بخش 9

211

گفتار دهم

وقايع قبل از ظهور

213

نامعين بودن زمان ظهور

از روايات فراوان چنين برداشت مي شود كه براي ظهور وقتي معيّن نشده ، بلكه ائمه اطهار  ( عليهم السلام ) تعيين كننده وقت ظهور را تكذيب نموده اند و به ما نيز دستور داده اند كه آن ها را تكذيب كنيد ، فضيل مي گويد : از امام باقر  ( عليه السلام ) سئوال كردم : آيا ظهور مهدي  ( عليه السلام ) وقت معيني دارد ؟

حضرت در پاسخ سه مرتبه فرمود : كَذَبَ الْوَقّاتُون ، كذب الوقاتون ، كذب الوقاتون . ^{( 1 )}

علائم ظهور

با وجود نا مشخص بودن زمان ظهور ، در متون اسلامي روايات فراواني داريم كه در آن ها براي ظهور حضرت صاحب الأمر ـ عجل الله تعالي فرجه ـ علائم ونشانه هائي ذكر شده است . ما در مقام شمارش يكايك آنها نيستيم و با توجه به اين كه بعضي از اين علائم و نشانه ها و روايات آنها خالي از رمز و اشاره نيست ، ^{( 2 )} ما نيز از ميان علائم و

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . بحار : ج52 ، ص103

2 . مثل اين كه گفته شده : در وقت ظهور حضرت مهدي خورشيد از مغرب طلوع مي كند با اين كه مي دانيم لازمه وقوع اينگونه حوادث اين است كه : نظم عالم دگرگون شود و لا اقل حركت و نظم منظومه شمسي تغيير كند ، پس معلوم مي شود كه روايت اشاره به يك حادثه اي است كه براي ما معلوم نيست .

214

نشانه هاي ظهور دو مورد را در اين گفتار بيان مي كنيم :

اول : شيوع فساد در جوامع ، دوم : شيوع ظلم و جور در اقطار زمين .

علائم و نشانه هاي ظهور متفاوت هستند

قبل از ورود به اين مبحث بايد يادآور شويم كه بعضي از اين علائم ونشانه ها حتمي است وبه هيچ قيد و شرطي وابسته نيست و قبل از ظهور بايد واقع شود ، ^{( 1 )} و برخي از همين علائم حتمي مقارن و يا بعداز ظهور با فاصله بسيار كم محقق مي گردد ، مانند نداي آسماني كه قبل از ظهور ، در شب بيست و سوم ماه مبارك ، جبرئيل با صداي بلند به طوري كه شرق و غرب آن صدا را بشنوند ، ندا مي كند : الحق مع علي وشيعته .

امام صادق  ( عليه السلام ) مي فرمايد : حضرت قائم در كنار خانه كعبه ظاهر گردد و چون آفتاب برآيد ، منادي از آسمان ندا كند : اين مهدي آل محمد است و آباء طاهرين او را يك به يك نام مي برد و شرق و غرب اين صدا را مي شنوند و به مردم توصيه مي كند با ايشان بيعت كنيد و اين ندا بعداز ظهور به گوش مي رسد . ^{( 2 )}

اين نوع از علائم حتمي دليل واضحي است بر اين كه بلافاصله حضرت صاحب الأمر ظهور مي نمايد ، ولي بعضي ديگر از اين علائم حتمي فقط حاكي از اين است كه ظهور تا اندازه اي نزديك شده ، اما دلالتي ندارد كه بعداز حدوث آن علامت ، بلافاصله حضرت صاحب الأمر ظهور نمايد .

شيوع فساد قبل از ظهور

يكي از علائم ظهور شيوع فساد و گناه و غربت اسلام مي باشد و بعضي از روايات ، شيوع فساد را علامت ظهور معرفي كرده و بعضي روايات ديگر آن را از نشانه هاي

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . طبق روايتي از امام صادق ( عليه السلام ) كه در غيبت نعماني ص257 آمده ، خروج سفياني و قتل نفس زكيّه وخسف بيداء و نداء آسماني از علائم حتميّه شمرده شده است .

