بخش 9

همه ساله ، فريضه حج ، درس توحيد و وحدت را در كالبد اين خانواده كهن سال و ريشه دار تزريق مي كند و هر سال شكوفه هاي تازه اي ، بيش از گذشته ، تجديد بهار ايمان و حيات ديني و انس و مودت اسلامي را نويد مي دهد و ساخته هاي دست دشمن را باطل مي سازد . اين معجزه حج است كه علي رغم وجود درگيري ها و منازعاتي كه در آن ، حكومت هاي مسلمان بارها در برابر يكديگر صف آرايي كرده اند ، هرگز پيوندهاي فكري و عاطفي و ايماني ميان ملت هاي مسلمان قطع نشده و تأثيرات متقابل اين ملت ها همواره رو به افزايش بوده است » . ^{( 1 )}

« حج مي تواند روح توحيد را در دل ها زنده كند ، تكه پاره هاي امت بزرگ اسلامي را به هم وصل كند ، عظمت مسلمين را به آنان برگرداند و آنان را از حقارت و احساس ذلّتي كه بر ايشان تحميل كرده اند ، نجات دهد » . ^{( 2 )}

4 . برائت از كفر و شرك و طاغوت

« اينجا [ مكه ] اردوگاه بزرگ امت اسلامي است ؛ اينجا جايگاه برائت از ديو و دَد و شيطان و پيوستن به جنود رحمان است . جايگاه تجديد عهد : « ان لا تعبد الشيطان » و پاسخ به : « ان اللّه بريٌ من المشركين و رسولُه » است . اينجا محل تجلي امت واحده اسلامي و مظهر عزت معنوي و قدرت بشري مسلمانان است » . ^{( 3 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . پيام به حجاج بيت الله الحرام ، 28/2/1372 .

2 . حديث ولايت ، ج 5 ، ص 15 .

3 . پيام به حجاج بيت اللّه الحرام ، 1/12/1380 .

5 . تبادل نظر و انتقال تجارب

« حج درست مي تواند از اعضاي جدا افتاده امت اسلامي ، پيكره اي واحد و كارآمد و نيرومند بسازد ، آنان را با هم آشنا و از حرف ها و دردها و پيشرفت ها و نيازهاي يكديگر ، آگاهشان كند و تجربه هاي آنان را متبادل سازد . اگر حج با توجه به اين هدف ها و نتايج برنامه ريزي مي شد و در اين برنامه ريزي ، دولت ها و علما و صاحب نظران و روشن فكران جهان اسلام ، همكاري مي كردند ، ثمرات گران بهايي نصيب امت اسلامي مي گشت كه با هيچ دستاورد ديگري در دنياي اسلام قابل مقايسه نبود . به جرئت مي توان گفت همين يك تكليف اسلامي اگر درست و چنان كه شريعت اسلام خواسته است ، مورد بهره برداري قرار گيرد ، پس از زماني نه چندان بلند ، امت اسلامي را به عزت و قدرتي كه در خور آن است ، خواهد رسانيد » . ^{( 1 )}

6 . نمايش اقتدار و عزت مسلمانان

« در جنبه اجتماعي ، حج در ميان همه فرايض اسلامي بي همتا است ؛ زيرا مظهري از قدرت و عزت و اتحاد امت اسلامي است . هيچ فريضه ديگري بدين سان به آحاد مسلمان ، درباره مسائل امت اسلامي و جهان اسلام ، درس و عبرت نمي آموزد و آنان را در روحيه واقعيت ، به قدرت و عزت و وحدت نزديك نمي كند . تعطيل اين بخش از حج ، بستن سرچشمه اي از خيرات به روي مسلمين است كه از هيچ رهگذر ديگري

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . پيام به حجاج بيت اللّه الحرام ، 13/3/1371 .

