بخش 47
سجده بر حصیر
سجده بر حصير <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
پرسش 44: در مسجدالنبي روي سجادهاي كه محل سجده آن، حصير بود نماز ميخواندم، جواني كنارم قرآن ميخواند و ضمناً نگاه ميكرد، پس از نماز اشاره به حصيركرد وگفت: اين چيست؟ وچرا روي فرش سجده نميكني؟ گفتم: پاسخ ميدهم ولي من هم دو سؤال از شما دارم كه بايد پاسخ دهي، گفت: مانعي ندارد.
پاسخ: به او گفتم: در كتابهاي شما آمده است كه رسولاللَّهصلي الله عليه وآله سجاده حصيري پهن ميكرد و روي آن نماز ميخواند [1] وما يقين داريم آنحضرت روي اين فرشها نماز نخوانده و بر اينها سجده نكرده است، چون اين فرشها نبوده و حدود پنجاه سال قبل از مواد نفتي درست شده است، بنابر اين سجده بر حصير يقيناً صحيح است ولي صحت سجده بر اين فرشها مشكوك، بلكه بدعت است و هر بدعتي ضلالت و گمراهي و در جهنم است.
دستش را گذاشت روي فرشها و باتندي و نوعي عصبانيت گفت: روي اين فرشها سجده كنيد و راه مستقيم برويد، راه بهشت مستقيم است.
گفتم: سجده بر اين حصير چه اشكالي دارد و كجاي آن غير مستقيم است؟ آيا سجده بر حصير كه رسول اللَّهصلي الله عليه وآله بر آن سجده ميكرده غير مستقيم است؟
او نگاه به حصير كرد و حرفي نزد. چون نميتوانست بگويد سجده بر آن صحيح نيست.
سپس گفتم: سجده بر حصير عمل و سنت رسول اللَّهصلي الله عليه وآله بوده و يقيناً صحيح است ولي سجده بر فرش لا اقلّ مشكوك است و ما به آنچه يقيني است عمل ميكنيم، ما بگونهاي كه رسول اللَّهصلي الله عليه وآله عمل كرده عمل ميكنيم، ما «شيعيان» فقه و كيفيت انجام عبادات خود را از كتاب خدا و سخنان رسول اللَّهصلي الله عليه وآله و اهل بيت آنحضرت گرفته و بطوري كه آنها فرمودهاند عمل ميكنيم، و حديث ثقلين را خواندم، پس از آن گفتم:
در روايات ما آمده است كه شخصي - به نام هشام بن الحكم - به امام جعفر صادق عليه السلام گفت: به من خبر ده كه بر چه چيز سجده جايز است و بر چه چيز جايز نيست؟ فرمود: سجده جايز نيست مگر بر زمين و بر چيزي كه از زمين ميرويد، جز روييدني كه خوردني يا پوشيدني باشد.
هشام بن الحكم به آنحضرت گفت: فدايت شوم علّت اين امر چيست؟
فرمود: علّتش اين است كه سجده خضوع براي خداي عزوجل است و سزاوار نيست بر چيزي كه خوردني و پوشيدني است سجده نمود، بجهت اينكه أبناء دنيا - دنيا پرستان - بنده چيزهايي هستند كه ميخورند و ميپوشند و سجده كننده در حال سجده، خداي عزوجلّ را عبادت ميكند، پس سزاوار نيست پيشاني خود را بر معبود - چيز مورد علاقه - دنياپرستان مغرور، قرار دهد [2] .
پس از اشاره به مضمون اين روايت، آن جوان سر به زير انداخت و در فكر فرو رفت. به او گفتم: اكنون دو سؤال از شما دارم.
اول اينكه: چرا بر اين فرشها سجده ميكنيد و حال اينكه در صحيح بخاري است كه رسول اللَّهصلي الله عليه وآله فرمود: براي من زمين محل سجده و تيمم قرار داده شده است: «جعلت لي الأرض مسجداً و طهوراً» [3] .
دوم اينكه: چرا در هنگام سلام نماز روي خود را از قبله بر ميگردانيد و حال اينكه خداوند سبحان، در قرآن كريم - خطاب به رسول اللَّهصلي الله عليه وآله و مسلمانان - فرموده است: روي خود را به سوي مسجد الحرام كن و هر جا باشيد روي خود را به سوي آن بگردانيد: فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الَمَسجِدِ الحَرامِ وحيث ما كنتم فَوَلّوا وُجوُهَكُمُ شَطْرَه [4] .
او پاسخ داد كه: فرشها از زمين است و سجده بر آنها سجده بر زمين محسوب ميشود و فرق نميكند.
راجع به سؤال دوم گفت: در فقه ما «اهل سنّت» ثابت شده كه در حال سلام نماز صورت را به طرف راست و چپ برگردانيم و سلام دهيم و علت آنرا نميدانم.
گفتم: اوّلاً فرش زمين نيست و اين فرشها از نفت درست شده و چنانچه مانند ما «شيعيان» بر حصير يا بر سنگهاي كف مسجد سجده كنيد يقيناً صحيح است، ثانياً قرآن دستور داده كه صورت خود را بسوي مسجدالحرام كنيد و شما بر خلاف عمل ميكنيد و صورت خود را از مسجدالحرام بر ميگردانيد و اين امر موجب بطلان نماز ميشود.
گفت: ما به فقه خود عمل ميكنيم و من نميدانم.
گفتم: همان گونه كه شما فقه داريد ما نيز فقه داريم، با اين تفاوت كه فقه ما فقه اهلبيت رسول اللَّهصلي الله عليه وآله است، همان اهل بيتي كه رسول اللَّهصلي الله عليه وآله آنها را مرجع ديني معرفي كرده و مسلمانان را به آنها ارجاع داده است.
آن جوان پس از اين صحبتها در فكر فرو رفت و حرفي نزد، لذا او را دعا كردم و گفتم: خدا همه را به راه مستقيم هدايت كند و با او دست دادم و خدا حافظي كرديم.
[1] ذكر مصلي النبي صلي الله عليه وآله بالليل: روي عيسي بن عبداللَّه عن ابيه، قال: «كان رسول اللَّهصلي الله عليه وآله يطرح حصيراً كل ليلة إذا انكف الناس ورأيت عليّاً كرم اللَّه وجهه ثمّ يصلّي صلاة الليل...» التاريخ القويم لمكّة وبيت اللَّه الكريم، تأليف: محمد طاهر الكردي المكيّ: المجلد الثالث. الجزء السادس، ص 348 (ضمن بيان «بناء بيوت ازواج النبيصلي الله عليه وآله»).
[2] وسائل الشيعة: ابواب ما يسجد عليه، باب 1، ح 1.
[3] صحيح بخاري: كتاب التيمّم، باب 1، ح 355.
[4] سوره بقره / 144.