آیت‌الله مکارم‌شیرازی: مراسم سوگواری ایام فاطمیه خالی از غلو باشد
مراسم سوگواری ایام فاطمیه نباید تنها به ذکر فضائل حضرت زهرا(س) منحصر گردد، بلکه حضرت موضوعات تربیتی و اخلاقی زیاد دیگر هم دارد که باید این موارد هم بیان و تأکید شود.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، حضرت آيت‌الله مكارم شيرازي در يادداشتي كه پايگاه اطلاع‌رساني دفتر اين مرجع تقليد آن را با عنوان "سيري در آموزه‌هاي فاطمي" منتشر كرده، آورده است كه ضرورت الگوگيري و توجه روز افزون جامعه به زندگي و سيره حضرت فاطمه(س) غير قابل انكار است. زيرا جامعۀ اسلامي بايد در عمل و رفتار محبت خود را به اهل بيت عصمت و طهارت(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) نشان دهد.
متن كامل اين يادداشت به شرح زير است:
«بي شك خداوند، پيامبر اكرم صلي اللّه عليه وآله و سلم و ساير انبياء و ائمه اطهار عليهم السلام را از جنس خودمان آفريد تا به عنوان الگو و اسوه براي هدايت پذيري انسان مهيا گردد، كه در اين صورت انسان‌ها خواهند توانست در برابر وسوسه‌هاي نفساني مقاومت كنند. زيرا اگر اين بزرگواران از جنس فرشتگان بودند، عملشان نمي توانست سرمشق انسان‌ها باشد. لذا هر انساني مي تواند به اندازه‌اي كه توان دارد، در مسير اهل بيت عليهم السلام قدم بردارد.
حال با اين تفاسير و در تبيين فضايل آموزه‌هاي متعدد حضرت زهرا سلام اللّه عليها هم چون علم و دانش، فداكاري، زهد، مقام والا بايد گفت فضايل حضرت صديقه كبري سلام اللّه عليها بي شمار است و انسان نمي‌تواند آنها را بيان نمايد، ليكن طرح فضايل بايد با ارايۀ پيام توأم گردد و براي ديگران نيز تبيين شود تا انسان بتواند خود را در مسيري كه حضرت زهرا سلام اللّه عليها پيموده است، قرار دهد.
[fact()]لذا ضرورت الگوگيري و توجه روز افزون جامعه به زندگي و سيره حضرت فاطمه(سلام الله عليها) غير قابل انكار است. زيرا جامعۀ اسلامي بايد در عمل و رفتار محبت خود را به اهل بيت عصمت و طهارت(عليهم السلام) و حضرت فاطمه زهرا(سلام الله عليها) نشان دهد.
[factend()]
در تبيين اين مسأله بايد گفت برخي مدعيان حبّ اهل بيت(عليهم السلام)، ريايي و دروغين هستند كه محبت شان تنها لقلقه لساني است؛ دسته دوم، محبين عوامانه هستند كه محبت شان به همان علاقه قلبي كه دارند محدود مي‌شود كه البته اين مقدار نيز قابل ارزش و احترام است. ليكن محبين واقعي حضرت زهرا(س) و اهل بيت عصمت و طهارت(عليهم السلام) به تمام معنا محب هستند يعني علاوه بر محبت قلبي، در عمل و رفتار نيز محبت به اهل بيت و بانوي بزرگوار حضرت زهرا(سلام الله عليها) را آشكار مي‌كنند.
از اين رو ضرورت احياء سبك زندگي فاطمي، فاطمه شناسي و تبيين ابعاد و زواياي مهم در خطبه هاي حضرت زهرا(سلام الله عليها)مي تواند الگوگيري از آموزه هاي فاطمي در سبك زندگي اسلامي را محقق سازد.
