وقتی «حج»، دعا و درخواست مکرر ماه مبارک رمضان می‌شود
در عظمت انجام حج و وجود اسرار بسیار در آن، همین بس که در ماه ضیافت‌الله؛ یعنی ماه مبارک رمضان نیز دعاهای متعددی از امامان معصوم(ع) نقل شده که به طور مکرر در شبانه‌روز، درخواست تشرف به حج از خدای متعال در آنها مطرح می‌شود.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی حج، به گزارش خبرگزاری تسنیم، هرچه از بزرگی و شکوه و عظمت حج و انجام این عبادت بزرگ بگوییم، کم گفتیم، چراکه سفارش‌ها برای آن، دامنه‌ای وسیع از آیات قرآن کریم تا احادیث و روایات و فرموده امامان معصوم(ع) و نقل‌قول‌ها و حکایات بسیاری را دربرمی‌گیرد.
با این حال برای درک عظمت حج کافی است به دعاهای ماه مبارک رمضان که ماه ضیافت‌الله است، توجه کرد. در بیشتر دعاهای این ماه به طور مکرر درخواست تشرف به حج شده است.
یکی از معروفترین دعاهای ماه مبارک رمضان، دعای موسوم به «دعای اللهم ارزقنی حج بیتک‌الحرام» است که جزو اعمال مشترک ماه مبارک رمضان است و امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) به خواندن آن از اول تا آخر ماه مبارک رمضان توصیه کرده‌اند:« اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا وَ فِی کُلِّ عَامٍ مَا أَبْقَیْتَنِی فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَةٍ وَ سَعَةِ رِزْقٍ...».
در این دعا بنده مومنِ روزه‌دار از خدای متعال می‌خواهد حج بیت‌الله الحرام را در این سال و همه سال تا مادام که عمرش باقی است، نصیب او کند. همچنین می‌خواهد که او را از آن موقف‌های عالی و مشاهد مشرفه و زیارت قبر پیامبر(ص) دور قرار ندهد و او را از حجاجی قرار دهد که حجشان پسندیده و سعی‌شان پذیرفته و گناهانشان آمرزیده است.
دعای دیگری که مختص شب اول ماه مبارک رمضان و تمام شبهای این ماه (البته پس از نماز مغرب) بوده و به دعای حج موسوم است؛ دعایی است از امام صادق (ع) که فرمودند برای توفیق انجام حج در شبهای ماه رمضان پس از نماز مغرب این دعا را بخوانید: « اللَّهُمَّ بِکَ وَ مِنْکَ أَطْلُبُ حَاجَتِی اللَّهُمَّ مَنْ طَلَبَ حَاجَتَهُ ... خداوندا، من به تو متوسل شده و حاجتم را از تو مى‌‌طلبم... از تو می‌خواهم که در این سال راهى به سوى خانه محترمت براى من مقرّر فرمایى، حجّى نیک، پذیرفته، پاک و خالص براى تو، به گونه‌‌اى که چشمم را به آن روشن کرده و درجه‌‌ام را بالا ببرى ...»
-دعای دیگری هست که ابن‌ابی‌عمیر از یکی از خاندان رسول خدا(ص) نقل کرده، که هر کسی این دعا را شب اول ماه رمضان بخواند، گناهان چهل سالش آمرزیده می‌شود. در این دعا فقط سه درخواست مطرح شده است: درود بر محمد و آل محمد، حج خانه خدا در هر سال و بخشش گناهان./ اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرآنَ وَ افْتَرَضْتَ عَلَی عِبَادِکَ فِیهِ الصِّیَامَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ ارْزُقْنِی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عامی هذَا وَ فِی کُلِّ عَام وَ اغْفِرْ لِیَ تِلْکَ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ، فَإِنَّهُ لایَغْفِرُهَا غَیْرُکَ یا رَحْمنُ یا عَلامُ».
امام صادق (ص) توصیه و دعایی هم برای اوقات پس از نماز عشاء در ماه مبارک دارند که در آن حج درخواست می‌شود: «اَللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِبَهَائِکَ وَ جَلالِکَ وَ جَمَالِکَ وَ عَظِمَتِکَ ... أَن ترزُقنی فی عامی هذا وَ فِی کُلِّ عَامٍ الحَجَّ وَ العمرة /خدایا درخواست می‌کنم به بهاء و جلال و جمال و عظمتت که هر ساله حج و عمره را روزی‌ام فرمایی.»
برای سحرگاهان ماه مبارک هم دعای مهم و شریفی از امام سجاد(ع) با نام دعای ابوحمزه ثمالی مطرح است که در این دعای شریف سه مرتبه زیارت کعبه از خداوند درخواست شده است، آنجا که می‌فرماید: «اَللَّهُمَّ اشْغَلْنَا بِذِکْرِکَ… وَ ارْزُقْنَا حَجَّ بَیْتِکَ وَ زِیَارَةَ قَبْرِ نَبِیِّکَ صَلَوَاتُکَ وَ رَحْمَتُکَ وَ مَغْفِرَتُکَ وَ رِضْوَانُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ إِنَّکَ قَرِیبٌ مُجِیبٌ…وَ ارْزُقْنِی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِنَا هَذَا وَ فِی کُلِّ عَام وَ زِیَارَةَ قَبْرِ نَبِیِّکَ وَ الاَْئِمَّةِ عَلَیْهِمُ السَّلامُ وَ لا تُخْلِنِی یَا رَبِّ مِنْ تِلْکَ الْمَشَاهِدِ الشَّرِیفَةِ وَ الْمَوَاقِفِ الْکَرِیمَةِ».
