بخش 22

منع از بلند فرستادن صلوات <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

پرسش 20: چرا ما«شيعيان» صلوات را بلند مي‏فرستيم ولي اهل تسنّن‏ صلوات ‏را بلند نمي‏فرستند و ما را هم‏ منع مي‏كنند؟

پاسخ: اينكه شيعه صلوات را بلند مي‏فرستد به لحاظ برخي روايات است كه فرموده‏اند: صلوات را بلند بفرستيد كه نفاق را مي‏برد. [1]  البته بايد توجه داشت كه اگر بلند فرستادن صلوات موجب حواس‏پرتي ديگران مي‏شود و آنها را از توجه به نماز و دعا و قرآن باز مي‏دارد يا آرامش و نظم را بر هم مي‏زند و مزاحمت ايجاد مي‏كند، در چنين مواردي لازم است رعايت شود. و اينكه اهل تسنّن صلوات را بلند نمي‏فرستند - اگر صلوات بفرستند - علت آن از پاسخ سؤال قبل روشن مي‏شود و اما اينكه شيعه را از بلند فرستادن صلوات منع مي‏كنند دو جهت دارد:

يكي اينكه مي‏گويند: جايز نيست نزد رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم صدا را بلند كنند (فرياد بزنند) وآيه مباركه إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ....؛ [2]  «كساني كه پيش پيامبر خدا صدايشان را فرو مي‏كشند....» را دليل مي‏آورند و ديگر اينكه، مي‏گويند: ذكر و دعا خواندن به طور هم صدا و هم آهنگ (همخواني) مشروع نيست و بدعت است [3]  لذا ممانعت و از آن جلوگيري مي‏كنند.

همچنين مستحب مي‏دانند كه ذكر و دعا با صداي آرام و آهسته انجام گيرد. و در صحيح مسلم، [4]  باب استحباب خفض الصوت بالذكر، چند روايت نقل كرده كه مردم با صداي بلند تكبير مي‏گفتند رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم فرمود:

ايها الناس، اربعوا علي انفسكم، انكم ليس تدعون اصم و لا غائباً انكم تدعون سميعا قريبا و هو معكم.

اي مردم، به خود آييد، شما ناشنوا و غايب را نمي‏خوانيد، شما شنوا و نزديك را مي‏خوانيد و او با شما است.

 

>يك مناظره مفصل‏

[1] عن ابي‏عبداللَّه‏ عليه السلام قال: قال‏ رسول‏اللَّه‏ صلي الله عليه وآله ارفعوا اصواتكم ‏بالصلاة عليِّ فإنها تذهب ‏بالنفاق» وسائل ‏الشيعة، كتاب ‏الصلاة، أبواب ‏الذكر، باب 39، ح1.

[2] سوره حجرات / 3.

[3] تحفة الإخوان، تأليف: عبداللَّه بن باز، ص 134.

[4] صحيح مسلم، كتاب الذكر و الدعاء، ص1143، باب 13، ح2703.

 

 

يك مناظره مفصل‏

از مناظره‏اي كه اينجانب در همين راستا با يكي از آنها داشتم بي‏اساس بودن جهت اول و دوم روشن مي‏شود و آن چنين بود:

در مسجد النّبي ‏صلي الله عليه وآله وسلم شاهد بودم كه يكي از مسئولين محترم ايران وارد مسجد شد. ايرانيها كه او را ديدند صدا به صلوات بلند كردند، مأمورين آنها را محاصره و از فرستادن صلوات جلوگيري نمودند، يك نفر از آنها به اينجانب گفت: اين عمل حرام است، چرا جلوگيري نمي‏كنيد و نمي‏گوييد؟

گفتم: نگو حرام است، بگو موجب حواس‏پرتي نمازگزاران مي‏شود، موجب برهم خوردن نظم و آرامش سايرين مي‏شود، وما «روحانيون» تذكر داده‏ايم كه در چنين مكانهاي عمومي و شلوغ - كه هر كس مشغول عبادت و دعا و قرآن و زيارت است - چنين اعمالي صحيح نيست.

گفت: نه اين عمل و اينگونه صلوات فرستادن خلاف شرع وحرام است، زيرا كه خداوند فرموده است:

إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولَئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَي [1] .

آنان كه با صداي آرام وآهسته نزد رسول خدا سخن گويند، آنها هستند كه در حقيقت خدا دلهايشان را براي مقام رفيع تقوي آزموده است.

گفتم: اوّلاً: اين آيه مباركه در مقام بيان امر اخلاقي است و خداوند متعال مسلمانان را ترغيب مي‏كند به رعايت ادب نسبت به رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم و اينكه اشخاص نادان و بي‏ادب با داد زدن آسايش آن حضرت را سلب نكنند و مربوط به جايي است كه افراد در مقابل رسول اكرم ‏صلي الله عليه وآله وسلم مجادله و گفت و گو مي‏كردند و گاهي صداي خود را در مقابل نبي اكرم ‏صلي الله عليه وآله وسلم بلند مي‏كردند اما صلوات فرستادن، تكريم رسول خدا است نه مجادله با او. لذا اين آيه شامل صلوات فرستادن نمي‏شود.

ثانياً: اگر اين آيه دلالت بر حرمت داد زدن و صدا بلند كردن دارد چرا شما رعايت نمي‏كنيد؟ أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنسَوْنَ أَنفُسَكُمْ؛ [2]  «آيا مردم را به نيكي فرمان مي‏دهيد و خود را فراموش مي‏كنيد.»

