حفظ آثار حج بهترین توشه برای حاجیان است

عضو هئیت علمی دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تهران اظهار داشت: آثار حج چه به واسطه حضور در مکان‌های مقدس چه به واسطه انجام اعمال حج نتایجی را برای حاجیان خواهد داشت که حفظ این نتایج معنوی و درونی می‌تواند از بهترین توشه‌های سفر حج برای حاجیان باشد

حجت الاسلام و المسلمين محسن اديب بهروز عضو هئيت علمي دانشكده علوم پزشكي دانشگاه تهران و يكي از روحانيون كاروان‌ها حج در گفت‌و‌گو با پايگاه اطلاع رساني حج گفت: حج مطلوب حجي است كه مستند به قرآن و روايات همسو و هماهنگ با قرآن باشد كه گزارش تاريخي مستند و هماهنگ با قرآن آن را تاييد كند.
وي افزود: از آنجا كه فعل پيامبر و ائمه معصومين نيز براي ماحجت است و مي‌توان به آن استناد كرد بنابراين بهترين نمونه حج مطلوب را بايد از گزارش‌هاي تاريخي انجام عملي حج توسط پيامبر و امامان كه در زماني خاص حجي را مستند و هماهنگ با تمام مباحثي كه قرآن كريم بيان كرده انجام داده‌اند، مشاهده كرد.
اين روحاني كاروان افزود: بنابراين شالوده و اساس اينكه بخواهيم در مورد حج مطلوب سخن بگوييم استناد به قرآن است. اما اختلافاتي كه در مقام بيان و تشريح حج مطلوب وجود دارد به مساله نحوه استناد روايات و تعيين همسو بودن يا نبودن آنها با قرآن كريم باز مي‌گردد. به عبارت ساده تر ممكن است انديشمند يا عالم مسلمان روايتي را هماهنگ با قرآن تشخيص دهد و عالم ديگر خلاف اين تشخيص را داشته باشد كه اين اختلاف تشخيص باعث اختلاف در تبيين حج مطلوب خواهد شد.
وي اظهار داشت: به هر حال انجام صحيح مناسك حج اولين گام در مورد حج مطلوب است چرا كه كسي كه اين مناسك را به درستي و آن‌ گونه كه در شرع اسلام و نظرات مراجع مشخص شده است انجام ندهد اصالتا حج او باطل است و سخن به اينجا نمي‌رسد كه بخواهيم حج مطلوب را از ديگر مراحل مورد بررسي قرار دهيم.
خلوص نيت يكي از شالوده‌هاي حج مطلوب است عضو هئيت علمي دانشگاه تهران بيان كرد: دومين ويژگي كه مي‌توان در تبيين حج مطلوب به آن اشاره كرد بحث خلوص نيست است كه متعدد در فتاواي مراجع بزرگ به آن اشاره شده است. خلوص كه در حقيقت انگيزه دروني زائر براي انجام عمل حج است بايد فقط براي خدا باشد. به اين معنا كه حاجي بايد از همان اولي كه مي‌خواهد عمل حج را انجام دهد خلوص نيت يا براي خدا انجام دادن حج را، تا پايان حج در ذهن داشته باشد.
وي با اشاره به اينكه حج را مي‌تواند شبيه پازلي باشد كه قطعات مختلفي دارد و براي درست كردن آن بايد هر قطعه را در مكان درست و مناسب آن قرار داد، گفت: بايد دقت داشت كه هر كدام از اعمال حج قسمتي از پازل حج هستند و قطعا حجي مطلوب خواهد بود كه اين پازل به صورت درست و صحيحي چيده شود و عدم قرار گرفتن هر قطعه از پازل درجاي خودش باعث ايراد و مشكل در قرار گيري ديگر قطعات پازل نيز خواهد بود.
مدير گروه تاريخ اسلام تحصيلات تكميلي حوزه علميه خواهران تشريح كرد: براين اساس اگر تمام قطعات اين پازل جاي خود قرار بگيرد مي‌تواند نتيجه بخشي كامل و درستي را داشته باشد اما اگر مثلا ايرادي در پازل رمي جمرات كه شايد ساده‌ترين عمل حج باشد و كمتر به اين توجه مي‌شود كه اين عمل ساده نيز بايد با قصد قربت و خلوص نيت همراره باشد، بوجود بياييد و قصد قربت همراه اين عمل نباشد قطعا در نتيجه گيري اين پازل تاثير گذار خواهد بود و اين نقص باعث نقص در حصول حج مطلوب خواهد بود.
تلاوت قرآن در مكان‌هاي مقدس تاثير مستقيمي در اثر گذاري آن دارد وي در خصوص برنامه‌هاي قرائت قرآن قاريان ايراني در مسجدالنبي و مسجد‌الحرام گفت: بدون شك قرائت قرآن به استناد خود قرآن و روايات و همچنين سيره پيامبر و ائمه معصومين بسيار تاثير گذار است اما بايد توجه كرد كه بر اساس همين روايات و همچنين گزارشات تاريخي مكان و زمان نيز تاثيري در اثرگذاري قرآن هم بر خود قاري و هم براي شنودگان دارد. بر اين اساس اگر تلاوت قرآن در مقدس ترين مكان باشد تاثير آن هم براي خود قاري هم بر اي اطرافيان و شنودگان بيشترخواهد بود.
