تشکیل کاروان های تخصصی؛راهکاری در بهره وری ازظرفیت بعثه درعتبات

به گزارش خبرنگار اعزامي پايگاه اطلاع رساني به كربلاي معلي، بعثه مقام معظم رهبری که طلایه دار امور فرهنگی در سفرهای زیارتی است در راستای ارتقای سطح معنوی و رشد روحی زائران ایرانی در مرحله نخست و در صورت امکان، زائران دیگر کشورها، مجموعه فعالیت هایی را به صورت ثابت و مناسبتی مورد توجه دارد تا در این فرصت کوتاه که همّ و غمّ زائران توجه صرف به مسائل دینی و مذهبی است، بهترین بهره برداری را انجام دهد.

همانطور که عنوان شد این فعالیت ها به صورت ثابت و مناسبتی برگزار می شود؛ در نوع اول، فعالیت ها به دو بخش تقسیم می شود؛ بخش نخست انجام امور فرهنگی مستقیم برای زائر و بخش دیگر تقویت و کنترل و خط دهی به بازوان فرهنگی بعثه در کاروان ها؛ یعنی روحانی و مداح کاروان است؛ در بخش امور فرهنگی مستقیم، بعثه رهبری در کربلا چند برنامه را به این قرار برگزار می کند؛ مراسم سخنرانی و عزاداری در حرم اباعبدالله(ع) و حرم ابوالفضل العباس، دعای کمیل و ندبه در محل خیمه گاه و روایتگری در خیمه گاه.

اما در بخش تقویت، کنترل و خط دهی به روحانیون و مداحان کاروان ها، بعثه مقام معظم رهبری در هر هفته 4نشست صمیمی با روحانیون و مداحان حاضر در کربلا برگزار می کند و یکی از مسئولان و اساتید برای ایشان سخنرانی کرده و سرفصل ها و سیاست های فرهنگی جاری را برایشان تبیین می کند، البته برنامه روایتگری نیز بنا بر اقتضاء برای ایشان نیز برگزار می شود.

در بخش برنامه های مناسبتی نیز بنا بر مناسبت هایی که پیش می آید؛ جلسات، نشست ها، ضیافت ها و دیگر مراسم ها برای زائران، دست اندکاران بعثه، سازمان حج، شرکت شمسا و یا مسئولان و فعالان فرهنگی عراق برگزار می شود.

مقصود از این سیاهه صرفا لیست کردن این فعالیت ها نیست، بلکه مدخلی بود تا کمی با فضای کار آشنا شویم، اصل و نکته مهم آسیب شناسی این فعالیت ها و بررسی نقاط ضعف و قوت آن است که در ادامه به آن توجه خواهیم داشت که قبل از ورود به این بحث توجه دادن به این نکته بسیار مهم است که تربیت و ایجاد جرقه معنوی در سفر کربلا برای افراد، برکات و ثمرات فردی و در پی آن اجتماعی فراوانی خواهد داشت، چه بخواهیم و چه نخواهیم، چه استدلال عقلی داشته باشیم و چه نداشته باشیم خداوند متعال خاصیتی ویژه به اباعبدالله الحسین(ع) و سرزمین مقدس کربلا داده و سیطره پذیرش این امام همام را اسرع و اوسع از دیگر ائمه معصومین(ع) قرارداده است، پس افزون بر اینکه این سفر بدون دخالت ارگان یا نهادی خود انسان ساز است، ضمیمه کردن برنامه های فرهنگی مناسب نیز عاملی دیگر در عمق بخشی به معرفت زائر خواهد بود.

نقطه قوت بعثه رهبری در انجام این امور ظرفیت بالا در نیروی انسانی است به گونه ای که به طور مستقیم در هر کاروان دو نماینده از بعثه یکی به عنوان روحانی کاروان و دیگری مداح حضور دارند و این امر در تسهیل و انجام امور فرهنگی بسیار کارگشا است، آنچه که حائز اهمیت بوده و نیاز به کار کارشناسی دارد بهره وری هرچه بهتر از ظرفیت و جلوگیری از حدر رفت آن است که به نوعی در این مرحله آسیب هایی مشهود است.

