بخش 4

76

اطلاعيه وزارت امور خارجه

همچنين جهت روشن شدن افكار عمومي ؛ وزارت امور خارجه اعلاميه اي به اين شرح صادر مي كند :

وزارت امور خارجه

اعلاميه وزارت امور خارجه

با اينكه دولت امسال به واسطه اشكال مسافرت و نبودن وسايل حمل كافي و مطمئن ، از دادن اجازه مسافرت به حج خودداري نموده و به مامورين شاهنشاهي در خارجه نيز دستور لازم در اين زمينه داده شده بود ، معهذا مطابق گزارش هائي كه از سفارت كبراي شاهنشاهي در قاهره و سفارت بغداد رسيده ، عده كثيري در حدود شش هزار نفر به قصد حج از ايران خارج شده اند كه عده اي از آنها به طور قاچاق از بنادر جنوبي ايران و از راه كويت به حجاز رفته و عده ديگر كه به عنوان زيارت عتبات رفته بوده اند از آنجا از طريق نجف به حجاز مسافرت كرده اند ،

از اين شش هزار تقريبا چهار هزار نفر توانسته اند با هزار سختي و بدبختي و صدمات فوق الطاقه خود را به حجاز برسانند ، با اين حال عده اي از آنها مثل سال گذشته نتوانسته اند به موقع خود را به مكه برسانند و از درك حج محروم گرديده اند .

علاوه بر صدمات و خسارات و سختي هائي كه از حيث نبودن وسايط نقليه و اجحاف و تعدّيات صاحبان وسايط نقليه و

77

حمله دارها به حجاج ايراني رسيده ، امسال اتفاقات بسيار ناگوار ديگري هم در موقع اجراي مناسك حج روي داد و از جمله عده اي از آنان را توقيف كرده اند كه پس از اقداماتي كه به عمل آمده آزاد گرديده اند و حتي يكي از حاجي هاي ايراني به تهمت ملوّث كردن خانه كعبه محكوم و بين صفا و مروه كَت بسته حاضر و پس از خواندن حكمي با شمشير سر او را بريده اند .

به طوري كه حجاج ايراني و عراقي در مراجعت از مكه نقل نموده اند شرح واقعه از اين قرار بوده است :

يك نفر جوان 22 ساله يزدي كه با عيال خود به حج مشرّف شده بوده در موقع طواف كعبه مورد تعرّض عدّه اي واقع و به او ايراد كرده اند كه كثافات و فضولات همراه داشته و مي خواسته است عمداً خانه كعبه را ملوّث نمايد و لهذا جوان را نزد حاكم ( آمر بمعروف ) كه در موقع حج از طرف دولت سعودي حضور دارد برده و چهار نفر بر عليه او شهادت داده ، سپس بين صفا و مروه در حضور جمع بسيار كثيري از حجاج ، با شمشير سر او را از بدن جدا كرده اند در صورتي كه طبق اظهار حجاج ايراني اين جوان ابداً قصد اسائه ادبي نداشته و بلكه در موقع طواف به واسطه گرمي هوا و كسالت ، حالت استفراغ به او دست داده و مخصوصاً براي اينكه زمين كعبه را ملوّث ننمايد در جامه احرام خود استفراغ كرده وقصد داشته است آن را به خارج ببرد كه در اين اثناء گرفتار حجاج غير ايراني و دچار اين بليّه شده است .

78

پس از انتشار اين خبر حجاج ايراني مورد تعدّي و تجاوزاتي واقع و زد و خوردهائي هم در چندين نقطه بين طرفين روي داده است ، مطابق اطلاعي هم كه از بغداد رسيده انتشار اين خبر در عراق و تعدّياتي كه در سال جاري نسبت به حجاج ايراني شده ، در بين ايرانيان مقيمين عتبات نيز احساسات تنفر آميز بوجود آورده و وعاظ در منابر ، مظالم مامورين دولت سعودي را به اطلاع عامه رسانيده اند و حتي آماده شده اند كه هيئتي را از طرف خود تعيين و خدمت حضرت آقاي آية الله آقا سيد ابوالحسن اصفهاني فرستاده و تقاضا نمايند ، مادامي كه دولت سعودي رويه خود را تغيير نداده واين اقدام بي قاعده را جبران ننمايند حج را براي ايرانيان و شيعيان تحريم نمايند .

از طرف سفارت كبراي شاهنشاهي در قاهره نسبت به اين حركت وحشيانه مامورين دولت ابن سعود در نزد آن دولت اعتراض سخت به عمل آمده است .