همچنین دعاهای متعددی برای شب قدر وارد شده که در میان خواسته‌های این شب عظیم، حج خانه خدا برجسته است. امام جعفر صادق(ع) در وصیت به فرزندش، بهره‌گیری از ماه مبارک رمضان و شب قدر را گوشزد می‌کند و یادآور می‌شود که در این ماه و در شب قدر روزیِ انسان تقسیم می‌شود، زمان مرگ انسان معین شده و کاروان‌های حج که به سوی خدا سفر می‌کنند، مقرّر می‌شوند.
در روایتی دیگر از امام صادق(ع) در این‌باره نقل شده که مقدّرات شب قدر غیرقابل تغییر است، اگر کسی به عنوان زائر بیت‌الله الحرام معین شود، لاجرم به این سفر خواهد رفت، حتی اگر فقیر و بیمار باشد و اگر کسی به عنوان مسافر حق مقدر نشد، توان انجام حج را نخواهد داشت حتی اگر تندرست و ثروتمند باشد/… یُکْتَبُ فِیهَا وَفْدُ مَکَّةَ، فَمَنْ کَانَ فِی تِلْکَ السَّنَةِ مَکْتُوباً لَمْ یَسْتَطِعْ أَنْ یَحْبِسَ وَ إِنْ کَانَ فَقِیراً مَرِیضاً وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ فِیهَا مَکْتُوباً لَمْ یَسْتَطِعْ أَنْ یَحُجَّ وَ إِنْ کَانَ غَنِیّاً صَحِیحاً».(بحار الانوار، ج98، ص142)
جالب اینکه حتی در دعای روز عید فطر که پس از نماز عید خوانده می‌شود، بار دیگر حج خانه خدا آرزو شده است. امام صادق(ع) از امیرمؤمنان، علی(ع) نقل کرده که آن حضرت، دعایی را برای بعد از نماز عید فطر مطرح کرده که چنین است:«…أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ أَنْ تَقْبَلَ مِنِّی شَهْرَ رَمَضَانَ وَ تَکْتُبَنِی فِی الْوَافِدِینَ إِلَی بَیْتِکَ الْحَرَامِ…».(بحار الانوار ج91، ص120)
و اما اینکه چرا تا این حد در ماه مبارک رمضان، توفیق زیارت خانه خدا به عنوان یکی از درخواست‌های مهم مطرح شده، همان است که در سطور بالای این متن عرض شد، یعنی اهمیت زیارت خانه خدا.
اهمیت زیارت خانه خدا به قدری است که عبدالله بن فضل می‌گوید به حضرت صادق (ع) عرضه داشتم، قرض زیادی دارم، عائله‌مند هم هستم و قدرتی بر حج ندارم، مرا دعایی بیاموز که از برکت آن دعا توفیق حج پیدا کنم و امام (ع) فرمود به دنبال هر نماز واجب بخوان: «اللّهمّ صلّ علی محمد و آل محمد و اقض عنی دین‌الدنیا و دین‌الآخرة/ خداوندا درودت را نثار محمد و آل محمد کن، و دین دنیا و آخرت مرا ادا بنما.». گفتم: «ای فرزند رسول خدا، دین دنیا برایم معلوم و روشن است، دین آخرت چیست؟ فرمود: دین آخرت حج است.»
در روایت دیگری از امام صادق (ع) آمده است: «کسی که به زیارت کعبه بیاید و بر حق و حرمت ما، همچون حق و حرمت کعبه عارف باشد، از مکه خارج نمی‌شود مگر این که گناهانش مورد غفران قرار گیرد، و خداوند امور مهمِ دنیا و آخرتش را کفایت می‌کند. دیگری از امام صادق (ع) آمده است: «کسی که به زیارت کعبه بیاید و بر حق و حرمت ما، همچون حق و حرمت کعبه عارف باشد، از مکه خارج نمی‌شود مگر این که گناهانش مورد غفران قرار گیرد، و خداوند امور مهمِ دنیا و آخرتش را کفایت می‌کند.
ـ حکمت دیگر سفارش به درخواست حج در ماه مبارک رمضان شاید این نکته باشد که چون ترک گناه و تقوای الهی برترین اعمال در ماه رمضان است و از سوی دیگر در روایات ما نقل شده که اگر انسان در شب قدر آمرزیده نشد، پس از آن آمرزیده نمی‌شود، مگر آنکه در روز عرفه در سرزمین عرفات حضور یابد و مشمول رحمت و مغفرت الهی شود. پس طبیعی است که در خواست حج خانه خدا و حضور در عرفات در روز عرفه، معنا و مفهوم خود را پیدا می‌کند تا اگر احیاناً در شب قدر آمرزیده نشد، بتواند از فرصت نهایی روز عرفه نیز استفاده کند. هرچند سفر خانه خدا حکمت‌های فراوان فردی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دارد که هر کدام به تنهایی کافی است که هر مسلمانی آرزوی آن را داشته باشد و از خدای متعال آن را درخواست کند، زیرا بر اساس روایات کسی که به حج می‌رود، مهمان خداست، همانطور که ماه مبارک رمضان فرد روزه‌دار مهمان خدا خواهد بود. مولا علی (ع) دراین باره فرمودند: حج‌گزار و عمره‌گزار، میهمان خدا هستند و بر خداست که میهمان خویش را گرامى بدارد و با آمرزش خویش، او را پاداش دهد. امام صادق (ع) نیز فرمودند: میهمان خداوند، کسى است که به حج و عمره برود. او تا به خانه‌اش برگردد، میهمان خداست. (بحار الأنوار: ج 74 ص 352)