2 . كفاية الموحدين : ج2 ، ص840

215

آخر الزمان و اشراط الساعة دانسته است و بعضي از بزرگان ^{( 1 )} احتمال داده اند كه مراد از
هر دو عنوان يك چيز بيش نيست كه همان شيوع گناه قبل از ظهور حضرت است . بعضي از اين مفاسد كه در احاديث آمده عبارتند از : 1 ـ شراب خواري و خريد و فروش مسكرات آشكارا انجام مي گيرد 2 ـ ربا خواري رواج مي يابد 3 ـ زنا و اعمال شنيع ديگر متداول و آشكار مي گردد . 4 ـ قساوت قلب شيوع پيدا مي كند . 5 ـ تقلّب زياد مي شود . 6 ـ نفاق فراوان مي گردد . 7 ـ رشوه خواري رواج پيدا مي كند . 8 ـ ريا كاري متداول مي شود . 9 ـ مردمان بدعت در دين مي گذارند . 10 ـ غيبت و سخن چيني رواج مي يابد . 11 ـ بي عفتي و بي حيائي شايع مي گردد . 12 ـ زنان از حجاب كناره گرفته و با لباس زننده و جذاب در اجتماع آشكار مي گردند . 13 ـ امر به معروف و نهي از منكر تعطيل مي گردد و صاحبان ايمان توانايي جلوگيري از گناهان را نخواهند داشت . 14 ـ كفر و الحاد رواج پيدا مي كند . 15 ـ به اسلام و قرآن عمل نمي شود . 16 ـ فرزندان ، حرمت پدران و مادران را رعايت نكرده و به آنها بي حرمتي مي كنند . 17 ـ كوچكتر احترام بزرگتر را رعايت نمي كند و بزرگتر نيز به كوچكتر ترحم نمي نمايد . 18 ـ صله رحم انجام نمي شود . 19 ـ خمس و زكات پرداخت نمي شود و يا به مصرف صحيح نمي رسد . 20 ـ بيگانگان و اهل باطل بر مسلمانان چيره مي شوند . 21 ـ مسلمانان در لباس و گفتار و كردار از كفار و اجانب پيروي مي كنند . 22 ـ حدود الهي تعطيل مي گردد . 23 ـ مكر و حيله شيوع پيدا مي كند . 24 ـ مساجد از حيث بنا آباد ، و از حيث محتوا خراب خواهند بود . 25 ـ مردم دين خود را به دنيا مي فروشند . 26 ـ اوقات نماز سبك شمرده مي شود . 27 ـ طلاق زياد مي شود . 28 ـ لجاجت و عناد زياد مي گردد . 29 ـ در شهوات مردان به مردان اكتفاء مي كنند و زنان به زنان . 30 ـ با زبان به يكديگر اظهار علاقه مي كنند و در دل با يكديگر در نزاع و جنگ هستند و . . . ^{( 2 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . حضرت آيت الله صافي گلپايگاني در منتخب الأثر .

2 . براي دسترسي به مدارك و روايات امور مذكوره و نيز اطلاع بر بيش از آنچه كه ذكر شد مراجعه شود به منتخب الأثر ص424 ؛ روضه كافي : ص36 ؛ كفاية الموحدين : ج2 ، ص844 و جزوه امام زمان نوشته موسسه در راه حق ص82 .

216

امام صادق  ( عليه السلام ) از پيامبر اكرم  ( صلّي الله عليه وآله ) نقل مي كند كه فرمود : چگونه است حال شما ( جامعه اسلامي ) آن روزي كه زنان شما فاسد و جوانان شما فاسق شوند و امر به معروف نكنيد و نهي از منكر ننمائيد ؟ عرض شد : يا رسول الله چنين روزگاري خواهد آمد ؟ حضرت فرمود : روزي مي رسد كه بدتر از اين خواهد شد در آن روز مردم را به منكر ، امر مي كنيد و از كارهاي خوب و معروف نهي مي نمائيد . اصحاب با تعجب عرض كردند : امت اسلامي به چنين وضعي مبتلا خواهند شد ؟ حضرت فرمود : بدتر از اين خواهد شد ، در آن روز كار خوب را بد مي دانيد و كارهاي بد را ، خوب . ^{( 1 )}

وضع امت اسلامي در حال حاضر

امروز ما مسلمانان اكثر قريب به اتفاق مفاسد ياد شده را در جوامع بشري و بلكه در امت اسلامي شاهد هستيم و جوامع بشري و نيز جامعه اسلامي از شش جهت ، هدف تيرهاي آلوده و مفسده خيز قرار گرفته اند و با تأسف و تأثر فراوان بايد گفت كه امروز دنياي اسلام با اين مفاسد خو گرفته و با سرعت در گرداب مفاسد فرو مي رود . ناگفته نماند كه با انقلاب اسلامي ايران بسياري از مفاسد در ايران تعطيل شد ، امّا متاسفانه بر اساس تسامح وتساهل بعضي از مسئولين بخشي از مفاسد بار ديگر به جامعه ما برگشت ولي اميدواريم كه سران حكومت و صاحب منصبان ، در حفظ دستاوردهاي انقلاب و برقراري احكام اسلامي بكوشند ومرز و بوم مملكت اهل بيت و امام زمان را از تهاجم دشمنان كه اصولاً از طريق فرهنگ و رسانه هاي عمومي وارد مي شوند ، حفظ نمايند و مسئولين در تحقق بخشيدن احكام اسلام سعي و تلاش خود را بنمايند .

آيا حضرت قائم دين جديد مي آورد ؟

با توجه به اخبار و رواياتي كه از ائمه اطهار و در رأس آن ها حضرت ختمي مرتبت در رابطه شيوع مفاسد و گناه در آخر الزمان و قبل از قيام قائم آمده ، درمي يابيم كه آن

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . وسائل الشيعه ، ج11 ص396 .

