بخش 38

برگزاري نمازهاي مستحبي به جماعت «تراويح» در شبهاي ماه رمضان <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

پرسش 36: چرا ما «شيعيان» نمازهاي مستحبي شبهاي ماه مبارك رمضان را به جماعت برگزار نمي‏كنيم ولي اهل تسنن آنها را به جماعت و به نام نماز تراويح برگزار مي‏كنند؟

پاسخ: در فقه شيعه خواندن نماز مستحبي به جماعت بدعت و حرام است و فرقي بين نمازهاي مستحبي شبهاي ماه رمضان و غير آن نيست ولي اهل تسنن نافله‏هاي شبهاي ماه مبارك رمضان را به جماعت برگزار مي‏كنند و آنها را نماز تراويح مي‏نامند. [1] .

از دو كتاب معتبر آنها استفاده مي‏شود كه نماز تراويح در زمان رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم و در حكومت ابوبكر و در اوائل حكومت عمر، به جماعت برگزار نمي‏شده است. [2] .

مدتي از حكومت عمر گذشته بود، يك شب ماه رمضان وارد مسجد شد، ديد مردم بطور پراكنده و فرادا نماز مي‏خوانند ولي در گوشه مسجد چند نفر بجماعت مي‏خواندند، عمر گفت: اگر همه مردم نمازها را به جماعت بخوانند نمايانتر است و تصميم گرفت (ثم عزم) و مردم را به امامت يك نفر جمع كرد، شب بعد وارد مسجد شد، ديد مردم نمازها را به جماعت برگزار مي‏كنند، گفت: خوب بدعتي است اين. (نِعْمَ البِدعَةُ هذِه). [3] .

البته در برخي روايات آنها است كه رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم دو سه شب نافله شب را در مسجد خواند و عدّه‏اي نمازها را با آن حضرت خواندند، شب سوم يا چهارم جمعيت زياد شد، رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم براي نماز نافله از منزل خارج نشد و بعد از نماز صبح فرمود:

من متوجه اجتماع شما شدم و اينكه نيامدم، ترسيدم نافله شب را به جماعت خواندن بر شما واجب شود و تا رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم زنده بود نافله‏ها به جماعت برگزار نشد. [4] .

در كتاب الفقه علي المذاهب الاربعة [5] .

مضمون همين روايات را بازگو كرده و مي‏گويد:

مستحب است به جماعت برگزار شود، ولي بيست ركعت نبوده و در عهد صحابه اضافه كردند و بيست ركعت مي‏خواندند، و در حكومت عمر بن عبدالعزيز باز اضافه كردند و سي و شش ركعت مي‏خواندند ولي مشروع همان بيست ركعت است و مستحب است تمام قرآن را در نماز تراويح تا پايان ماه رمضان بخوانند. [و براي اضافه كردن و بدعت گذاري عمر و غير او توجيهاتي نموده است].

لازم به يادآوري است كه، اوّلاً نافله هايي را كه رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم در سه شب خواند در ماه رمضان نبوده است ثانياً بيش از يازده ركعت نخواند، ثالثاً عمر بن الخطاب تصريح كرد كه اين عمل بدعت است، يعني ساخته و پرداخته سليقه شخص او بوده و سابقه نداشته است و از تعبير او معلوم مي‏شود استناد به عمل رسول اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم نكرده است، رابعاً حتي عمر نگفته است بيست ركعت بخوانند و نگفته است يك ختم قرآن در آنها خوانده شود.

آري بدعت مي‏گذارند و به سليقه شخصي عمل مي‏كنند و بعد هم توجيه مي‏كنند كه اجتهاد كرده‏اند ولي اگر ببينند شيعه مثلاً در اذان و اقامه بقصد تيمن و تبرك شهادت به ولايت امير المؤمنين علي‏عليه السلام مي‏دهد فوراً حكم به بدعت بودن و كفر و شرك شيعه مي‏كنند: اِنّ هذا لَشَيٌ عُجابٌ [6] .

 

 

[1] به آنها نماز تراويح مي‏گويند چون بعد از هر چهار ركعت‏ استراحت مي‏كنند، (صلاة المؤمن القحطاني، ص 346).

ظاهراً اين معنا از روايتي استفاده شده كه عايشه گفته است: رسول‏اللَّه ‏صلي الله عليه وآله وسلم در ماه رمضان بيش از يازده ركعت، نماز شب‏نمي‏خواند، مانند غير ماه رمضان و چهار ركعت نيكو و طولاني‏مي‏خواند و با كمي فاصله، چهار ركعت ديگر مي‏خواند (ثمّ‏يصلّي اربعاً) باز با فاصله سه ركعت ديگر مي‏خواند (ثمّ يصلي ثلاثاً)، (صحيح بخاري، كتاب صلاة التراويح، ص 322، ح2013.).

[2] به صحيح بخاري كتاب صلاة التراويح، ص 322، ح 2009 و ح 2012 و به صحيح مسلم، باب الترغيب في قيام رمضان و هو التراويح، ص 334، ح 756 مراجعه شود.

[3] صحيح بخاري، كتاب صلاة التراويح، ص 322، ح 2010.

[4] صحيح بخاري، كتاب صلاة التراويح، ص 322، ح 2010 و ص223، ح 2012 و صحيح مسلم، باب الترغيب في قيام رمضان وهو التراويح، ص 335، ح 761.

[5] همان، ج1، ص303.

[6] سوره ص / 5.