومتي مجدالملك در منصب وزارت درباره سلجوقي، تلاش او را در آباداني و بازسازي اماكن زيارتي شيعه ستوده و با بيان چگونگي شهادت و خاكسپاري او، مقاله را به پايان رسانده است.
كربلا؛ آخرين منزلگاه امام حسين عليه‌السلام
علامه شيخ فضل علي قزويني
ترجمه: محمدمهدي رضايي
چكيده: امام حسين عليه‌السلام فاصله مكه تا كربلا را با پيمودن بيست و دو منزل، در بيست و چهار روز طي كرد تا در سرزميني كه درباره آن فرمود: هي أرض كرب و بلاء به وصال پروردگار برسد. منزلگاه بيست و سوم، سرزمين تفتيده و خون نشان كربلا بود كه براي شيعيان يادآور غم و اندوهي ابدي و براي همراهان امام، آزموني بزرگ و دشوار بود.
امام حسين عليه‌السلام در اين مسير، ديدارها و گفت‌وگوهاي بسياري با افراد گوناگون داشت و به روشنگري اوضاع آن روز جامعه اسلامي و تشريح حركت قهرمانانه خود و اصحابش پرداخت.
اين نوشتار، ضمن بررسي اقوال مورخان و راويان درباره آخرين منزلگاه امام حسين عليه‌السلام، برخي واژگان مرتبط با كربلا و امام حسين عليه‌السلام را شرح داده و در پايان، به بيان فضيلت خاك كربلا و حريم مقدس سيدالشهدا عليه السلام پرداخته است.
مسجد براثا؛ ديروز و امروز
محمود شريفي
چكيده: مسجد تاريخي براثا كه ميان بغداد و كاظمين، بر سر راه زائران عتبات عاليات قرار گرفته، محل نماز و عبادت بسياري از پيامبران و اولياي الهي و اميرمؤمنان عليهم‌السلام و مقبره شهيدان بسياري بوده است. اين مسجد حوادث بسيار مهمي را پشت سر گذاشته و داراي فضايل فراواني است كه در اين مقاله به برخي از آنها اشاره مي‌شود. به تازگي ساختمان باشكوهي در كنار اين مسجد در حال ساخت است كه به مسجد ضميمه خواهد شد. اين مقاله همچنين به سخنان امامان معصوم عليهم السلام درباره مسجد براثا و سرگذشت اين مسجد در طول تاريخ اشاره مي‌كند؛ سپس پانزده فضيلت براي مسجد براثا برمي‌شمرد.
كرخ در قلمرو تاريخ
عبدالله اصفهاني
چكيده: كرخ در نزديكي بغداد از كانون‌هاي مهم تشيع است و پيشينه آن به پيش از اسلام مي‌رسد. پس از انتقال پايتخت عباسيان به بغداد، منصور دستور داد تا بازارهاي شهر را به آبادي كرخ منتقل كنند. ساختمان شهر در 145 هجري آغاز شد و تكميل آن تا 149 هجري ادامه يافت و به شهري آباد و پررونق تبديل شد. بيشتر ساكنان كرخ از شيعيان بودند و وكلاي امامان، از جمله نواب چهارگانه امام زمان اين شهر را مركز فعاليت‌هاي خود قرار داده بودند. از اين رو كرخ همواره در معرض حوادثي تلخ و خونين، از جمله درگيري ميان شيعيان و اهل سنت بود. حوزه علميه كرخ، كانون علمي و آموزشي زمان خود بود و بزرگاني چون شيخ مفيد، سيدمرتضي علم الهدي، سيد رضي و شيخ طوسي را تربيت كرد. اين مقاله پس از بيان تاريخچه‌اي مختصر از كرخ و ساكنان آن، به معرفي حوزه علميه اين شهر و دانشمندان بزرگ آن پرداخته است.
سفرنامه يكي از علماي اصفهان به عتبات
ابوذر بريري
چكيده: روزنامه سفر مشهد، مكه و عتبات، عنوان سفرنامه دوازده ماهه ميرزا حسن موسوي اصفهاني است. بخش مربوط به عتبات اين سفرنامه در اين نوشتار آمده كه در بردارنده نكات ارزشمند تاريخي، جغرافيايي، مردم‌شناسي و اعتقادي فراوان است. مهم‌ترين ويژگي‌هاي سفرنامه اين دانشمند و فقيه اصفهاني عبارتند از: ذكر تمام جزئيات مشاهده شده با نام دقيق اشخاص و نظر نويسنده درباره آنان، بيان اعمال زيارت و اصطلاحات خاص زيارت در يكصد سال پيش، گزارش دقيق و روزبه‌روز سفر به همراه نام افرادي كه در وقايع آن روز نقش داشته‌اند و نوع رفتار آنان با نويسنده سفرنامه، گزارش وضع آب و هواي عتبات عاليات و خوراكي‌هايي كه در فصل گرما مصرف مي‌شده است.
نويسنده به قدري در كار خود دقيق بوده كه حتي بهاي تمام كالاها و خدماتي كه به او ارائه شده و نيز ميزان خوبي و بدي هر چيز و هركس را از نظر دور نداشته است.
هفدهمين شماره فصلنامه فرهنگي، اجتماعي، سياسي و تاريخي فرهنگ زيارت به صاحب امتيازي حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، مدير مسؤولي سيدعلي قاضي عسكر و سردبيري محمدباقر پوراميني در قطع وزيري با 242 صفحه از سوي مؤسسه فرهنگي هنر مشعر منتشر شده است.
مأخذ: خبرگزاري رسا