آسیب اصلی که می تواند تمامي تلاش این بدنه عظیم را تحت الشعاع قرار دهد، عدم خوراک دهی مناسب به روحانیون و مداحان است؛ به عبارتی باید در کاری پژوهشی به یک دسته بندی از سطوح انواع زائران برسیم و آن را در دسته های مختلف از نظر سطح معلومات دینی، پایبندی به شرایع دینی، تحصیلات (همسو با مسائل دینی و غیر همسو)، سن، نوع سفر(زمینی، هوایی) و حتی فرهنگ بومی منطقه ای زائر تقسیم بندی کنیم.

مرحله بعد از این دسته بندی تنظیم بسته فرهنگی با مزاج هر یک از این گروه ها و آموزش مناسب به روحانی و مداح کاروان برای ارائه آن در مراحل مختلف سفر است، البته در حال حاضر مسئولان بعثه مقام معظم رهبری با ارتباط مستمر با روحانیون و مداحان کاروان ها برای ایشان تعیین خط مشی می کنند، و به وسیله رابط های تعیین شده، فعالیت و کیفیت کار ایشان را تحت کنترل دارند، اما این سیستم نظراتی زمانی تأثیرگذار است که خوراک و محتوای مناسب برای آن روحانی یا مداح آماده باشد نه اینکه از نظر اطلاعات ایشان را احاله به معلومات خودشان دهیم در این حال نظرات معنایی ندار؛ یکی می پسند از این مطلب بگوید، دیگری از آن مطلب، یکی صرفا تاریخی بحث می کند و دیگری صرفا معرفتی و... .

از نکات دیگری که در این کار می تواند اثرگذاری بیشتری داشته باشد، تشکیل کاروان های تخصصی است؛ یعنی تا آنجایی که می توان، کاروان ها را به صورت صنفی به عتبات فرستاد تا بتوان یک مدیریت فرهنگی مناسب داشت، البته این کار در حال حاضر در سطح دانشجویان و طلاب برگزار می شود، اما می توان با هماهنگی با نهادها و اصناف مختلف این کاروان های تخصصی را در سطوح مختلف شغلی طرح ریزی کرد.

به عبارتی ما با مدیریت و نظم بخشی در تشکیل کاروان های تخصصی انجام امور فرهنگی را تسهیل کرده و ثمربخشی فعالیت های فرهنگی را بالا بردیم؛ و سیستم نظراتی خود را نیز ترمیم کرده ایم؛ برای نمونه با تشکیل کاروانی از کسبه بازار می توان در طی مسیر سفر با الهام از آموزه های عاشورا بحث حلال خوری و دوری از حرام خوری را در اشکال مختلف ارائه دهیم، همچنین از برکات این کار، تخصصی شدن روحانی کاروان است، یعنی در این کاروان باید از روحانی استفاده شود که تمرکز خاص بر مسائل اقتصادی اسلام در ابواب مختلف داشته باشد.

تشکیل کاروان های صنفی کمکی بزرگ برای تهیه بسته ها فرهنگی است؛ زیرا جامعه هدف ما کاملا شناخته شده و تهیه محتوا برای چنین جامعه هدفی کاری بس راحتتر از پیش است.

به هر روی انجام فعالیت های فرهنگی کلیشه ای که زائران در طول سال در کشور خودمان در صورت های مختلف از آن بهره می برند در چنین سفری تأثیر آنچنانی ندارد و حتی در برخی از اوقات تأثیر منفی هم می گذارد و تنها وقت زائر را پر می کند، باید تخصص گرایی در انجام امور فرهنگی را مورد توجه داشت و کم کم به سوی این نوع فعالیت حرکت کرد.