استلام حجر

بوسيدن حجر و استلام آن واجب نيست و مستحب است و هر گاه استلام حجر ممكن نباشد اشاره با دست كفايت مي‌كند، چنانكه در روايت آمده كه معاوية بن عمار از حضرت صادق(ع) پرسيد: مردمي به حج مي‌آيند و استلام حجر نمي‌كنند؟ امام فرمود: «اگر نتوانند خداوند عذرشان را مي‌پذيرد؛ فـاِن لَـمْ يقدر عليـه فـالله اولـي بالعذر» و نيز محمد بن عبيد خدمت حضرت رضا(ع) عرضه مي‌دارد: مردم ازدحام مي كنند و براي استلام حجر با يكديگر مي‌جنگند! امام مي‌فرمايد: «هرگاه چنين وضعي بود با دست خود اشاره كن».از اين روايات چنين استفاده مي شود كه بوسيدن و استلام حجر مستحب مؤكد است؛ اما در زماني كه ازدحام اجازه نمي‌دهد، نبايد به بوسيدن و استلام اصرار ورزيد و به اشاره مي‌توان اكتفا كرد.