اهمیت مسئولیت‌شناسی از نظر اسلام
باید توجّه داشت که خداوند انسان را نسبت به برخی چیزها مسئول قرار داده است بطور کلّی انسان، در برابر خود، خانواده و جامعه، مسئول می‌باشد که این مسئولیت‌پذیری را به نحو احسن انجام دهد.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، دو ويژگي در انسان از بالاترين ويژگي‌هاست؛ تعهد باوري و مسئوليت‌شناسي، ديگري عاطفه‌گستري و مردم‌دوستي كه اساس روابط انساني و انساني شدن روابط فردي و اجتماعي، بر اين دو محور استوار است.
به مقدار رشد و نفوذ اين دو ويژگي، در فرهنگ تربيتي و انديشه فردي و اجتماعي، راه انسجام يافتن گروه‌هاي اجتماعي هموار مي‌گردد و جامعه به ساماني درخور مي‌رسد.
در صورت ناشناخته بودن اين دو معيار، نابساماني‌هاي گوناگون، جامعه را فرا مي‌گيرد و روابط اجتماعي را متزلزل و متلاشي مي‌سازد در راستاي مفهوم مسئوليت شناسي به آيات قرآني و احاديث نبوي اشاره مي‌كنيم:
خداوند در قرآن سوره احزاب مي‌فرمايد: هنگامي كه با خداوند پيمان بستيد، پيمان نگاه‌دار (و مسئوليت‌شناس) باشيد و سوگندهاي موكد خود را كه خداوند را ضامن خويش قرار داده‌ايد مشكنيد؛ زيرا كه خداوند مي‌داند چه مي‌كنيد! و مانند آن زن مباشيد كه رشته خود را پس از بافتني محكم، پنبه مي‌كرد...
خداوند در سوره توبه مي‌فرمايد: از مومنان مرداني‌اند كه به آنچه با خدا پيمان بستند به راستي وفا كردند. برخي از آنان به شهادت رسيدند و برخي (ديگر) چشم به راه (شهادت)اند؛ و هرگز پيمان خود را تغيير ندادند.
پيامبر(ص) در حديثي در رابطه با مسئول بودن افراد مي‌فرمايد: همه شما شبانيد و همه در شباني خود مسئول هستيد؛ حاكمي كه بر مردم حكم مي‌راند شبان است و نسبت به مردم مسئول است، مرد، شبان خانواده است و در برابر آنان مسئول است و زن شبان خانواده شوهر و فرزندانش مي‌باشد و در برابر آنان مسئول است. آگاه باشيد كه همه شما شبانيد و همه در شباني مسئوليد.
امام علي (ع) نيز مي‌فرمايد: انسان مومن... آنچه را بايد نگاهداري كند، تباه نمي‌سازد.
امام باقر (ع) به نقل از پيامبر (ص) فرمودند: اي قاريان قرآن! از خداي بزرگ بپرهيزيد در (اعتقاد و عمل به) آنچه از كتاب خود به شما تعليم داده است؛ زيرا كه من مسئولم و شما نيز مسئوليد. من در تبليغ رسالت مسئولم و شما در عمل به آنچه از كتاب خدا و سنت من دريافت كرديد مسئوليت داريد.
امام باقر (ع) مي‌فرمايد: از سستي (و سهل‌انگاري) در مورد چيزهايي كه عذري (براي سهل‌انگاري) نداريد، دوري كنيد.
پي نوشت:
سوره احزاب (33) 23
سوره توبه (9) 111
بحار الانوار 37/184
كافي 2/606
تحف العقول 207
منابع:
الحيات نوشته حكيمي