نمي توانند بدان دست يابند » . ^{( 1 )}

« حج ، مظهر وحدت و اتحاد مسلمانان است . اينكه خداوند متعال همه مسلمانان و هر كه از ايشان را كه بتواند ، به نقطه اي خاص و در زماني خاص فرا مي خواند و در اعمال و حركاتي كه مظهر هم زيستي و نظم و هماهنگي است ، آنان را روزها و شب هايي در كنار يكديگر مجتمع مي سازد ، نخستين اثر نمايانش ، تزريق احساس وحدت و جماعت در يكايك آنان و نشان دادن شكوه و شوكت اجتماع مسلمين به آنان و سيراب كردن ذهن هر يك تن آنان از احساس عظمت است . با احساس اين عظمت است كه مسلمان اگر تنها در شكاف كوهي هم زندگي كند ، خود را تنها حس نمي كند . با احساس اين حقيقت است كه مسلمين در هر يك از كشورهاي اسلامي ، شجاعت برخورد با اردوگاه ضديت با اسلام ، يعني همين سلطه سياسي ـ اقتصادي دنياي سرمايه سالاري و عوامل و ايادي آن و نيرنگ و فتنه گري آن را مي يابند و افسون تحقير ـ كه اولين سلاح استعمارگران غربي در برابر ملل مورد تهاجمشان بوده و هست ـ در آنان نمي گيرد . با احساس اين عظمت است كه دولت هاي مسلمان با تكيه به مردم خود ، از تكيه به قدرت هاي بيگانه ، خود را بي نياز حس مي كنند و اين فاصله مصيبت بار ميان ملت هاي مسلمان با دستگاه هاي حاكم بر آنان پديد نمي آيد . با احساس اين وحدت و جماعت است كه نيرنگ استعماري ديروز و امروز ـ يعني احياي احساسات افراط آميز ملي گرايي ـ اين فاصله وسيع و عميق ميان ملت هاي مسلمان را پديد نمي آورد و قوميت عربي و فارسي و تركي و افريقايي و آسيايي به جاي آنكه رقيب و

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . اكسير اعظم ، ص 138 ، پيام به مناسبت برگزاري مراسم حج ، 21/1/1376 .

معارض هويت واحده اسلامي آنها باشد ، بخشي از آن و حاكي از سعه وجودي آن مي گردد و به جاي آنكه هر قوميتي ، وسيله و بهانه نفي و تحقير قوميت هاي ديگر شود ، وسيله اي براي نقل و انتقال خصوصيات مثبت تاريخي و نژادي و جغرافيايي هر قوم به ساير اقوام اسلامي مي گردد » . ^{( 1 )}

« حكمت بديع اسلام ، اين آزمايش شگفت آور و پر از رمز و راز را چنان ترتيب داده است كه همين يك واجب [ حج ] بتواند در همه قرون و اعصار و با هر اندازه گسترشي كه دامنه اسلام در شرق و غرب گيتي به دست آورده است ، يك پارچگي و اتصال اجزاي اين پيكر عظيم را تأمين كند . . . همه در يك جا و هميشه در يك فصل ، . . . چه آن هنگام كه سفر كعبه مشتاقان بيت از برخي نقاط عالم يك سال به طول مي انجاميد و چه امروز كه دشمنان امت اسلامي براي پوشش تبليغات زهرآگين خود به سراسر كره زمين به بيش از يك ساعت نياز ندارند ، هميشه اجزاي اين پيكر عظيم و پراكنده ، به اين مركز وحدت و قدرت كه براي آنان كانون صفا و برادري و معنويت و توحيد و معرفت و اطلاع است ، نياز داشته اند » . ^{( 2 )}

7 . ايجاد و احياي هويت مشترك

« در بُعد سياسي ، محور اصلي در حج ، نمايش هويت متحد امت اسلامي است . دوري برادران از يكديگر ، عرصه را براي بدخواهان مي گشايد و تخم تفرقه ميان مسلمانان را بارور مي كند . امت اسلامي از

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . اكسير اعظم ، صص 142 و 143 .

2 . همان ، ص 132 ، پيام به حجاج بيت الله الحرام ، 14/2/1374 .

