۱۶ ربيع سالروز اولين نماز جمعه تاريخ اسلام؛
نخستين نماز جمعه اسلام كجا و توسط چه كسي اِقامه شد؟
يكى از مهمترين وظايف اسلامى كه در تقويت پايه‌هاى ايمان تاثير فوق‌العاده دارد، و از يك نظر هدف اصلى يكي از سوره هاي قرآن كريم را تشكيل مى‌دهد؛ يعنى نماز جمعه است كه درباره بعضى از احكام آن سخن مي‌گويد.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، به بنابر برخي روايات، نخستين نماز جمعه، توسط پيامبر گرامي اسلام (ص)، پس از هجرت ايشان از مكه اقامه گرديد. حضرت محمد (ص) هنگام ظهر جمعه وقتي كه به نزديكي مدينه رسيد، در محل قبيلهي بنيسالم بن عوف كه قُبا نام داشت، خطبه خواند و نماز جمعه را برپا كرد. به نقل راويان تاريخ، اين نخستين نماز جمعهاي بود كه در تاريخ اسلام خوانده شد.
اين موضوع حاكي از اهميت فريضهي سياسي - عبادي نماز جمعه است كه پيامبر اسلام در اولين فرصت، آن را برگزار كرد. بعدها در محل برپايي اولين نماز جمعهي پيامبر، مسجدي ساخته شد كه هم اكنون نيز موجود است.
نگاهي به نخستين نماز جمعه در اسلام
در بعضى از روايات اسلامى آمده است اولين جمعه‌اى كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله) با اصحابش تشكيل دادند، هنگامى بود كه به مدينه هجرت كرد، وارد مدينه شد، و آن روز، روز دوشنبه دوازدهم ربيع الاول هنگام ظهر بود، حضرت، چهار روز در «قبا» ماندند و مسجد قبا را بنيان نهادند، سپس روز جمعه به سوى مدينه حركت كرد (فاصله ميان قبا و مدينه بسيار كم است و امروز قبا يكى از محله‌هاى داخل مدينه است) و به هنگام نماز جمعه به محله «بنى سالم» رسيد، و مراسم نماز جمعه را در آنجا برپا داشت، و اين اولين جمعه‌اى بود كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله) در اسلام بجا آورد، خطبه‌اى هم در اين نماز جمعه خواند كه اولين خطبه حضرت در مدينه بود.
سفارش‌هاي رسول خدا (ص) در اولين نماز جمعه
يكي از اركان نماز جمعه، دو خطبه آن است كه توسط خطيب جمعه ايراد مي‌گردد براساس سنت رسول مكرم اسلام (ص) در خطبه اول در باره مباحث اعتقادي، سفارش به تقوا و احكام سخن گفته مي‌شود و در خطبه دوم به مهمترين مباحث و مسائل مسلمين و امت اسلامي پرداخته مي‌شود.
آن حضرت در نخستين خطبه جمعه نيز به سپاس و ستايش خداوند لب گشود و سخن خود را چنين آغاز كرد: «سپاس و ستايش مخصوص خداست. او را سپاس و ستايش مي‌گوييم و از او ياري و آمرزش و هدايت مي‌خواهيم.
به او ايمان داريم و هرگز كفر نمي‌ورزيم و با هر كه به او كفر ورزد، در ستيزيم. گواهي مي‌دهم كه خدايي جز خداي يگانه نيست و او را شريكي نيست و گواهي مي‌دهم كه محمد، بنده و پيامبر اوست. او را با چراغ هدايت و دين حق، فروغ روشنگر و پند رسالت داد، به روزگاري كه رشته پيامبري گسسته و آگاهي اندك بود و مردم در گمراهي به سر مي‌بردند».
حضرت محمد (ص) نيز در نخستين سخنراني نماز جمعه خود، اين مهم را به عنوان بهترين توصيه، بسيار پر اهميت قلمداد كرد و فرمود: «من همه شما را به تقوا سفارش مي‌كنم كه بهترين توصيه هر مسلمان به مسلمان ديگر همين است كه او را از جهان پسين انگيزه دهد و به تقوا امر كند. از خدا و هشدارهايي كه در پيوند با خويشتن خويش به شما داده پروا كنيد كه هيچ نصيحت و يادآوري از اين برتر نيست».
توصيه به ياد خدا و نيكي به دوستان
پيامبر (ص) در بخشي از نخستين خطبه نماز جمعه خود، از مردم خواست همواره به ياد خدا بوده، اعمال خويش را براي خدا خالص كنند و در اين باره چنين فرمود: «هر كه روابط ميان خود و خدا را در هر زمينه پنهان و آشكار سامان دهد، چنان كه جز جاذبه رخسار خداوندش، انگيزه اي نباشد، او را ياري است كارآمد در زندگي روزمره اش و هم اندوخته اي براي پيش از مرگ؛ آنجا كه انسان به آن چه پيش فرستاده نياز دارد» و در ادامه افزود: «خدا را بسيار ياد كنيد و براي پس از مرگ بكوشيد كه هر كه روابط ميان خود و خدا را سامان دهد، خداوند او را در آن چه ميانِ او و مردم است، بسنده باشد».
نيكي به دوستان، يكي از سفارش هايي است كه پيامبر (ص) در نخستين خطبه نماز جمعه اش به آن اشاره فرمود. بدون شك ثمره اين كردار پسنديده، محبت، علاقه و همدلي ميان مسلمانان است و قدرت و پيروزي سپاه اسلام را در هر زمينه اي در پي دارد.
پيامبر (ص) در ادامه خطبه خود فرمودند: «نيكي كنيد؛ چنان كه خداوند با شما نيكي كرده است. با دشمنان خدا بستيزيد و در راه خدا چنان كه بايسته اوست، به جهاد برخيزيد» و نيز فرمود: «هر كه خدا و پيامبرش را فرمان برد، بالندگي يابد و هر كه از آن دو نافرماني كند، دچار گمراهي و افراط مي‌شود و سرنوشتش گمراهي ژرفي خواهد بود».