زهد و ساده زيستي حضرت فاطمه(سلام الله عليها)
بايد اذعان نمود زهد و ساده زيستي در زندگي از جمله فضايل و پيام‌هاي زندگي حضرت زهرا(سلام الله عليها) است، البته زهد به معني ترك دنيا و رهبانيت و بيگانگي از اجتماع نيست، بلكه حقيقت زهد همان آزادگي و عدم اسارت در چنگال دنيا است، زاهد كسي است كه اگر تمام دنيا را در اختيار داشته باشد دلبسته و وابسته به آن نباشد، و اگر يك روز ببيند رضاي خدا در اين است كه از همه آن چشم بپوشد به اين معامله حاضر باشد و اگر يك روز حفظ آزادگي و شرف و ايمان در چشم پوشي از مال و جان زندگي بود فرياد «هيهات منا الذلة» بلند كند.
به عنوان نمونه، ابن حجر و ديگران در روايتي از پيغمبر اكرم (صلي الله عليه وآله) نقل كردهاند، او هنگامي كه از سفر باز مي‌گشت نخست به سراغ دخترش فاطمه زهرا(سلام الله عليها) مي آمد، و مدتي نزد او مي ماند، ولي يك بار براي فاطمه زهرا(سلام الله عليها) دو دست‌بند از نقره و همچنين يك گردن بند و دو گوشواره ساخته بودند، و پردهاي بر در اطاق آويزان كرده بود. هنگامي كه پيامبر (صلي اللّه عليه وآله و سلم) وارد شد و اين منظره را ديد بيرون آمد در حالي كه آثار غضب در چهره اش نمايان بود، به مسجد آمد و بر منبر نشست.
فاطمه (سلام الله عليها) دانست كه ناخشنودي پيغمبر (صلي اللّه عليه وآله و سلم) به خاطر همان مختصر زينت است، همه را نزد پدر فرستاد تا در راه خدا صرف كند. هنگامي كه چشم پيامبر (صلي اللّه عليه وآله و سلم) به آن افتاد سه بار فرمود:
«فعلت، فداها ابوها». فاطمه آنچه را كه مي خواستم انجام داد، پدرش به فدايش باد.
واضح است يك جفت دست‌بند نقره و گردنبند و گوشوارهاي كه از نقره چندان بهايي ندارد، و از آن بي بهاتر پرده ساده اي است كه انسان بر در اطاق بياويزد، ولي پيغمبر اكرم (صلي اللّه عليه وآله و سلم) همين را دون شأن فاطمه مي شمرد، و افتخار و فضيلت او را در سجاياي انساني‌اش مي دانست.
هم چنين داستان جهيزيه فاطمه(سلام الله عليها) و مراسم شب زفاف او كه در نهايت سادگي برگزار شد دليل روشن ديگري بر زهد و وارستگي كامل او است.
لازم به ذكر است در «مسند احمد» كه از معروفترين منابع اهل سنت است از انس بن مالك چنين نقل شده كه: روزي بلال براي نماز صبح، دير به خدمت پيغمبر (صلي اللّه عليه وآله و سلم) آمد، رسول خدا فرمود: چرا دير آمدي؟
عرض كرد: از كنار خانه فاطمه (سلام الله عليها) ميگذشتم در حالي كه با دست خود آسياب مي كرد، و كودكش گريان بود، گفتم: اگر اجازه فرمايي من آسياب مي كنم و شما كودك را آرام كنيد، و اگر اجازه فرماييد من كودك را آرام مي كنم و شما آسياب كنيد.
او گفت: من نسبت به فرزندم از تو مهربانترم؛ (و من مشغول آسياب كردن شدم و او كودكش را آرام كرد) و اين امر باعث تأخيرم شد.
پيغمبر اكرم (صلي اللّه عليه وآله و سلم) فرمود:«فرحمتها رحمك الله». تو نسبت به فاطمه رحم و محبت كردي، خداوند تو را مشمول رحمتش كند!
