از حج خونین ۶۶ تا حج خونین ۹۴+تصاویر

حوادثي كه در حج امسال اتفاق افتاد، باعث شد اين بحث كه عربستان توان لازم براي اداره و مديريت حج را ندارد، دوباره قوت بگيرد. مهمترين حادثه حج امسال، سقوط يك جرثقيل بزرگ در مسجدالحرام بود كه ۱۰۷ كشته و ۲۳۸ مجروح برجا گذاشت. مروري بر اتفاقات ريز و درشت حج سالهاي قبل هم اين موضوع را تأييد مي كند كه بايد براي مديريت حرمين شريفين مكه و مدينه تصميمي جدي اتخاذ شود. يكي از پيشنهاداتي كه در اين باره طرح شده است، مديريت شورايي حرمين شريفين توسط مجمعي از كشورهاي اسلامي است كه با مروري به وضعيت مديريت آل سعود در برگزاري مراسم حج، پيشنهادي قابل تأمل به نظر مي رسد.

به گزارش مهر، اما بي كفايتي آل سعود تنها در سهل انگاري و اهميت ندادن به جان حجاج خلاصه نمي شود. در روز جمعه، ۶ ذي الحجه سال ۱۴۰۷ قمري (۹ مرداد ۱۳۶۶ و ۳۱ ژوئيه ۱۹۸۷)، پس از آن كه حجاج ايراني در طي تظاهرات برائت از مشركين، «شعار مرگ بر آمريكا» و «مرگ بر اسرائيل» سر مي‌دادند، نيروهاي امنيتي عربستان بر آنان آتش گشودند. در اين تظاهرات ۴۰۲ نفر كشته (۲۷۵ ايراني، ۸۵ عربستاني از جمله نيروي پليس و ۴۵ تن از حاجيان ديگر كشورها) و ۶۴۹ نفر زخمي (۳۰۳ ايراني، ۱۴۵ عربستاني و ۲۰۱ از ديگر ملل) شدند.

در سال ۱۹۹۰ بر اثر ازدحام جمعيت در تونل منتهي به مسجد الحرام و افتادن حجاج زير دست و پاي ديگران ۱۴۲۶ نفر كشته شدند.

رمي جمرات اما شاهد بيشترين حوادث ناگوار براي زائران بوده و عمق ناتواني آل سعود در اداره اين مراسم مذهبي را نشان داده است. در مراسم رمي جمرات سال ۱۹۹۴ ( ۱۴۱۴ قمري) به علت ازدحامي كه به هنگام خروجِ حجّاج از منا بر روي پل جمرات روي داد، ۲۷۰ زائر بي گناه جان خود را از دست دادند.

مقامات عربستان در سالهاي بعد مدعي شدند كه تغييراتي را براي جلوگيري از بروز حوادث مشابه انجام داده اند تا چنين حوادثي تكرار نشود، اما چهار سال بعد در سال ۱۹۹۸ بار ديگر حادثه اي مشابه تكرار شد كه در نتيجه آن ۱۱۸ تن از حجّاج بيت الله الحرام جان باختند. در روز عيد قربان سال ۱۴۲۴ ق. (بهمن ۱۳۸۲ و فوريه ۲۰۰۴) نيز حادثه اي مشابه در منطقه رمي جمرات افتاد كه به شهادت ۲۴۴ حاجي و مجروح شدن دهها نفر ديگر انجاميد.

شهادت ۳۴۵ نفر در سال ۲۰۰۶

در سال ۲۰۰۶ ميلادي بار ديگر حادثه اي مشابه تكرار شد و بر اثر ازدحام  جمعيت در ورودي شرقي پل رمي جمرات ۳۴۵ نفر كشته و ۲۸۹ نفر زخمي شدند. حاكميت عربستان كه سعي داشت بي كفايتي خود در تكرار اين حوادث را انكار كند، علت  اصلي اين حادثه را اصرار زائران براي حمل  اسباب و اثاثيه خود به هنگام رمي اعلام  كرد.

همچنين در سال ۱۹۹۷ در آتش سوزي گسترده اي كه در منا به وقوع پيوست ۳۴۰ حاجي به شهادت رسيده و ۱۵۰۰ نفر ديگر نيز زخمي شدند.

