ارکان کعبه
کعبه مکانی مربع شکل است و به هر زاویه آن که محاذى یکى از جهات چهارگانه (شرق، غرب، شمال و جنوب) است، رکن گفته مى‌شود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، با توجه به اعزام اولین کاروان های ایرانی به مکه مکرمه و علاقمندی زائران برای آشنایی با مکان های مقدس کعبه و مسجدالحرام در این مطلب به معرفی ارکان کعبه می پردازیم.
کعبه مکانی مربع شکل است و به هر زاویه آن که محاذى یکى از جهات چهارگانه (شرق، غرب، شمال و جنوب) است، رکن گفته مى‌شود و مجموع این چهار گوشه را «ارکان اربعه»، یا زوایاى چهارگانه می‌گویند. «رکن حَجَر»، «رکن عراقى»، «رکن شامى» و «رکن یمانى»، از ارکان کعبه هستند.
زوایا و ارکان کعبه:
«رکن شرقى» که به آن «رکن حَجَر»، «رکن أسوَد» و «رکن حجرالاسود» گفته مى‌شود.
«رکن شمالى» که به «رکن عراقى» معروف است.
«رکن غربى» که برخى از آن به «رکن شامى» تعبیر کرده‌اند.
«رکن جنوبى» که به «رکن یمانى» شناخته مى‌شود.
التزام (در آغوش گرفتن) ارکان و استلام (لمس کردن یا بوسیدن) آنها هنگام طواف در هر شوط و نیز در طواف وداع براى مردان، مستحب است. از برخى قدما اختصاص استحباب استلام دو رکن حجر و یمانى و از برخى دیگر وجوب استلام رکن یمانى نقل شده است.
در میان ارکان کعبه، دو رکن حجرالاسود و یمانى احکام خاصى دارند که به آنها اشاره مى‌شود.
رکن حجر:
آغاز هر طواف از مقابل رکن حجرالاسود و پایانش نیز در مقابل همین رکن است. اگر طواف کننده از روى فراموشى بیش از هفت دور طواف کند و پیش از رسیدن به رکن حجر متوجه زیادى شود، باید طواف را همان جا قطع کند و به قول مشهور، طوافش صحیح است.
مستحب است سعى کننده پیش از انجام دادن سعى بر فراز کوه صفا برآید و در حالى که رو به سمت رکن حجر دارد، حمد و ثناى الهى به جا آورد و هفت بار تکبیر و تهلیل گوید و دعاهاى مأثور را بخواند. رکن حجر، قبله اهل عراق و مناطقى است که با عراق هم جهت هستند.
رکن یمانى:
رکن یمانى پس از رکن حجر برترین رکن کعبه مى‌باشد و در روایات آمده است: رکن یمانى به منزله دست راست خدا در زمین و درى از درهاى بهشت است که همواره گشوده است. از احکام مربوط به این رکن، استحباب دعا در کنار آن است؛ زیرا بر حسب روایات، دعا در کنار رکن یمانى به عرش الهى صعود مى‌کند و فرشته‌اى، مأمور آمین گفتن براى دعاکنندگان در کنار آن است. رکن یمانى، قبله اهل یمن و مناطقى است که هم‌جهت با یمن هستند.
در روایتی از امام صادق(ع) نیز چنین آمده است: رکن یمانى درى از درهاى بهشت است و از روزى که گشوده شده، بسته نشده است.
ابو مریم می‌گوید: همراه امام باقر(ع) طواف می‌کردم. در هر دورى که می‌زد، رکن یمانى را استلام می‌کرد و می‌فرمود: «اللَّهُمَّ تُبْ عَلَیَّ حَتَّى أَتُوبَ وَ اعْصِمْنِی حَتَّى لَا أَعُودَ».
از احکام مربوط به این رکن، استحباب دعا در کنار آن است؛ زیرا بر حسب روایات، دعا در کنار رکن یمانى به عرش الهى صعود می‌کند و فرشته‌اى، مأمور آمین گفتن براى دعاکنندگان در کنار آن است.
در همین راستا رسول خدا(ص) فرمود: «مَسْحُ الحَجَر و الرُکْن الیمانى یَحُطُّ الخَطایا حَطّا»؛ مسح حجرالاسود و رکن یمانى، گناهان انسان را پاک می‌کند.
در پایان گفتنی است؛ هرگاه واژه «رکن» بدون پسوند به کار رود، مقصود از آن، «رکن حجرالاسود» و یا همان «رکن شرقی» است.
