حج خونین زائران ایرانی
در روز ۹ مرداد ۱۳۶۶ برابر با ششم ذیحجه سال ۱۴۰۷ قمری، پلیس عربستان سعودی با حمله به راهپیمایی برائت از مشرکین که با شرکت حجاج ایرانی و غیرایرانی در مکه برپا شده بود، تعدادی از زائران را شهید و گروه دیگری را مجروح کرد. روزنامه جمهوری اسلامی فردای
در روز ۹ مرداد ۱۳۶۶ برابر با ششم ذيحجه سال ۱۴۰۷ قمري، پليس عربستان سعودي با حمله به راهپيمايي برائت از مشركين كه با شركت حجاج ايراني و غيرايراني در مكه برپا شده بود، تعدادي از زائران را شهيد و گروه ديگري را مجروح كرد.
روزنامه جمهوري اسلامي فرداي آن روز در گزارشي نوشت: «بيش از يكصد و پنجاه هزار زائر ايراني و هزاران زائر غيرايراني ديروز طي مراسم باشكوهي تظاهرات اعلام برائت از مشركين را در مكه مكرمه برگزار كردند. انبوه زائران مقارن ساعت چهار و نيم بعدازظهر به وقت محلي پس از اجتماع در مقابل بعثه حضرت امام در مكه مكرمه و استماع پيام امام و سخنان نماينده حضرت امام به سمت مسجدالحرام جهت شركت در نماز مغرب و عشا دست به راهپيمايي زدند. بر اساس آخرين گزارش اين راهپيمايي با دخالت پليس عربستان سعودي و ضرب و شتم زائران دچار اشكال شد. به گزارش واحد مركزي خبر از مكه مكرمه، بيش از يكصد و پنجاه هزار زائر ايراني خانه خدا به همراه هزاران تن از مسلمانان ساير كشورهاي اسلامي و نيز جمع كثيري از برادران و خواهران اهل عربستان سعودي عصر ديروز ضمن برپايي يك راهپيمايي گسترده با فريادهاي «الله اكبر – لا اله الا الله – محمد رسول‌الله (ص) الموت لامريكا – الموت الروسيه – الموت لاسرائيل» با محكوم كردن جنايات مشركين، كفار و قدرت‌هاي استكباري آمريكا، شوروي و اسرائيل برائت خود را از مشركين اعلام داشتند. گستردگي و وسعت اين تظاهرات به حدي بود كه موجي از هيجان و همبستگي را در بين حجاج خانه خدا برانگيخت.»
همين گزارش حاكيست اطراف بعثه امام(ره) در مكه مكرمه تا فاصله زيادي مملو از زائران بيت‌الله‌الحرام و علاقه‌مندان انقلاب اسلامي بود. قرائت پيام امام امت خطاب به زائران بيت‌الله‌الحرام تحسين حاضرين را برانگيخته و بارقه اميدي را كه در اثر وقوع انقلاب اسلامي در دل آنان تابيده شده بود پرنورتر ساخته بود. در اين راهپيمايي پس از قرائت فرازهايي از پيام امام امت به زبان عربي، حجت‌الاسلام مهدي كروبي نماينده امام و سرپرست حجاج ايراني سخنان مبسوطي در مورد جنايات قدرت‌ها عليه ملل محروم و لزوم مبارزه با اين متجاوزين را ايراد كرد. كروبي گفت: شعار عليه شرك و برائت از مشركين شعاري جاويد است و امروز اگر بت‌هاي چوبي و سنگي وجود ندارند قدرت‌هاي خون‌آشامي وجود دارند كه دستشان تا مرفق به خون محرومان و مستضعفان آغشته است. وي افزود: اين شعار مقدمه‌اي است تا نيروهاي مومن و متعهد در سراسر جهان براي مبارزه عليه طاغوت متحد شوند.
