شهرت واژه مصحف در نوشته های جلد شده

شهرت واژه مصحف در نوشته هاي جلد شده <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

استعمال واژه «مصحف» در آنچه نوشته و جلد شده، يعني كتاب مجلد، در نزد علما و پژوهشگران مكتب خلفا، مشهور و متداول بوده كه دو نمونه آن را مي آوريم:

الف) ابن ابي داود سجستاني از بزرگان قرن سوم هجري در كتاب خود المصاحف - چنانچه گذشت - عنوان داشته كه:

1. ابوبكر صديق(رض) پس از رسول خدا(ص)، قرآن را در «مصاحف» گرد آورد.

2. علي بن ابي طالب(رض) قرآن را در مصحف جمع كرد.

3. عمر بن خطاب(رض) قرآن را در مصحف گرد آورد.

ب) از علماي معاصر نيز، ناصرالدين الأسد در كتاب خود مصادر الشعر الجاهلي گويد: آنان واژه «مصحف» را بر كتاب جمع شده اطلاق مي كردند و مرادشان از آن، مطلق كتاب بود، نه قرآن تنها. از جمله آنها... تا آخر خبر.

او سپس داستان «مصحف» خالد بن معدان را نيز، از كتاب مصاحف ابن ابي داود سجستاني آورده است [1] .

[1] مصادر الشعر الجاهلي، ص 139، چاپ پنجم، به نقل از مصاحف سجستاني، ص 134 - 135.

مصحف در اصطلاح امتهاي گذشته و نامگذاري كتب ديني سابق به مصحف

ابن سعد در طبقات به سند خود از قول سهل مولاي عتيبه روايت كند كه گفته است: او فردي نصراني و از مردم «مريس» بوده، يتيمي كه در دامن پدر و عمويش پرورش يافته و انجيل را تلاوت مي كرده است. گويد: من «مصحف»ي را از عمويم گرفته و آن را مي خواندم كه به ورقه اي ناشناخته، با نوشته اي غير معمول رسيدم، با دست آن را لمس كرده، ديدم برگه هاي آن به هم چسبيده است.

آن را گشودم و ديدم صفات حضرت محمد(ص) بدين گونه در آن آمده است كه: نه كوتاه و نه بلند، سفيد روي پرموي دو رشته كه ميان دو كتف او مهر [نبوت] است. بخشش او زياد بوده و صدقه را نمي پذيرد. بر حمار و شتر سوار مي شود و گوسفند را با دست خود مي دوشد و لباس پشمينه مي پوشد، و هر كه چنين كند از كبر دوري جسته است، و او اين كار را مي كند. از ذريّه و نسل اسماعيل بوده و نامش احمد است. سهل گويد: بدين جا كه رسيدم، عمويم سر رسيد و چون آن ورقه را گشوده ديد مرا كتك زد و گفت: تو را با گشودن اين ورقه و خواندن آن چه كار؟ گفتم: در آن صفات احمد پيامبر(ص) است.

گفت: او هنوز نيامده است [1] .

بدين گونه «مصحف» را اسمي عام براي نوشته هاي جلد شده يافتيم، و اگر آنچه در روايت مصاحف ابن ابي داود آمده صحت داشته باشد كه، ابوبكر قرآن را «مصحف» ناميده است، اين نامگذاري تا زمان خلافت عثمان شهرت نيافته بود و اين موضوع از دو روايت پيشين كه از صحيح بخاري آورديم آشكار مي گردد، و ناميدن قرآن به «مصحف» تنها بعد از آن دوران شهرت يافته، و در آن هنگام نيز، اين نامگذاري منحصر به قرآن نبوده، بلكه در هر دو مكتب خلفا و اهل بيت(ع) كتابهاي ديگري به اين نام بوده است كه يكي از آنها مصحف فاطمه(ع) دخت رسول خدا(ص) مي باشد.

[1] طبقات ابن سعد، ج 1، ص 363، چاپ بيروت.