حج مورد نظر امام و رهبری چه ویژگی‌هایی دارد؟
«حج ذخیره‌ای برای دنیای اسلام است. اگر از این ذخیره، خوب استفاده شود به دنیای اسلام سود خواهد رساند و اگر استفاده نشود و یا این‌که بد استفاده شود دنیای اسلام با همه احتیاجاتی که دارد از آن محروم خواهد ماند».
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج به نقل از خبرگزاري حوزه، مطلب فوق فرازي از بيانات رهبر معظم انقلاب در جمع كارگزاران و دست‌اندركاران حج در يكي از ديدارهاي آنان با معظم‌له است.
خبرگزاري حوزه به مناسبت موسم حج در گفتگو با حجت‌الاسلام و المسلمين نجفي روحاني، نماينده بعثه مقام معظم رهبري در مدينه منوره بايسته‌هاي حج را به بحث نشسته است.
*چرا حج تا به اين حد محل توجه شارع مقدس است؟
بدون شك اهميت هر چيزي به نقش و كارآمدي آن بستگي دارد در بين عبادات، حج از جامعيت خاصي برخوردار بوده و داراي ابعاد گوناگون و ظرفيت بزرگي براي سامان بخشي به زندگي فردي و اجتماعي امت اسلامي، بلكه براي جامعه بشري است خداوند سبحان در آيه 97، سوره مائده حج را «قِياماً لِلنَّاسِ» عنوان فرموده است و حقيقتاً هم اگر حج به صورت صحيح و با همه ابعادش برگزار شود جهان اسلام سرو سامان پيدا كرده، قوام خاصي مي‌يابد و مشكلات بحران‌آفرين امروزي از آن رخت برمي‌بندد زيرا اگرچه اعمال حج و مناسك را فقط افراد حاضر در مواقف و مشاهد شريفه انجام مي‌دهند ولي اسرار و معارف، درس‌ها و پيام‌هاي بسيار سازنده آن جهاني است و براي كل بشريت كارساز و تعالي‌بخش است.
*حج مورد نظر امام و مقام معظم رهبري چه ويژگي‌هايي دارد؟
حجي كه قبل از انقلاب اسلامي ايران انجام مي‌شد از نظر سياسي و اجتماعي با حج ابراهيمي بسيار فاصله داشت حضرت امام خميني(ره) آن را احيا نمود و ندا سر داد كه اين كنگره عظيم كه مسلمانان از هر گوشه دنيا در آن اجتماع مي‌كنند، در ادامه بت‌شكني‌هاي ابراهيم خليل(ع) است، بايد از اين مكان باعظمت عدالت‌خواهي و ظلم‌ستيزي به جهانيان ابلاغ شود مسلمانان بايد ابراهيم وار با تبرايمان بت شكني نمايند و كدام بت بزرگ‌تر از طاغوت هاي جهان خوار است كه همه مستضعفان جهان را به ستايش خويش فرامي‌خوانند و همه بندگان آزاد خداي تعالي را بنده فرمان‌بردار خويش مي‌دانند.
مقام معظم رهبري نيز در ادامه مكرراً بر بعد سياسي حج، ضرورت وحدت جهان اسلام، مقابله با ظلم و بي‌عدالتي‌ها، افشاگري عليه خائنان و ستم‌پيشگان و برائت از مشركين تاكيد نمود ندو آيه «وَ اَذانٌ مِنَ اللّه ِ وَ رَسوُلِهِ اِلَي النّاسِ يَوْمَ الحَجّ الاَكْبَرِ اَنَّ اللّه َ بَــرئٌ مِنَ الْمُشرِكينَ وَ رَسوُلُهُ؛ سوره توبه آيه 3» يادآوري كردند.
*مهم‌ترين آدابي كه شخص «محرم» بايد در اين سفر روحاني به آن اهتمام ورزد چيست؟
شخص محرم علاوه بر انجام اعمال و مناسك صحيح، بايد بداند براي چه دعوت شده و چگونه مي‌خواهد اين دعوت را پاسخ دهد؟ سپس بايد زنگار از دل بزدايد و با توبه، دل را صفا داده، بر كارهاي خطا كارانه خود اشك ندامت ريخته و حرم دل را از غير خدا پاك نمايد.