در سال ۲۰۰۶ نيز در اثر فرو ريختن ساختمان يك هتل ۸ طبقه در مكه مكرمه ۷۶ نفر از زائران كه همگي از  حجاج آسيايي بودند، جان خود را از دست دادند. گزارش هاي رسمي از عربستان سعودي حكايت از آن داشت كه ساختمان اين هتل در زمان ريزش بيش از ۴۰ سال قدمت داشته و براي اسكان زئران محل مناسبي نبود، اين در حالي بود كه ريزش هتل زماني اتفاق افتاد كه بيشتر زائران در محل حاضر نبودند، در غير اين صورت تلفات اين اتفاق بسيار بيش از اين ارقام مي شد.

در ابتداي سال جاري خبر رسيد دو نوجوان ايراني پس از شركت در حج عمره و در حال بازگشت به ايران در فرودگاه جده مورد تعرض واقع شده‌اند. اگرچه منبع اين خبر، رئيس مركز پزشكي حج و زيارت جمعيت هلال‌احمر بود كه ساعتي بعد خبر را تكذيب كرد و آن را خبر‌سازي رسانه‌اي عنوان كرد، اما وزارت امور خارجه به طور رسمي خبر را تأييد كرد. البته معاون وزير امور خارجه به جاي تجاوز از واژه «شبه‌تجاوز» استفاده كرد. اين دو نوجوان ١٤ و ١٥ ساله، پس از انجام حج عمره و در حال بازگشت به ايران بودند كه در فرودگاه جده با مشكلاتي مواجه مي‌شوند.

معاون وزير امور خارجه در امور كنسولي، پارلماني ايرانيان درباره تعرض به دو ايراني از سوي پليس سعودي گفت: متأسفانه اين اقدام شبه‌تجاوز براي دو نفر از هموطنان كه به عمره مشرف شده بودند پيش آمد. به روايت قشقاوي، در هفته دوم تعطيلات، به هنگام بازرسي از يك كاروان عمره ايراني، مأموران متخلف مذكور به بهانه مشكوك‌شدن به دو نوجوان ايراني، آنها را از بقيه جدا كرده و در بخش ديگري مورد بازرسي بدني قرار دادند كه در اثناي بازرسي، ساير افراد كاروان متوجه شدند كه مأموران خاطي قصد آزار و اذيت جنسي آن دو نوجوان را داشته‌اند و مسئولان امر را از اين موضوع مطلع مي‌كنند.

مسئولان مربوطه بلافاصله موضوع را به سركنسولگري جمهوري‌اسلامي‌ ايران در جده اطلاع داده و با حضور كنسول آن سركنسولگري، مقام‌هاي ذي‌ربط كاروان و مسئولان فرودگاه جده بررسي‌هاي ميداني به عمل آمده و پس از شناسايي دو مأمور متخلف، پس از انجام مقدمات قانوني طرف سعودي اقدام به بازداشت آنها مي‌كند.

معاون وزير امور خارجه تأكيد دارد: در روز بعد از اين واقعه و در غياب سفير عربستان‌ سعودي در تهران، كاردار و كنسول آن كشور توسط مديركل كنسولي به وزارت امور خارجه احضار و مراتب اعتراض شديد جمهوري اسلامي ايران نسبت به اين عمل شنيع و غيرانساني كه باعث جريحه‌دارشدن افكارعمومي كشورمان شده را به وي ارائه كرد. طرف سعودي ضمن ابراز تأسف شديد از اين اتفاق رذيلانه قول داد موضوع را در بالاترين سطح توسط مقامات كشورش مورد پيگيري قرار داده و با افراد خاطي به‌شدت برخورد شود.

قشقاوي طي اظهار نظري افزود: با توجه به اين رفتار غيرانساني و ضدديني، منتظر برخورد دولت سعودي با اين افراد و اعمال اشد مجازات در مورد آنها هستيم. نمايندگي‌هاي جمهوري اسلامي ايران در رياض و جده تا حصول نتيجه مشخص پيگير ماجرا خواهند بود و متعاقباً نتايج آن در اختيار خانواده‌ها و افكار عمومي قرار خواهد گرفت.