كروبي افزود: بهترين روز و بهترين موسم و بهترين مكان براي برائت از طاغوت‌ها امروز و همين‌جاست. برائت از دشمنان خدا، از مشركين، از نيروهاي شوروي كه سرزمين افغانستان را اشغال كرده و آن‌ها را مي‌كشند، ما اعلام مي‌كنيم كه شوروي بايد بدون هيچ‌گونه قيد و شرطي افغانستان را ترك كند و اين سرزمين را به دست مردم مسلمان افغانستان بسپارد. وي گفت: در اين مكان مقدس از كساني كه سرزمين مقدس فلسطين را اشغال كرده‌اند، از تمام كساني كه از اين رژيم اشغالگر حمايت مي‌كنند برائت مي‌جوييم و مطمئن هستيم كه مذاكرات سياسي نتيجه‌اي جز خفت و خواري به همراه نخواهد داشت، و از مردم مسلمان لبنان مي‌خواهيم با استمرار مبارزات قهرمانانه خود دشمن را محو و نابود كنند، همانطور كه مسلمانان الجزاير و لبنان متجاوزين را از كشور خود بيرون راندند و همانطور كه ملت قهرمان ايران با نثار خون خود دشمن متجاوز را كه با حمايت قدرت‌ها به انقلاب اسلامي حمله كرده بود از خاك مقدس خود بيرون كردند.
نماينده امام و سرپرست حجاج ايراني با اشاره به جنايات اسرائيل اظهار داشت: همانطور كه در پيام مهم امام امت شنيديد نيروهاي انقلابي ايران آماده‌اند تا با استفاده از تمام امكانات خود در كنار ساير مسلمانان مومن جهان رژيم اشغالگر قدس را نابود ساخته و زمينه بازگردانيدن مردم مظلوم فلسطين را به سرزمين خود فراهم آورند. وي خطاب به قدرت‌ها اعلام كرد: در خليج فارس يا امنيت براي همه هست و يا براي هيچ‌كس. ما در كنار خانه خدا امريكا را به مبارزه مي‌خوانيم و اعلام مي‌كنيم اگر يك تير در خليج فارس عليه ما شليك شود ما نه تنها خليج فارس را گورستان امريكا مي‌كنيم بلكه توسط دوستداران انقلاب اسلامي منافع او را در سراسر جهان به آتش مي‌كشيم و خواب راحت را از آنان سلب مي‌كنيم.
پس از سخنان سرپرست حجاج ايراني، تظاهركنندگان در حاليكه آدمك‌هاي ريگان و پرچم امريكا را به آتش كشيده بودند با سر دادن شعارهاي كوبنده عليه زورمداران و ستمگران جهت شركت در نماز جماعت به سوي مسجدالحرام راهپيمايي كردند.
بر اساس آخرين گزارش رسيده از مكه مكرمه پليس سعودي كه سعي در محاصره راهپيمايان را داشت به زائران خانه خدا و تظاهركنندگان كه فرياد مرگ بر امريكا و مرگ بر اسرائيل سر مي‌دادند حمله‌ور شد. در پي حمله پليس سعودي به راهپيمايان تعدادي شهيد و گروهي مجروح و ۸ نفر از كارمندان بعثه امام در مكه بازداشت شدند. اين افراد به دنبال مذاكرات كروبي با مسئولان عربستاني ساعتي بعد از نيمه شب آزاد شدند.
در روز ۱۱ مرداد ۶۶ تلويزيون عربستان سعودي اعلام كرد كه در رويداد خونين مكه جمعاً ۴۰۲ نفر كشته و ۶۵۰ نفر زخمي شدند. اين رسانه با طرح اين ادعا كه ۸۵ تن از كشته شدگان از نيروهاي انتظامي سعودي بوده‌اند، ۴۲ تن از كشته‌شدگان را از زائران كشورهاي خارجي و ۲۷۵ نفر را از زائران ايراني معرفي كرد. در پي اين واقعه بنيانگذار جمهوري اسلامي با صدور پيامي كشتار زائران بيت‌الله‌الحرام را محكوم كرد. امام خميني در اين پيام تاكيد كرد: «ما در عين حال كه شديداً متأثر و عزادار از اين قتل عام بي‌سابقه امت محمد صلي الله عليه و آله و پيروان ابراهيم حنيف و عاملين به قرآن كريم گرديده‌ايم، ولي خداوند بزرگ را سپاس مي‌گزاريم كه دشمنان ما و مخالفين سياست اسلامي ما را از كم عقلان و بي‌خردان قرار داده است. چرا كه خودشان هم درك نمي‌كنند كه حركت‌هاي كورشان، سبب قوت و تبليغ انقلاب و معرفي مظلوميت ملت ما گرديده است و در هر مرحله‌اي سبب ارتقاي مكتب و كشورمان را فراهم كرده‌اند.»