اي دل اگر عزم ديدار يار داري*** قصد حجاز و كعبه ديدار داري
شوق شهود حضرت دلدار داري*** اول ز دل نقش سوي الله پاك گردان
«محرم» بايد با پوشيدن لباس صدق و صفا، محرمات الهي را براي هميشه بر خود حرام كرده، بر گرد محور حق طواف كند و هاجروار در زندگي براي رسيدن به آب حيات، سعي نمايد و در عرفات به دنبال معرفت و در مشعر در پي شعور باشد و خود را آماده مبارزه با شيطان درون و برون نمايد.
*حجاج چگونه از اين سفر روحاني بيشتر بهره ببرند؟
زائرين گرامي بايد توجه داشته باشند كه معمولاً اين سفر يك بار بيشتر نصيب انسان نمي‌شود لذا بايد براي خود برنامه‌ريزي كنند و تلاش كنند از لحظه‌لحظه اين سفر درست استفاده كنند از اماكن تاريخي ديدن نمايند جريانات تاريخي گذشته را آينه عبرت امروز قرار دهند در مسجدالحرام به طواف، نماز، دعا و تلاوت قرآن بپردازند و در حقيقت در فكر فرصت سازي باشند تا خداي نكرده فرصت سوزي نشود كه پشيماني بعد سودي ندارد امام علي (ع) مي‌فرمايد «بادِر ِالفُرصَة قَبلَ اَن تَكُونَ غُصَة؛ غرر الحكم و درر الكلم، ص: 307» فرصت را دريابيد پيش از آنكه از دست برود و موجب غم و اندوه شود.
بنابراين براي استفاده بهتر و بيشتر لازم است تا در جلسات آموزشي كاروان شركت كنند فرصت‌ها را بشناسند و شناخت و معرفت خود را افزايش دهند در كتاب وسائل الشيعه از امام صادق (ع) نقل شده است «الْعَامِلُ عَلَي غَيرِ بَصِيرَةٍ كالسَّائِرِ عَلَي غَيرِ الطَّرِيقِ- لَا يزِيدُهُ سُرْعَةُ السَّيرِ إِلَّا بُعْداً؛وسائل الشيعة، ج 27، ص: 24» هركس بدون بصيرت عمل كند، مانند كسي است كه به بيراهه مي‌رود هر چه شتاب كند از هدف دورتر مي‌شود
*چه توصيه‌هايي به روحانيون كاروان داريد و چگونه مي‌توانند در حال و هواي معنوي همسفران خود تأثير بيشتري داشته باشند؟
سفر حج فرصت مناسبي براي بهره‌برداري معنوي است و روحانيون محترم كاروان در آن نقش به سزايي دارند بنابراين روحانيون بايد با برنامه‌ريزي دقيق و جامع، اوقات زائرين را مديريت كنند و با بيان اسرار و معارف، اجر و پاداش اعمال و جريان‌هاي تاريخي انسان‌ساز و عبرت‌آموز زائرين را به سوي معنويت سوق دهند محبت، تواضع، خوش‌خلقي، بيان روان و شيرين، رفاقت و همراهي با زائرين، ارائه مطالب متناسب با سطح فكري و علمي آنان، پيشگام بودن در برنامه‌هاي معنوي در موفقيت روحانيون بسيار كارسازاست البته همراهي و توجه زائرين به رهنمودهاي روحانيون هم در اين راستا بسيار مؤثر است.
*حجاج چگونه آثار معنوي حج را پس از بازگشت حفظ كنند؟
يكي از وظايف سنگين حجاج حفظ دست آوردهاي معنوي سفر حج است حديثي در كتاب وسائل الشيعه از امام باقر (ع) نقل شده است كه: «الْإِبْقَاءُ عَلَي الْعَمَلِ أَشَدُّ مِنَ الْعَمَلِ؛ وسائل الشيعة، ج 1، ص: 75» ابقاي عمل و نگهداشـتن آن سخت تر از خود آن است. وهم چنين در حديثي ديگر در كتاب شريف كافي از امام باقر (ع) نقل شده است «أَحَبُّ الْأَعْمَالِ إِلَي اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا دَاوَمَ عَلَيهِ الْعَبْدُ وَ إِنْ قَلَّ؛ وسائل الشيعة، ج 1، ص: 94» محبوب‌ترين اعمال نزد خدا عملي ست كه بنده آن را ادامه دهد، اگر چه اندك باشد.
