چیستی و چرایی جریانات سلفی و تکفیری

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، حجت الاسلام سيد مهدي عليزاده‌موسوي، رييس پژوهشكده حج و زيارت، در نشست علمي مقابله با تروريسم و تكفير كه در مجمع جهاني اهل بيت(ع) برگزار شد، با اشاره به رشد بي رويه تكفير در دنيا، اظهار داشت: اگر امروز در جهان اسلام نگاه كنيم جايي نيست كه يكي از گروه هاي تكفيري نباشد.
تكفير در كشورهاي آفريقايي
رييس پژوهشكده حج و زيارت گفت: در آفريقا در چند كشور مهم آن جريانات تكفيري رشد كرده است؛ در الجزاير انصارالسنة بودند كه تعداد زيادي از مردم را كشتند، اگر وارد تونس بشويم متوجه مي شويم انصار الشريعة فعال هستند و جهاد نكاح را نخستين بار همين ها راه اندازي كردند و جرياني به شدت افراطي و سلفي هستند و همچنين در نيجريه بوكوحرام است كه همان معناي حرمت تعليم و تعلم غير قرآن و حديث را دنبال كرده است.
وي ادامه داد: همين بوكوحرام در نيجريه دو مدرسه را با بچه‌ها آتش زدند و تعدادي دختر را ربودند كه هنوز از آن ها خبري نيست و در سومالي شباب المؤمن هستند كه با اتكا به سخن پيامبر كه فرمود «اني بعثت للسيف» قائلند بايد با شمشير و خنجر جنگيد و كشت و كمتر به سلاح گرم روي مي آورند؛ در مصر انصار بيت المقدس و گروه هاي ديگري هم هستند؛ امروز در مصر 71 فرقه وجود دارند كه بعد از عربستان بيشترين شبكه هاي ضد شيعه به مصر اختصاص دارد.
جريانات سلفي آسيا
حجت الاسلام عليزاده‌موسوي با اشاره به جريانات سلفي موجود در آسيا نيز يادآور شد: فقط در سوريه بيش از 41 گروه تكفيري فعال هستند؛ در لبنان فتح الاسلام هنوز به فعاليت هاي تروريستي مشغول است و آسياي ميانه هم امروز به شدت در معرض خطر تكفير است چرا كه داعش مشغول فعاليت در وادي فرقانه است كه اين مكان، محل اتصال ازبكستان، تاجيكستان و قرقيزستان است و داعش مي خواهد در اين محل داعش عجم را راه اندازي كند؛ در اين منطقه گروهي با عنوان حزب التحرير به دنبال احياي خلافت است.
وي با تأكيد بر قدرت جذب بالاي داعش در آسياي ميانه و مركزي ابراز داشت: در اين منطقه فقر ديني و اجتماعي قدرت جذب داعش را بالا برده است و بسياري از اين افراد براي فرار از وضع نابسمان خود روي به گروه هاي تكفيري مي آورند.
حجت الاسلام عليزاده‌موسوي با اشاره به گروه هاي تكفيري ديگر مناطق آسيا تصريح كرد: در پاكستان و افغانستان در سال 1985 سپاه صحابه براي مبارزه با شيعه شكل گرفت و القاعده و طالبانهم از آن جمله اند و جداي از اين ها لشكر طيبه در شبه قاره فعاليت دارند و در ايران نيز جندالله به سركردگي ريگي و جيش العدل بودند.
چيستي و چرايي جريانات سلفي؟
وي افزود: دو سؤال اصلي كه با آن رو به رو هستيم نخست چيستي جريان تكفيري، ماهيت و عقايد آن است و سؤال دوم چرايي اين جريان هست كه پاسخ سطحي به پرسش نخست باعث شده كه قدرت جذب اين گروه ها بالا برود؛ چرا كه عقايد تكفيري ها فقط توحيد و شرك و ايمان و كفر نيست كه اگر اين گونه بود داعش نمي توانست 200 هزار نفر را از بيش از 100 كشور دنيا به سمت خود جذب كند؛ بنابراين اين جذب بالا نشانگر اين است كه آن ها عقايد جذابي دارند.
رييس پژوهشكده حج و زيارت با بيان اين كه در كتاب هايي كه تاكنون در ارتباط با داعش و تكفيري نوشته شده است كار اساسي نشده است، اظهار كرد: در اين كتاب ها عقايد سلفيه و تكفيري به طور كامل مشخص نيست و فقط كار تاريخي صورت گرفته است؛ بنابراين در پاسخ به سؤال نخست بايد گفت جيستي اين جريان، مسأله تصدير است؛ تصدير به معناي استفاده از واژه هاي مورد توجه جهان اسلام و بد تفسير كردن است.