[fact()]بي شك اين فضايل و آموزه‌هاي آن حضرت به ما مي آموزد كه از تجملات در امر ازدواج و عروسي ها اجتناب كنيم، متأسفانه بسياري از دختران و پسران به دليل تجملات و و چشم و هم چشمي، پشت گردنه ازدواج مانده اند. در حالي كه زندگي ساده حضرت زهرا(سلام الله عليها)، بايد سرلوحه زوج هاي جوان امروزي باشد و با الگو گرفتن از آن، مشكلات را كاهش دهند.
[factend()]
عبادت و بندگي حضرت فاطمه سلام الله عليها
از جمله فضائل و آموزه‌هاي حضرت زهرا(سلام الله عليها) مي‌توان به عبادت و بندگي ايشان اشاره نمود، اين بانوي گرامي هنگامي كه در محراب نماز و عبادت مي ايستادند از خوف خدا بدن شان به لرزه مي افتاد، اين فضيلت حضرت صديقه كبري سلام اللّه عليها به ما مي آموزد در هنگام نماز از غير خدا فارغ شويم و به مسايل ديگر فكر نكنيم. متاسفانه عبادات و نمازهاي ما به گونه اي است كه به همه چيز فكر مي كنيم جز نماز و ذكر خدا، ليكن بايد برعكس باشد. در حالي كه آن حضرت از لحظه تولد در مسير عبوديت و بندگي خدا بود و اين امر تا لحظه پايان عمرش ادامه داشت.
حيا و عفت اصل كليدي در آموزه هاي فاطمي
گفتني است مقام عفت آن حضرت به آن حد بود كه از اسماء بنت عميس داستان عجيبي به اين شرح نقل شده است؛ روزي فاطمه (سلام الله عليها) به من فرمود: من از كار مردم مدينه كه زنان خود را بعد از وفات به صورت ناخوشايندي براي دفن ميبرند، و تنها پارچهاي بر او مي افكنند كه حجم بدن از پشت آن نمايان است ناخرسندم.
اسماء گفت: من در سرزمين حبشه چيزي ديده ام كه با آن جنازه مردگان را حمل مي كردند، سپس شاخه هايي از درخت نخل را برداشت و به صورت تابوت مخصوصي درآورد كه پارچه اي را روي چوب هاي آن مي افكندند، و بدن را درون آن مي گذاردند، به گونه اي كه بدن پيدا نبود.
هنگامي كه فاطمه بانوي بزرگ اسلام(سلام الله عليها) آن را مشاهده كرد فرمود: بسيار خوب و عالي است (و هنگامي كه من از دنيا رفتم مرا با آن برداريد)
لذا در ذيل اين حديث آمده است: هنگامي كه فاطمه(سلام الله عليها) چشمش به آن افتاد تبسم فرمود، و اين تنها تبسم او بعد از وفات پيغمبر اكرم (صلي اللّه عليه وآله و سلم) بود!.
حال با اين اوصاف بايد اين پرسش مطالبۀ كليدي را مطرح كرد كه كساني كه در اقصي نقاط كشور به ويژه قم، شهر كريمه اهل بيت(عليهم السلام) بدحجابي و بي حجابي را پايه گذاري مي كنند آيا حضرت را ناراحت نمي‌كنند؛ به راستي كساني كه مراسم عروسيشان به مجلس مملو از گناه تبديل مي شود آيا آنها فاطمه زهرا(سلام الله عليها) را آزار نمي دهند؟.
بي ترديد كساني كه بي حجابي و بدحجابي را پايه گذاري و ترويج مي كنند موجب نارضايتي، ناراحتي و آزار حضرت زهرا(سلام الله عليها) هستند.
