طواف می‌کنم «تو» را ابتدا و انتها
زائران که حالا حاجی شده‌اند، حج‌شان را با طواف گِرد خانه خدا به پایان می‌رسانند؛ همانطور که با طواف آغازش کردند؛ طوافی که محبوب پیامبران الهی و پیامبر خاتم(ص) بوده و بر ضرورت تکرار انجام آن تاکید شده و در روایات برای آن آدابی شمرده شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی حج، حالا که سرزمین منا خالی از حجاج شده؛ حالا که حجاج سربلند از آزمون‌های سخت منا برآمدند و برای خدای متعال از مال خود گذشتند و قربانی کردند و پشت به زیبایی و جمال، تقصیر کردند و بر هرچه شیطان سنگ زدند، حالا دیگر وقت قربان و صدقه رفتن به گِرد محبوب است؛ وقت چرخیدن به دور او؛ وقت طواف است.
زائری که به قصد قرب به خدای خویش راه در مسیر سخت سفر حج گذاشته، حالا و در پایان این سفر و اعمال و مناسک آن می‌خواهد آنچه را از فضل الهی روزی برده و توشه برداشته، نزد صاحب خانه به امانت بگذارد و حفظ آنها را به او بسپارد و از خود و از ماسوی الله (به تعبیر امام صادق(ع وداع کند:« ودع ما سواه بطواف الوداع»، تا بتواند دوره سازندگی معنوی خود را با عنایات الهی ادامه دهد. از این رو همانگونه که نخستین عمل او در ابتدای سفر در مکه معظمه طواف بود، پایان بخش اعمال او هم در این سرزمین نور طواف است: «هو الاول و الاخر».
کششی دارد این خانه ...
طواف خانه خدا یکی از زیباترین و پرجاذبه‌ترین اعمال و مناسک حج است. برای ورود به مسجدالحرام و طواف کعبه هر انسان حج‌گزاری ابتدا باید خود را با آب توبه بشوید و بار سنگین گناهان را از دوش خویش بر زمین بگذارد. آنگاه غسل کرده، تکبیرگویان همراه با آرامش خاطر و متانت کامل وارد مسجدالحرام شود و عاشقانه گِرد کعبه بچرخد تا خداوند از او خشنود شود؛ همانگونه که از ملائکه خشنود شد.
هر رکنی از ارکان کعبه ویژگی خاصی داشته و طواف‌کننده از نقطه شروع تا پایان، مراحلی را برای وصول به قرب حق طی می‌کند. در رکن حجرالأسود که باب‌الرحمه نامیده می‌شود، درِ رحمت به سوی حج‌گزار گشوده می‌شود. در رکن شامی درِ انابه و توسّل و در رکن یمانی باب توبه باز است و از اینجا تا حجر به باب آل محمد(ص) و شیعیان آنها معروف است.
فرشتگان نگاهبانان این مسیر هستند؛ آنها از آسمان به زمین آمده، شب و روز گِرد کعبه طواف می‌کنند تا آن را از پیروان شیطان و ستمگران حراست کنند.
و تو این حج‌گزار باید در این مکان الهی زبانت را نگه داشته، سخنانی سودمند بر آن جاری کنی؛ «سبحان الله» و «لا إله إلا الله» فراوان بگویی، کار نیک انجام دهی، نماز شب بخوانی، قنوت را طولانی کرده، فراوان طواف کنی و اگر توانستی از مکه خارج نشوی تا ختم قرآن نمایی.
اهمیت طواف در روایات
امام صادق(ص) از پدرش و آن بزرگوار نیز از رسول اکرم (ص) نقل کرده‌اند که فرمود: زینت ایمان، اسلام و زینت کعبه، طواف است.»
در حدیثی دیگر پیامبر(ص) طواف را چون نماز دانسته‌اند، با این تفاوت که در طواف می‌توانند سخن بگویند، اما در نماز نه.
پیامبر(ص) همچنین فرمود: خداوند به طواف‌کنندگان فخر می‌کند و اگر قرار بود ملائکه با کسی مصافحه کنند با طواف‌کنندگان خانه خدا مصافحه می‌کردند.
امام رضا(ع) نیز درباره طواف فرمود: بر شما باد به نماز شب، قنوت طولانی و زیاد طواف کردن.
مستحب است کسانی که به مکه می آیند سیصدو شصت طواف، و اگر مقدورشان نیست، سیصدو شصت شوط ( یک بار دور زدن) طواف کنند، و اگر نمی‌توانند تا زمانی که در مکه هستند، هر چه می‌توانند طواف کنند.
روایت است که بهترین کار نزد پیامبر (ص) هر گاه به مکه می‌آمدند، طواف خانه خدا بود.
به دلیل همین اهمیت است که کعبه در تمام سال طواف کننده دارد.
ادب طواف وداع
از امام صادق(ع) نقل شده است که: وقتی اراده کردی از مکه خارج شوی و به سوی اهلت برگردی، هفت دور طواف کن و اگر می‌توانی در هر دور طواف، حجرالاسود و رکن یمانی را استلام کن؛ وگرنه در دور اول و آخر این کار را انجام بده و اگر همین هم برای تو مقدور نبود، مانعی ندارد. ( با اشاره در هر دور طواف، حَجَر را استلام کن). بعد به مستجار بیا و آنچه را در روز ورودت انجام دادی، انجام بده و هر چه می‌خواهی برای خود دعا کن. آنگاه حجرالاسود را استلام کرده و بدن خود را به بیت نزدیک کن و یک دست خود را بر حجرالاسود و دست دیگر را بر درِ خانه بگذار و حمد و ثنای الهی بگو و بر رسول اکرم(ص) صلوات بفرست و این دعا را بخوان: «اللهمَ صَلِّ عَلَى مُحَمّد عَبدِکَ و رسولِکَ... فانَّکَ وَلیُّ ذَلِکَ مِن خَلقِک وَ مِنّى». بعد مقداری از آب زمزم بنوش و بگو: «آئبون تائبونَ عابدونَ لِرَبِّنا حامدون إلى ربنا راغبون، إلى الله راجعـون إن شاء الله/ ما در حالی بازمی‌گردیم که توبه‌کنندگان، عبادت‌کنندگان و ستایشگران پروردگاریم و به سوی او انشاءالله باز می‌گردیم». هنگامی که امام می‌خواستند از مسجدالحرام خارج شوند، ابتدا سجده طولانی به جای آوردند و آنگاه خارج شدند.
امام رضا(ع) نیز هنگام خروج از مسجدالحرام پس از سجده طولانی رو به کعبه کردند و فرمودند: «اللهم إنّی أَنقَلِبُ عَلَى أَن لا إِلَهَ إِلَّا انت یعنی خدایا، من با رجوع به توحید لا اله الا أنت برمی‌گردم».
ادب دیگر این است که زائر دست بر درِ کعبه بگذارد و عرض کند: «المسکینُ عَلى بابِکَ فَتَصَدَّق عَلَیْهِ بِالجَنَّة یعنی مسکین به درگاه توست، بهشت را بر او تصدق کن».
منابع: حج در اندیشه اسلامی، نوش بندگی
