سرنوشت پدر معنوی وهابیت چه شد؟

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، حجت‌الاسلام مهدي پيشوايي، كارشناس حوزوي تاريخ اسلام، در برنامه پرسمان تاريخي كه از راديو معارف پخش مي‌شد، به بحث وهابيّت پرداخت و گفت: پدر معنوي وهابيت و مؤسس آن، «احمد بن تيميه حراني» بوده است كه در قرن هفتم هجري در شام زندگي مي‌كرد.
وي افزود: او عالم بزرگي بود و به علوم زمان خودش تبحّر و تسلّط داشت، اما بسيار گستاخ و هتاك بود و با هر كس كه بحثش مي‌شد، آسمان و زمين را به هم مي‌دوخت تا طرف را محكوم كند، او بسيار مغرور بود.
اين كارشناس حوزوي افزود: ابن تيميه، با علماي اهل سنت مقيم شام، در دو سه مورد اختلاف نظر پيدا كرد، يكي در مورد آيه شريفه «اَلرَّحْمَن عَلَي الْعَرْشِ السْتَوَي» كه مضمون آن، اين است كه خدا بر عرش، تسلط پيدا كرد و اختيار عرش دست او است.
وي ادامه داد: ابن تيميه، حنبلي و اهل حديث بود، (اهل حديث هم تمام آيات و روايات را به ظاهر آن معنا مي‌كنند) بنابراين نظرش اين بود كه چون عرش، در لغت به معناي كرسي است، پس معناي اين آيه، اين است كه خداي رحمان بر عرش، نشسته است.
وي خاطرنشان كرد: علماي آن زمان اين را نپذيرفتند و اين يكي از موارد اختلاف ابن تيميه و علماي زمان خودش است و الآن هم وهابيت همين را مي‌گويند و كتمان هم نمي‌كنند، آن‌ها مي‌گويند خدا بر عرش نشسته و حتّي تخت او جير جير هم مي‌كند؛ همان گونه كه يكي سوار بر محمل مي‌شود، جيرجير مي‌كند؛ يعني صدايي هم براي تخت خدا قائل هستند.
حجت‌الاسلام پيشوايي ابراز داشت: وهابي‌ها، به صراحت مي‌گويند خدا گوش، پا، دست و چشم دارد؛ چون در آيه «يَد اللهِ فَوْقَ اَيْدِيهِمْ» آمده است كه خدا دست دارد، يا آنجا كه خدا به حضرت نوح (ع) مي‌گويد «اين كشتي را زير چشمان ما بساز» به اين معناست كه خداوند (نعوذ بالله) چشمي همانند چشم ما دارد.
وي ادامه داد: آنها مي‌گويند خدا گوش دارد؛ به دليل اينكه او مساله شنيدن را در سوره مجادله به خودش نسبت مي‌دهد «قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِي تُجَادِلُكَ فِي زَوْجِهَا وَتَشْتَكِي إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ يَسْمَعُ تَحَاوُرَ‌كُمَا إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ‌« اي رسول الله! خداوند، گفتگوي تو را با زني كه پيشت آمده بود و از شوهرش شكايت داشت شنيد؛ وهابي‌ها مي‌گويند: حتماً خدا گوش دارد كه مي‌شنود.
وي با بيان اختلاف ديگر ابن تيميه با علماي زمان خودش افزود: مورد اختلاف ديگر او با علما، استناد به حديث نبوي بود، حديث مي‌گويد «لَا تَشُدُّوا الرهَالَ الّا اِلَي ثَلَاثَهِ مَسَاجِدَ» سفر كردن جايز نيست مگر براي زيارت سه مسجد: مَسْجِدِي هَذَا وَ مَسْجِدُ الْحَرَام وَ مَسْجِد الايلِيَا» يعني براي زيارت اين‌ها مي‌توان سفر كرد.
وي ابراز داشت: ابن تيميه نتيجه گرفت كه اگر كسي سفر كند، براي قبر رسول خدا (ص) و نيتش خود پيامبر (ص) باشد، جايز نيست، ساير انبيا و اوليا را هم تعميم دارد و گفت سفر براي زيارت قبور جايز نيست.
اين كارشناس تاريخ اسلام در مقام پاسخ به اين عقيده وهابي‌ها، گفت: اين حديث، اهميت مسأله را مي‌گويد؛ يعني مي‌خواهد بيان كند كه سزاوار است انسان براي زيارت اين سه مكان، سفر كند، به عبارت ديگر؛ ديدار و نماز خواندن در يك مسجد عادي اولويت ندارد، اما اين سه مسجد، در اولويت هستند و بايد به آن‌ها سفر كرد، اما وهابيت به گونه‌اي ديگر تفسير كرد.
حجت‌الاسلام پيشوايي، با ذكر نتيجه اختلافات ابن تيميه با علماي معاصر خودش ابراز كرد: او با علماي ديگر، مجادلات زيادي داشت و دولت شام يك بار او را تبعيد كرد، اما پس از چند سال دوباره برگشت.
وي در پايان خاطرنشان كرد: دو نفر از علماي معاصر ابن تيميه، بر نظريه او رديه نوشته‌اند؛ يكي تقي‌الدين سبكي بود كه كتابي براي نفي تحريم سفر، براي زيارت قبر رسول (ص) نوشت و ديگري هم قاضي حنايي، كه نظرات او را رد كرد، تا جايي كه علماي شام به صبر علماي شافعي، مالكي و حنفي اعتراض كردند و دولت او را زنداني كرد و در نهايت، در زندان اهل سنّت، از دنيا رفت.