جهل زدايي در پرتو هدايت امت اسلامي
روشنگري و نجات مردم از جهل و ناداني از جمله آموزه هاي كليدي در سيرۀ حضرت فاطمه زهرا(سلام الله عليها) به شمار مي‌آيد؛ حاكم حسكاني در شواهد التنزيل از جابر بن عبدالله انصاري از پيامبر اكرم صلي اللّه عليه وآله و سلم نقل مي كند كه فرمود: «خداوند علي عليه السلام و همسرش (فاطمه زهرا عليها السلام) و فرزندان او را حجت هاي الهي بر خلقش قرار داده، و آنها درهاي علم در امت من هستند؛ هر كس به وسيله آنها هدايت شود، به صراط مستقيم هدايت شده است.
از اين رو حضرت فاطمه زهرا(سلام الله عليها) در ميراث گرانبهاي شيعه يعني خطبۀ فدكيه، دردمندي، دلسوزي، محبت محوري و اصرار بر هدايت مردم و نجات آنها از جهل و ناداني را از جمله شاخصه هاي فرد مدير و مدبرّ عنوان مي كند.
[fact()]اينگونه است كه پس از حكم مصادره سرزمين فدك، فاطمه سلام الله عليها كه ميديد اين تجاوز آشكار، توأم با ناديده گرفتن بسياري از احكام اسلام در اين رابطه، جامعه اسلامي را گرفتار يك انحراف شديد از تعاليم اسلام و سنت پيامبر صلي اللّه عليه و آله و سلم و گرايش به برنامه هاي جاهلي مي كند، و از سوي ديگر مقدمه اي است براي خانه نشين كردن اميرمؤمنان علي عليه السلام و محاصره اقتصادي ياران جانباز علي عليه السلام، به دفاع از حق خويش در مقابل غاصبان فدك پرداخت، ولي نظام حاكم به بهانه حديث مجعول «نحن معاشر الانبياء لا نورث؛ ما پيامبران ارثي از خود نمي گذاريم!» از اداي اين حق سر باز ميزد.
[factend()]
در خاتمه بايد گفت منابر پند و موعظه به ويژه در مراسم سوگواري ايام فاطميه نبايد تنها به ذكر فضائل حضرت زهرا(سلام الله عليها) منحصر گردد، بلكه حضرت موضوعات تربيتي و اخلاقي زيادي مانند ساده زيستي، شوهرداري، پاكي، عفت، مهرباني، حجاب، كمك و رسيدگي به مردم و ده ها موضوعات تأثيرگذار ديگر هم دارد كه بايد اين موارد هم بيان و تأكيد شود، زيرا شيعه واقعي كسي است كه احياگر عملي سنت و سبك، آداب، روش، اخلاق، عدالت و زندگي فاطمي، علوي و حسيني در جامعه باشد اگر كسي نتوانست، نبايد بگويد من شيعه به معناي واقعي هستم چون شيعه به معناي واقعي در رديف كساني است كه اين گونه شاخصه ها را در خود تجلي داده باشند.
حال اگر كسي فاقد اين مولفه ها است نبايد ادعاي شيعه بودن را مطرح كند؛ بلكه بايد بگويد من محب و دوست دار اهل بيت(عليهم السلام) هستم.
بنابراين پيام هاي زندگي حضرت زهرا(سلام الله عليها) نبايد به فراموشي سپرده شود، بلكه همه اقشار مختلف مردم، مسؤولان، جوانان و بانوان بايد به آن توجه كنند، از اين رو هر چه را كه احتمال مي دهيم باعث آزار روح آن حضرت شود از آن پرهيز كنيم.
در اين صورت تقاضاي حضرت فاطمه زهرا(سلام الله عليها) در روز قيامت از خداوند تبارك و تعالي اين است كه دوستداران من و دوستداران اهل بيت عليهم السلام را به آتش دوزخ عذاب نكن.
اميدواريم مجالسي كه در اين خصوص برگزار مي شود مجالس پند، موعظه، علم و ايمان و عزاداري ها خالي از غلو و مسائلي كه موجب وهن است باشد و ما هم در سلك كساني كه در كلام حضرت به آنها اشاره شد، در بياييم.»