آيت‌الله ناصر مكارم‌شيرازي با اشاره به اينكه حادثه جده نبايد رسانه‌اي مي‌شد گفت: مايل نبودم اين حادثه رسانه‌اي شود اما حال كه رسانه‌اي شده است بايد در مورد آن صحبت كنم و سئوالي كه از مسئولان دارم اين است آيا عمره كه واجب نيست را بايد برويم و زير بار هر خفتي برويم؟

آيت‌الله مكارم‌شيرازي با اشاره به اينكه از مسئولان دولتي خود نيز مي‌پرسم آيا نياز است كه به حج مستحب برويم، گفت: آيا لازم است كه هر توهيني را بشنويم تا به يك امر مستحب عمل كنيم؟ حادثه جده حادثه‌اي نيست كه بشود از آن به راحتي گذشت، در برنامه‌هايي كه مي‌دانيم مايه عزت نيست بايد از آن عبور كرد و بايد از حق دفاع كنيم تا عزت‌مند شويم.

آيت الله حسين نوري همداني از مراجع تقليد نيز با اشاره به تجاوز ۲مأمور فرودگاه جده به ۲ نوجوان ايراني بيان داشت: مردم مسلمان بايد تعقيب كنند كه چه پيش آمده است، ما در اوج قدرت هستيم و نبايد در اين زمينه سكوت كنيم.

آيت‌الله جوادي آملي، ۲۵ فروردين ماه امسال در سلسله جلسات درس تفسير خود نيز گفت: در سالي كه حادثه تلخ به شهادت رسيدن بسياري از زائران حرمين بود، يك عده مقالاتي نوشتند و بررسي كردند كه حرمين بايد در اختيار چه كسي باشد. برابر آنچه در آيه ۳۴ سوره انفال آمده است «وَمَا كَانُوا أَوْلِيَاءَهُ إِنْ أَوْلِيَاؤُهُ إِلَّا الْمُتَّقُونَ» متولي حرمين شرفين بايد مردان باتقوا باشد نه آل سعود چرا كه اين‌ها همان كساني بودند كه اجدادشان كعبه را به بتخانه و شرابخانه تبديل كردند، با يك مشك يا دو مشك در قمارخانه‌هاي مكه حق توليد و كليد‌داري كعبه را معامله كردند. در حال حاضر هم مسلمانان بايد جهاد اكبر كنند و به فكر باشند كه حرمين را از اسارت و غارت آل‌سعود نجات بدهند.

وي افزود: اگر چنانچه فكر يك ملت، عقيده، انديشه، تعقل و درك يك ملت به اسارت برود وضعش همين وضع آل سعود است. جهان اسلام بايد بازگشتي كند كه دين آزاد شود، روايات و عقل آزاد شود، حرمين كه اكنون در اسارت آل‌سعود است بايد از اين اسارت در بيايد.

آيت الله آملي لاريجاني رئيس قوه قضاييه با اشاره به «خبر تأسف بار تعرض مأموران سعودي به دو زائر نوجوان ايراني» تأكيد كرد: ما نمي توانيم از امنيت شهروندان خود عبور كنيم و از وزارت امور خارجه قاطعانه مي خواهيم با حساسيت و جديت اين موضوع را پيگيري كند.

وي با محكوم كردن اين اقدام و اعلام اينكه «خاطيان بايد به اشد مجازات برسند» گفت: تعرض به دو زائر در كشوري كه مسئولانش خود را خادم حرمين شريفين مي دانند، به هيچ وجه قابل قبول نيست و خاطيان بايد به اشد مجازات برسند تا ديگر شاهد چنين جرايمي نباشيم.

آيت الله علم الهدي، امام جمعه مشهد با اشاره به حادثه تلخ تعرض مأموران فرودگاه جده به دو نوجوان ايراني گفت: نمي‌توان اين حركت جانور صفتانه را تنها يك فساد اخلاقي دانست، اين كار يك حركت سياسي بود تا اهانتي صريح به ايران و ايراني انجام دهند.