وزارت امور خارجه پس از اطلاع از مطلب ، با تصويب دولت ، دستور مجدد تلگرافي به سفارت كبراي شاهنشاهي در قاهره صادر نموده ، كه علاوه بر اعتراض شديد نسبت به اين اقدامات و رويه مامورين دولت سعودي ، مخصوصاً به وزارت امور خارجه آن دولت خاطر نشان نمايد كه ، دولت شاهنشاهي مصمّم است در صورتي كه به فوريت ، اين اقدام بي رويه مامورين دولت سعودي جبران نگردد و براي آتيه هم ترتيبات اطمينان بخش براي تامين

79

جاني ايرانيان داده نشود ، از خروج زوار ايراني ممانعت نمايد .

به سفارت شاهنشاهي در بغداد نيز دستور داده شده ، نظر دولت را به استحضار علما [ در ] عتبات و مخصوصاً حضرت آقاي آسيد ابوالحسن اصفهاني برساند .

80

گستردگي توطئه

حادثه اي چنين با اهمّيت در كنار كعبه رخ مي دهد و قلب هر انسان مسلماني را جريحه دار مي كند ، ليكن متأسفانه و با كمال تعجب ، بسياري از كشورها و دولت ها نه تنها هيچ گونه اقدامي در اين زمينه انجام ندادند ، بلكه از انعكاس آن در رسانه ها و مطبوعات نيز جلوگيري كردند !

« ساعد » در نامه مورّخ 20/12/22 خود مي نويسد :

هشتم اسفند به سفارت هاي انگليس ، آمريكا ، شوروي ، مصر و عراق تذكاريه اي ارسال و با تشريح قضيه راجع به قتل ابوطالب ، تقاضا شد از نظر علاقمندي آنها به حسن تفاهم بين دول و ملل ، در تأييد تقاضاهاي مشروع و استرضاي خاطر دولت شاهنشاهي ايران اقدام

81

نمايند و به سفارت خودمان در لندن نيز تلگراف شد ، از دولت انگلستان بخواهند كه به مأمورين مربوطه خود دستور لازم صادر نمايند . ساعد

محمود جم نيز در نامه مورّخ 25/12/1322هـ . ش . خود نوشته است :

. . . روزنامه هاي مصر تا كنون برحسب دستور دولت ، هيچگونه اشاره اي به قضيّه حجّ امسال و قتل ابوطالب يزدي ننموده اند . . .

سفير ايران در بغداد نيز در اين زمينه مي نويسد :

پيرو گزارش محرمانه 28/10/1322 شماره 512 ، راجع به موضوع اقدامات دولت سعودي در اعدام يك نفر ايرانيِ يزديِ شيعه معروض مي دارد :

حجاجي كه به عراق بازگشت نموده اند اظهار مي دارند : امسال حفظ منافع حجاج ايراني به نماينده دولت مصر محوّل گرديده بود ولي هيچگونه مساعدتي نسبت به حفظ حقوق حجّاج ايراني به عمل نياورده ، چنان كه حاجي ايراني يزدي راكه مأمورين سعودي با وضع فجيعي به قتل رسانيده اند ، تقريباً 16 ساعت بازداشت شده بود ، در ظرف اين چندين ساعت امكان داشت كه نماينده دولت مصر عواقب وخيم اين عمل را به دولت سعودي خاطرنشان كرده و اقداماتي براي نجات ايراني مزبور بنمايد ، ولي به هيچوجه اقدامي در دفاع از حقوق او ننموده و ايراني نامبرده كه به زبان محلّ آشنا

82

نبوده ، نتوانسته است از خود مدافعه نمايد و در نتيجه به اتّهام قضاياي بي اساس ، حاجي يزدي را بي گناه به قتل رسانيده اند .

در هر حال در صورت مقتضي مقرر خواهند فرمود كه از دولت مصر نيز توضيحات كافيه خواسته شود تا حقيقت امر كشف گردد . . .

و در نامه مورّخ 28/10/1322 سفير ايران در عراق آمده است :

حجّاج ايراني اظهار مي دارند با اينكه حفظ منافع حجّاج به نماينده مصر واگذار شده بود ، صرف نظر از اينكه نماينده دولت نامبرده هيچگونه اقداماتي در اين باب به عمل نياورده ، حجاج شيعه و ايراني مورد تعرّض مصريان واقع گشته و حتّي چهار نفر شهودي كه باعث قتل تاجر شيعه ايراني گرديده ، از اهالي مصر بوده اند و به همين مناسبت شيعيان نسبت به مصريان فوق العاده خشمناك مي باشند . وزير مختار

28/10/1322

در نامه شماره 77/ح/196 مورّخ 19/11/1322 نيز آمده است :

مصري ها جدّاً از انتشار هر خبري راجع به قتل ابوطالب يزدي در مكّه جلوگيري مي كنند ، حتّي مجله چهره نما كه به فارسي و در بين ايرانيان منتشر مي شود ، نتوانست مختصري از اين پيش آمد بنويسد . . .

