اعمال شب و روز اول ماه رمضان

علاّمه مجلسي در "زادالمعاد" در فصل آخر اعمال ماه رمضان، براي هر شب از ماه رمضان نمازي را بيان كرده كه در مورد شب اول ماه رمضان علاوه بر ادعيه مربوط به رؤيت ماه، اعمال و نماز نيز وارد شده است.
علاّمه مجلسي در زادالمعاد در فصل آخر اعمال ماه رمضان، براي هر شب از ماه رمضان نمازي را بيان كرده كه در مورد شب اول ماه رمضان مي گويد؛ چهار ركعت نماز اقامه شود و در هر ركعت بعد از حمد 15 مرتبه توحيد.
شب اول در آن چند عمل است؛ اوّل آنكه طلب هلال كند و بعضى استهلال اين ماه را واجب دانسته اند. دوّم چون رؤيت هلال كرد اشاره به هلال نكند بلكه رو به قبله كند و دستها را به آسمان بلند كند و خطاب كند هلال را و بگويد: رَبّى وَرَبُّكَ اللّهُ رَبُّ الْعالَمينَ اَللّهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَيْنا بِالاْمْنِ وَالاِْيمانِ وَالسَّلامَةِ وَالاِْسْلامِ وَالْمُسارَعَةِ اِلى ما تُحِبُّ وَتَرْضى اَللّهُمَّ بارِكَ لَنا فى شَهْرِنا هذا وَارْزُقْنا خَيْرَهُ وَعَوْنَهُ وَاصْرِفْ عَنّاضُرَّهُ وَشَرَّهُ وَبَلاَّئَهُ وَفِتْنَتَهُ
و روايت شده كه حضرت رسول (ص) چون رؤيت مى كرد هلال ما رمضان را روى شريف را به جانب قبله مى فرمود و مى گفت: َللّهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَيْنا بِالاْمْنِ والاِْيمانِ وَالسَّلامَةِ وَالاِْسْلامِ وَالْعافِيَةِ الْمُجَلَّلَةِ وَدِفاعِ الاْسْقامِ وَالْعَوْنِ عَلَى الصَّلاةِ وَالصِّيامِ وَالْقِيامِ وَتِلاوَةِ الْقُرانِ اَللّهُمَّ سَلِّمْنا لِشَهْرِ رَمَضانَ وَتَسَلَّمْهُ مِّنا وَسَلِّمْنا فيهِ حَتّى يَنْقَضِىَ عَنّا شَهْرُ رَمَضانَ وَقَدْ عَفَوْتَ عَنّا وَغَفَرْتَ لَنا وَرَحِمْتَنا.
و از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه چون رؤ يت هلال نمودى بگو: َللّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضانَ وَقَدِ افْتَرَضْتَ عَلَيْنا صِيامَهُ وَاَنْزَلْتَ فيهِ الْقُرانَ هُدىً لِلنّاسِ وَبَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقانِ اَللّهُمَّ اَعِنّا عَلى صِيامِه وَتَقَبَّلْهُ مِنّا وَسَلِّمْنا فيهِ وَسَلِّمْنا مِنْهُ وَسَلِّمْهُ لَنا فى يُسْرٍ مِنْك وَعافِيَةٍ اِنَّكَ عَلى كُلِّشَىْءٍ قَديرٌ يا رَحْمنُ يا رَحيمُ.
همچنين روايت شده است كه رسول خدا (ص) در شب اول ماه رمضان اين دعا را مي ‏خواندند: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَكْرَمَنَا بِكَ أَيُّهَا الشَّهْرُ الْمُبَارَكُ اللَّهُمَّ فَقَوِّنَا عَلَى صِيَامِنَا وَ قِيَامِنَا وَ ثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْوَاحِدُ فَلا وَلَدَ لَكَ وَ أَنْتَ الصَّمَدُ فَلا شِبْهَ لَكَ وَ أَنْتَ الْعَزِيزُ فَلا يُعِزُّكَ شَيْ‏ءٌ وَ أَنْتَ الْغَنِيُّ وَ أَنَا الْفَقِيرُ وَ أَنْتَ الْمَوْلَى وَ أَنَا الْعَبْدُ وَ أَنْتَ الْغَفُورُ وَ أَنَا الْمُذْنِبُ وَ أَنْتَ الرَّحِيمُ وَ أَنَا الْمُخْطِئُ وَ أَنْتَ الْخَالِقُ وَ أَنَا الْمَخْلُوقُ وَ أَنْتَ الْحَيُّ وَ أَنَا الْمَيِّتُ أَسْأَلُكَ بِرَحْمَتِكَ أَنْ تَغْفِرَ لِي وَ تَرْحَمَنِي وَ تَجَاوَزَ عَنِّي إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ.
از ديگر اعمالي كه در شب اول ماه رمضان مستحب است، غسل است. همچنين قرائت دعاي جوشن كبير و دعاي چهل و سوم صحيفه سجاديه كه در هنگام رؤيت هلال ماه است و نيز زيارت مزار امام حسين(ع) سفارش شده است تا گناهانش ريخته و ثواب حاجيان و اهل عمره آن سال را دريابد.
اعمال روز اول ماه رمضان
براي روز اوّل چند عمل مستحبّ است: اوّل:غسل نمودن. دوم: دو ركعت نماز اول ماه را بجا آورد و صدقه بدهد.سوم:دو ركعت نماز بخواند، در ركعت اول سوره‏ هاى«حمد» و«انّا فتحنا» را و در ركعت دوم سوره«حمد» و هر سوره ديگرى را كه بخواهد بخواند، تا حق تعالى در آن سال بديها را از او دور سازد، و تا سال آينده در پناه خدا باشد. چهارم پس از طلوع فجر اين دعا را بخواند: اللَّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدِ افْتَرَضْتَ عَلَيْنَا صِيَامَهُ وَ أَنْزَلْتَ فِيهِ الْقُرْآنَ هُدًى لِلنَّاسِ وَ بَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ اللَّهُمَّ أَعِنَّا عَلَى صِيَامِهِ وَ تَقَبَّلْهُ مِنَّا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْهُ لَنَا فِي يُسْرٍ مِنْكَ وَ عَافِيَةٍ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ .همچنين قرائت دعاى چهل ‏وچهارم صحيفه كامله را بخواند.