امام جمعه مشهد به لزوم برخورد قاطع‌ تر در صورت رسيدگي نكردن دولت عربستان به اين موضوع تأكيد و بيان كرد: اگر دولت عربستان حكم چنين عملي كه در آن كشور اعدام است را اجرا كند، تا اندازه‌ اي مسئله جبران مي شود اما اگر بخواهند آن را به‌گونه‌ اي ديگر حل و فصل يا لاپوشاني كنند، نبايد همچون گذشته برخورد كرد. تعطيلي حج يك حركت فقهي و بر عهده مراجع و در درجه اول مقام معظم رهبري است و نمي‌توانيم به‌ يكباره بگوييم حج عمره تعطيل است.

برخي از كارشناسان از آن جهت كه حج عمره را هم از جهت تبليغ و هم از حيث بهبود چهره شيعيان در جهان اسلام مفيد مي دانند و معتقدند حج عمره مي تواند در عمق بخشي به باورهاي ديني تأثيرات بسيار داشته باشد و همچنين مي تواند شرايط تبليغ را براي باورهاي شيعه و عموم مسلمين فراهم كند و حضور شيعيان در عمره و حج به بسياري از سوء تفاهمها نسبت به شيعيان در ميان اهل سنت خاتمه مي بخشد، نسبت به تعطيلي حج عمره واكنش نشان دادند.

همچنين ۱۸ نماينده مجلس در نامه اي به رئيس جمهور خواستار برخورد و مجازات عاملان تعرض به دو نوجوان ايراني در فرودگاه جده عربستان شدند.

در روز جمعه ۲۰ شهريور ماه ۱۳۹۴ (۱۱ سپتامبر ۲۰۱۵)، سقوط يك دستگاه جرثقيل در محوطه مسجدالحرام ، باعث كشته شدن ۱۰۷ نفر و مجروح شدن ۲۳۸ نفر شد. باد شديد و طوفان عامل سقوط جرثقيل عنوان شد. اكثر جان‌باختگان از اتباع كشورهاي هند، پاكستان، اندونزي و ايران بوده اند.

در ميان زخمي‌شدگان اين حادثه نام ۱۵ زائر ايراني هم ديده مي‌شود و يازده ايراني نيز جز كشته شدگان هستند. مقامات سعودي علت سقوط را بارندگي و طوفان عنوان كردند ولي يك پايگاه خبري سعودي علت سقوط را عدم رعايت استانداردها در محكم‌كاري پايه‌هاي جرثقيل عنوان كرد. شركت پيمانكاري جرثقيل كه نام آن بن لادن بوده است، در پي وقوع اين حادثه ممنوع‌الفعاليت شد.

رسانه‌هاي عربستان اعلام كرده‌اند اين جرثقيل كه در طرح توسعه مسجد الحرام مشغول به كار بود، به دليل بدي آب و هوا سقوط كرده است، اما مقامات سعودي اعلام دليل اصلي سقوط جرثقيل را به آينده موكول كرده اند. پس از طوفان و اين حادثه باران شديدي هم در مكه باريد كه همين موجب بهم ريختگي بيشتر در زمان حادثه و حواشي پس از آن شد. بارش شديد باران موجب جاري شدن سيل در خيابان‌هاي مكه شد. شدت بارش باران كه با وزش شديد طوفان همراه بود، شكسته شدن چند درخت در خيابان‌هاي مكه را در پي داشت. اين مسئله نشان دهنده ميزان جهل و ناآگاهي مسئولان سعودي است و اگر يك مهندس ساده در محل حضور داشت متوجه مي‌شد كه اين جرثقيل بايد تثبيت شود.

سيدعلي مرعشي رئيس مركز پزشكي حج و زيارت هلال‌ احمر با اشاره به سقوط پنكه سقفي در صفا و مروه گفت: بر اثر ازدحامي كه بعد از سقوط پنكه به وجود آمده بود ۴ نفر از زائران ايراني از ناحيه دست دچار جراحت‌هاي سطحي شدند. اين افراد به صورت سرپايي تحت درمان قرار گرفتند و حالشان خوب است.