نقش سازمان منافقين در واقعه حج خونين سال 66
عزت‌الله سحابي عضو شوراي انقلاب در بخشي از خاطرات خود، موضوع فاجعه مكه در سال ۱۳۶۶ را چنين روايت مي‌كند: در سال ١٣۶۶ اتفاق مهمي در تاريخ انقلاب ما رخ داد و آن حادثه‌اي بود كه در مكه به مناسبت راهپيمايي و تظاهرات حجاج ايراني براي برائت از مشركين ايجاد شد.
امام خميني اعلاميه‌اي تحت عنوان برائت از مشركين صادر كرده بودند كه در آن آمريكا، اسرائيل، رژيم عراق و كشورهاي عرب كه از صدام حمايت كرده بودند مورد حمله يا انتقاد شديد قرار گرفته بودند. حجاج و زائران ايراني هم در تظاهرات خود اين مطالب را در شعارهاي خود مي‌آوردند و همين امر موجب رنجش و احساس خطر مقامات عربستان شده بود. به طوري كه نيروهاي انتظامي و پليس با شدت و حتي نفرت بسيار مراقب و ناظر بر اين اقدامات و كاملا در حال آماده باش براي مقابله با شورش بودند.
متاسفانه در اثر دخالت‌هاي مرموزي كه انجام شد، در آن سال اين تظاهرات سركوب شد و تعداد زيادي از هموطنان ما كشته شدند. در سفري كه آن سال به خارج داشتم يكي از دوستان به من خبر داد كه شيطنت‌هايي از سوي مجاهدين اين حادثه را رقم زده، يا به خشونت كشيده است! اميدوار بودم اين خبر درست نباشد... ولي شنيده‌ها حاكي از آن بود كه يكي از اعضاي مجاهدين آقاي عباس...، با لباس احرام بين تظاهركنندگان هنگامي كه جمعيت روي پل معروف به «هجوم» مي‌رسند گلوله‌اي به طرف پليس شليك مي‌كند.
پليس عربستان هم كه كاملا در حال آماده‌باش بود به طرف جمعيت حمله مي‌كنند و تيراندازي مي‌شود، جمعيت سراسيمه به عقب بر مي‌گردند و جماعت زيادي كه بيشتر خانم‌ها بودند زير دست و پا له مي‌شوند و از بين مي‌روند.
سحابي مي‌افزايد: نكته عجيب آن است كه تعدادي از افراد پليس عربستان هم در آن حادثه كشته مي‌شوند! چند سال پيش كه به اتفاق همسرم به حج عمره رفتيم، هتلي در آنجا بود به نام هتل «شهدا».
وقتي درباره نام هتل پرسيديم، به ما گفتند، اين شهدا در واقع افراد پليس عربستان‌اند كه روز جمعه سياه در سال ١٣۶۶ كشته شدند. اين هتل را به نام آنان تاسيس كرده‌اند و درآمد آن را نيز به خانواده‌هاي آنان اختصاص مي‌دهند.
ما از كم و كيف حادثه و آنچه واقعا اتفاق افتاد باخبر نشديم ولي عادي شدن روابط ايران با رژيم سعودي كه در سال‌هاي بعد اتفاق افتاد مي‌تواند دليلي بر اين موضوع باشد كه هر دو كشور از حضور و دخالت دستان مرموزي جز دو طرف درگير، كه موجب شليك گلوله و ضرورت سركوب پليس شده است، آگاه شده‌اند!