سفير كبير در نامه شماره 77/ح/236 مورّخ 9/1/1323

83

نوشته است :

تعقيب شماره 77/ح/235 ، سفير كبير انگليس به طور
غير رسمي و دوستانه اطلاع مي دهد كه وزارت
خارجه انگليس تلگراف كرده است كه در قضيّه
قتل ابوطالب يزدي حاجي ايراني ، چون موضوع
مذهبي است ! مأمورين انگليسي نمي توانند مداخله
نمايند ! !

راجع به نظريات دولت و شروط ختم قضيّه مي نويسد :

قطعاً دولت ابن سعود حاضر به معذرت خواستن نخواهد شد و اظهار تأسف مي كند كه اين موضوع منجر به قطع روابط دولتين نشود . . .

عكس العمل مراجع و علما

شهادت مظلومانه ميرزا ابوطالب يزدي ، خشم و نفرت شيعيان را برانگيخت . مراجع عاليقدر شيعه ، علما و روحانيون ، خطبا و گويندگان مذهبي ، اصناف و اقشار مختلف مردم هر كدام به شكلي انزجار خود را از اين اقدام دولت حجاز اعلام داشتند . مرحوم آية الله العظمي سيّدابوالحسن اصفهاني ( قدس سره ) تلگرافي به شاه مخابره و از وي خواستار اقدام جدّي مي شوند . در اين تلگراف چنين آمده است :

بعد از دعوات صميمانه به عرض اعلي مي رساند ،

84

سكوت ذات شاهانه از قتل دلخراش طالب نام ايراني در حجاز ، به بهانه يك تهمت بي اساس روا نيست ، لهذا اصدار اوامر مطاعه به تعقيب قضيه و مؤاخذه مرتكبين را منتظر و تمديد عمر جهانباني ذات ملوكانه را از حضرت باري جلّ جلاله سائل .

ابوالحسن الموسوي الاصفهاني

خوانندگان محترم لازم است شرايط مخابره تلگراف را در نظر گرفته ، توجّه داشته باشند كه در آن زمان ، شاه تازه روي كار آمده و هنوز مرتكب جناياتي كه در دوران سلطنت خود به آن دست يازيد ، نگرديده بود .

شاه در پاسخ ، تلگرافي به اين شرح مخابره كرد :

نجف اشرف ـ جناب مستطاب حجة الاسلام آية الله اصفهاني ـ دامت افاضاته ـ

از احساساتي كه در تلگراف راجع به قضيه قتل دلخراش طالب نام ايراني ابراز داشته ايد امتنان داريم ، در اين باب از طرف ما سكوت اختيار نشده است و به دولت دستور مؤكّد داده ايم كه قضيّه را با كمال جدّيت تعقيب نمايند تا احقاق حقّ به عمل آيد و منافع ايرانيان و مسلمين محفوظ بماند .

30 دي ماه 1322

85

حضرات آيات سيّدابوالحسن صدر و سيّدهبة الدين الحسيني نيز در نامه اي خطاب به وزير مختار دولت ايران ( سفير كبير ) در بغداد چنين مرقوم فرمودند :

جناب آقاي وزير مختار محترم دولت شاهنشاهي ايران

با كمال تأسف آگاهي يافته ايم كه [ در ] بلدالحرام در ماه حرام ، فاجعه اليمي روي داده كه قرباني آن يك نفر مسلمان ايراني بوده كه براي اداي فريضه حج قصد شهري را نموده كه هر كس وارد آن شود در امان است ، آيا از حقيقت حال اطلاعي داريد ؟ و آيا در اين حادثه مهمّ

86

اقدامي به عمل آورده ايد ؟ ما در انتظار پاسخ جناب عالي هستيم .

كاظمين 12 محرّم الحرام سال 1363هـ ق .

ابوالحسن صدر عفي الله عنه هبة الدين الحسيني

فشار افكار عمومي

وزير مختار ايران در كشور عراق كه فشار روز افزون مراجع و علما و اقشار مردم را شاهد است ، گزارش محرمانه اي به تهران ارسال و در آن چنين نوشته است :

پيرو گزارش محرمانه 20/10/1322 شماره 504 راجع به اقدام مأمورين سعودي در اعدام يك نفر يزديِ شيعه ايراني و بد رفتاري با حجّاج ايراني معروض مي دارد :

حجّاجي كه تدريجاً به عراق بازگشت نموده اند ، واقعه مزبور را در كليّه مجامع با طرز رقّت آوري به اطلاع عامّه ، مخصوصاً شيعيان رسانيده و تعدّيات و اجحافات و رفتار سخت و خشن مأمورين سعودي با حجّاج شيعه به قسمي شيعه ها را عصباني كرده و احساسات آنها را تحريك نموده ، كه افكار همگي متوجّه اين قضيه گرديده است و مراجع تقليد را نيز در تحت فشار گذارده اند كه در اسرع اوقات موضوع را به طريق رضايت بخشي حلّ و تسويه نمايند .