217

رهبران آسماني با چشم نهان بين خود ، وضع امت اسلام را بيش از هزار سال قبل
پيش بيني كرده و با وضوح بيان نمودند كه امت اسلام نه فقط گناه و مفاسد مرتكب مي شوند ، بلكه كار آنها به جائي مي رسد كه كار زشت و گناه را خوب و پسنديده ، مي نگرند و شخص گنه كاري را كه به عفاف جامعه لطمه مي زند يك فرد هنرمند مي دانند ! ! طبيعي است كه چنين جامعه اي تا چه حدّ از اسلام و احكام آن بي خبر خواهند بود . چنين افرادي خود را مسلمان مي دانند امّا از اسلام اطلاعي ندارند و لذا وقتي وجود مقدس حضرت مهدي ظهورمي كند واحكام اسلام وحقيقت قرآن رابيان مي كند ، گروهي تصورشان اين است كه حضرت مهدي دين جديد آورده ، حال آن كه پيامبر  ( صلّي الله عليه وآله ) در روايتي مي فرمايد : مهدي پاي خود را جاي پاي من مي گذارد و تخطّي از آن نخواهد كرد . ^{( 1 )}

آري قبل از ظهور به نحوي حقيقت اسلام و واقعيت قرآن مستور مي گردد كه با آمدن حضرت مهدي و تبيين اسلام ناب محمدي ، مردم گمان مي كنند كه آن حضرت دين جديد آورده است .

البته مخفي نماند كه مهجور ماندن اسلام بدين معني نيست كه در جهان اسلام ، درس تفسير و فقه و اخلاق به طور كامل تعطيل مي گردد . بلكه ظاهر اين است كه هر گروهي قرآن را به رأي خود و بر اساس مسلك و مذهب خود تفسير مي كند وهر فقيهي بر اساس قياس و استحسان آنگونه كه جوّ حاكم بر جامعه مي پسندد ، حكم مي كند چنان كه امروزه عدّه اي از مسلمانان گروه ديگري را بهوسيله مواد منفجره مي كشند و متأسفانه اين عمل را باعث تقرّب خود به خدا مي دانند و حال آن كه قرآن كريم با صراحت مي فرمايد : ( وَمَنْ يَقْتُلُ مُؤمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤه جَهَنَّمُ خالِدَاً فيها ) ، ^{( 2 )} « كسي كه مؤمني را عمداً بكشد براي هميشه در جهنم خواهد بود . » مگر امروز مشاهده نمي كنيم كه در همين قرون اخير فرقه هايي پيدا شده اند گروه كثيري از مسلمانان را مشرك مي دانند و احيانا
بعضي از فقيهان خود فروخته و مزدور آنان ، ريختن خون ديگر مسلمانان را مباح

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . منتخب الاثر : ص491 به نقل از فتوحات ابن عربي .

2 . نساء : 93

218

مي شمارند و خلاصه اين گونه احكامي كه در اسلام بدعت گذاري شده با اسلام واقعي ارتباطي ندارد ، كم نيست . با چنين وضعي طبيعي است كه با ظهور حضرت مهدي وبسط حكومت او در تمامي نقاط روي زمين ، عدّه اي خيال كنند كه ايشان دين جديد آورده اند .

غربت دوباره اسلام

در كتاب شريف غيبت نعماني بابي وجود دارد تحت عنوان « حضرت قائم مردم را دعوت جديد مي نمايد و اسلام همان گونه كه در ابتداي ظهور آن غريب بوده ، مجدداً به غربت كشيده مي شود . » ^{( 1 )} وسپس شش روايت در اين باره نقل مي كند از آن جمله حديث ابوبصير است كه مي گويد : به امام صادق عرض كردم : مراد امير المؤمنين از اين كلام كه فرمود : إنَّ الإسلامَ بَدَءَ غَريباً وَسَيَعُوُد كَما بُدِأَ فَطُوبي لِلْغُربَاء ( اسلام در اوايل بعثت براي مردم آشنا نبوده و يك امر جديدي بود و در آينده اسلام به همين غربت مبتلي مي شود خوشا به حال آنهايي كه در اين زمان با اسلام آشنا هستند ) چيست ؟ امام صادق  ( عليه السلام ) فرمودند : وقتي حضرت قائم ظهور مي كند ، مردم را به احكام جديدي دعوت مي كند ، همانگونه كه پيامبر  ( صلّي الله عليه وآله ) مردم را به احكام جديدي دعوت نمود .

يعني همانطوري كه مردم جاهليت از احكام نوين و حيات بخش اسلام خبر نداشتند و احكام اسلام براي آنها مسائل و مطالب جديدي بود ، در زمان حضرت مهدي ـ سلام الله عليه ـ به همين منوال خواهد بود زيرا مردم بقدري از مسائل اسلامي فاصله گرفته اند كه نسبت به آن بيگانه شده اند ودعوت حضرت گرچه دعوت به اسلام است ، اما دعوت جديدي به نظر خواهد رسيد .