عقايد سنتي و مدرن سلفيه
وي گفت: سلفيه دو سنخ عقايد دارند كه بايد هر دو آن ها مورد توجه قرار بگيرد؛ نخست عقايد سنتي است يعني آن چيزهايي كه از ابن تيميه و محمد بن عبدالوهاب گرفته اند و به همين خاطر 50 اثر تاريخي در سوريه، 45 اثر عراق و 75 اثر را در ليبي خراب كردند چون به تبعيت از ابن تيميه اين مظاهر را نمادهاي كفر مي دانند و در حوزه كشتار مردم هم بر ايمان و شرك تكيه كرده و حرف هاي ابن تيميه و محمد بن عبدالوهاب را مي زنند؛ اما اين ها دلايل جذب داعش و تكفيري ها نيست.
سير تكامل دولت در انديشه داعش
رييس پژوهشكده حج و زيارت با اشاره به نوع دوم از عقايد سلفيه خاطرنشان كرد: عقايد مدرن تكفيري ها باعث جذب مي شود؛ عقايدي كه تصويري از انديشمندان معاصر مثل سيد قطب، محمد قطب، رشيد رضا و حتي سيد جمال الدين اسد آبادي است و اين عقايد در سراسر دنيا مورد اقبال قرار مي گيرد كه به عنوان نمونه مفهوم جاهليت كه سرمنشأ حركات داعش است از همين افراد بيان شده است.
وي ادامه داد: داعش بر اين عقيده است كه جهان امروز در جاهليت است و ما بايد از آن بيرون بياييم، حتي بت مذاهب اربعه را هم بيرون بريزيم، تاريخ اسلام جز افسانه چيزي نيست؛ اما تفاوتي كه بين سيدقطب و اين ها وجود دارد، اين است كه سيد قطب قائل بود كه جامعه مصر جاهل است، چون حاكم آن جاهل است و همين انديشه به شكل افراطي تبديل مي شود و تمام مذاهب را بت مي‌داند و مي گويد بايد باز گشت به اصل اسلام كنيم.
حجت الاسلام عليزاده‌موسوي با بيان اين كه داعش قائل است كه بعد از فهم از قرار داشتن در جهل نوبت به هجرت مي رسد، عنوان كرد: داعش مي‌گويد حال بايد از جامعه جاهلي به جامعه اسلامي هجرت بكنيم و اين هجرت كه 14 بار در قرآن بيان شده و بر آن تأكيد شده است، جذابيت ايجاد مي كند؛ اما متأسفانه برخي در اين مباحث به جاي تمايز بين هجرت اسلامي و داعشي ورود نادرست و بي فايده مي كنند.
وي افزود: در انديشه داعش بعد از هجرت به وجوب امر به معروف و نهي از منكر مي‌رسيم كه آن‌ها قائل هستند كه اين امر با جهاد ايجاد مي‌شود كه آيات فراواني هم دارد؛ اما باز هم جهاد در انديشه داعش با جهاد در انديشه سيدقطب فرق دارد؛ سيد قطب جهادي كه با حاكم وقت باشد را مطرح مي‌كند همچنان‌كه وقتي از او سؤال شد كه آيا شما مسلمان‌ها را تكفير مي كنيد، گفت: اصلا ما كسي نيستيم كه فتوا بدهيم بلكه مي‌گوييم فقط بايد در برابر حاكمان وقت بايستيم ولي داعش قائل است كه اسلام دين شمشير است و به شدت بر روي جهاد ابتدايي تأكيد مي‌كنند.
وي با اشاره به آيه «وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ» تصريح كرد: داعش و تكفير اين آيه را مستمسك خود قرار داده‌اند و مي‌گويند هر جا مشكرين را ديديد بايد بكشيد، در حالي كه خود پيامبراكرم(ص) بعد از ورود به مدينه با سه قبيله يهودي پيمان بست و آن‌ها عينا حقوق مسلمان‌ها را داشتند و فقط زماني مأمور به جهاد مي‌شوند كه خطايي از آن ها سر بزند و آيت‌الله مكارم هم در ترجمه اين آيه آن را مربوط به كفار حربي و در حال جنگ با مسلمان ها مي‌داند.
توحش در انديشه داعش
رييس پژوهشكده حج و زيارت با اشاره به توحش به عنوان مرحله پنجم در انديشه داعش يادآور شد: داعش قائل است براي تحكيم دولت بايد رعب و وحشت ايجاد كرد و به رواياتي نيز استناد مي‌كنند و به همين خاطر است كه فيلم‌هاي سر بردين را در شبكه هاي ماهواره‌اي پخش مي كنند و بعد از توحش مرحله تمكين و اطاعت پذيري است كه همه مجبور به پذيرفتن مي شوند.