ثالثاً: آيه مباركه فرموده است: نزد رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم آهسته صحبت كنيد: «عند رسول اللَّه» و قدر مسلّم از اين جمله، اطراف مرقد شريف، مانند روضه مقدّسه و بالاي سر و سمت چپ مرقد شريف است و شامل قسمتهايي كه از مرقد مطهّر فاصله دارد نمي‏شود.

گفت: ما رعايت مي‏كنيم وآهسته دعا مي‏خوانيم وآهسته حرف مي‏زنيم.

گفتم: خير، رعايت نمي‏كنيد، مگر نيست كه مرتّباً مؤذّن با چند بلندگو فرياد مي زند، خصوصاً وقتي اقامه مي‏گويد و وقتي كه مي‏گويد «الصلاة علي الأموات» (نماز بر مرده‏ها)، همچنين امام جماعت و مأمومين با صداي بلند آمين مي‏گوييد بطوري كه صداي شما در خارج از مسجد هم مي‏رود و حال اينكه مي‏توانيد همه اينها را آهسته بگوييد.

گفت: ما دعا مي‏كنيم.

گفتم: اوّلاً: براي نماز مرده‏هايتان داد مي‏زنيد «الصلاة علي الأموات» و اين عبارت، دعا نيست.

ثانياً: اگر «آمين» دعا است و مانعي ندارد، صلوات نيز دعا است.

ثالثاً: طبق آيات قرآن و روايات، مناسب است كه دعا را آهسته بخوانند و شما با گفتن «آمين» بر خلاف آيات قرآن و برخلاف دستور رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم عمل مي‏كنيد، همچنين بر خلاف گفته مفتي عام خود «عبداللَّه بن باز» عمل مي‏كنيد.

در اينجا سخت ناراحت شد و عدّه‏اي عرب و ايراني دور ما حلقه زده بودند و گوش مي‏دادند.

گفت: ما بر خلاف كدام آيه و روايت عمل مي‏كنيم؟

گفتم بر خلاف آيه مباركه:

اُدْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَخُفْيَةً إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ [3] .

خداي خود را به تضرّع و زاري و به صداي آهسته بخوانيد كه خداوند هرگز تجاوزكاران را دوست نمي‏دارد.

و بر خلاف آيه مباركه:

وَاذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنْ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ. [4] .

كه خطاب به رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم است:

ياد كن خداي خود را در دل خود، با تضرّع و زاري و پنهاني ‏و بي‏ آنكه ‏صدا بلند كني‏ و در صبح وشام ياد كن.

نيز در كتابهاي مورد قبول شما روايت است كه: مردم با صداي بلند دعا مي‏خواندند و ذكر مي‏گفتند، رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم فرمود: أيُّها النّاس، بخود آييد (فكر كنيد) ناشنوا و غايب را كه نمي‏خوانيد، بلكه كسي را مي‏خوانيد كه شنوا و نزديك و با شما است- [5]  يعني اي مردم آهسته دعا كنيد، خداوند ناشنوا نيست، خداوند دور و غايب نيست.

در روايات شيعه نيز آمده است كه حضرت فرمود:

بهترين دعا و ذكر دعايي است كه در خفا و به طور پنهاني انجام شود و بهترين روزي آن است كه به اندازه كفاف باشد [6] .

گفت: من اينها را نمي‏دانم، فقط مي‏دانم كه رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم دستور داده است «آمين» را با صداي بلند بگوييد.

گفتم: يعني رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم بر خلاف آيات قرآن و بر خلاف دستور خودش كه فرمود: «آهسته دعا كنيد، خدا كَر و غايب نيست» دستور داده است؟ همچنين مفتي بزرگ شما «عبداللَّه بن باز» كه عموماً قبولش داريد مگر در كتابش نگفته است: ذكر گفتن با صداي بلند و دسته جمعي بدعت است؟ [7] .

اكنون بگو بدانم، آيا اين همه داد زدنها با بلندگوهاي متعدّد و اين گفتن آمين با صداي بلند و دسته جمعي بدعت نيست؟ برخلاف آيات قرآن و بر خلاف سنت و دستور رسول‏اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم نيست؟ بر خلاف گفته مفتي خودتان، بن باز نيست؟ اما صلوات فرستادن دسته جمعي شيعيان آن هم در يك واقعه استثنايي بدعت است و بر خلاف قرآن و سنّت است؟

صحبت كه به اينجا رسيد با ناراحتي دستش را از دست من كشيد واز بين جمعيت با سرعت خارج شد.

[1] سوره حجرات / 3.

[2] سوره بقره / 44.

[3] اعراف / 55.

[4] سوره اعراف / 205.

[5] عن أبي موسي، قال: كُنّا مَعَ النَّبِي ‏صلي الله عليه وآله وسلم في سَفَرٍ، فَجَعَلَ النَّاسُ يَجْهَرونَ بالتَكبِير: فقال النَّبي ‏صلي الله عليه وآله وسلم: «أيّها النّاسُ، اِربَعُوا عَلي أنْفُسِكُم، اِنّكُمْ لَيْسَ تَدْعُونَ اَصَمَّ ولا غائباً، اِنَّكُمْ تَدْعُونَ سَميعاً قريباً وَهُوَ مَعَكُم» (صحيح مسلم، كتاب الذكر والدعاء والتوبة، باب 13: استحباب خفض الصوت بالذكر، ح 3703 - والمصباح المنير، ص 481 نقلاً عنه و عن فتح الباري).

[6] خير الدعاء (الذكر) الخفي وخير الرزق مايكفي: (نور الثقلين، ج 3، ص321).

[7] تحفة الإخوان، تأليف: عبداللَّه بن باز، ص 134.