منبع:
روزنامه جمهوري اسلامي، ۱۰ و ۱۲ مرداد ۱۳۶۶
خبرگزاري ايرنا/ نيم قرن خاطره و تجربه، جلد دوم، ص١٨٣
روزنامه جمهوري اسلامي فرداي آن روز در گزارشي نوشت: «بيش از يكصد و پنجاه هزار زائر ايراني و هزاران زائر غيرايراني ديروز طي مراسم باشكوهي تظاهرات اعلام برائت از مشركين را در مكه مكرمه برگزار كردند. انبوه زائران مقارن ساعت چهار و نيم بعدازظهر به وقت محلي پس از اجتماع در مقابل بعثه حضرت امام در مكه مكرمه و استماع پيام امام و سخنان نماينده حضرت امام به سمت مسجدالحرام جهت شركت در نماز مغرب و عشا دست به راهپيمايي زدند. بر اساس آخرين گزارش اين راهپيمايي با دخالت پليس عربستان سعودي و ضرب و شتم زائران دچار اشكال شد. به گزارش واحد مركزي خبر از مكه مكرمه، بيش از يكصد و پنجاه هزار زائر ايراني خانه خدا به همراه هزاران تن از مسلمانان ساير كشورهاي اسلامي و نيز جمع كثيري از برادران و خواهران اهل عربستان سعودي عصر ديروز ضمن برپايي يك راهپيمايي گسترده با فريادهاي «الله اكبر – لا اله الا الله – محمد رسول‌الله (ص) الموت لامريكا – الموت الروسيه – الموت لاسرائيل» با محكوم كردن جنايات مشركين، كفار و قدرت‌هاي استكباري آمريكا، شوروي و اسرائيل برائت خود را از مشركين اعلام داشتند. گستردگي و وسعت اين تظاهرات به حدي بود كه موجي از هيجان و همبستگي را در بين حجاج خانه خدا برانگيخت.»
همين گزارش حاكيست اطراف بعثه امام(ره) در مكه مكرمه تا فاصله زيادي مملو از زائران بيت‌الله‌الحرام و علاقه‌مندان انقلاب اسلامي بود. قرائت پيام امام امت خطاب به زائران بيت‌الله‌الحرام تحسين حاضرين را برانگيخته و بارقه اميدي را كه در اثر وقوع انقلاب اسلامي در دل آنان تابيده شده بود پرنورتر ساخته بود. در اين راهپيمايي پس از قرائت فرازهايي از پيام امام امت به زبان عربي، حجت‌الاسلام مهدي كروبي نماينده امام و سرپرست حجاج ايراني سخنان مبسوطي در مورد جنايات قدرت‌ها عليه ملل محروم و لزوم مبارزه با اين متجاوزين را ايراد كرد. كروبي گفت: شعار عليه شرك و برائت از مشركين شعاري جاويد است و امروز اگر بت‌هاي چوبي و سنگي وجود ندارند قدرت‌هاي خون‌آشامي وجود دارند كه دستشان تا مرفق به خون محرومان و مستضعفان آغشته است. وي افزود: اين شعار مقدمه‌اي است تا نيروهاي مومن و متعهد در سراسر جهان براي مبارزه عليه طاغوت متحد شوند.
