بخش 2
پیشگفتار مترجم
|
|
|
پيشگفتار مترجم
رسالة موجزي كه پيش‌رو داريد نقدي است كه يكي از عالمان نامدار اسلامي در كمال اختصار بر آئين وهابيت نگاشته است . بنيانگذار آئين وهابيت « محمدبن عبدالوهاب » است كه در سال 1115 هجري قمري در شهر « عُيينه » از منطقة « نجد » ديده به جهان گشود . فقه حنبلي و آموزش‌هاي علمي مقدماتي را نزد پدر آموخت . سفري به خانة خدا رفت و پس از آن به مدينه مسافرت كرد . مدتي نيز در بصره بسر برد و پس از بازگشت به نجد و اقامتي كوتاه در شهرهاي « حُرَيْمله » و « عُيينه » سرانجام در شهر « دِرعيه » اقامت گزيد و تا پايان
|
|
|
عمر در آنجا ماند . در اين شهر با حكمران كه « محمد بن سعود » نام داشت آشنا شد و با همكاري و همراهي او آيين وهابيت را پي‌ريزي نمود و از آن پس اين دو خانواده « آل‌سعود » و « آل‌شيخ » توأماً حاكميت سياسي و ديني در عربستان را در اختيار دارند . شيخ‌محمد از ايام كودكي با آراء و انديشه‌هاي « ابن‌تيميه » آشنا گشته بود و از همان دوران سخناني را دربارة توحيد ، توسل ، شفاعت ، زيارت قبور و . . . بر زبان مي‌راند . آشنايي با افكار ابن‌تيميه او را در عقايدش راسخ‌تر كرد . لذا دست به نگارش كتاب‌هايي زد كه عمدتاً در ردّ عقايد ياد شده مي‌باشد . او به‌زعم خويش كمر به مبارزه با بدعت‌ها بسته بود و مي‌كوشيد تا اسلام را از پيرايه‌هايي كه بر او بسته‌اند پاك سازد . لذا محور اصلي انديشه و فعاليت‌هاي علمي او مبارزه با خرافه پرستي و بدعت‌گرايي و كوشش در جهت خالص‌سازي اسلام و اصلاح ديني بود . از اين جهت ضرورت دارد كه داعية اصلاح‌طلبي
|
|
|
آئين وهابيت را مورد كاوش دقيق علمي قرار داد و به‌ويژه تأثيرات نهضت اعتراض يا پروتستانتيزم ( Protestantism ) و افكار مارتين لوتركينگ ( Martim Lutherking ) را بر بنيانگذار اين فرقه و ساير پيشوايان فكري و آموزگاران علمي آن به بررسي گرفت . تعيين ميزان توفيق محمد بن عبدالوهاب در پيرايش اسلام از خرافه‌ها و ستيز بر عليه بدعت‌ها و نيز پديد آوردن نهضت اصلاح ديني ( Religious Reformation ) نياز به تحقيقي گسترده و عميق دارد و در اين رسالة فشرده و كوتاه نمي‌توان به آن پرداخت اما همين‌قدر بايد گفت كه آراء اين شيخ نجدي در عمل موجب تفرقه در صفوف مسلمانان و از بين بردن وحدت آنان گشت . صرف‌نظر از خطاهاي تئوريك مؤسس وهابيت و نگرش نادرستي كه در مورد توحيد و شرك ، زيارت ، استمداد از اولياء ، توسل و شفاعت و مسائلي از اين قبيل داشت ، نتيجة عملي آراء او نه‌تنها موجب پديد گشتن اصلاح
|
|
|
ديني در جوامع اسلامي نگشت ، بلكه خود مشكلات بيشماري را پديد آورد . آراء تند او باعث ناخرسندي اغلب مسلمانان شده و واكنش‌هايي در رد آراء او نگاشتند و پدر و برادرش كه خود از عالمان نامدار عصر بودند به مخالفت با انديشه‌هاي او برخاستند و هرچه زمان گذشت جدايي و شكاف بين جريان وهابيت و عموم مسلمين بيشتر شد . زيرا از نظر اين آيين كارهايي كه غالب مسلمانان به‌عنوان مناسك ديني انجام مي‌دهند شرك‌آميز و كفرآلود است . با اينكه دين اسلام ، شعار وحدت سر داده و قرآن به همة مسلمانان دستور مي‌دهد تا از تفرقه و جدايي بپرهيزند : { وَلا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ } ( 1 ) ، ترجمه :
« از راه‌هاي گوناگون پيروي نكنيد كه شما را از راه خدا پراكنده مي‌سازد ، اينهاست آنچه خداوند شما را
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . انعام ، 153 .
|
|
|
بدان سفارش مي‌كند ، شايد پرهيزگار شويد » .
