مهارت‌های زندگی در حج|چگونه با «استرس» و «عجله» مقابله کنیم؟
مهارت‌های مقابله‌ای راهکارهایی هستند که به انسان کمک می‌کند بتواند برخی مشکلات و رفتارها و هیجانات مشکل‌آفرین خود را در شرایط خاص کنترل کند. استرس و شتاب‌زدگی نمونه‌هایی از این رفتارهای هیجانی هستند که در سفر دشوار حج می‌توانند مشکل‌ساز شوند...
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی حج، در سفر سنگینِ حج داشتن برخی مهارت‌ها موجب راحتی سفر می‌شود. مهارت‌هایی وجود دارد که به آنها مهارت‌های مقابله‌ای می‌گویند. این مهارت‌ها نه تنها در لحظه لحظه زندگی روزمره ما می‌تواند مفید باشد و ما را به یک مقابله صحیح و کارآمد برسانند، بلکه در سفر حج می‌تواند کارساز و موثر باشد، زیرا افراد معمولا بدون آشنایی قبلی حدود یک ماه در خارج از خانه و محیطی نامانوس؛ آن هم در یک کشور خارجی با هم زندگی می‌کنند و در یک فعالیت گروهی حضور دارند.
کاملا بدیهی است که در چنین شرایطی و در موارد متعدد به این مهارت نیاز است و مسافر کوی توحید باید آن را دارا باشد تا در شرایط خاص واکنشی مناسب از خود بروز دهد. در کتاب «مهارت‌های زندگی در حج» به چند مشکل و مهارت مقابله با آنها اشاره شده است.
1) استرس در حج
یکی از مواردی که در زندگی روزمره باید مقابله سنجیده‌ای با آن شود و همیشه در کنترل شخص باشد، استرس یا فشار روحی است.
سفر حج با وجود شکوه، عظمت، قداست، لطافت و شور و هیجانی که دارد و با تمام لحظات به یادماندنی‌اش، صحنه‌هایی دارد که می‌تواند برای برخی از افراد استرس‌زا باشد.
دوری از کشور و خانواده، تراکم جمعیت، گرمای هوا، تندخویی عرب‌ها و تعدد اعمال واجب و مستحب در زمان حج، ترس از بطلان اعمال و هدر رفتن تلاش‌ها از جمله این عوامل هستند.
برای کاستن از عواقب مخرب استرس ضروری است که مسافران کوی توحید با نشانه‌ها و عوامل بروز استرس و راه‌های کنترل آن بیشتر آشنا شوند.
الف) نشانه های بروز استرس
نشانه‌های بروز استرس می‌تواند در افراد مختلف از نظر نوع و شدت متفاوت باشد. برخی از نشانه‌های استرس عبارت هستند از: گرفتگی یا انقباض در گلو، سینه و شکم، احساس درد در ناحیه سر، گردن و کمر، تپش قلب، خستگی و احساس کوفتگی، دلهره، اسهال، مشکلات خواب، ناراحتی معده و گوارش، پرخاشگری، جویدن ناخن، مکیدن انگشت، بازی با موی سر یا کندن پوست لب، ساییدن دندان‌ها، پرخوابی یا کم‌خوابی، اشتباهات مکرر، ناتوانی در به خاطر آوردن حوادث و ضعف در تصمیم‌گیری و ...
ب) راهکارهای مقابله با استرس
برای مقابله با استرس از راهکارهای متعددی می‌توان استفاده کرد.
ـ به کار بردن دستورات دینی مثل یاد خدا، توکل به خدا، توسل، نماز، صلوات و دعا
ـ شناسایی عوامل استرس‌زای موجود و تلاش برای حذف آنها
ـ برنامه‌ریزی منظم برای اجرای کارها
ـ خوابِ کافی و به‌موقع
ـ سحرخیزی
ـ شناسایی و ترک عادت‌های استرس زا
ـ نرمش و ورزش روزانه
ـ مثبت‌اندیش بودن
ـ تلاش برای شاد بودن و کمک به دیگران
2) عجله و شتاب‌زدگی
رایج‌ترین مشکلی که هنگام شرایط غیرعادی بروز می‌کند، عجله و شتاب‌زدگی است.
عجله بدون دقت و معرفت، نه تنها سبب تسریع در کارها نمی‌شود، بلکه موجب اتلاف وقت و فزونی لغزش‌ها می‌شود و همیشه می‌تواند برنامه‌ها را از کنترل ما خارج کرده و مشکلات و خطرات فراوانی ایجاد کند.
رسول خدا(ص) دراین باره فرمود: عجله، مردم را هلاک می‌کند و اگر مردم با آرامش رفتار کنند، کسی هلاک نمی‌شود.
اگر انسان بخواهد کاری را صحیح و کامل انجام دهد باید همراه با بصیرت، دقت و معرفت باشد و این موضوع به تامل، آرامش و صبر نیاز دارد.
الف) پیامدهای عجله و شتاب‌زدگی
ندامت، ناکامی، لغزش و هلاکت، غم و اندوه و بدگمانی برخی از آثار منفی عجله و شتاب‌زدگی در کارها، رفتار و گفتار است.
ب) پیشگیری از شتاب‌زدگی
برای جلوگیری از دچار شدن به این پیامدهای تلخ می‌توان به چند راهکار متوسل شد، از جمله:
ـ عبرت‌گیری از اتفاقات اطراف خودمان یا ماجراهایی که از دیگران در گذشته و حال می‌شنویم.
ـ مشورت با دیگران
ـ تمرینِ تانی و آرامش
ـ سنجش و گزینش به این معنا که آدم باید بر اساس توانایی و امکانات خود، کار و مسئولیت بپذیرد. اگر توانایی انجام کاری را داشت دیگر لزومی به عجله و جبران کمبودها با عجله نیست.
سرعت عمل؛ باید متوجه بود که شتاب‌زدگی با سرعتِ عمل فرق می‌کند. سرعتِ عمل به معنای پیشی گرفتن و سستی نکردن در انجام امری است که همه مقدمات و شرایط آن فراهم است.
درباره تفاوت بین شتاب‌زدگی و سرعتِ عمل، امیرمومنان فرمود: بپرهیز از عجله در کارها قبل از رسیدنِ موعد آنها، و بپرهیز از سستی در کارها هنگام رسیدن زمان آن.