هتل حجاج يكي از كشورهاي آسيايي در منطقه «باب‌العزيزيه» مكه، ۲۶ شهريورماه، دچار آتش‌‌سوزي شد. بر اساس اين گزارش، اين حجاج از يكي از كشورهاي آسيايي بودند. اين آتش‌سوزي از يكي از اتاق‌هاي اين هتل ۱۱ طبقه آغاز شد و چند حاجي نيز در جريان اين حادثه دچار جراحت شدند.

در طول سالهاي گذشته حوادث دردناكي از جمله آتش‌سوزي چادرهاي حجاج در منا، ريزش تونل‌ها و پل‌ها و اخيراً سقوط دكل بالابر در كنار كعبه ثابت كرد كه رژيم آل سعود و حكومت اين كشور از توانايي لازم براي اداره حرمين شريفين برخوردار نيست. هر چند كه اين حادثه به ظاهر بر اثر بروز تند باد و طوفان صورت گرفته، اما برخي گزارشها نشان مي‌دهد كه بي‌توجهي مقامهاي مسؤول و حكومتي به خطرات موجود در نتيجه درگير بودن با مسايل حاشيه‌اي و اختلافات حكومتي و سياسي دروني هيأت حاكمه موجب بروز اين حادثه و تلفات سنگين آن شده است.

اختلاف ميان فرزندان ملك عبدا... پادشاه سابق و ملك سلمان بن عبدالعزيز، پادشاه فعلي عربستان و جنگ قدرت ميان دو قبيله السديري و الشمري موجب شده تا بسياري از مسايل مهم و حكومتي در عربستان معطل و در گرو جنگ شاهزادگان سعودي باقي بماند. بي كفايتي آل سعود در مديريت باعث شده است طي ۳۰ سال گذشته بيش از ۷ هزار حاجي و زائر در حوادث مختلفي كه مي‌شد از وقوع آنها جلوگيري كرد، جان خود را از دست دهند.

اما امروز سالگرد كشتار حجاج شركت كننده در مراسم برائت از مشركين در سال ۱۳۶۶ ازست اين فاجعه از  فجايعي است كه لكه ننگ آن توسط رژيم آل سعود بر صفحه تاريخ نقش بست. طي اين واقعه كه در روز جمعه، ۶ ذي الحجه سال ۱۴۰۷ قمري، رخ داد، آمار ۴۰۲ نفر كشته (۲۷۵ ايراني، ۸۵ عربستاني از جمله نيروي پليس و ۴۵ تن از حاجيان ديگر كشورها) و ۶۴۹ نفر زخمي (۳۰۳ ايراني، ۱۴۵ عربستاني و ۲۰۱ از ديگر ملل) برجاي ماند. پس از اين واقعه، حكومت عربستان سعودي سفارتخانه خود را در تهران تعطيل و روابط ديپلماتيك خود با ايران را قطع كرد.

آيت الله حائري شيرازي درباره انگيزه اين اقدام آل سعود به خبرنگار مهر گفت: «اسلام مي گويد اول كفر به طاغوت بعد ايمان به الله. حضرت امام(ره) كفر به طاغوت را كه فراموش شده بود دوباره احيا كرد و كفر به طاغوتي را كه در رمي جمرات خلاصه مي شد به عنوان برائت از مشركين طرح نمود و گفت شما كه رمي جمره مي كنيد بايد طاغوت زمان تان را رمي كنيد و روح و حقيقت حج توحيدي برائت از طاغوت زمان يعني امريكاست.»

وي در اين باره افزود: «تكفيري ها گفتند اينها بدعت است و شما تازه آن را در اسلام وارد كرديد. وقتي حاجيان ايراني برائت از مشركين در روز عيد قربان را انجام مي دادند، آنها هم به عنوان اينكه اين اسلام، اسلام سنتي نيست و اين اسلام را ايران خلق كرده است و بدعت در اسلام است، با اين ها برخورد كردند. سنگباران و تيرباران كردند. عده زيادي هم كشته شدند، بعد امام جماعت حجاج وقتي مي خواست نماز جماعت بخواند در يكي از نمازها اين سوره را خواند «أَلَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ*وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ* تَرْمِيهِم بِحِجَارَةٍ مِّن سِجِّيلٍ*فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَّأْكُولٍ» كه اين شرطه ها شدند ابابيل، اين سنگ هايي كه زدند بر سر حاجيان اين هم شد سجيل و اين مسلمان هايي كه آمدند برائت از مشركين كردند، شدند قشون ابرهه و اصحاب الفيل!»