بنابراين زائرين بعد از بازگشت از سفر حج بايد برنامه مراقبت داشته باشند و فراموش نكنند كه كجا رفته‌اند و در حرم نبي مكرم اسلام(ص)، كنار قبور مطهر ائمه مظلوم و معصوم بقيع (ع)، خانه خدا، سرزمين عرفات چه عهد و پيماني بسته‌اند بايد همان‌گونه كه در سرزمين وحي در نماز جماعت شركت مي‌كردند در وطن هم به مساجد گرفته در جلسات مذهبي شركت كنند، تلاوت قرآن داشته باشند و هر از چند گاهي، با همسفران خود جلسه گرفته و خاطرات شيرين معنوي را يادآوري نمايند حتي نگاه كردن به تصاوير و فيلم هاي برنامه‌هاي معنوي كه در سفر داشته‌اند اثرگذار خواهد بود چون در اين سفر مانند اين است انسان نهالي را مي‌نشاند و بايد از آن مراقبت و مواظبت كند تا رشد كرده و ماندگار گردد. اما اگر غفلت شود و به آن آب نرسد مي‌خشكد و از بين مي‌رود.
*در باره خريد سوغات به زائرين و خويشان آن‌ها چه توصيه‌اي داريد؟
اگرچه در اسلام هديه و سوغات كار پسنديده‌اي است ولي بايد توجه داشت كه اين فرصت طلايي كه ساليان سال زائرين انتظار آن را كشيده شده‌اند، حيف است كه به بازار‌گردي تلف شود و ارز و عرض زائرين از بين برود پس شايسته است خويشان و دوستان حجاج از آن‌ها بخواهند تا به‌جاي سوغات مادي در سرزمين وحي برايشان دعا و طواف نمايند و به جايشان زيارت كنند چون سوغات هر سفري بايد از جنس همان سفر باشد و سفر حج يك سفر معنوي و فرهنگي است و خود پيامبر اكرم هم وقتي در مدينه بودند از كساني كه به مكه مي‌رفتند آب زمزم طلب مي نموند در وسائل الشيعه از امام باقر (ع) نقل شده است: «كانَ النَّبِي ص يسْتَهْدِي مِنْ مَاءِ زَمْزَمَ وَ هُوَ بِالْمَدِينَةِ؛ وسائل الشيعة، ج 13، ص: 245»آب زمزم هم شفاء است وهم تهيه آن زحمتي ندارد ضمن اين كه اگر كسي هم مقيد است حتماً اجناسي تهيه نمايد مي‌تواند در ايران قبل يا بعد از سفر، بدون درد سر تهيه كند.
*اگر بخواهيد حج را در يك جمله معرفي كنيد چه تعريفي از آن داريد؟
اگر چه اسرار و معارف، رمز و راز حج آن قدر زياد است كه توصيف جامع و عميق براي آن دشوار است ولي از باب اينكه «آب دريارا اگر نتوان كشيد/ هم بقدر تشنگي بايد چشيد» مي‌توان گفت: حج؛ تبلور وحدت، نماد عزت و اقتدار مسلمانان است.
*در ادامه اگر سخن پاياني خطاب به زائران بيت‌الله الحرام داريد بگوييد؟
زائرين عزيز توجه داشته باشند كه هر يك از آن‌ها به عنوان پيرو مكتب اهل‌بيت (ع) و سفير انقلاب اسلامي در كنگره عظيم حج كه مسلمانان از سراسر جهان حضور دارند شركت مي‌كنند لذا بايد كاملاً هوشيار و آگاه و زمان‌شناس و مكان شناس باشند از كارهاي تنش زا و تفرقه‌آميز و اموري كه موجب وهن تشيع و مكتب اهل‌بيت (ع) مي‌شود جدا خودداري كنند در نماز جماعت شركت كنند و كنار بقيع به نماز نايستند و هرگونه نمازي را در مسجدالنبي بخوانند و در حرمين شريفين به تلاوت قرآن بپردازند و براي اهل‌بيت (ع) زينت باشند در كتاب بحارالانوار از امام صادق (ع) نقل شده است «يا مَعْشَرَ الشِّيعَةِ إِنَّكمْ قَدْ نُسِبْتُمْ إِلَينَا كونُوا لَنَا زَيناً؛بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج 85، ص: 119».
نكته ديگر اينكه زائرين گرامي به خاطر داشته باشند كه شرايط در حرمين شريفين مكه و مدينه با شرايط حرم امام رضا (ع) و ساير امامزادگان در ايران كاملاً متفاوت است بنابراين بايد از نوحه‌سرايي، سينه‌زني، گريه با صداي بلند در بقيع بپرهيزند تا مشكلي براي آنان ايجاد نشود و گرفتار مأمورين بقيع نگردند.