زیارت شاه نجف (ع) ؛ آئین نوروزی عراقی‌ها

ساعاتي مانده به تحويل سال، حوضچه‌هاي شيشه‌اي و تشت‌هاي مسي و پلاستيكي كه در آن ماهي‌هاي كوچك قرمز مي‌چرخيدند در هر گوشه‌اي از بازار غزل ديده مي‌شد و تعداد زيادي در حال خريد ماهي قرمز بودند.

چند سالي است كه بازار ماهي قرمز در آستانه نوروز رونق گرفته و مردم در اين روز اقبال گسترده‌اي براي خريد ماهي قرمز نشان مي‌دهند. بسياري از خانواده ها در اين ايام، ماهي قرمز را خريداري و در منزل نگهداري مي‌كنند و سپس بعد از مدتي در رودخانه دجله يا آبهاي جاري آنها را رها مي‌كنند.

هر سال كه مي‌گذرد اقبال مردم عراق اعم از كردها و عربها به عيد نوروز بيشتر مي‌شود و به اين مناسبت آيين‌ها و سنت‌هايي كه به فراموشي سپرده شده بود، احيا مي‌كنند. كردهاي ساكن بغداد كه اكثر آنها كردهاي شيعه هستند، نيز به تدريج درصدد احياي سفره‌هاي نوروزي هستند.

ام نصير پيرزني كردتبار از شيعيان عراق است كه امسال براي اولين بار بعد از سالها فراموشي دوباره در كنار سفره نوروزي نشست تا خاطرات جواني‌اش را از سفره‌هاي نوروزي در بغداد تداعي كند.

او مي‌گويد: قديم‌ها (قبل از روي كار آمدن بعثيها به قدرت در عراق) حدود دو سه هفته قبل از عيد نوروز به تعداد افراد خانواده، كوزه‌هاي گلي مي‌ساختيم و در آنها گندم مي‌كاشتيم.

او در حالي كه آه از سينه بيرون مي‌كشد با حسرت مي‌گويد: يادش بخير! قديم ها خيلي قشنگ بود، خودرو اجاره مي‌كرديم و همه خانواده يا فاميل مي رفتيم سلمان پاك .

سلمان پاك نامي است كه عراقي‌ها به بارگاه صحابي جليل القدر، سلمان فارسي اطلاق مي‌كنند كه در شهر مدائن در  ۲۵كيلومتري جنوب بغداد واقع است .

منطقه مدائن در برگيرنده بارگاه مطهر سلمان فارسي و طاق تاريخي كسري است و به دليل چشم انداز و نخلستانهاي زيبايش ، مدائن در گذشته در ايام نوروز و مناسبت‌هاي شاد پذيراي هزاران گردشگراز اهالي بغداد و ديگر شهرهاي نزديك بود، اما اكنون اين منطقه به دليل جو ناامني ، هنوز نمي‌تواند زايران و گردشگران را به حضور بپذيرد.

جشن‌هاي نوروز اگرچه در شهرهاي كردنشين شمال عراق با جشن و پايكوبي و اسطوره كاوه آهنگر گره خورده، اما در بين شيعيان عراق (اعم از عربها و كردها) همواره اولين روز فروردين كه مصادف با  ۲۱مارس ميلادي است ، با زيارت بارگاه مطهر حضرت اميرالمؤمنين علي(ع) پيوند خورده است .

در چنين روزي بسياري از شيعيان به ميمنت اول سال بهاري به زيارت اميرمومنان علي(ع) مي‌روند و پس از آنجا بر مزار بستگان و نزديكان خود در قبرستان بزرگ وادي السلام حاضر مي‌شوند.

با وجود اين كه رژيم سابق بعث ، اجازه نمي‌داد مردم اين كشور آيين‌هاي ويژه نوروز را برگزار كنند و تمام تلاش خود را براي محو اين آيين بكار بسته بود، اما حتي اين رژيم هم نمي‌توانست از جاذبيت‌هاي آن چشم بپوشد.

به همين دليل ، تعطيلي سراسري عيد نوروز در عراق كه از آغاز استقلال اين كشور در زمان عبدالكريم قاسم رسميت يافته بود، به سنتي تبديل شد كه حتي در دوره رژيم بعث هم محترم شمرده مي‌شد و هنوز اين سنت جاري است ، هرچند در منطقه كردستان عراق يك هفته تعطيلي رسمي است .

نوروز براي عراقيها تداعي كنند زايش دوباره زمين است و به همين دليل به آن جشن درخت گفته مي‌شود و در اين ايام درختكاري و نهال كاري رونق مي گيرد و بسياري از مردم كه باغچه‌هاي خانگي دارند به آنها سرو سامان مي دهند.

در خصوص نامگذاري جشن درخت ، برخي‌ها نيز اعتقاد دارند كه صدام حسين و وابستگان ناسيوناليست وي طرح عنوان جشن درخت را با هدف جلوگيري از ربط دادن اين جشن‌ها به نوروز باستاني مي‌دانند.

دولت عراق امسال به مناسبت حلول بهار، هفته كشاورزي در اين كشور اعلام كرده كه تعدادي نمايشگاه محصولات كشاورزي در گوشه و كنار عراق برگزار شده و در آن تعدادي از كشورهاي خارجي نيز حضور داشتند.

علاوه بر اينها، هر ساله در استان نينوا در شمال عراق ، جشنواره بهار برگزار مي‌شود كه هدف اصلي آن دعا براي افزايش محصول و بارش باران است .

نوروز تنها جشن ويژه كردهاي شمال عراق به شمار نمي‌رود بلكه اين سنت با مقدسات ملت عراق گره خورده و جنبه عبادتي يافته كه طي آن ، مردم اين كشور از خداوند ازدياد محصولات كشاورزي خود و افزايش بارندگي‌ها را درخواست مي‌كنند.