از قرار معلوم آقايان مراجع تقليد هم ، جدّاً قضيّه را دنبال كرده ،

87

كتباً و تلگرافاً مراتب را به عرض پيشگاه اعلي حضرت و دولت شاهنشاهي رسانيده اند و نظر به اين كه تنها دولت شيعه و پشتيبان شيعه دولت شاهنشاهي است و حاجي هم كه شهيد شده ايراني است ، انتظار و اميدواري كامل دارند كه دولت شاهشاهي و شيعيان را مطابق اصول جاريه بين دول فراهم كرده و غرامت اين اقدام بي رويه را بپردازد و دولت سعودي رسماً ندامت و پشيماني خود را به اطلاع دنيا رسانيده و طريقي كه براي حلّ قضيه اتّخاذ شده ، اعلام دارد و به اضافه تأميناتي بدهد كه در آتيه حجّاج شيعه در امان باشند و ديگر دست اندازي و تعدّي به حقوق آنها نشود و شيعيان اظهار عقيده مي نمايند اگر دولت سعودي بدين ترتيب حاضر براي حلّ اين واقعه نشد ، به دول مسلمان و دول متّحد مراجعه شود كه با دولت شاهنشاهي و شيعيان تشريك مساعي بنمايند تا كار مطابق ميل و دلخواه دولت شاهنشاهي و شيعيان حل و تسويه گردد و چون دولت سعودي با دولت شاهنشاهي همسايه نيست ، شايد توجّه كامل به پيشنهادات دولت ايران نكند ، ولي نظر به احتياج مبرمي كه به كشورهاي مسلمان و دول متّحده دارد ، يقين است مجبور خواهد شد كه سر تسليم فرودآورد و حاضر شود به طور رضايت بخش موضوع را تسويه نمايد .

مراجع تقليد و شيعيان همه روزه به سفارت مراجعه و نتيجه اقدامات دولت شاهنشاهي را استفسار مي نمايند . متمنّي است بفرماييد از هر اقدامي كه در اين باب به عمل آمده و يا خواهند

88

آورد ، سفارت را در جريان بگذارند كه به اطلاع آقايان مراجع تقليد برسانند كه بدين وسيله تشفّي حاصل نمايد و حتّي اظهار مي دارند اگر اقداماتي هم بايد از طريق مراجع تقليد و يا شيعيان بشود اعلام گردد تا به همان ترتيب رفتار و عمل نمايند .

سفير ايران در عراق در نامه ديگري مي نويسد :

در پيرو گزارش محرمانه 28/10/1322 شماره 512 راجع به واقعه مكّه و اقدام دولت سعودي در اعدام يك نفر حاجي ايراني مي نگارد :

به طوري كه از متنفذين شيعه شنيده مي شود ، در نظر دارند مستقيماً و به وسيله تلگرافي به دولت سعودي و به رؤساي ممالك ديگر اسلامي مخابره و از اين اقدام ناشايسته مأمورين دولت نامبرده اظهار تنفّر نموده ، جبران اين قضيّه و تأمينات كافي براي آتيه بخواهند ، در منابر هم وعاظ همواره عمليّات خصمانه دولت سعودي را نسبت به شيعيان به اطلاع عامّه مي رسانند و حتّي شنيده مي شود كه نمايندگان شيعه مجلس شوراي ملّي و مجلس سناي عراق هم در نظر دارند كه در مجلسين ، موضوع مزبور را مطرح نمايند . بنابراين ، چنانچه مصلحت باشد به موقع خواهد بود كه در نخستين جلسات مجلس شوراي ملّي ايران نيز اظهاراتي در اطراف اين واقعه بشود . وزير مختار

سفير ايران در بغداد در بخشي از نامه شماره 504 خود مي نويسد :

89

. . . از قراري كه راديوي تهران خبر داده ، نسبت به اين اقدام دولت سعودي جرايد تهران مقالاتي نشر داده اند ، متمنّي است مقرر فرمايند از جرايد مهمّي كه مقالات مزبور را درج كرده اند ، پنجاه نسخه به سفارت ارسال دارند ، كه براي مراجع تقليد و اهل علم و اشخاص ديگر كه در عتبات عاليات بين شيعه ها نفوذ دارند داده شود ، كه از اقدامات دولت شاهنشاهي آگاه شوند و در آتيه نيز چنانچه در اين باب مطالبي در جرايد انتشار يابد مرتّباً از هر يك ، پنجاه نسخه به سفارت براي انجام همين منظور ارسال نمايند .