انتظار واقعي در آخر الزمان دشوار است

طبيعي است كه اگر كسي بخواهد در چنين جامعه اي و در ميان چنين افرادي كه از

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . غيبت نعماني : ص320

219

احكام و دين فاصله گرفته اند ، از منتظرين واقعي امام زمان باشد ( كه معناي انتظار واقعي در مبحث انتظار ذكر شد ) با مشكلات متعدّدي برخورد خواهد كرد و در بعضي از روايات انتظار آمده است : شخصي كه منتظر حكومت عدل الهي است و خود را براي آن آماده مي سازد ، همانند كسي است كه در راه خدا در خون خود غلطان است . ^{( 1 )}

شيوع ظلم و جور

يكي ديگر از علائم ظهور كه بيش از سيصد روايت درباره آن نقل شده اين است كه ظلم سر تا سر جهان را فرا مي گيرد و جوامع بشري از آتشي كه ظالمين برافروخته اند به ستوه مي آيند و بعداز فراگير شدن ظلم و جور در همه نقاط ( . . . بعد ما مُلِئت ظلماً وجوراً ) آن مصلح و منجي حقيقي ظهور خواهد كرد و عدل و داد را بر روي زمين برقرار مي نمايد .

البته بايد توجه داشته باشيم كه معناي اين روايات آن نيست كه مردم ظالم و متجاوز خواهند شد ، بلكه ظلم و جور جهان را فرامي گيرد . به عنوان مثال ، يك نفر ديكتاتور مثل صدام يك ملت چند مليوني را به خفقان مي كشد و يا چند نفر از سران حكومت هاي جهان خوار و استعمارگر يك قاره را با كشورهاي متعدد و صدها ميليون جمعيت ، از لحاظ اقتصادي و نظامي تحت سلطه خود درمي آورد و به عنوان دفاع از حقوق بشر و آزادي ، هر نوع ظلم و ستمي را بر آنها روامي دارد .

از سوي ديگر آحاد مردم در اثر كناره گيري از دين و بي خبري از احكام و دستورات الهي و نيز متابعت از غرايز سركش و طغيانگر ، نسبت به يكديگر اجحاف نموده و حق ديگران را پايمال مي نمايند .

اين روند ظلم و ستم ، هم از ناحيه سردمداران خود كامه و ديكتاتور و هم از ناحيه آحاد جامعه در حال رشد و توسعه است و حتي احتمال تضاد و اصطكاك بين سران جهان خوار وجود دارد كه بر اثر آن چه بسا آتش جنگ جهاني مجدّداً برافروخته شود .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . بحار : ج52 ، ص123 « از علي  ( عليه السلام ) : الْمُنْتَظِرُ لاِمرِنا كَالْمُتَشَحِط بِدَمِهِ في سَبيلِ اللهِ . »

220

شيوع فساد از دو ناحيه

چنان كه گفتيم ، شيوع ظلم در چنين زماني معلول هوي پرستي ها و خود كامگي هاي گروهي از حكام زمان مي باشد امّا نبايد فراموش كنيم كه بخشي از ظلم در جوامع بشري معلول جدائي انسان ها از مكتب وحي وعمل نكردن به دستورات حيات بخش آن و فرورفتن در منجلاب هاي فساد و گناه مي باشد زيرا جامعه اي كه افراد و آحاد آن مبتلا به گناه و فساد شده اند أثر وضعي آن تسلط اشرار است . با مراجعه به تاريخ مشاهده مي كنيم كه در هر جامعه اي كه فساد رواج يابد ، اجانب و ستمگران و ديكتاتورها بر آن قوم سلطه پيدا مي كنند و به طور كلّي يكي از نقشه هاي شوم سلطه گران جهان خوار براي رسيدن به مقصود خود ترويج و تهاجم فرهنگي و شيوع فساد است و اين حقيقت را پيامبر اكرم  ( صلّي الله عليه وآله ) وائمه اطهار  ( عليهم السلام ) مكرّراً گوشزد نموده اند ^{( 1 )} كه در اينجا به ذكر يك حديث بسنده مي كنيم .

رسول خدا  ( صلّي الله عليه وآله ) مي فرمايد : زماني بر مردم خواهد آمد كه صورت آنان صورت آدمي و دل هاي آنها دل هاي شياطين است ، همانند گرگهاي درنده خون يكديگر را مي ريزند و از انجام كارهاي بد ، خودداري نمي كنند . پيروان خود را به شك و شبهه مي كشانند و اگر با آنان سخن بگويد به آنها دروغ خواهد گفت و اگر از نزد آنها برود ، غيبت و بدگوئي آنها را مي كند ، سنت واقعي پيامبر  ( صلّي الله عليه وآله ) نزد اينها بدعت و بدعتهاي خودشان را سنت رسول خدا مي دانند و كساني را كه حليم و بردبار هستند ، خائن مي گمارند و بر عكس خائن را حليم و بردبار مي شمارند صاحبان ايمان در بين آنها كوچك و حقيرند امّا فاسق در نزد آنها صاحب شرف و عظمت . بچه هاي آنان پاي از گليم خود دراز نموده و باعث اذيت و آزار ديگران مي شوند و زنان آن ها بي پروا و بي باك ، با خوي و خباثت خود ، نزديكان و اهل خود را به رنج مي آورد ، پيران و سالخوردگان امر به معروف و نهي از منكر نمي كنند ، پناه بردن به اين مردم غير از خواري و اعتماد نمودن به آنها غير از ذلت چيز ديگري نيست در چنين زماني خداوند باران رحمت خود را قطع نموده و موقعي باران مي فرستد كه براي آنها سودي ندارد و نيز اشرار

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . به رواياتي كه وضع آخر الزمان را بيان مي كنند مراجعه شود .

