طواف و یک پیشنهاد مفید

نماينده ولي فقيه در امور حج و زيارت و سرپرست حجاج ايراني در نشست خبري هفته گذشته پيشنهاد جداسازي زنان و مردان در طواف را مطرح كردند كه با رسانه ها، موافقين و مخالفين قرار گرفت.
به همين منظور برآن شديم استدل‌ها و زواياي اين پيشنهاد را از سوي پايگاه اطلاع رساني حج مورد بررسي قرار دهيم. اين پايگاه آمادگي دارد، ديدگاه كارشناسان و كاربران را در اين رابطه منتشر كند.
با افزايش تعداد حجاج بيت الله الحرام در سال هاي اخير، زائران خانه خدا با مشكلاتي روبرو مي شوند كه با تدبير و برنامه ريزي قابل رفع خواهد بود.
در حج سال جاري كه تعداد حجاج نزديك به 4 ميليون نفر رسيده بود، مشكلاتي از جهت حفظ پاكيزگي اماكن و شهرهاي مقدس، نظم عبور و مرور و كنترل ترافيك و .... به وجود آمد كه برخي از آنها در صحن مسجدالحرام خود را نشان مي داد.
كساني كه امسال به حج مشرف شده بودند، ملاحظه كردند كه ازدحام جمعيت در مطاف و صحن مسجدالحرام به گونه اي بود كه انجام طواف بسيار سخت مي‌كرد و فشار جمعيت نيز به جايي رسيد كه يك زائر 50 ساله ايراني در بدو ورود به مسجدالحرام براي اعمال عمره تمتع بر اثر سكته ناشي از فشار درگذشت.
درباره فشار جمعيت در مطاف و تبعات منفي آن، نكات فراوان و پيشنهادهايي وجود دارد كه به بعضي از آنها اشاره مي شود:
1. فشار جمعيت در مطاف، به ويژه در برابر حجرالاسود، افزون بر ابعاد فردي و اجتماعي، آسيب هاي جاني و ايجاد تنش بين حجاج داراي فرهنگ هاي متفاوت، را در بردارد. در وضعيت فعلي، زائر بايد به غير از توجه به صحت طواف و راز و نياز با پروردگار، در حفظ جان خويش نيز اهتمام ويژه داشته باشد.
2. فشار جمعيت در مطاف، براي اقشار خاص آسيب مضاعف دارد كه عمدتا سالخوردگان و زنان هستند و نيز كودكاني كه بعضي از حجاج، بنابر ضرورت يا اعتقاد خود آنها را همراه مي آورند و اگر چاره اي انديشيده نشود، اين گروه كه بيش از نيمي از زائران خانه خدا هستند در رنج و سختي خواهند بود.
3. فشار جمعيت براي بانوان محترم مشكلات دوچنداني ايجاد مي كند:
الف. رعايت حريم شرعي، با توجه به ازدحام فوق العاده، بسيار سخت و يا غير ممكن است، و طبيعي است كه تمام زائران خانه خدا كه با عشق به پروردگار و تحمل سختي ها، پا به سرزمين وحي نهاده اند، علاقمند به حل اين مشكل هستند.
ب. گاهي ديده شده است كه كاروان ها براي حفاظت از بانوان، حلقه اي به دور آنان تشكيل داده و از آنان محافظت مي كنند كه به طور طبيعي مستلزم اعمال فشار براي جلوگيري از ورود ديگران است كه فشار جمعيت را افزايش مي دهد و به طواف ديگران لطمه مي زند.
ج. مشكلي كه در سالهاي اخير براي زائران مليت هاي مختلف رخ داده، دستگيري افراد به جرم تلصيق (تماس بدني) از سوي نيروهاي سعودي است ! كه مجازات حبس و شلاق را در پي داشته است.
در حالي كه، يقين داريم چنين نيتي از سوي هيچ زائري وجود ندارد و فقط به علت فشار جمعيت، چنين اتهامات و مشكلات قضايي براي زائران خانه خدا به وجود مي آورند.
4. با توجه به آنچه بيان شد، پيشنهاد نماينده محترم ولي فقيه وسرپرست حجاج ايراني در مورد تفكيك طواف زنان و مردان، بدين گونه كه ساعاتي از روز به هر يك از دو گروه اختصاص يابد ، پيشنهادي كارساز بوده و اميد است مورد توجه مقامات اداره حرمين شريفين قرار گيرد.
بديهي است كه چنين رويه اي در همه اماكن مذهبي و از جمله در مسجد النبي و حتي در نمازهاي جمعه و جماعت مسجدالحرام ساري و جاري است. در حرم هاي مطهر ائمه اطهار (ع) نيز از ديربار چنين رسم نكويي وجود داشته است.
تجربه ارزنده تفكيك در مسجدالنبي را تنها كساني مي توانند درك كنند كه وضعيت زيارت زائران اين مسجد شريف را پيش از اجراي طرح جداسازي ديده بودند، گرچه در آن سالها فشار جمعيت به حد امروز نبوده است.
با اجراي اين پيشنهاد مشكلات شرعي موجود در لمس حجر الاسود نيز از بين خواهد رفت.
پاسخ اينكه گفته مي شود، چنين چيزي در زمان پيامبر اكرم (ص) و امامان (ع) وجود نداشته، روشن است؛ چرا كه تا دو سه دهه پيش طواف زنان و مردان تالي فاسدي نداشته است كه تفكيكي لازم باشد.
اشاره بدين نكته نيز ضروري است كه پيامبر اكرم(ص) همزمان با ابلاغ پيام برائت توسط امير مومنان(ع)، رسم جاهلي در طواف را ممنوع كرد و اين خود نشانگر اهتمام و توجه به معنويت در اين مكان مقدس است.
بديهي است پيشنهاد تفكيك زنان و مردان درباره طواف و نه تمامي مسجدالحرام است. هم اكنون در سعي بين صفا و مروه از آنجهت كه توسعه خوبي يافته و با مشكل ازدحام روبرو نيست، نيازي به تفكيك احساس نمي شود. و روشن است كه هدف ازاين پيشنهاد تسهيل در امور زائران و جلوگيري از تلفات احتمالي ديگر بوده وگرنه حضور يك جاي مهمانان خانه خدا از جهت معنوي و اخلاقي مساله اي در پي نداشته و نخواهد داشت.
همچنين، مقايسه اين طرح با طرح هاي مشابه تفكيك جنسيتي در كشور وجهي ندارد، زيرا هر كس كه فقط يك بار به حج مشرف شده و عملا در محدوده طواف قرار گرفته است، سختي و احتمال خطر جاني به ويژه براي بانوان را حس كرده و بر منطقي بودن اين پشنهاد شهادت مي دهد.
اخبار مرتبط:
طواف و اهميت آن در اسلام
طواف و محدوده آن
طواف بيت عشق
در طواف دل
طواف معذورين
محدوده طواف
طواف حج