همه روزه مرتباً نتيجه اقدامات دولت شاهنشاهي را مراجع تقليد و متنفذين شيعه استعلام مي نمايند ، بي خبري اين سفارت باعث زحمت شده و براي حيثيّت و دولت شاهنشاهي خوب نيست . متمني است مقرّر فرمايند فوراً و تلگرافاً نتيجه اقدامات را به استحضار اين سفارت برسانيد . وزير مختار

عكس العمل مجلس شوراي ملي

از سوي ديگر وزير خارجه وقت نامه اي به سفير ايران در مصر نوشته و در آن آورده است :

. . . در 28 دي ماه 1322 نمايندگان دوره چهاردهم مجلس شوراي ملّي در تهران ، مذاكرات زيادي به عمل آورده و تمام نمايندگان از اين رفتار عمال دولت سعودي اظهار تنفر و انزجار نموده و نطق هاي مؤثر و شديدي نيز ايراد كرده اند و

90

سپس قرار بر اين شد كه نتيجه اقدامات دولت
بعداً به اطلاع نمايندگان مجلس برسد .

علاوه بر اين تلگرافاتي نيز تا به حال از شهرستان هاي بهشهر ، ساري ، تبريز ، رفسنجان و اردكان واصل گرديده كه همگي با لحن شديدي به عمليات دولت سعودي حمله نموده و نسبت به آن اظهار تنفّر كرده اند و در رفسنجان و اردكان ، مجلس ترحيم نيز برپا نموده اند .

امضاء وزير امور خارجه

درخواست تحريم حج

دامنه اعتراضات گسترده تر شده ، برخي روزنامه هاي عربي درخواست تشكيل هيأتي از ملل اسلامي را براي اداره اماكن مقدّسه مطرح مي كنند . در مقدّمه روزنامه « منبرالشرق » مطلبي درج مي شود كه آيا دولت ايران با دولت عربي سعودي قطع رابطه مي كند ؟

سپس مي نويسد : . . . به مناسبت اين حادثه الم انگيز تقاضا كرديم كه در مكّه معظّمه براي رسيدگي به وضعيّت اماكن مقدّسه كه متعلّق به تمام مسلمين است و بررسي امور حجّاج كه از تمام ملل مسلمان مي باشند ، هيأتي از ملل اسلامي تشكيل گردد كه بر اساس جامعه اسلامي باشد و به منظور اتّحاد و يگانگي مسلمين و برقراري روابط دوستي و برادري بين تمام مؤمنين خاور و باختر دنيا اساس اين كار تهيّه شود .

91

روزنامه اطلاعات در تاريخ 27/10/22 ضمن ارائه گزارشي پيرامون اين حادثه پيشنهاد مي دهد تا دولت ايران ، مجازات مرتكبين اين جنايت فجيع را از دولت سعودي خواستار و مادامي كه رفتار دولت سعودي چنين باشد ، آقايان علما و حجج اسلام ، حج را حرام كنند .

همچنين در تاريخ 28/10/22 ، نسبتِ ملوّث كردن خانه خدا را به حاجي ايراني رد نموده و پيشنهاد تحريم حج را مي نمايد و اين وحشي گري را مخالف اتّحاد عالم اسلام و احكام قرآن مي داند و جبران موضوع را از دولت خواستار گرديده است .

خلاصه مقالات جرايد آن وقت در خصوص قتل ميرزا ابوطالب يزدي به اين شرح است :

روزنامه آذربايجان مورخه 1/11/22

ضمن بيان چگونگي قتل حاجي ايراني اشاره نموده است كه اين واقعه اگر در دوره جاهليت يا قرون وسطي اتفاق مي افتاد مايه تعجب نبود ولي امروزه كه دنيا براي آزادي مي جنگد ، عمال دولت سعودي با اين عمل ، وحشي گري و كوچكي فكر خود را ثابت نموده اند جبران سپس اين فاجعه را از دولت تقاضا نموده است .

روزنامه آژير مورّخه 29/10/22

اين عمل مامورين دولت سعودي را تقبيح نموده و مي نويسد :

دولت ما كاملا در اعتراضاتي كه به عمل آورده محق بوده است اميدواريم اين اتفاق لااقل درس عبرتي براي داوطلبان آينده

92

( حاجي شدن ) بشود ووقتي مامورين دولت قبل از وقت از خطرات و مشكلات مطلعشان مي كنند به آن ترتيب اثر داده و جان خود را به خطر نيندازند .

روزنامه اطلاعات

1 - مورّخه 27/10/22

از تعصّب خشك و وحشي گري و حماقت مامورين دولت سعودي سخن رانده و سپس متذكر مي شود كه يك قسمت از اين پيش آمدها ناشي از خود سري مردم است كه بدون توجه به مقتضيات و سياست كشورمان بدون اجازه مسافرت مي كنند و اضافه كرده است كه اگر دولت مطمئن نيست در كشوري حقوق افراد او حفظ مي شود به كلي رشته ارتباط را با آن كشور قطع نمايد .

ضمناً پيشنهاد مي نمايد مجازات مرتكبين اين جنايت فجيع از دولت سعودي خواسته مي شود و مادامي كه رفتار دولت سعودي چنين باشد آقايان علماء و حجج اسلام حج را حرام كنند .