كروبي افزود: بهترين روز و بهترين موسم و بهترين مكان براي برائت از طاغوت‌ها امروز و همين‌جاست. برائت از دشمنان خدا، از مشركين، از نيروهاي شوروي كه سرزمين افغانستان را اشغال كرده و آن‌ها را مي‌كشند، ما اعلام مي‌كنيم كه شوروي بايد بدون هيچ‌گونه قيد و شرطي افغانستان را ترك كند و اين سرزمين را به دست مردم مسلمان افغانستان بسپارد. وي گفت: در اين مكان مقدس از كساني كه سرزمين مقدس فلسطين را اشغال كرده‌اند، از تمام كساني كه از اين رژيم اشغالگر حمايت مي‌كنند برائت مي‌جوييم و مطمئن هستيم كه مذاكرات سياسي نتيجه‌اي جز خفت و خواري به همراه نخواهد داشت، و از مردم مسلمان لبنان مي‌خواهيم با استمرار مبارزات قهرمانانه خود دشمن را محو و نابود كنند، همانطور كه مسلمانان الجزاير و لبنان متجاوزين را از كشور خود بيرون راندند و همانطور كه ملت قهرمان ايران با نثار خون خود دشمن متجاوز را كه با حمايت قدرت‌ها به انقلاب اسلامي حمله كرده بود از خاك مقدس خود بيرون كردند.
نماينده امام و سرپرست حجاج ايراني با اشاره به جنايات اسرائيل اظهار داشت: همانطور كه در پيام مهم امام امت شنيديد نيروهاي انقلابي ايران آماده‌اند تا با استفاده از تمام امكانات خود در كنار ساير مسلمانان مومن جهان رژيم اشغالگر قدس را نابود ساخته و زمينه بازگردانيدن مردم مظلوم فلسطين را به سرزمين خود فراهم آورند. وي خطاب به قدرت‌ها اعلام كرد: در خليج فارس يا امنيت براي همه هست و يا براي هيچ‌كس. ما در كنار خانه خدا امريكا را به مبارزه مي‌خوانيم و اعلام مي‌كنيم اگر يك تير در خليج فارس عليه ما شليك شود ما نه تنها خليج فارس را گورستان امريكا مي‌كنيم بلكه توسط دوستداران انقلاب اسلامي منافع او را در سراسر جهان به آتش مي‌كشيم و خواب راحت را از آنان سلب مي‌كنيم.
پس از سخنان سرپرست حجاج ايراني، تظاهركنندگان در حاليكه آدمك‌هاي ريگان و پرچم امريكا را به آتش كشيده بودند با سر دادن شعارهاي كوبنده عليه زورمداران و ستمگران جهت شركت در نماز جماعت به سوي مسجدالحرام راهپيمايي كردند.
بر اساس آخرين گزارش رسيده از مكه مكرمه پليس سعودي كه سعي در محاصره راهپيمايان را داشت به زائران خانه خدا و تظاهركنندگان كه فرياد مرگ بر امريكا و مرگ بر اسرائيل سر مي‌دادند حمله‌ور شد. در پي حمله پليس سعودي به راهپيمايان تعدادي شهيد و گروهي مجروح و ۸ نفر از كارمندان بعثه امام در مكه بازداشت شدند. اين افراد به دنبال مذاكرات كروبي با مسئولان عربستاني ساعتي بعد از نيمه شب آزاد شدند.
در روز ۱۱ مرداد ۶۶ تلويزيون عربستان سعودي اعلام كرد كه در رويداد خونين مكه جمعاً ۴۰۲ نفر كشته و ۶۵۰ نفر زخمي شدند. اين رسانه با طرح اين ادعا كه ۸۵ تن از كشته شدگان از نيروهاي انتظامي سعودي بوده‌اند، ۴۲ تن از كشته‌شدگان را از زائران كشورهاي خارجي و ۲۷۵ نفر را از زائران ايراني معرفي كرد. در پي اين واقعه بنيانگذار جمهوري اسلامي با صدور پيامي كشتار زائران بيت‌الله‌الحرام را محكوم كرد. امام خميني در اين پيام تاكيد كرد: «ما در عين حال كه شديداً متأثر و عزادار از اين قتل عام بي‌سابقه امت محمد صلي الله عليه و آله و پيروان ابراهيم حنيف و عاملين به قرآن كريم گرديده‌ايم، ولي خداوند بزرگ را سپاس مي‌گزاريم كه دشمنان ما و مخالفين سياست اسلامي ما را از كم عقلان و بي‌خردان قرار داده است. چرا كه خودشان هم درك نمي‌كنند كه حركت‌هاي كورشان، سبب قوت و تبليغ انقلاب و معرفي مظلوميت ملت ما گرديده است و در هر مرحله‌اي سبب ارتقاي مكتب و كشورمان را فراهم كرده‌اند.»