وي ادامه داد: بعد از توحش و تمكين، امت مطرح مي‌شود كه در ذيل امت بحث هايي مطرح مي شود كه از جمله آن از بين رفتن مرزها است كه در فيلم كسرالحدود نشان داده مي شود كه پاسپورت‌ها را آتش مي زنند و به امور ظاهري اسلامي اعم از امور حسبه قوانين تجارت و ارتباط با يكديگر عمل مي‌كنند و آن ها را در سايت ها قرار مي دهند كه واقعا جذابيت دارد.
حجت الاسلام عليزاده‌موسوي با بيان اين كه بعد از امت، مرحله خلافت مطرح است، تأكيد كرد: آن ها در خلافت 97 ولايت را مطرح كرده و كشور را كنار مي گذارند؛ اما همان‌گونه كه مي دانيم خلافت در نظريه هاي جديد اهل سنت كمرنگ بوده است و نظريات جديد اهل سنت شورامحور و نه خليفه‌محور است و اهل حل و عقد كه مورد تأكيد اهل سنت است در مورد داعش وجود ندارد.
انديشه سلفيه؛ واكنش به رشد انديشه غربي در كشورهاي اسلامي
وي افزود: چيزي كه امروز در انديشه سلفيه ديده مي شود، واكنش به رشد انديشه غربي در كشورهاي اسلامي است؛ غرب، عقل خودبنياد يا اومانيزم و اصالت انسان را مطرح مي‌كند ولي در انديشه سلفي امروز، انسان رنگ مي‌بازد و خداي سلفي جاي او را مي گيرد؛ لذت در انديشه غرب مادي است و در انديشه آن ها سعادت اخروي به قرائت خودشان است.
رييس پژوهشكده حج و زيارت با تأكيد بر عامل ديگر رشد تكفيري‌ها به اقبال مردم دنيا به انديشه شيعه اشاره كرد و ادامه داد: بحث رشد شيعه در دنيا مطرح است و برخلاف تصور ما، امتداد شيعي در حال شكل‌گيري است؛ 80 درصد اهل سنت صوفي هستند و اهل‌بيت(ع) را قبول دارند به عنوان نمونه طاهر القادري سني از علماي پاكستان است كه وقتي در هند منبر مي رود يك ميليون نفر پاي صحبت او مي نشينند، اين شخص در حرم حضرت معصومه سينه خيز مي‌رود و در لاهور پشت سرش در دفتر خود عكس حرم امام رضا را چسبانده است كه وقتي من علت اين امر را از فرزندش سؤال كردم، گفت پدرم مي گويد مردم ايران نمي دانند چه كسي در مشهد دفن است و ارزش او را درك نمي كنند.
وي ابراز داشت: بنده در ديداري كه با سيدحسن نصرالله داشتم به من گفت مردم امروز دنيا به دنبال فكر جايگزين تكفير هستند و مردم دنيا آن را در شيعه دنبال مي‌كنند و در 300 سال گذشته اين فرصت براي كار نبوده است و همين رشد است كه سبب تقابل انديشه تكفير با آن شده است؛ در منطقه شبه قاره 500 ميليون مسلمان دارد كه يكي از مكان‌هايي است كه جزو فعال‌ترين محل‌هاي اسلامي است و انديشه حنفي در آن‌جا وجود دارد ولي اهل حديث در اين محل رشد دارد.
حجت‌الاسلام عليزاده‌موسوي گفت: با عقايد خرافي محمد بن عبدالوهاب و ابن تيميه تا امروز 450 هزار نفر در دنيا كشته شده اند؛ در همين شبه قاره است مكتب ديوبند رشد كرد كه بزرگان آن كتاب هايي نيز بر ضد وهابيت نوشته است؛ اما متأسفانه به مرور زمان تحت عقايد سلفي قرار گرفته و منحرف شدند.
از سال 2000 تا 2010 موج سوم اسلام هراسي
وي با بيان اين كه از سال 2000 تا 2010 موج سوم اسلام هراسي به وجود آمد، تأكيد كرد: شبكه هاي فدك، امام حسين(ع) از يك طرف و شبكه هاي ضد شيعه هم از طرف ديگر به دنبال از بين بردن اسلام هستند، به همين خاطر ما واقعا به شبكه اهل‌بيتي(ع) ثقلين كه در اين مجمع دنبال مي شود و سبك زندگي اهل‌بيت(ع) مطرح شود، نياز داريم كه از اين شبكه اهل‌سنت هم اقبال مي‌كنند.