2 - مورّخه 28/10/22

نسبت ملوّث كردن خانه خدا را به حاجي ايراني رد نموده و پيشنهاد تحريم حج را مي نمايد و اين وحشي گيري را كه از طرف عمال سعودي سرزده مخالف اتحاد عالم اسلام و احكام قرآن مي داند و جبران موضوع را از دولت خواستار گرديده است .

3 - مورّخه 3/11/22

مي گويد جلوگيري از رفتن ايرانيان به حج مانند اين است كه

93

به علت وجود جانوران و وحوش در يك خانه ، به عوض سركوبي و بيرون كردن وحوش ، اشخاص ذي حقوق را از ورود در آن خانه محروم كنيم و پيشنهاد مي كند دول اسلامي به كمك متفقين خود طايفه وحشي و نالايق وهابي را از خاك كعبه و طرق وصول به آن خارج و يا مطيع نموده و حكومت مكه و آن صفحات به دست كميته اي از نمايندگان دول اسلامي سپرده شود .

روزنامه اقدام مورّخه 29/10/22

تاريخچه اي از وهابي ها و قتل و غارت و وحشي گري آنان بيان نموده و مي نويسد : ارتزاق پادشاه و هيئت دولت و قضات آنان از حجاج مي رسد و پيشنهاد مي نمايد روابط ايران با آن حكومت قطع شود و حج از طرف علما تحريم گردد . در اين شماره شرح اعتراض آميزي از طرف دانشجويان دانشكده حقوق نيز درج گرديده است .

روزنامه امروز و فردا مورّخه 28/10/22

پس از بيان وحشي گري وهابي ها مي نويسد كه : دولت غفلت و مسامحه نموده كه شش هزار نفر به طور قاچاق از مرز خارج شده اند ، سپس پيشنهاد مي نمايد با حكومت سعودي قطع رابطه شود و حج نيز تحريم گردد .

روزنامه اميد موّرخه 4/11/22

كاريكاتوري ساخته كه وحشي گري و سبعيت مأمورين دولت سعودي را هنگام قتل حاجي ايراني نشان مي دهد ، سپس تاريخچه قتل و غارت و وحشي گري هاي وهابي ها را شرح داده و پيشنهاد

94

مي كند حوزه كعبه به يك سرزمين بي طرف مبدل گردد و عوايدي كه از حاجيان جمع آوري مي شود ، به مصرف ساختن راه ها و مهمانخانه ها ووسايل تأمين آسايش و سلامت و پذيرايي مسافران و حجاج برسد و اضافه مي نمايد كه فعلا مسافرت مكه به كلي موقوف و ممنوع گردد و مي نويسد ، خانه خدا را از دور هم ميتوان زيارت كرد .

روزنامه ايران مورّخه 29/10/22

از اين واقعه اظهار تنفر نموده و مي نويسد : دولت ما وظيفه خود را انجام داده و بايد آنرا تعقيب نمايد و پس از آن نطق مرحوم مدرّس را كه به مناسبت حمله وهابي ها به حجاز در مجلس شوراي ملي ايراد نموده بود عيناً نقل نموده است .

روزنامه باباشمل مورّخه 6/11/22

اشعاري فكاهي در خصوص وهابي ها و ابن سعود و درجه تمدن آنها درج نموده است .

روزنامه تهران مصوّر مورخّه 30/10/22

در ضمن يك مقاله با لحن شديدي به ابن سعود حمله نموده اشعاري هم در اين خصوص منتشر ساخته است .

روزنامه رعد امروز مورخّه 30/10/22

شديداً به دولت سعودي حمله نموده و مي نويسد : از دولت خواستاريم كه اقدام پسنديده خود را در اين باب تشديد نموده و يقين داشته باشد كه هر رويه شديد و فوق العاده هم كه در اين باب

95

اتخاذ نمايد ، افكار عمومي كاملا پشتيبان و طرفدار و حامي او خواهد بود ، ضمناً به واقعه 17 آذر 1321 اشاره نموده و مجازات مسبّبين آنرا خواستار گرديده است .

روزنامه ستاره

1 - مورّخه 28/10/22

ضمن حمله به عمال دولت سعودي مي نويسد : ابن سعود نقطه ضعف ملت حجاز را خوب تشخيص داده و به ظاهر به آنان فهمانده كه مقررات اسلامي در كشورش اجرا مي گردد ، در صورتي كه آنچه فعلا در كشور حجاز حكومت مي كند به همه چيز شباهت دارد غير از قواعد اسلامي .