نقش سازمان منافقين در واقعه حج خونين سال 66
عزت‌الله سحابي عضو شوراي انقلاب در بخشي از خاطرات خود، موضوع فاجعه مكه در سال ۱۳۶۶ را چنين روايت مي‌كند: در سال ١٣۶۶ اتفاق مهمي در تاريخ انقلاب ما رخ داد و آن حادثه‌اي بود كه در مكه به مناسبت راهپيمايي و تظاهرات حجاج ايراني براي برائت از مشركين ايجاد شد.
امام خميني اعلاميه‌اي تحت عنوان برائت از مشركين صادر كرده بودند كه در آن آمريكا، اسرائيل، رژيم عراق و كشورهاي عرب كه از صدام حمايت كرده بودند مورد حمله يا انتقاد شديد قرار گرفته بودند. حجاج و زائران ايراني هم در تظاهرات خود اين مطالب را در شعارهاي خود مي‌آوردند و همين امر موجب رنجش و احساس خطر مقامات عربستان شده بود. به طوري كه نيروهاي انتظامي و پليس با شدت و حتي نفرت بسيار مراقب و ناظر بر اين اقدامات و كاملا در حال آماده باش براي مقابله با شورش بودند.
متاسفانه در اثر دخالت‌هاي مرموزي كه انجام شد، در آن سال اين تظاهرات سركوب شد و تعداد زيادي از هموطنان ما كشته شدند. در سفري كه آن سال به خارج داشتم يكي از دوستان به من خبر داد كه شيطنت‌هايي از سوي مجاهدين اين حادثه را رقم زده، يا به خشونت كشيده است! اميدوار بودم اين خبر درست نباشد... ولي شنيده‌ها حاكي از آن بود كه يكي از اعضاي مجاهدين آقاي عباس...، با لباس احرام بين تظاهركنندگان هنگامي كه جمعيت روي پل معروف به «هجوم» مي‌رسند گلوله‌اي به طرف پليس شليك مي‌كند.
پليس عربستان هم كه كاملا در حال آماده‌باش بود به طرف جمعيت حمله مي‌كنند و تيراندازي مي‌شود، جمعيت سراسيمه به عقب بر مي‌گردند و جماعت زيادي كه بيشتر خانم‌ها بودند زير دست و پا له مي‌شوند و از بين مي‌روند.
سحابي مي‌افزايد: نكته عجيب آن است كه تعدادي از افراد پليس عربستان هم در آن حادثه كشته مي‌شوند! چند سال پيش كه به اتفاق همسرم به حج عمره رفتيم، هتلي در آنجا بود به نام هتل «شهدا».
وقتي درباره نام هتل پرسيديم، به ما گفتند، اين شهدا در واقع افراد پليس عربستان‌اند كه روز جمعه سياه در سال ١٣۶۶ كشته شدند. اين هتل را به نام آنان تاسيس كرده‌اند و درآمد آن را نيز به خانواده‌هاي آنان اختصاص مي‌دهند.
ما از كم و كيف حادثه و آنچه واقعا اتفاق افتاد باخبر نشديم ولي عادي شدن روابط ايران با رژيم سعودي كه در سال‌هاي بعد اتفاق افتاد مي‌تواند دليلي بر اين موضوع باشد كه هر دو كشور از حضور و دخالت دستان مرموزي جز دو طرف درگير، كه موجب شليك گلوله و ضرورت سركوب پليس شده است، آگاه شده‌اند!
منبع:
روزنامه جمهوري اسلامي، ۱۰ و ۱۲ مرداد ۱۳۶۶
خبرگزاري ايرنا/ نيم قرن خاطره و تجربه، جلد دوم، ص١٨٣