نگاهی به کتاب‌ها و سفرنامه‌های منتشر شده درباره‌ی حج
با فرارسیدن ماه‌های ذی‌القعده و ذی‌الحجه و تشرف زایران به بیت‌الله‌الحرام، نگاه‌ها به سمت خواندن سفرنامه‌ها و کتاب‌هایی که سفر حج را به تصویر کشیده و یا درباره‌ی مناسک این سفر سخن گفته‌اند، بیش‌تر می‌شود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج به نقل از ایسنا، حج در كلام قرآن بسيار مورد توجه قرار گرفته و از جمله در آياتي از سوره‌هاي مباركه‌ي آل عمران، طور، مائده، بلد، انفال، توبه، اسراء، حج، نمل، شوري و فتح، به اين موضوع پرداخته شده است.
اين سفر روحاني در قالب احاديثي از پيامبر (ص) و ائمه‌ي معصومين (ع) نيز بيان شده است.
در كلام علما و بزرگان هم اين موضوع به وضوح ديده مي‌شود. حضرت امام خميني (ره) در مجلدهايي از «صحيفه‌ي نور» و نيز در پيام‌هايي كه در سال‌هاي مختلف به زايران بيت‌الله الحرام داده‌اند و مقام معظم رهبري به تفصيل از حج سخن گفته‌اند.
در اين ميان، سفرنامه‌هاي متعددي از ديرباز تا امروز به قلم كساني كه به اين سفر روحاني مشرف شده‌اند، نوشته و منتشر شده است، كه تعدادي از آن‌ها عبارت‌اند از: سفرنامه‌ي ناصرخسرو قبادياني، سفرنامه‌ي كشميري، سفرنامه‌ي خاقاني شرواني، سيري در سفرنامه‌ي حج علامه ميرحامد حسين هندي، سفرنامه‌ي ابن بطوطه، سفرنامه‌ي حاج علي خان اعتمادالسلطنه، سفرنامه‌ي مكه‌ي ميرزا عبدالحسين افشار ارومي، «روزنامه‌ي سفر حج» به قلم يك بانوي كرماني، «تذكرة الطريق» نوشته‌ي يك هندي‌تبار مربوط به دوران فتحعلي‌شاه، سفرنامه‌ي «مكه‌ي معظمه» نوشته‌ي محمدرضا طباطبايي تبريزي، سفرنامه‌ي جلال آل احمد، سفرنامه‌ي شهيد مرتضي آويني، سفرنامه‌ي علي شريعتي، سفرنامه‌ي روح‌الدين مافاچو، سفرنامه‌ي محمدحسين هيکل - روزنامه‌نگار مصري - و سفرنامه‌ها و يادداشت‌هاي عليرضا قزوه، همايون عليدوستي، محمدابراهيم باستاني پاريزي، عباس پهلوان، شكوه ميرزادگي و جواد مجابي.
از سوي ديگر، كتاب‌هايي با موضوع احكام حج تأليف شده است، كه تعدادي از آن‌ها به اين شرح‌اند: «احکام حج» سيدمحمدتقي مدرسي با موضوع چگونگي آماده شدن براي حج، «ملحق مناسک حج» سيدعلي حسيني سيستاني با موضوع احکام، استطاعت و وصيت به حج، «مناسک عمره»ي آيت‌الله سيدمحمد شيرازي درباره‌ي تفصيل احکام حج عمره و تمتع، «مناسک عمره»ي آيت‌الله ميرزا جواد تبريزي درباره‌ي وجوب، شرايط، نيابت و احکام حج، «مناسک عمره»ي آيت‌الله‌العظمي يوسف صانعي با موضوع وجوب، فضيلت و احرام در حج، «مناسک حج» آيت‌الله‌العظمي سيدعلي خامنه‌اي درباره‌ي نيابت در حج، فضيلت و جايگاه حج، «مناسک حج» آيت‌الله‌العظمي صافي گلپايگاني درباره‌ي احکام و اقسام حج و حج در قرآن، «مناسک حج» آيت‌الله‌العظمي نوري همداني درباره‌ي ثواب و فضيلت حج و آمرزش