2 - مورّخه 2/11/22

اشاره به تلگراف آقاي آقا سيد ابوالحسن اصفهاني به اعليحضرت همايون شاهنشاهي و جواب آن نموده و پيشنهاد مي كند دولت ايران با دولت سعودي قطع رابطه نمايد و مي نويسد :

از قطع رابطه با دولت سعودي آنها زيان مي برند نه ايراني ها و تحريم حج را نيز تقاضا دارد ضمناً مي نويسد حكومت سعودي هتك حرمت خانه خدا را كرده و از نقطه نظر جامعه مسلمين حائز كمال اهميت است ، حكومت سعودي را مخالف با سنن و شعائر اسلامي دانسته و مي گويد اهليت ندارد كه در مكه آمر مطلق باشد . علاوه بر اين همكاري ساير دول اسلامي را با ايرانيان در اعتراض به اين عمل وحشيانه خواستار گرديده است .

96

روزنامه صداي ايران

1 - مورّخه 28/10/22

به فداكاري ايرانيها در پيشرفت حقايق اسلامي اشاره نموده و مي نويسد : اين عمل با قتلِ حيثيت و اعدامِ شرافت يك ملت سر و كار دارد [ و در نتيجه ] اعتراض دولت را كافي ندانسته و مي گويد : ملت ايران بايد از اين واقعه عبرت بگيرد و غيرت ملي او به جوش آمده عكس العملي كه شايسته قوميت و شخصيت او است از خود ابراز دارد .

2 - مورّخه 3/11/22

بطور مطايبه مي نويسد كه قصد ابن سعود اجراي قانون مجازات محتكرين بوده است .

3 - مورّخه 5/11/22

صحنه قتل جوان ايراني را ترسيم نموده و در ذيل آن شديدا به دولت سعودي حمله نموده مي نويسد خون طالب مانند خون سياوش خواهد جوشيد .

روزنامه فرمان

1 - مورّخه 27/10/22

از وزارت خارجه سئوال مي كند چرا زودتر اين خبر منتشر نشده واز عمل جنايت آميز عمال دولت سعودي اظهار تنفر مي نمايد .

2 - مورخه 2/11/22

از تعصّب احمقانه و افكار ابلهانه ابن سعود نوشته و اظهار

97

مي دارد يك حس انزجار و تنفر بي نظير اين روزها در بين ايرانيان نسبت به دولت وهابي سعودي بوجود آمده است .

روزنامه كانون مورّخه 6/11/22

شديداً به ابن سعود حمله نموده و با اشاره به مهمان نوازي عرب و ورود وليعهد حجاز به ايران و پذيرائي كه از او به عمل آمده مي نمايد و پيشنهاد مي كند كه اگر خانه كعبه متعلق به عموم مسلمين نيست بايد مسافرت به آنجا ممنوع و متروك گردد و اگر به عموم مسلمين تعلق دارد يا بايد توليت آن به اعقاب مرحوم سلطان حسين كه اكنون در كشور عراق حكومت مي كنند واگذار گردد و يا نمايندگان منتخب از طرف مجلس شوراي ملي دول اسلامي زمان توليت خانه كعبه را به عهده گيرند .

روزنامه كوشش

1 - مورّخه 28/10/22

ضمن وصف چگونگي قتل حاجي ايران اظهار نظر مي كند كه چون خطر جاني براي زوار ايراني در پيش است ديگر رفتن به مكه واجب نيست و خوب است علما رفتن به مكه را تا وضع چنين است تحريم كنند .

2 - مورخه 29/10/22

از اين عمل وحشيانه عمال دولت سعودي اظهار تنفر نموده واشاره هم به زوار عتبات مي نمايد و ضمناً پيشنهاد مي كند نمايندگان سياسي ما بايد به دولت عربي سعودي گوشزد كنند كه تا جبران اين

98

واقعه را ننمايند ناچار دولت ما روابط خود را قطع خواهد نمود و حج هم از طرف علما تحريم خواهد گرديد .

روزنامه كيهان مورّخه 28/10/22

مي نويسد اگر جان ايرانيان واقعاً محترم است چرا در مقابل هزاران حادثه و مصيبت داخلي كه به نفوس اين كشور روي مي نمايد و به تلخي جان از آنان مي ستاند توجهي نداريم .

روزنامه مردان كار مورّخه 29/10/22

پس از اظهار تنفر از اين اقدام دولت سعودي مي نويسد : بايد از رفتن به حج جلوگيري نمود ، سفر حج براي مامورين كشور سعودي يك دكاني است كه سالانه ميليونها از آن استفاده مي كنند . . . .

روزنامه مشعل

1 - مورّخه 28/10/22

به عمل وحشيانه دولت سعودي شديداً حمله نموده و مي نويسد :

اعتراض دولت در مورد اين اقدام بي رويه مامورين دولت سعودي كاملا بجا و بايد شديداً تعقيب گردد و تحريم حج را پيشنهاد مي كند نكته ديگر كه تذكر مي دهد عدم توجه مردم به مقررات و دستورات صادره دولت است و مي نويسد بايد مردم اين مقررات و قوانين را رعايت كنند .