221

را بر آنها حاكم و امير مي سازد كه مردم را به بدترين و رنج آورترين كارها مي گمارند ، بچه هاي آنها را مي كشند و زنانشان را به بيگاري وادار مي نمايند و در اين هنگام نيكان دعا مي كنند ، اما مستجاب نمي شود . ^{( 1 )}

بدين ترتيب معصومين  ( عليهم السلام ) به مردم هشدار داده اند كه در صورت ارتكاب فساد و گناه ، ظالم و ديكتاتور بر آنان مسلط مي شود .

آن روزي كه جوامع بشري از يك سو در فساد و جدائي از عالم وحي و ديانت غوطهور شده و از سوي ديگر ، ظلم و ستم هر كاشانه و آشيانه را فراگيرد ، ظهور حضرت مهدي ( عليه السلام ) نزديك خواهد بود .

آزمايش بزرگ اهل ايمان

در آخر الزمان دين داري و حفظ حريم احكام الهي بسيار مشكل مي شود و اعتقادات حقّه اسلامي مورد دستبرد شياطين قرار مي گيرد و مردم در معرض يك امتحان و آزمايش عظيم قرار مي گيرند .

سدير صيرفي مي گويد : به همراه مفضّل بن عمرو و ابو بصير و ابان بن تغلب بر امام صادق  ( عليه السلام ) وارد شديم ، ديديم امام روي خاك نشسته و مانند مادري كه فرزند خود را از دست داده و دلش سوخته گريه مي كند و مي گويد : سيّدي غيبتك نَفَتْ رقادي وَضَيَّقتَ عَلَّيَ مهادي . . . اي آقاي من ، غيبت تو خواب را از ديدگانم ربوده و بستر استراحت را بر من تنگ نموده و آرامش از دلم رخت بربسته . . . سدير مي گويد : چون امام را با اين حال پريشان و گريان ديدم با خود گفتم : حتماً حادثه ناگواري پيش آمده به حضرت عرض كرديم : آيا اتفاقي افتاده كه شما اين گونه گريه مي كنيد ؟

حضرت فرمود : امروز به كتاب جفر كه وقايع مهم جهان تا قيامت در آن درج شده نگاه مي كردم ، و اخبار مربوط به غيبت قائم آل محمّد و طول عمر ايشان و امتحاني كه براي صاحبان ايمان در آن زمان پيش مي آيد و شبهاتي كه در اثر طولاني شدن غيبت

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . سفينة البحار : ج1 ، ص556 « مادّه زمن » .

222

عارض مي شود وعدّه اي از دين دست مي كشند ، مشاهده مي كردم كه باعث دگرگوني حال من شد . ^{( 1 )}

نصرت بعداز يأس

از بعضي روايات چنين برداشت مي شود كه ظهور حضرت مهدي ـ ارواحنا فداه ـ ونصرت الهي بعداز يك حالت يأس و نااميدي حاصل مي گردد براي توضيح مطلب لازم است كه نظر شما را به معني و تفسير اين آيه شريفه جلب كنم كه مي فرمايد : ( حتّي اذا استيئس الرّسلُ وظّنوا أَنهم قد كُذِّبُوا جاءهم نصُرنا فَنُنَجِّيَ من نشاءُ ولا يُرَّدُ بأسُنا عن القوم المجرمين ) . ^{( 2 )}

گرچه توضيح و تفسير اين آيه احتياج به بحث مفصّلي دارد امّا يكي از اقوال كه در تفسير آمده و با ظاهر آيه نيز قابل تطبيق است اين است كه پيامبران به دعوت خود ادامه مي دادند و متقابلاً دشمنان هم مخالفت مي كردند و صاحبان ايمان كه در سختي به سر مي بردند و منتظر آن نصرت الهي بودند كه رسولان و پيامبران به آن ها خبر داده بودند به شك و شبهه مي افتند و بلكه با خود فكر مي كنند كه پيامبران به آن ها به دروغ وعده نصرت الهي را داده اند در چنين حالي خداوند مي فرمايد : ياري ما به سراغ آنها آمد ، آنان را كه خواستيم نجات داديم و عذاب و مجازات ما هم شامل گنه كاران و مجرمين مي شود . از اين آيه به خوبي استفاده مي شود كه براي صاحبان ايمان در عصر انبياء گذشته نيز چنين صحنه هاي خطرناك و آزمايش هاي سختي پيش مي آمده اما در نهايت نصرت الهي بر آنها نازل مي شده چنان كه فرزندان يعقوب ، بعد از مأيوس شدن از حيات يوسف ، و بازگشت او به آغوش خانواده ، يوسف را يافتند ودر كنار او زندگي شيريني را آغاز نمودند .

