موانع استطاعت پاسخ به سوالات فقهی حج

سوال:با وجوديكه در حال حاضر امكان حج تمتع در سال استطاعت محقق نيست به اين معنى كه وقتى انسان از نظر مالى مستطيع مى‌شود همان سال نمى‌تواند به حج برود آيا مى‌تواند در اموال خود تصرف كند و خود را از استطاعت مالى خارج كند؟
جواب:بنابر احتياط واجب نبايد خود را از استطاعت خارج كند. (آيت‌الله خامنه‌اي)
سوال:من شاغل هستم و شرايط رفتن به حج تمتع را دارم آيا مى‌توانم بجاى رفتن به حج تمتع پول آن را به خانواده‌هاى نيازمند بدهم و بعدها اگر توانستم حج تمتع بروم؟ جواب:بر مستطيع واجب است فوراً حجّ بجا آورد. (آيت‌الله خامنه‌اي) سوال:آيا كسى كه يك تعهد اخلاقى براى بازگرداندن سهامى داشته و عازم تشرف به مكه جهت حج واجب بوده اگر اين تعهد اخلاقى را اجرا نمايد موجب تعهد مالى گشته آيا اين امر موجب برهم زدن استطاعت مالى او براى حج واجب مي شود؟
جواب:موجب نمي شود. (آيت‌الله سيستاني) سوال:خانه پدرى خود را فروختم به خاطر قرض پسرم و خانه اى ديگر را خريدم مقدارى براى دخترم گذاشتم كه رهن خانه را بدهد و جاى اجاره بگيرد و از اين پول خانه مثلا 4 ميليون باقى مى ماند آيا مى توانم به بقيه بچه هايم كمك كنم چون خيلى محتاج هستند؟ و آيا من واجب الحج شدم ؟ در حالى كه وضع مالى بچه هايم خوب نيست و مى خواهم به آنها از پول باقى مانده كمك كنم ؟ جواب:اگر از صرف آن مال در حج در حرج و سختى واقع مى شويد هر چند به خاطر وضعيت فرزندان حج واجب نيست. (آيت‌الله سيستاني) سوال:آيا مردي كه به حج واجب مي‌رود، بايد رضايت همسر خود را جلب نمايد؟ جواب:لازم نيست. (آيت‌الله سيستاني) سوال:اينجانب داراي دو هكتار زمين كشاورزي، يك دستگاه تراكتور و چهار رأس گاو شيرده بوده و برخي از فرزندانم كه وقت ازدواج ايشان است. اگر مخارج ازدواج پسر و دخترها را بخواهم فراهم كنم كه عرفاً به عهده‌ام است، مخارج مكه را ندارم. آيا با اين شرائط مستطيع هستم يا نه؟ جواب:در فرض سؤال، حج مقدّم بر خرج ازدواج پسران و دختران است. شما تصميم بگيريد بعض مخارج غير ضروري را كه متأسفانه مرسوم شده در سفر حج و بعد از مراجعت از حج انجام مي‌دهند، انجام ندهيد يا سبك بگيريد و‌ حج خود را بجا آوريد. در حديث وارد شده كسي كه مستطيع شود و به حج نرود، موقع مرگ به او خطاب مي‌شود (يا نصراني بميرد يا يهودي) و خداوند ان شاء الله بركت مي‌دهد و وسائل ازدواج پسر و دختر فراهم مي‌شود. (آيت الله صافي گلپايگاني) سوال:كسي كه واجد شرايط حج است و نوه او شرعاً و عرفاً نياز به ازدواج دارد و اگر ازدواج نكند به حرام مي‌افتد، وظيفه پدربزرگ چيست؟ جواب:اگر عرفاً مخارج ازدواج نوه به عهده پدر بزرگ باشد كه ترك اداي آن، حرجي باشد، عدم حصول استطاعت بعيد نيست. (آيت الله صافي گلپايگاني) سوال:آيا كسي كه نياز به ازدواج دارد، با توجه به اينكه پول رفت و برگشت حج را دارد، مستطيع است؟ جواب:چنانچه تزويج موجب حرج و مشقّت بر اوست، به‌طوري‌كه عرفاً او را مستطيع نمي‌دانند، حج بر او واجب نيست، وگرنه حج، واجب و مقدّم است. (آيت الله صافي گلپايگاني) سوال:سال گذشته در اثر اضافه كاري كه يكجا دريافت نمودم، پولم به اندازه سفر حج رسيد و تصميم به ثبت‌نام گرفتم و تمام مدارك را حاضر كردم، ولي در موقع ثبت‌نام گفتند بايد حتماً برگ پايان خدمت داشته باشي و چون من در‌ آن موقع خدمت سربازي را در وزارت آموزش و پرورش مي‌گذراندم، از ثبت‌نام من جلوگيري شد. حال در خرداد ماه امسال سربازي من تمام مي‌‎شود، در اين صورت آيا در سال گذشته، واجب الحج بوده‌ام يا نه، درصورتي‌كه در آن موقع تازه متأهل شده بودم و با پدرم زندگي مي‌كردم و خانه جداگانه نداشتم و بعد از رد شدن از سفر، پول را صرف خريدن ماشين كه يكي از ضروريات زندگي من در آن موقع و در حال حاضر است، كردم؟ جواب:در فرض مرقوم، اگر در سال گذشته متمكّن از رفع مانعي كه براي شما پيش آمده نبوده‌ايد، تمكّن از سفر حج نداشته‌ايد و فعلاً هم كه استطاعت مالي نداريد، حج بر شما واجب نيست و در آينده هر زمان كه ان شاء الله مستطيع شديد، مشرف شويد. (آيت الله صافي گلپايگاني) سوال:شخصي كه معتاد به خوردن ترياك است و دولت از رفتن او به حج جلوگيري مي‌كند و هم چنين زني كه باردار است و يا مريضي كه به‌ علت كسالت خاصّ ممنوع از سفر شده است، مستطيع است يا غيرمستطيع؟ و آيا جايز است با توسّل به بعض از حيله‌ها مشكل اعزام خود را حلّ كند؟ و بر فرض آنكه چنين كرد، آيا مجزي از حَجّة الإسلام هست يا خير؟ جواب:اشخاص مذكور درصورتي‌كه بتوانند با توسّل به طرق مشروعه به حج مشرّف شوند، مستطيع هستند و بايد به حج بروند و حَجّة الإسلام محسوب مي‌شود، ليكن اگر شخص مريض و يا حامل، خوف ضرر داشته باشد، مستطيع نيست. (آيت الله صافي گلپايگاني) سوال:آيا خريد سوغات و برنامه هاي پذيرايي و مهماني جزو هزينه هاي زندگي بعد از حج مي باشد؟ جواب:در مخارج حج تمكن از خريد سوغات و برنامه‌هاي پذيرائي و مهماني معتبر نيست. (آيت الله صافي گلپايگاني) سوال:در صورتى كه ملاك بلوغ در دختران تمام شدن نُه سال هجرى قمرى است آيا با وجود ساير شرايط، حجّ بر آنان واجب مى گردد، در حالى كه رفتن آنها به مكه بدون سرپرست ممكن نيست ؟ جواب:در صورتى كه در سفر احتياج به مُحَرّم مثل پدر يا برادر داشته باشند، مخارج آنها جزء شرايط استطاعت حجّ است. (آيت‌الله بهجت) سوال:مردى هنگام عقد ازدواج ، يك سفر حجّ به زنش وعده داده، آيا حجّ بر ذمّه اين زن استقرار پيدا كرده يا نه؟ جواب:تنها وعده سفر موجب استطاعت نمى شود، ولى بر مرد لازم است كه به وعده خود وفا كند. (آيت‌الله بهجت) سوال:زمانى كه ازدواج كردم با مهريه ام مى توانستم به حجّ مشرف شوم ، ولى چون شوهرم آن را نپرداخت از اين فيض محروم گرديدم و الان كه هزينه حجّ سنگين شده و مهريه هم كفايت نمى كند، آيا حجّ بر ذمّه من مستقر شده يا نه ؟ جواب:در فرض مزبور حجّ بر ذمّه شما مستقر نشده است. (آيت‌الله بهجت) سوال:زن و شوهرى هر دو با هم مشغول كسب مى شوند با در آمد مساوى و حال براى انجام حجّ يك حجّ استطاعت دارند بر كدام يك حجّ واجب است ؟ جواب:چون درآمد هر يك وافى به حج نيست بر هيچ كدام حج واجب نمى گردد. (آيت‌الله بهجت)