مسعی

مسعی از ریشه سعی است. مسعی، میان کوه صفا و مروه است و سعی از اعمال اصلی عمره و حج است و حاجیان باید در آن‌جا به سعی بپردازند. خداوند در قرآن از صفا و مروه به عنوان شعائرالله یاد می‌کند. خداوند در قرآن کریم از صفا و مروه این گونه یاد کرده است: «إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَیتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیهِ أَنْ یطَّوَّفَ بِهِما وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیراً فَإِنَّ اللهَ شاکِرٌ عَلِیمٌ» [1]

۲ - مسعی در روایات

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: «مَا مِنْ بُقْعَة أَحَبَّ إِلَی اللَّهِ مِنَ الْمَسْعَی لاِنَّهُ یذِلُّ فِیهَا کُلَّ جَبَّار»[۲] هیچ بقعه‌ای در روی زمین دوست داشتنی‌تر از مسعی نیست، چرا که هر زورگویی در آن‌جا تحقیر می‌شود.

۳ - محل سعی

صفا و مروه دو کوه کوچکی است که در دامن کوه ابوقبیس و کوه قعیقعان قرار دارد و امروزه خیابان‌ها و بناهای جدید آنها را از یکدیگر جدا کرده است. کوه صفا در قسمت جنوبی مسجدالحرام و کوه مروه در ناحیه شمال شرقی آن قرار دارد.

پیش از توسعه جدید در مسجد الحرام، میان مسعی و مسجد الحرام فاصله‌ای وجود داشته و حتی بازاری برپا بوده است. اما در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا مسعی امتداد یافت و در روزگار ما، حد غربی مسعی به سمت مسجد آخرین حدّ مسجد الحرام به حساب می‌آید. طبعا دیوار کوتاه و پهن میان مسجد الحرام و مسعی، مانند خود مسعی، جزو مسجد نیست.

۴ - تاریخچه سعی بین صفا و مروه

سعی میان صفا و مروه، همانند دیگر مشاهد حج، یادگار اسماعیل و هاجر است. در روایات آمده است: زمانی که هاجر در جستجوی آب بود، هفت بار میان کوه صفا و مروه رفت و برگشت. این یک سنت ابراهیمی بود که حتی در جاهلیت نیز سعی میان صفا و مروه جزو مراسم حج به شمار می‌آمد؛ جز آن‌که بتی در این سو و بتی در سوی دیگر قرار داشت و وقتی سعی کنندگان به بت‌ها می‌رسیدند، آنها را استلام می‌کردند. تصور مردمان جاهلیت بر این بود که این دو بت با نام‌های اساف و نائله، زن و مرد زناکاری بوده‌اند که تبدیل به سنگ شده‌اند! اسلام یادگار هاجر را نگاه داشت و آن‌چه را مشرکان بر آن افزوده بودند، به دور ریخت.

۵ - پانویس

۱. بقره/سوره۲، آیه۱۵۸.   

۲. کافی، ج۴، ص۴۳۴.   

۶ - منبع

کتابخانه تخصصی حج