باز در نهي از تفرقه‌انگيزي و تخاصم مي‌فرمايد :
{ وَلا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ وَأُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ } ( 1 ) ، ترجمه :
« همانا آن كسان مباشيد كه پس از آنكه آيات روشن خدا بر آنها آشكار شد پراكنده گشتند و با يكديگر اختلاف ورزيدند ، البته براي اينان عذابي بزرگ خواهد بود » .
اين‌همه تأكيد قرآن شريف بر دوري و اجتناب از تفرقه براي آن بود تا مسملين را متوجة پيامدهاي ناگوار جدايي و اختلاف نمايد و زيان‌هاي انشعاب و مخاصمه و ستيزه‌گري را به آنان گوشزد فرمايد ، ولي دريغا كه ديري نپاييد كه فرقه‌سازي‌ها و جدايي‌ها آغاز شد و موج فرقه‌گرايي سراسر جهان اسلام را به كام خود فرو بَرد و به‌نام إحياء سنّت سلف و به نام‌ها و عناوين ديگري به
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . آل‌عمران ، 105 .
|
|
|
تكفير مسلمانان پرداختند و پراكندگي و دسته‌بندي جايگزين همدلي و همگامي شد و استعمار ددمنش و اهريمن خو از اين جدايي چه سودها كه نبرد .
با ظهور انقلاب اسلامي ايران به رهبري مردي پاك و وارسته از سلالة رسول ( صلّي الله عليه وآله ) كه به‌دنبال حاكميت بخشيدن به ارزش‌هاي الهي و استقرار عدل و توحيد و يكتاپرستي بود ، شعار وحدت مسلمانان و نفي شرك و مبارزه بر عليه كفر و استكبار عميقاً مطرح شد و نظام نوپاي اسلامي در سراسر جهان صلاي توحيد و يگانه‌پرستي سر داد و مسلمانان را همه‌جا به وحدت و پيوند فرا خواند و خود همواره در اين راه پيشگام بود و بر اين آرمان پاي فشرد و وفادار ماند . امام فقيد ( قدس سرّه ) احياء مجد و عظمت ديرينة اسلام را مي‌خواست و رهبر فرزانه و بيدار نظام اسلامي ، حضرت آيت‌الله خامنه‌اي ( أدام‌الله ظلّه علي رئوس الأنام ) نيز عالمي وارسته و فقيهي فرزانه و اسلام‌شناسي سراپا تعهد و دلدادة سرفرازي اسلام و
|
|
|
پاسدار حيثيت و عظمت مسملين است كه هوشمندانه و مخلصانه بر وحدت مسلمين و ضرورت آن پاي مي‌فشرد و همگان را به « تقريب » فرا مي‌خواند . وحدت مسلمين ، بدون ترديد بايستي بر پاية شناخت و آگاهي از مرام يكديگر و همدلي و احترام به انديشه‌هاي ديگران باشد تا امري ماندگار باشد و برقرار بماند و حالت شعار و تعارف به خود نگيرد . همچنين برادران مسلمان ، وابسته به هر يك از مذاهب اسلامي كه باشند بايد همواره آمادگي شنيدن انتقاد را داشته باشند و از نقّادي آراء و نظرات خود نهراسند و به مخالفان فكري خود برچسب شرك و كفر نزنند ، چه‌بسا حقيقت غير از نگرش آنان باشد .
رسالة حاضر ، نقدي است بر برخي از انديشه‌هاي بنيانگذار وهابيت كه در نهايت فشردگي و ايجاز نگارش يافته است و صرفاً از آن‌جهت كه نمايندة نگرش يكي از عالمان بزرگ اهل‌تسنن است و مي‌تواند راه‌گشاي
|
|
|
مطالعات تفصيلي و عميق‌تر در خصوص وهابيت و اشكالات آن باشد به فارسي برگردان شده است و اميد است كه خوانندة كنجكاو و واقع‌بين را با حقيقت آشنا سازد .
در پايان اين پيشگفتار از درگاه حضرت كردگار به‌دعا مي‌خواهيم كه دل‌هاي مسلمين را به يكديگر نزديك ساخته و صفوف‌شان را در برابر دشمنان خدا فشرده‌تر سازد و توفيق خدمت به نظام مقدس اسلامي را كه منادي حاكميت اسلام و تحقق ارزش‌هاي والاي الهي و احياء و نشر فضيلت‌هاست نصيب همة پژوهشگران و محققان متعهد بفرمايد و اين قلم را همواره در خدمت دين و بندگان شايسته‌اش به‌كار وادارد و اين خدمت ناچيز را كه ران ملخي بيش نيست در پيشگاه سليماني ارباب معرفت و نقادان انديشه ، مقبول قرار دهد تا به عين رضا در آن بنگرند . خداوند به همگان اخلاص در عمل عنايت فرموده و جرأت و شهامت
|
|
|
ايستادن در مقابل بدعت‌ها و دفع شبهات را مرحمت فرمايد .
{ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ }
وتوفيق از خداست