2 - مورّخه 1/11/22

با اشاره به آيات قرآن مطلب را شرح داده و ثابت مي كند كه

99

عمال دولت سعودي بر خلاف شرع اقدام كرده اند و لازم است ايرانيان تا وقتي كه تامين جاني ندارند به حج نروند ضمنا مجازات مرتكبين اين عمل را به نحو شديد كه مورد عبرت عامه و مصونيت زوار آتيه گردد خواستار شده است .

روزنامه مهر ايران

1 - مورّخه 29/10/22

شرحي درباره احساسات نفرت انگيزي كه در تمام مردم از عمل وحشيانه و دور از انسانيت حكومت سعودي ايجاد گرديده بيان نموده و پس از آن مي نويسد :

حكومت سعودي با اين عمل ثابت كرد كه لياقت اداره امور حرم شريف مكه را ندارد و در حكومت مزبور احكام قرآن اجرا نمي شود بلكه قواعد دوره جاهليت و قبل از اسلام در آنجا حكم فرما است .

ضمناً مي نويسد : هر سال در حرمين شريفين كربلا ده ها هزار زوّار از عشاير و طوايف عراق هجوم مي آورند و هزار گونه كثافت و پليدي بجاي مي گذارند و بعد هم متولّيان به تطهير آن امكنه مي پردازند دولت عراق هم قتل نفسي براي اين عمل مرتكب نمي شود .

نويسنده سپس حرم مكه را يك منطقه بين المللي اسلامي دانسته از دولت مصر و عراق نيز خواستار گرديده كه با دولت ايران در اعتراض بر اين عمل هم صدا شوند تا بدعت هاي ديگري بر

100

خلاف اصول اسلام از طرف دولت سعودي ايجاد نگردد .

در پايان مقاله از دولت شاهنشاهي تقاضاي قطع روابط سياسي را مي نمايد و از علما نيز صدور حكم تحريم عزيمت به حجاز را خواستار گرديده است .

2 - مورّخه 2/11/22

چندين نمونه از رفتار عنيف مردم عربستان را با ايرانيان در زمان گذشته شرح داده و سپس اظهار عقيده مي كند كه تقصير با مردم است كه گوش به حرف دولت و روزنامه ها نمي دهند و به وسايل نامشروع و غيرقانوني متوسل شده به طور قاچاق به مكه مي روند .

آنگاه ترجمه ابلاغيه رسمي حكومت سعودي را چاپ كرده و آن را مورد بحث قرار داده و حاجي ايراني را به موجب آن بي گناه دانسته و اين ابلاغيه را سند بربريت حكومت سعودي ميخواند .

وي از وزارت امور خارجه تقاضا دارد كه متن عربي اين سند با ترجمه آن را به زبانهاي زنده دنيا براي كليه دول مخصوصا دولتهاي عربي اسلامي بفرستد و آن را در معرض قضاوت افكار دولت ها قرار بدهد .

سپس اظهار عقيده مي نمايد كه با اين سند دولت سعودي در هر محكمه به استثناي محكمه خودش محكوم خواهد شد . علاوه بر اين مي نويسد : حاجياني كه برگشته اند نقل مي كنند كه امسال به ايراني ها در مكه چيزي نمي فروختند و به آنها اهانت روا

101

مي داشتند و اذيت و آزار مي كردند و حكومت سعودي تعمدي در سوء رفتار با ايرانيان داشته است .

روزنامه ميهن پرستان

1 - مورّخه 28/10/22

ضمن اظهار اين كه در چنين روزگاري ثروت ايران نبايد در خارج مصرف شود و تا وقتي كه شكم ايراني ها گرسنه است پول ايراني نبايد خرج اعراب سعودي شود از دولت تقاضاي قطع رابطه با دولت سعودي و از علما درخواست تحريم حج را مي نمايد .

2 - مورّخه 29/10/22

در اين شماره اعتراض سازمان دانشجويان دانشكده حقوق از طرف دانشجويان دانشگاه درباره قتل حاجي ايراني با لحن شديدي نسبت به دولت عربي سعودي چاپ شده است .

روزنامه ناهيد مورّخه 1/11/22

ايراد مي گيرد كه چرا نام و نشان و جزئيات مربوط به جوان يزدي مقتول را وزارت امور خارجه منتشر ننموده و اظهار نظر مي كند كه علما نمي توانند شرعا حج را تحريم كنند .

اين شماره ، تلگراف اعتراض آميز كرماني ها را نيز در اين خصوص منتشر كرده است .

روزنامه نجات ايران مورّخه 3/11/22

پس از بيان فلسفه زيارت كعبه با لحن شديدي به دولت سعودي و ابن سعود بد مي گويد و مي نويسد : ما از تمام مسلمين

102

جهان انتظار داريم كه نسبت به اين شقاوت گري با ايرانيان در ابراز تنفر شركت كنند و از دولت تقاضاي اتخاذ تصميمات موثر دارد از علما نيز درخواست نشان دادن عكس العمل هاي مؤثري را مي نمايد .