و قابل توجه اين كه امام صادق ( عليه السلام ) به نقل از پدران از امير مؤمنان  ( عليهم السلام ) نقل مي كند كه

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . كمال الدين : باب33 ، حديث51 .

2 . يوسف : 110

223

حضرت آيه فوق ( حَتّي اِذا اسْتَيْئَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّوا اَنَّهُم قَد كُذِبُوا ) را منطبق نموده با وضع صاحبان ايمان در آخر الزمان و قبل از ظهور حضرت مهدي  ( عليه السلام ) و جمله ( جائهم نصرنا ) را با ظهور قائم آل محمد  ( عليهم السلام ) منطبق ساخته و فرموده : وذلك عند قيام قائمنا المهدي . ^{( 1 )}

اخطار به اهل ايمان

بر مردان و زنان مؤمن لازم است كه اعتقادات خود ومن جمله اعتقاد به حضرت مهدي موعود را از منابع صحيح مانند قرآن و روايات و نيز با أدلّه روشن و براهين عقلي ، محكم كنند تا در پيش آمد اين گونه آزمايش ها در دام وسوسه ها و ظنّ و گمان هاي شيطاني قرار نگيرند و خداي نكرده بدون معرفت و اعتقاد به امام زمان خود از دنيا نروند كه اگر چنين اتقاقي بيفتد به مرگ جاهليت مرده اند يعني فاقد دين و شرف و انسانيت از دنيا خواهند رفت .

زمينه سازي براي ظهور مصلح جهاني

دوّمين اثري كه بر يك جامعه فرو رفته در فساد و گناه و زير چكمه هاي ظالم استخوانش خورد شده و به ستوه آمده اين است كه به دنبال يك انسان كامل و رهبر بزرگ مي گردد كه آن ها را نجات ببخشد و غل و زنجيرها را از دست و پاي آن ها باز نمايد .

اگر در حال حاضر گروهي از اهل ايمان در صبح جمعه امام خود را صدا مي زنند و ندا مي دهند : أينَ طامِسُ آثارِ الزَّيْغِ وَالاْهواء أينَ قاطِعُ حَبائلِ الْكِذْبِ وَالإْفْتِراءِ أينَ مُبيدُ الْعُتاةِ والْمَردَةِ أينَ مُستأصِلُ أهلِ الْعِنادِ وَالتّضليلِ وَالإِْلحادِ . . . كجاست آن كس كه انحرافات و هوي و هوس ها را محو نمايد ؟ كجاست آن كسي كه جلوي دروغ ها و دروغ بافي ها را بگيرد ؟ كجاست آن آقايي كه ريشه لجاجت ها و گمراهي ها و بي ديني را

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . منتخب الأثر : ص314 كه از ينابيع المودة حديث را نقل نموده .

224

نابود كند .

در آن روز تمامي مردم از سياه و سفيد ، شرقي و غربي ، و در هر سلك و حزب و مسلكي كه هستند فريادشان به ( اين المنجي ) ، كجاست نجات بخش بشريت ؟ بلند خواهد شد و اين يكي از مهمترين زمينه سازي ها براي ظهور مصلح كبير جهاني است ، زيرا شرط اساسي براي يك انقلاب جهاني پذيرش و آمادگي جوامع است . با وجود فراهم آمدن چنين زمينه اي مي توان گفت سلاح هاي ظالمين كاربرد نخواهد داشت . ما فراموش نمي كنيم كه در دوازده بهمن 1357 شمسي وقتي رهبر كبير انقلاب ايران حضرت امام خميني  ( قدس سره ) در فرودگاه مهرآباد فرود آمدند ، با اينكه هنوز حكومت ايران در دست طاغوتيان بود و ارتش و قواي مسلحه در ظاهر تحت فرمان آنها بود ، امام خميني از فرودگاه تا بهشت زهرا را در ميان ميليون ها جمعيت حركت مي كند ودر آنجا سخنراني مي كند و صريحاً مي فرمايد : من به دهان اين حاكمان ظالم مي زنم . . .

البته ما نمي گوئيم كه سلطه و پيروزي حضرت مهدي ـ سلام الله عليه ـ دقيقاً همانند پيروزي انقلاب ايران خواهد بود ، زيرا ممكن است به شكل ديگري پيروزي براي حضرت حاصل شود قرآن هلاكت فرعون و فرعونيان را و سپس پيروزي موسي و بني اسرائيل را در قرآن بيان فرموده ، ^{( 1 )} حال آن كه قبل از غرق شدن فرعونيان هيچ كس نمي دانست كه آن حكومت جبار چگونه نابود مي شود . آنچه مي توان گفت اين است كه بايد در جهان زمينه پذيرش يك مصلح كلّ ، فراهم آيد و اين زمينه بعداز شيوع فساد و ظلم قطعاً فراهم خواهد آمد .

