آخرین طواف و دیدار کعبه؛ پایان حسرت‌بار سفری شورانگیز+فیلم

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی حج، با همه سختی‌اش به پایان رسیده و حالا وقت دل کندن است؛ وقت دل کندنِ از خانه خدا، از کعبه‌ای که به عشقش سالها به انتظار نشسته بودند؛ کعبه‌ای که یادگار آدم(ع) و ابراهیم(ع) و پیامبر(ص) است؛ خانه‌ای که هزاران سال است مَلک و انس و جن دورِ آن گردیده‌اند؛ کعبه‌ای که در حریر بال فرشتگان پیچیده است و عزیز است و محترم. 

سفر به پایان رسیده؛ حجی که با شوق آغاز شد و با زمزمه و اشک و توبه همراه شد و با سبکبالی به پایان رسیده است؛ حجی که حج‌گزار با بار گناهش به آن رسید و بارش را زمین گذاشت و پاک از گناه به خانه برمی‌گردد.

سفر تمام شده و حج به پایان رسیده و آخرین گام دل کندن است؛ دل کندن و وداع و طوافی که بوی خداحافظی می‌دهد؛ بوی جدایی و حسرت. 

حالا باید طواف کرد و در هر دور از طواف، هزار بار قربان‌صدقه خانه و صاحبِ خانه شد و یک لحظه از کعبه‌اش رو برنگرداند، که شاید آخرین دیدار باشد و آخرین فرصتِ با کعبه بودن؛ باید به آن دل داد و چشم دوخت، همانگونه که امام باقر(ع) چشم دوخت و نگاهش را پاشید روی کعبه و زراره حیرت کرد و برای دیگر اصحاب حال امام را اینگونه تعریف کرد: در پشت مقام ابراهیم در حضور امام محمد باقر(ع) نشسته بودم، دیدم امام با تمام حواس رو به کعبه توقف کرده و به آن می‌نگرد. سپس روبه من فرمود: « نگاه به کعبه عبادت است، خداوند خانه‌ای در زمین محبوب‌تر از کعبه نیافریده است». و با دستش اشاره‌ای به کعبه کرد و فرمود: «و نه گرامی‌تر از کعبه... خداوند متعال در روزی که آسمان‌ها و زمین را آفرید، به خاطر کعبه، ماه‌هایی را در قرآن خود گرامی داشت و آنها را ماه‌های حرام معرفی کرد که سه ماه آن ذیقعده، ذیحجه و محرم، پشت سر هم هستند و یک ماه آن (رجب) را فقط برای عمره حرمت داده است.»/(بحار، حج، چاپ قدیم ص 12) 

امام باقر (ع) همچنین فرمود: هر کس به کعبه نگاه کند، تا وقتی به آن می‌نگرد، کار نیک و حسنات برایش نوشته می‌شود و گناهانش پاک می‌شود تا وقتی دیده از آن برگرداند./ (محجه، ص 154) 

امام صادق(ع) نیز با تاکید بر اینکه «تا کعبه برپاست دین برپاست» فرمود: کوچک‌ترین پاداشِ نگاه به کعبه این است که خداوند به هر نگاهی یک حسنه عطا کرده و یک گناه را محو می‌کند و یک درجه به مقام او می‌افزاید./(بحار ص14)

ابوذر غفاری هم نقل قولی از پیامبر (ص) دارد که فرمود: نگاه کردن به چهره علی(ع) عبادت است، نگاه کردن به چهره پدر و مادر که از روی مهربانی و ترحم باشد، عبادت است، نگاه کردن به صفحات قرآن عبادت است و نگاه کردن از روی عشق به کعبه نیز عبادت است و خطاها را از بین می‌برد.

حالا حاجی خوب می‌داند که نگاهش را به چه گوهری دوخته و گِرد چه خانه‌ای طواف می‌کند:  

تجسم عرش خدا در زمین

کعبه تجسم عرش خدا در روی زمین است و امام باقر(ع) درخصوص آن فرمود: وقتی خداوند آدم را از بهشت فرود آورد، فرمود من همراه تو خانه‌ای فرود می‌آورم که بر گِرد آن طواف شود، آن چنان که عرش من طواف می‌شود و نزد آن نماز خوانده شود، همانگونه که نزد عرش من نماز خوانده می‌شود.

