در زمان ازدحام در مسجدالحرام، طواف مستحب بکنیم یا نه؟
مسلمانان زیادی که از نقاط مختلف دنیا به مکه رسیده اند، همه علاقمندند از ثواب طواف‌های مکرر دور خانه کعبه بهره‌مند شوند. اما اگر طواف واجب را انجام داده ایم، در زمان ازدحام و شلوغی، طواف مستحب به جا آوریم یا نه؟
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی معراجی، مدرس حوزه علمیه قم در پاسخ به این سوال، به پایگاه اطلاع رسانی حج می‌گوید: در میان اعمال واردشده در مسجدالحرام، طواف از همه ارزشمندتر است و بعد از طواف، به نماز در مسجدالحرام و سپس نگاه کردن به خانه کعبه هم توصیه شده است؛ با این حال در انجام همین عمل ارزشمند هم توجه به حقوق دیگر مسلمانان اهمیت ویژه ای دارد.
وی می افزاید: بعد از انجام طواف عمره تمتع و دیگر اعمال، حضور در مسجدالحرام بسیار ارزشمند است و خوب است به جای حضور در هتل، زمان زیادی را در این مسجد بگذرانیم. در زمان حضور در مسجدالحرام اگر ازدحام زیاد نباشد، طواف مستحب پسندیده است و ثواب بسیار بالایی دارد، اما اگر ازدحام دور خانه خدا بالا بود، بهتر است فرصت را به کسانی بدهیم که می خواهند طواف واجب خود در عمره تمتع را انجام دهند و ما از اعمال ارزشمند دیگر مثل تلاوت قرآن، خواندن دعاهای مختلف رسیده از اهل بیت(ع)، دعا و راز و نیاز با خدای متعال، نگاه به کعبه و تفکر بهره مند شویم.
به گفته این مدرس حوزه علمیه، تفکری که باعث تحول شود، طبق روایات بسیار ارزشمند است و از سوی دیگر توجه اخلاقی به حق دیگر مسلمانان در انجام بدون مشقت، مطابق با روح حج و همدلی و مداراست.
عدالت در طواف، اولین عدالت امام زمان(عج)
وی در پاسخ به سوالی درباره مبنای روایی این موضوع، به حدیثی از امام صادق(ع) که در اصول کافی آمده، اشاره کرد که می فرمایند: «اوّلین عدالتى که حضرت قائم (عجّل الله تعالى فرجه) آشکار مى‌سازد، این است که منادى او ندا مى‌دهد: آنکه طواف مستحب به جا مى‌آورد، حجر الأسود و طواف را به کسى واگذار کند که طواف او واجب است».(1) ذکر این روایت می تواند دلیل بر این باشد که اکنون هم ما این کار را بکنیم.
آقای معراجی به جمله مرحوم آیت الله ری شهری، سرپرست فقید حجاج ایرانی در سخن نامه حج، پس از آوردن این روایت اشاره کرد که می‌نویسد: «شاید بسیارى از زائران به این نکته توجه نکنند و در بیت الله الحرام نماز بخوانند، قرآن تلاوت کنند و به کعبه بنگرند و زائران زیادى را در انجام طواف واجب خود دچار مشکل کنند. باید به چنین افرادى تذکر داده شود تا دیگر زائران دچار مشکل نشوند.»
وی افزود: بسیاری از بزرگان در هیئت های استفتای مراجع تقلید هم در عمل به این نکته عاملند و از تعدد طواف و شلوغ کردن مطاف، پرهیز می کنند.
استفتایی از رهبر معظم انقلاب
مدرس حوزه علمیه قم، همچنین با اشاره به استفتایی در کتاب مناسک حج رهبر معظم انقلاب گفت: ایشان به سوالی درباره طواف مستحب در زمان ازدحام این گونه پاسخ می دهند: «اشکال ندارد، اما بهتر بلکه احوط است هنگام ازدحام، طواف مستحب ترک شود.» از این رو، طواف‌های متعدد مستحب در زمان ازدحام، از آنجا که می‌تواند باعث ایجاد خلل در عمل واجب دیگر برادران و خواهران دینی شود، توصیه نمی‌شود.
- کافی (ط - الإسلامیة)، ج4، ص: 427 بَابُ نَوَادِرِ الطَّوَافِ : (مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى وَ غَیْرُهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ هِلَالٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَوَّلُ مَا یُظْهِرُ الْقَائِمُ مِنَ الْعَدْلِ أَنْ یُنَادِیَ مُنَادِیهِ أَنْ یُسَلِّمَ صَاحِبُ النَّافِلَةِ لِصَاحِبِ الْفَرِیضَةِ- الْحَجَرَ الْأَسْوَدَ وَ الطَّوَافَ)