توجه به يك نكته مهم

تصريح روايات بر اين كه قبل از ظهور حضرت مهدي  ( عليه السلام ) فساد و ظلم شيوع پيدا مي كند ، هرگز بدان معنا نيست كه ما در مقابل اين همه گناه و ظلم ساكت و نظاره گر باشيم ،

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . نور : 55 ، مي فرمايد : ( وعد الله الذين آمنوا منكم وعملوا الصالحات ليستخلِفنهم في الأرض كما استخلف الدين من قبلهم . . . ) « خداوند به كساني كه ايمان آورده وكار شايسته انجام مي دهند وعده داده كه حتماً آنها را حكمران روي زمين خواهد كرد همان گونه كه به پيشينيان ، خلافت روي زمين را بخشيد . »

225

چه رسد به آن كه احياناً شخصي بگويد بايد به وضع موجود راضي شد زيرا بعداز چنين
وضعي امام زمان ـ عجل الله تعالي فرجه ـ ظهور مي كند ، در واقع روايات از يك حادثه اي كه در آخر الزمان واقع مي شود خبر مي دهد .

كما اين كه پيامبر  ( صلّي الله عليه وآله ) از قتل اباذر و عمار و جنگ ناكثين و قاسطين و مارقين با علي  ( عليه السلام ) خبر داد ، اما وظيفه مردم در قبال ظلم و جور ، مطلب ديگري است كه بايد در جاي خودش بحث شود و به طور اجمال بايد بدانيم كه امر به معروف و نهي از منكر در هر عصر و زماني از بزرگترين وظائف مسلمانان است و اگر مسلمانان به فرموده قرآن بهترين امّت هستند ، ^{( 1 )} به خاطر امر به معروف و نهي از منكر است و اين فريضه از بزرگترين فرائض الهي شمرده شده ^{( 2 )} و اقامه اين فريضه الهي احتياج به مقدماتي دارد كه اگر انجام آن براي ما ميسور باشد قهراً آن مقدمات نيز واجب مي شود و بايد دنبال تحقّق بخشيدن به آن مقدمات باشيم و نمي توان گفت كه اين حكم الهي در زمان خاصي به طور مطلق خواسته نشده است . مبادا شيطان بعضي را بفريبد و به كساني كه براي امر به معروف و نهي از منكر و براي دفاع از حريم اسلام برخواسته اند و فرياد زده اند و احياناً به زندان و شكنجه گاه رفته و يا جان به جان آفرين سپرده اند ، نسبت هاي ناروا بدهد و يا بگويند كه آنان وظيفه اي غير از سكوت نداشتند ، حال آن كه آنان دنبال انجام وظيفه امر به معروف و نهي از منكر بودند كه قرآن و سنّت براي آنان مقرّر نموده است .

با وضع آشفته جوامع بشري و گسترش ظلم و فساد و فراموش شدن تعاليم حيات

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . آل عمران : 110 ( كنتم خير امة أخرجت للناس تأمرون بالمعروف وتنهون عن المنكر وتؤمنون بالله ) . شما بهترين امتي بوديد كه آفريده شده ايد زيرا امر بمعروف و نهي از منكر مي كنيد و به خدا ايمان داريد .

2 . نهج البلاغه حكمت 374 بعداز اينكه حضرت افراد را تقسيم نموده و فرموده : بعضي انكار منكر مي كنند با دست و زبان و قلب و بعضي با قلب و در مقابل بعضي تارك آن هستند و نهي از منكر نمي كنند نه با دست و نه قلب كه اين ها در واقع ( ميت الاحياء ) مردگاني هستند در ما بين زنده ها حركت مي كنند سپس در اهميّت اين فريضه مي فرمايد : ( وما أعمال البّر كلُّها والجهاد في سبيل الله عند الامر بالمعروف والنهي عن المكنر الا كنفثة في بحر لجّي ) تمامي اعمال نيكو و حتي جهاد در راه خدا در مقابل امر به معروف و نهي از منكر هم چون قطره اي است نسبت به درياي پهناور .

226

بخش انبيا جا دارد كه محبوب خودمان حضرت بقية الله اعظم را با ابيات مولانا در ديوان شمس تبريزي مخاطب قرار دهيم و به محضر ايشان عرضه داريم :

بنماي رخ كه باغ و گلستانم آرزوست * * * بگشاي لب كه قند فراوانم آرزوست

يعقوب وار وااسفاها همي زنم * * * ديدار خوب يوسف كنعانم آرزوست

بالله كه شهر بي تو مرا حبس مي شود * * * آوارگي كوه و بيابانم آرزوست

زين همرهان سست عناصر دلم گرفت * * * شير خدا و رستم دستانم آرزوست

جانم ملول گشت زفرعون و ظلم او * * * آن نور روي موسي عمرانم آرزوست

دي شيخ با چراغ همي گشت گرد شهر * * * كز ديو و دد ملولم و انسانم آرزوست

گفتم كه يافت مي نشود جسته ايم ما * * * گفت آنكه يافت مي نشود آنم آرزوست

گويا ترم زبلبل ، امّا ز رشك جام * * * مُهر است بر دهانم و افغانم آرزوست

خلاصه گفتار دهم :