تجسم ارکان اسلام

کعبه تجسم ارکان اسلام است. این را امام صادق(ع) فرموده‌اند وقتی از ایشان درباره چرایی چهارگوش بودن کعبه سئوال شد و امام فرمود: کعبه مربع است، زیرا شبیه بیت‌المعمور ( خانه خدا در عرش) است، و زیرا کلماتی که اسلام بر آنها استوار است، چهار کلمه «سُبْحَانَ‌اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إِلَهَ إِلاّ اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ است».

تضمین کننده حیات و بقای اسلام

کعبه ضامن بقا و حیات اسلام است زیرا امام صادق فرمود: تا آن زمان که کعبه برپاست، دین نیز پایدار است.

حجت خدا در زمین

کعبه حجت خدا روی زمین است، و امام صادق (ع) دراین‌باره هم فرمود: خانه خدا در زمین، حجت الهی بر بندگان است.

خانه‌ای مبارک 

کعبه خانه‌ای مبارک است، زیرا نخستین خانه‌ای است که برای مردم (و نیایش خداوند) قرار داده شده است. از آنجا که این خانه همواره محل عبادت و طواف بوده و پاداش عبادت در آنجا دو چندان است و سبب بخشش گناهان می‌شود لذا خانه‌ای پربرکت یعنی مبارک است.

طواف، از بیت‌المعمور در آسمان‌ها تا کعبه روی زمین

خانه هدایت‌بخش

کعبه خانه هدایت‌بخش است، زیرا درخصوص آن گفته شده که پربرکت و مایه هدایت جهانیان است. کعبه راهنمای بندگان به سوی خداست و آنان با انجام حج و عمره در اطراف کعبه و سایر عبادات به سمت کعبه، به بهشت و سعادت راه می‌یابند.

خانه‌ای امن

کعبه خانه‌ای امن است و پناه‌برندگان به آن در امنیت هستند، زیرا خداوند در آیه 97 سوره آل عمران فرمود: نخستین خانه‌ای که برای مردم قرار داده شد، همان است که در سرزمین مکه است و هر کسی داخل آن (خانه) شود، در امان خواهد بود. امام باقر (ع) در تفسیر این آیه فرمود: معنای وَ مَنْ دَخَلَهُ کَانَ آمِنا... این است که هر کسی وارد آن خانه شود، در حالی که عارف به تمام واجبات الهی باشد، در عالم آخرت از عذاب همیشگی در امان خواهد بود.

همچنین طبق روایات فراوان، اگر کسی در خارج حرم مرتکب جرمی شده و به حرم خدا پناهنده شود، تا زمانی که در حرم به سر می‌برد، کسی حق تعرّض به او را ندارد و نمی‌توان در آنجا بر او حد جاری کرد. حتی اگر حیوانات وحشی هم به حرم خدا پناهنده شوند، کسی حق تعرض به آنها را ندارد و درختان خودروی حرم خدا را هم کسی حق ندارد بکَند.

این امنیت همه جانبه حرمِ خدا، به اعتبار وجود کعبه در آن است.

داستان اصحاب فیل که در قرآن آمده نیز از مصداق‌های روشن در امان بودن پناهندگان به کعبه است. 

شعبه‌ای از رضوان الهی

کعبه و رضایت پروردگار رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند، چراکه امام صادق (ع) فرمود: این خانه‌ای است که خداوند به سبب آن بندگانش را به عبادت فراخواند و آن، شعبه‌ای از رضای اوست.

وسیله آزمایشِ بندگان

بندگان خدای متعال با همین خانه (کعبه) آزمایش می‌شوند و امام صادق (ع) دراین باره فرمود: این خانه‌ای است که خداوند به سبب آن بندگانش را به عبادت فراخواند تا طاعت آنها را، در آمدن به سوی آن، بیازماید.