اديب بهروز افزود: اگر تلاوت قرآن همسو و هماهنگ با روح قرآن و موازين قرآني باشد تاثير آن بيشتر خواهد بود حتي در اطرافيان و شنودگان جاهل و مخالف مذهب شما اين تاثير بيشتر است چرا كه اعجاز بودن قران زماني ظاهر مي‌شود كه با نفس پاك و در مكان مقدس خوانده شود.
وي افزود: بر اساس گزارش‌هاي تاريخي خواندن قرآن با لحني زيبا در مسجدالحرام يا مكان‌هاي مقدس رويه و عمل پيامبر بوده است. اوائل اسلام ايشان چون اين دو خصوصيت را رعايت مي‌كردند هر زمان كه قرآن تلاوت مي كردند بدون استثنا ديگران و شنوندگان را تحت تاثير قرار مي‌دادند. و سيل عظيم تاثير پذيرندگان از قرائت قرآن پيامبر بود كه مشركان مكه را مجبور كرد به افراد توصيه كنند زمان كه وارد مسجدالحرام مي‌شوند پنبه در گوش‌شان بگذارند تا صداي تلاوت قرآن پيامبر را نشوند. پس قطعا اين تلاوت‌ها تاثير دارد چه در دوست وچه در ديگران.
اين روحاني كاروان با اشاره به اينكه تاثيرات حج را به دو قسم مي‌توان تقسيم بندي كرد بيان كرد: يكي از تاثيرات حج صرف حضور در حج و حضور در مكان‌هاي مقدسي همچون مسجد‌النبي و مسجدالحرام است. بر اساس مستندات روايي حضور در مكان‌هاي مقدس مي‌تواند در افعال و رفتار و حتي روح انسان تاثير گذار باشد كه اين تاثير گذاري قطعا براي همه حجاج وجود دارد.
انجام هر عملي در ايام حج اثري در حاجيان خواهد داشت وي با اشاره به قسم دوم اثرات حج گفت: قسم دوم اثراتي هستند كه از انجام برخي از اعمال ناشي مي‌شوند مثلا نشستن و تلاوت قرآن در مسجد الحرام يا قرائت دعاي كميل در مسجدالنبي يا مسجدالحرام و يا حتي چند ركعت نماز خواندن در اين مكان‌هاي مقدس. اگر چه بدون شك نفس انجام اين اعمال در آن مكان و زمان مقدس نيز تاثير گذار است و به همين علت است كه بسياري از حجاج وقتي از حج بر مي‌گردندند عنوان مي‌كنند كه چرا دعاي‌هاي كميلي كه در آن مكان‌ها مي‌خوانيم هيچ وقت به زيبايي و با صفايي دعاي كميل‌هاي مسجدالحرام و مسجد‌النبي نيست.
عضو هيئت علمي دانشگاه تهران ادامه داد: اين دو قسم از اثرات حج مي‌توانند متنتج به نتايجي شوند كه هر چه اين اثرات بيشتر باشد نتايج آن نيز بيشتر خواهد بود. نتايج اين اثرات عموما دروني و معنوي‌اند كه هر زائر براي كشف اين اثرات بايد تاملي در رفتار، سليقه‌ها و دوست‌داشتن يا دوست نداشتني‌هاي خود بكند. مثلا زائري بعد از اتمام اعمال حج و هنگام برگشتن وقتي در خودش تامل مي‌كند مي بيند علارغم اينكه قبل از حج بد اخلاق و تندخو بوده بعد از انجام اعمال حج آرام‌تر شده و اخلاقش بهتر شده است و يا اينكه قبل از حج به راحتي دروغ مي‌گفته اما بعد از حج دروغ گفتن برايش سخت شده است و يا اينكه قبل از حج بسيار احساس حسادت مي‌كرده اما بعد از آن اين احساس حسادت كم شده است و يا از اين قبيل موارد. اما به هر حال اين زائر است كه بايد با توجه و تامل در درون و رفتار خود نتايج اثرات حج را كشف كند.
وي در پايان بيان كرد: زماي كه زائر توانست نتايج اثرات حج را در درون خودش كشف كند بايد با شخصي كارشناس مشورت كند و از او بپرسد كه چطور مي‌تواند اين نتايج را در درون خودش حفظ كند و يا حتي چگونه مي‌تواند بعد از حج نتايجي را كه كسب كرده در درون خود نهادينه كند. به نظر مي‌رسد بهترين توشه‌اي كه هر فرد مي‌تواند از سفر حج به همراه خود بياورد تلاش براي حفظ نتايجي است كه به واسطه حج براي او ايجاد شده است حتي اگر حفظ آنها براي چند روز و چند ماه باشد.