وقت ظهور حضرت معلوم نيست و اگر كسي وقت آن را اعلان نمايد از طرف ائمه اطهار  ( عليه السلام ) دروغگو معرفي شده ، امّا نشانه هايي در روايات به عنوان علائم ظهور آمده البته بعضي از آنها به طور حتم بايد واقع شود تا مهدي موعود ظهور كند و وقوع بعضي از آنها قبل از ظهور محتمل است . در اين گفتار به دو علامت از علائم ظهور اشاره شد :

نخست ، شيوع فساد و گناه به طوري كه اسلام به غربت مي افتد . در اين رابطه به 30 مورد از مفاسد اجتماعي اشاره نموديم و سپس به روايتي كه امام صادق  ( عليه السلام ) از پيامبر  ( صلّي الله عليه وآله ) نقل مي كند اشاره شد و گفتيم : امروز ما آن غيب گوئي هاي رهبران آسماني را شاهد هستيم و مي نگريم كه تا چه حدّي مردم از حقائق اسلام دور شده اند و اسلام عزيز مهجور مانده است . در روايات آمده است كه اسلام در ابتداء غريب بود و بار ديگر به غربت خواهد افتاد ، بله اگر اسلام به اين غربت بيفتد و مردم آن گونه از اسلام واقعي دور شوند ، اين موجب مي شود كه هنگام ظهور حضرت مهدي تصور كنند حضرت آن ها را به دين جديدي دعوت مي كند ، حال آن كه پيامبر مي فرمايد : مهدي پاي خود را جاي پاي

227

من مي گذارد .

دوم : شيوع ظلم و جور در جوامع بشري است و اين شيوع ظلم از دو ناحيه است : 1 ـ حكام خود كامه و ستمگر 2 ـ تعدّي و تجاوز آحاد مردم به يكديگر ، زيرا مردمي كه از تعاليم آسماني دور شوند حقوق يكديگر را رعايت نخواهند كرد و عجيب اين است كه در روايات آمده كه سلطه اشرار ، معلول عمل زشت و گناهان آحاد مردم است .

در چنين جامعه اي كه ظلم و فساد همه جا را گرفته اولاً : مردم در آزمايش سختي قرار مي گيرند كه حديث سدير صيرفي از امام صادق  ( عليه السلام ) بخشي از آن را توضيح داده است . در اثر طولاني شدن غيبت گروهي به شك و ترديد مي افتند و بلكه از آمدن مهدي آل محمد  ( عليهم السلام ) مأيوس مي شوند ، در چنين زماني بر هر مؤمني لازم است كه در صدد تحكيم عقيده خود نسبت به حضرت مهدي باشد .

ثانياً : شيوع ظلم و فساد يكي از عواملي است كه زمينه را براي ظهور حضرت فراهم مي آورد زيرا مردم به ستوه مي آيند و براي پذيرش يك رهبر عادل و انسان كامل و دلسوز آماده خواهند شد .

البته نبايد از يك مطلب مهم غافل شد و آن اين كه اهل ايمان نبايد دست از امر به معروف و نهي از منكر بكشند ، به بهانه اين كه هر چه فساد و گناه زيادتر شود زمينه براي ظهور حضرت ، آماده تر مي گردد ، چنين فكري قطعاً شيطاني است و وظيفه ما در رابطه با امر به معروف و نهي از منكر هرگز تعطيل نمي گردد .

228

* سؤالات گفتار دهم

1 ـ امام باقر  ( عليه السلام ) در پاسخ به كسي كه سئوال كرد : آيا ظهور حضرت مهدي  ( عليه السلام ) وقت معيني دارد ، چه فرمود ؟

2 ـ يكي از نشانه هايي را كه حقيقت آن براي ما معلوم نيست و احتمالاً اشاره به حادثه خاصي باشد ، نام ببريد ؟

3 ـ دو مورد از موارد و نشانه هاي حتمي را اسم ببريد ؟

4 ـ در ابتداي ظهور حضرت در كنار كعبه ، منادي چه ندائي سر مي دهد ؟

5 ـ پنج مورد از موارد شيوع فساد را در قبل از ظهور بيان كنيد ؟

6 ـ امام صادق  ( عليه السلام ) در رابطه با آينده امّت از پيامبر اكرم  ( عليه السلام ) چه روايتي را نقل نموده است ؟

7 ـ يك روايت در رابطه با غربت اسلام ذكر كنيد ؟

8 ـ حدود رواياتي كه بر شيوع ظلم و ستم در تمامي نقاط روي زمين دلالت مي كند چه مقدار است ؟

9 ـ شيوع فساد از چه ناحيه اي در جوامع ، حاصل مي گردد ؟

10 ـ سدير صيرفي ، حال امام صادق  ( عليه السلام ) را چگونه ديد و از ايشان چه نقل مي كند ؟

11 ـ از آيه 110 سوره يوسف چه برداشت مي شود ؟

12 ـ چه عاملي زمينه ساز ظهور حضرت مي گردد ؟

13 ـ آيا در زمان شيوع ظلم و فساد وظيفه امر به معروف و نهي از منكر تعطيل خواهد شد ؟

14 ـ مضمون اشعار ديوان شمس تبريزي را به طور خلاصه بيان كنيد ؟

15 ـ خلاصه اين گفتار را بيان نمائيد ؟