قبله امت اسلام

کعبه قبله مسلمانان است و امام صادق (ع) فرمود: خداوند کعبه را قبله مسجد(الحرام) و مسجد (الحرام) را قبله اهل حرم و حرم را قبله همه اهل زمین قرار داد. 

گرامی‌ترین خانه

کعبه گرامی‌ترین خانه است، چراکه پیامبر خدا (ص) فرمود: گرامی‌ترین خانه روی زمین، چهار خانه است: کعبه، بیت‌المقدس، خانه‌ای که در آن قرآن بخوانند و دیگر مساجد.

محبوب‌ترین بقعه در زمین 

امام باقر (ع) در حالی که با دست به سوی کعبه اشاره می‌کرد، فرمود: خداوند هیچ بقعه‌ای را بر روی زمین محبوب‌تر از آن نیافرید. 

بنای مردمی و محل رجوع مردم

کعبه در آیات قران کریم محلی امن و امان و مرکزی برای بازگشت مردم، مایه هدایت جهانیان، وسیله‌ای برای استواری و سامان بخشیدن به کار مردم و پربرکت عنوان شده است.  

پاک و مطهر از آلودگی‌ها

کعبه خانه‌ای پاک و مطهر است، زیرا پروردگار در آیه 125 سوره بقره فرمود: ... ما به ابراهیم و اسماعیل امرکردیم که خانه مرا پاک و پاکیزه کنید. ( از آلودگی‌هایی که مشرکان قبلا در اطراف آن ایجاد کرده بودند). تطهیر کعبه می‌تواند به این معنا هم باشد که ابراهیم و اسماعیل موظف شدند آن را بر اساس طهارت، تقوا و اخلاص بنا کنند، کمااینکه در آیه 109 سوره توبه فرمود: آیا کسی که شالوده آن را بر تقوای الهی و خشنودی او بنا کرده، بهتر است، یا کسی که اساس آن را بر کنار پرتگاهِ سستی نهاده که ناگهان در آتش دوزخ فرو می‌ریزد؟

و درنهایت اینکه کعبه، ساخته شده بر اساس خلوص و توحید محض،  وسیله آزمون اوّلین و آخرین، تجسم عظمت، شرافت و بخشش، خانه آزاد و در امان از حوادث، راه مغفرتِ خدا، جایگاه پیامبران الهی، مرکز و مجمع سودهای سرشار دنیایی و آخرتی، مرکز آیات روشن الهی، مرکز و محور یاد خدا، مقدس و دارای حرمت ویژه، محور مقدسات، محور حج و مناسک آن، مایه استواری و سامان یافتن زندگی و مانع نابودی انسان‌ها، مرکز و پایگاه اقامه نماز، خانه‌ای مخصوص طواف و اعتکاف، خانه‌ای که بنیانگذار و متولی آن دو نفر از انبیای الهی بودند، خانه‌ای که زیارت آن بر توانمندان واجب و ترک آن مستلزم کفر است، خانه‌ای که تعطیلی آن ممنوع و ترک زیارتش سبب نابودی انسانهاست، نخستین نقطه آفریده شده در زمین، مکان برگزیده خدا روی زمین، خانه‌ای که نگاه به آن سبب جلب رحمت خداست، خانه‌ای که نگاه به آن عبادت و موجب افزایش حسنات و ارتقای درجات معنوی و سبب در امان ماندن از اندوه دنیا و آخرت است، خانه‌ای که نگاه به آن گناهان را محو می‌کند، محل پذیرش توبه حضرت آدم(ع)، محل اقرار به گناه و محل اجابت دعا، محل فرود و حضور فرشتگان و ... است.

و چه سخت است دل کندن از چنین خانه‌ای برای زائری که به حج رفته و این گنج آسمانی را در زمین یافته و گرد آن گردیده و در آغوشش کشیده است؛ و چه سخت است این طواف که طواف آخر است و هنگامه وداع ...