چالشهای سرشماری جمعیت عراق

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

به گزارش کردپرس ، کشور عراق به لحاظ شرایط منحصر به فرد پیش آمده در دو دهه گذشته و تغییرات جمعیتی که در بعضی نقاط آن به وجود آمده و نابودی جمعیت یک میلیون و 400 هزار نفری (به نقل از منابع داخلی عراق در جریان اشغال این کشور توسط امریکا و متحدین او) و نیز تغییرات ترکیب جمعیتی در بعضی نقاط مورد مناقشه اقوام از جمله اعراب و کردها و ترکمن‌ها که ریشه بسیاری از آنها در اختلاف‌افکنی رژیم صدام در بین اقوام می‌باشد و سال‌هاست که عراق را با فقدان یک سیستم آماری دقیق روبه‌رو کرده است.

از طرفی نوع سیستم فدرالی حاکم بر عراق و ابهامات و اشکالات اساسی در تنظیم قانون اداره کشور پس از صدام و نیز تنش‌های سنتی بین اقوام در بعضی نقاط خاصه کرکوک و بعضی شهرهای موصل که توسط جابه‌جایی‌های سیاسی رژیم صدام به وجود آمده کار سرشماری این کشور را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو است.

نظر به اهمیت تأثیر آنالیز و ترکیب جمعیت در اداره‌ی سیستم فدرالی فعلی عراق، این فهم درباره وضعیت کرکوک که در ابتدای تدوین قانون اساسی مشهور به ماده‌ی 140 ارائه شد اما به مرور با ملاحظاتی دچار نوعی نسیان و فراموشی شد. و از همان ابتدای به قدرت رسیدن حاکمیت قانونی در بغداد با این موضوع چالشی برخورد نمودند.

اعراب سنی که در دور اول انتخابات آشفتگی عمومی و سرگردانی از ورود و یا عدم مشارکت در حاکمیت پس از صدام را در پیش رو داشتند سکوت و دوری از انتخابات را بر دیگر رویکردها ترجیح دادند و با استقبال سردی که از مشارکت در دولت نمودند مواضع آنان رو به ضعف نهاد و پس از تثبیت حکومت با سیستم انتخابات و پارلمانی و ناامید شدن از بازگشت حزب بعث و نیز بی‌اثر بودن اقدامات تروریستی و ناامنی‌های متوالی در عراق، به خود آمده و در انتخابات اخیر شرکتی فعال کردند.

نتیجه این شرکت و ائتلاف با گروه‌های قومی و سکولار دستیابی به کرسی‌های تأثیرگذار است که اینک در تشکیل دولت دارای نقش اساسی هستند. حال با این شرایط به وجود آمده و البته دخالت‌های آشکار و پنهان دولت‌های عربی اختلال در ماده‌ی 140 که از آرزوهای اعراب می‌باشد، تقویت شده و شرایط را برای اعراب سنی متعادل کرده است.

سرشماری نفوس در بسیاری از تصمیمات عراق تأثیر داشته ولی در حوزه‌ی سیاست این کشور و نیز تقسیم و آرایش قدرت نقش بسزایی دارد. در صورتی که اختلالاتی در صحت سرشماری صورت نگیرد و آمار واقعی جهت برنامه‌ریزی‌های مدیریتی و سیاسی به دست آید قطعاً وضعیت فعلی عراق دچار تحولاتی خواهد شد.

آمایش ترکیب جمعیتی در مناطق جغرافیایی یکی از اهداف اصلی این سرشماری می‌باشد که موجب نگرانی‌هایی شده است. با توجه به تثبیت موقعیت سیاسی اعراب خصوصاً در دولت آینده و نیز کاهش حوزه اختیارات هم پیمانی کردی (طبق کرسی‌های به دست آمده) و نیز پیش‌روی‌های قومی در سرزمین‌های مورد مناقشه (تعریب) که از ناحیه اعراب در مناطقی از استان‌های کرکوک و موصل و بعضی استان‌های دیگر به وجود آمده این شائبه را دامن زده که تعویق در زمان برگزاری سرشماری عمومی در عراق به نفع اعراب تمام خواهد شد.

چون عامل زمان در نتایج سرشماری تأثیر مستقیم دارد. ابتدا اینکه تعویق دو ماهه در اجرای سرشماری تشکیل دولت را به دنبال داشته و دوم اینکه اعراب با اقتدار بیشتری در مناطق مورد مناقشه تغییراتی به وجود خواهند آورد که در آمار سرشماری مؤثر بوده و نتایج حاصل آن تغییر شرایط فعلی خواهد بود.

موضع‌گیری‌های اخیر مدیران برنامه‌ریزی عراق و پیشنهاد تعدیل بودجه دولت اقلیم از 17% به 14% با نتایج سرشماری بی‌ارتباط نخواهد بود. در صورتی که آمار واقعی ترکیب جمعیت در عراق مشخص گردد به ناچار می‌بایست به تقسیم ثروت و قدرت سیاسی متناسب با آمار حاصله از سرشماری تمکین کرد. ضمن اینکه شرایط فعلی توازن سیاسی را بر هم خواهد زد و همچنان کرکوک و مناطق مورد مناقشه را به عنوان فصلی پر منازعه باقی خواهد گذاشت.