گناهان، «عرفان حج در کتاب مصباح الحرمين» نوشته‌ي عبدالجبار بن زين‌العابدين با گردآوري سيدجواد طباطبايي در معرفي کتاب «مصباح الحرمين» درباره‌ي حج، «برکات سرزمين وحي» به قلم آيت‌الله محمد محمدي ري‌شهري با موضوع بهترين برکات فردي و اجتماعي سرزمين وحي، «دل‌باختگان نور» سمانه تقوي، «حج در انديشه‌ي اسلامي» سيدعلي قاضي عسکر درباره‌ي اسرار، پيشينه و اهميت حج در اسلام، «دروس احکام و مناسک حج» محمدحسين فلاح‌زاده در باب وجوب شناخت احکام فقهي حج، «گزيده‌ي مناسک حج» انتشار توسط معاونت آموزش و پژوهش بعثه‌ي مقام معظم رهبري درباره‌ي سعي رمي جمره، «کاربرد انگليسي در حج» تأليف محسن اسلامي، «راهنماي زائران حج تمتع» مرکز تحقيقات حج درباره‌ي توصيه‌هايي در مورد رمي جمرات، «احکام حج کودکان» محمدحسين فلاح‌زاده، «شميم ديدار» مژگان سخايي و عيوض‌پناه علي‌نيا ويژه‌ي عمره‌ي دانشجويي، «تأملي در معناي مناسک حج» محمد نقي‌زاده درباره‌ي زمان حج، ميقات، حرم، مکه، «عناوين و سرفصل‌هاي آموزشي حج تمتع» مرکز تحقيقات حج درباره‌ي احکام، اسرار و معارف حج، «در راه خانه‌ي خدا» عزرالدين قلوز با ترجمه‌ي آيت‌الله‌العظمي سيدجعفر سبحاني با موضوع از احرام تا بازگشت، «ملکوت اخلاق» سيدحسين اسحاقي درباره‌ي حج و پيامبر (ص) از نگاه انديشمندان غربي، «فرهنگ زيارت» جواد محدثي با موضوع زيارت؛ زمينه‌ساز معرفت و محبت، «خاطرات عمره‌ي دانش‌آموزي» روزبه برکت‌رضايي با موضوع خاطرات سفر به سرزمين وحي، «جامع الفتاوي؛ مناسك حج با روشي جديد» سيدمرتضي موسوي شاهرودي، «حج از ميقات تا ميعاد» نوشته‌ي احمد صادقي اردستاني، «با کاروان صفا» نوشته‌ي رسول جعفريان، «پيامبر (ص) در مدينه» ترجمه و اقتباس علي حجتي کرماني، «او و ديگر هيچ» سعيد طاهريان، «آداب و احکام حج» حضرت امام خميني (ره)، «چهل حديث حج» تهيه و تنظيم محمود مهديپور، «پيام‌هاي ماندگار» حوزه‌ي نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت درباره‌ي پيش‌درآمدي بر شرح وظايف و مأموريت معينه‌هاي كاروان حج، «خاطرات سفر به خانه‌ي دوست» تأليف منوچهر انتظار، «منتخب احاديث حج» سيدعلي قاضي عسكر، «فلسفه و آداب باطني حج» بحثي از علامه مولي محمدحسن قزويني، «شرح فرازهايي از دعاي عرفه» سيدجواد حسيني، «حج در آيينه‌ي شعر فارسي» محمد شجاعي، «زيارت» جواد محدثي، «دعا در حريم يار» احمدعلي نقي‌پور، «حج در نهج البلاغه» در چهار مجلد تأليف رضا كريمي، «اسرار حج در روايات» آيت‌الله عبدالله جوادي آملي، «آداب حج» محمد بهاري همداني، «رابطه‌ي انسان و خدا در دعاي عرفه‌ي امام حسين (ع)» قادر فاضلي.
پي‌نوشت: در تهيه‌ي اين گزارش از برخي منابع اينترنتي از جمله سايت لبيك متعلق به امور حج و زيارت سازمان صدا و سيما و سايت خانه‌ي كتاب استفاده شده است.