مکان آغاز حرکت شبانه پیامبر قبل از معراج

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج وابسته به بعثه مقام معظم رهبري، آيه اسراء آغاز سفر پيامبر را از مسجدالحرام و مقصدش را مسجدالاقصي مي‌شناساند. بسياري از مفسران مقصود از مسجدالحرام را همان مكان معهود يعني مسجد گرداگرد كعبه، در روزگار جاهليت‌ مي‌دانند.
در برخي روايت‌ها مكان‌هايي خاص از مسجدالحرام آغازگاه اسراء معرفي شده‌اند؛ مانند حجر اسماعيل و حَطيم يعني ديوار كعبه كه ميان درِ آن و حجرالاسود قرار دارد. دسته‌اي ديگر از روايت‌ها مكان‌هايي بيرون از مسجدالحرام را نقطه آغاز اين سفر مي‌دانند. برخي از مفسران براي حل تعارض اين روايت‌ها با آيه، مفهوم مسجدالحرام را توسعه داده و مقصود از آن را همه محدوده حرم مكي دانسته‌اند.
مكان‌هايي كه در اين روايت‌ها آمده‌اند و نزديك مسجدالحرام جاي دارند، عبارتند از: 1. خانه حضرت خديجه كه نزديك مسجدالحرام، روبه‌روي باب النبي و در انتهاي كوچه عَطّارين قرار داشت.
2. خانه ام ‌هاني دختر عموي پيامبر(صلي الله عليه و اله) كنار باب الوداع مسجدالحرام، روبه‌روي ركن شامي، نزديك كوه حَزوره و ميان درِ غربي صفا و باب الحَنّاطين كه بعد‌ها به سال 167ق. در دوران مهدي عباسي به مسجدالحرام ملحق شد.
3. شعب ابي‌طالب يعني زمين مسطح ميان دو كوه ابوقبيس و خَنْدَمه (كوهي كنار مسجدالحرام كه از سوي شرق، مشرف بركوه ابوقُبيس است ) كه امروزه «شعب علي» خوانده مي‌شود. با توجه به قرار داشتن اين مكان‌ها در محدوده شعب ابي‌طالب، مي‌توان اين سه گزارش را با هم جمع كرد.
بيشتر مفسران با توجه به روايت‌هاي مربوط به اين رخداد و نيز معناي رايج آن در دوره‌هاي بعد، مسجدالاقصي را در آيه بر بيت‌ المقدس در فلسطين تطبيق مي‌كنند. اما شماري ديگر با توجه به معناي لغوي آن (‌دورترين مسجد) و به پشتوانه روايات و نشانه‌هايي مانند ويران بودن بيت‌ المقدس در هنگام اسراء پيامبر كه 300 سال پيش از بعثت به دست مسيحيان متروك شده بود ، آن را بيت المعمور يعني خانه‌اي ملكوتي در آسمان برابر كعبه مي‌دانند. البته آنان گذشتن پيامبر از بيت‌ المقدس را در اسراء انكار نمي‌كنند. اما تصويرهاي روشن از ساختمان بيت‌ المقدس در روايت‌هاي اسراء و پاره‌اي از گزارش‌هاي تاريخي ، با اعتقاد به خرابي بيت‌ المقدس در هنگام اسراء پيامبر ناسازگار است. اين مسافرت افزون بر آثار ياد شده، نشانه‌اي از پيوند ميان اسلام و اديان الهي ديگر و ميراث‌بري پيامبر گرامي(صلي الله عليه و اله) از پيامبران پيشين است كه همه به بيت‌ المقدس تعلق خاطر دارند.