بر طبق گفته شاهدان عيني ماجرا و طبق اسناد، راهپيمايان با شعار الله اكبر، لا اله الا الله و مرگ بر امريكا براي اداي نماز مغرب روانه حرم شدند. پس از طي مسافتي در حالي كه پيشاپيش عظيم راهپيمايان زنان و گروهي جانبازان در حركت بودند، ناگهان ستون هايي از حكومت آل سعود هويدا مي شوند كه لحظه اي بعد به طرف صفوف حمله كرده و با باتوم بر سر و صورت زائران بي گناه مي كوبند. اين گروه از يك سو و گروه ديگري نيز از بالاي پله ها و ساختمان ها سنگ و آجر و آهن و شيشه و بلوك سيماني كه از چند روز قبل گذاشته شده بود بر سر و روي مردم مي ريختند.

پس از آن شليك گازهاي سمي و خفه كننده آغاز شد و به دنبال آن رگبار گلوله ها به قصد كشتن راهپيمايان به سوي آنها سرازير گرديد و پيكرهاي پاك آسماني كه جرمشان اعلام برائت و بيزاري از آمريكا و اسرائيل و ايادي نا پاك آنها بود در خاك و خون غلتيدند.

كشتار حجاج مظلوم ايراني به دست حكام آل سعود در مكان و زماني انجام شد كه خون ريختن در آن حرام است و اين حرمت تا جايي اهميت دارد كه حتي اعراب جاهلي هم احترام اين مكان و زمان را نگه مي داشتند، اما اين حرمت توسط عوامل سعودي شكسته شد. در اين فاجعه حتي به زنان و جانبازان هم رحم نكردند، به طوري كه نيمي از كشته شدگان زنان بودند. نكته دردناك آنجاست كه بسياري از آمار شهدا مربوط به روزهاي پس از حادثه است كه مأموران سعودي اجازه مداواي مجروحين حادثه را در بيمارستان ها ندادند و برخي از مجروحين كه جراحات حاد داشتند، پس از تحمل رنج و درد بسيار و در حالي كه امكان مداواي آنها بود، به شهادت رسيدند.

آن روزها نايف بن عبدالعزيز كه بر كرسي وزرات كشور آل سعود تكيه زده بود، در بيانيه اي رسمي كه وزارت كشور سعودي در هشتم ذيحجه منتشر كرد، با دروغ پراكني به حجاج شركت كننده در برائت از مشركين اتهامِ اخلال در مراسم حج بست و اعلام كرد كه حجاج با چوب و سنگ و چاقو به طرف مسجدالحرام هجوم آوردند و مأموران براي جلوگيري از هرج و مرج وارد شدند و نيز در اين گزارش با ادعاي عدم تيراندازي به زوار حرم آمده است كه حجاج با مأموران امنيتي درگير شدند و تعدادي از حجاج زير دست و پا ماندند و له شدند. دولت سعودي از پذيرش هيأت تحقيق اعزامي دولت جمهوري اسلامي ايران جلوگيري نمود و تا مدتها از تحويل اجساد حجاج ايراني و انتقال مجروحان نيز خودداري مي‌كرد.

در حالي كه مناسك حج و حضور جمعيت چشمگير مسلمانان از اقصا نقاط عالم اسلام مي تواند بستري براي اتحاد و عظمت امت اسلام باشد و قدرت جهان اسلام را به رخ طاغوت هاي زمان بكشد، رژيم دست نشانده سعودي كه خود را موظف به مبارزه با اسلام انقلابي و كفرستيز مي داند و جناياتش عليه مردم يمن شاهدي زنده بر اين مدعاست، حتي از برگزاري مناسك حج به شكل سنتي و مورد قبول اين رژيم نيز عاجز است و امروز بيش از پيش عدم شأنيت اين رژيم براي كليدداري خانه خدا بر همگان روشن شده است.