یادداشت خود مراقبتی مهم ترین اصل در تامین سلامت حجاج
* حمیده محمدی – کارشناس پرستاری
حضور زائران كشورهاي مختلف در يك مكان و با تراكم زياد زمينه را براي انتقال بيماري فراهم مي‌كند و حجاج در چنين شرايطي بايد علاوه بر رعايت نكات بهداشتي، به تغذيه خود هم توجه داشته باشند.
به دليل اينكه برنامه تغذيه حجاج براي گروه و به صورت جمعي در نظر گرفته مي شود و ممكن است موارد خاص نظير انواع رژيم هاي غذايي در آن در نظر گرفته نشود- البته در طول سفر همواره و در هر نوبت غذايي يك نوع غذاي رژيمي به زائران عرضه مي شود - بهتر است افراد همان رژيم ها و محدوديت هاي تغذيه اي قبل از سفر را رعايت كنند.
در سفر حج فعاليت حجاج بسيار زياد است و معمولا مسيرهايي طولاني را پياده طي مي‌كنند،در نتيجه انرژي مورد نياز بدن آنها بايد از طريق مصرف مواد غذايي تامين شود.
هر كس در طول شبانه روز به مقدار مناسبي كالري براي انجام كار معين نياز دارد كه در پزشكي به آن اصطلاحا "جيره غذايي " گفته مي شود. جيره غذايي هر كس با فرد ديگر به دليل مولفه هايي مانند سن و سال و حتي جنس و نوع فعاليت ها متفاوت است. بهترين نطارت و كنترل توسط خود افراد مي تواندبر رفتارهاي تغذيه اي اعمال گردد. براي نمونه يك آقا ويا خانم مسن كه درطول روزفعاليت فيزيكي كمتري به نسبت يك فرد جوان دارد ، به كالري كمتري نيز نياز دارد. درسفرهاي مانند سفر حج كه زائران برنامه غذايي خود را طبق برنامه دارند ، زائران مي بايست با خود كنترلي بهترين شيوه تغذيه اي را داشته باشند . كسي كه دچار چاقي است حتما بايد كمتر برنج بخورد و نوشابه هاي گاز دار مصرف نكند و در عوض ميوه هاي مناسب و با قند كم بخورد اما همه بايد توجه داشته باشند كه در غذاي آنها به ميزان كافي فيبر وجود داشته باشد كه اين امر از طريق مصرف ميوه و سبزي تامين مي شود.
مصرف در حد لازم آب را برخي در طول سفر فراموش مي كنند. خوشبختانه با تدابير و تداركات صورت گرفته از سوي سازمان حج و زيارت آب نوشيدني براي زائران در همه وقت و بدون محدوديت فراهم و در دسترس است . زائران بايد در طول شبانه روز به ميزان كافي آب مصرف كنند . مصرف به اندازه آب به علاوه باعث آن مي شود تا ترانزيت روده به راحتي صورت گيرد و فرد كمتر دچار بيماريهايي مانند يبوست شود كه از مشكلات رايج بسياري از زائران در طول سفر حج است.
احتمال اينكه افراد در سنين بالاتر كمتر احساس تشنگي كنند وجود دارد. بنابراين بهتر است زائران، مقدار آب لازم بدن خود را خودشان بسنجند و ببينند كه آيا ميزان دفع ادرار آنها با ميزان مصرف آب متناسب است يا نه و در صورت دفع كمتر ادرار بايد ميزان آب بيشتري را مصرف كنند.
برخي زائران سالمند نمي‌توانند غذاي زيادي بخورند، ولي با توجه به اينكه فعاليت بدني آنها در اين سفر زياد است، بدن آنها به انرژي زيادي نياز دارد و به اين افراد توصيه مي‌شود براي تامين انرژي مورد نياز بدن خود از آجيل و خرما استفاده كنند.
حجاج بايد توجه داشته باشند كه پرخوري نكنند و تا مي‌توانند ميوه و مركبات مصرف كنند اما در خوردن موز احتياط كنيد تا دچار يبوست نشويد.