ملت ها و نژادها و پيروان مذاهب گوناگون تشكيل يافته است . اين تنوع كه با پراكندگي جغرافيايي در بخش حساس و مهمي از كره زمين همراه است ، مي تواند خود نقطه قوتي براي اين پيكره عظيم به شمار آيد و ميراث و فرهنگ و تاريخ مشترك آنان را در گستره اي پهناور ، از كارآمدي بيشتر برخوردار سازد و انواع استعدادها و قابليت هاي انساني و طبيعي را در خدمت آن به كار گيرد » . ^{( 1 )}

« حج ، ملت ها ، رسوم ، زبان هاي مختلف و افراد ناآشنا را در يك نقطه جمع مي كند و به همه آنها عمل ، ذكر ، عشق و هدف واحد مي بخشد . خوب ؛ توقع چيست ؟ توقع اين است كه دستاورد واحدي پيدا كنند . آن دستاورد واحد چيست ؟ چيزي كه فضلا از شخص واحد به همه ملت ها ارتباط پيدا مي كند ، نه به يك ملت واحد ، چيست ؟ آن عبارت است از چيزي كه بين ملت هاست ؛ كه همان اسلام است . بين ملت هاي صاحب نژادهاي مختلف كه همه مسلمانند ، آنچه مشترك است ، چيست ؟ آن ، آرمان ها ، آرزوها ، اهداف و عشق هاي اسلامي است كه اسلام براي آنها معيّن كرده است . پس حج مي خواهد اين را تأمين كند .

شرقي ، غربي ، سياه و سفيد و صاحبان زبان هاي گوناگون كه اينجا جمع شده اند ، چند روز عمل واحدي انجام مي دهند : در يك نقطه عبادت مي كنند ، مي خوابند و مي نشينند . اين كارها براي يك امر فرامليتي و فراشخصيتي است . و الاّ ممكن بود اين اعمال را هر كس در مسجد جامع شهر خودش هم انجام بدهد ؛ چرا مردم را به يك نقطه خاص كشاندند ؟ براي اينكه باهم باشند و با هم بودن را حس كنند و آن چيزي را

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . پيام به حجاج بيت الله الحرام ، 8/10/1385 .

كه فراتر از مجموعه هاي ملي است ؛ يعني مسلمان بودن و وحدت اسلامي را به اينها بفهمانند . آن همان چيزي است كه انقلاب اسلامي و جمهوري اسلامي ، از روز اول تا به حال روي آن تأكيد مي كند و مي گويد حج ، براي آشنايي مسلمانان با يكديگر ، اتحاد و تأمين منافع مشترك مسلمانان و احتراز از دشمنان مشترك ؛ يعني « برائت از مشركين » است » . ^{( 1 )}

« جنبه دنيايي و مربوط به زندگي حج هم بي نظير است . يعني واجبي است كه فقط مربوط به يك فرد يا يك ملت نيست ، بلكه مربوط به همه دنياي اسلام است . خداي متعال نقطه اي را معين فرموده و در زماني معلوم ـ ايام معلومات ـ همه مسلمانان را به آن نقطه دعوت كرده است . آيا مي شد كه همه مسلمانان ، نه يك پارچه ، كه در گروه هاي مجزا و نه در ايامي معلوم ، كه در طول سال در اين نقطه جمع شوند ؟ اين نكته از حج بايد مورد اهتمام بيشتري قرار گيرد كه خداي متعال فقط اراده نفرمود كه همه در مكه و منا و مشعر و عرفات ، جمع شوند ؛ چون اگر حركت مردم به اين مناطق اصل قضايا بود ، مي شد همه را در طول يك سال در آنجا جمع كنند . اينكه خداي متعال امر به تجمع همه مسلمانان در اين نقطه ، آن هم در يك مجموعه از روزها داده است ، براي چيست ؟

بديهي است تجمعي با اين كيفيت ، به خاطر آن است كه آحاد مردم مسلمان ، خود را در كنار يكديگر بيابند ؛ يعني احساس وحدت و جماعت كنند و در بعدي وسيع تر ، احساس عظمت ناشي از اجتماع ملت ها و شعوب ، بر همه حاكم گردد . اگر اين احساس مورد توجه نبود ، لزومي

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . ديدار با كارگزاران حج ، 16/1/1374 .

نداشت كه ايام معلومات و معدودات در حج مقرر شود » . ^{( 1 )}

« حج . . . يك حركت دسته جمعي است . دعوت الهي به حج براي آن است كه مؤمنان ، خود را در كنار يكديگر ببينند و نمادي از وحدت پيكره مسلمين را به چشم خود بنگرند » . ^{( 2 )}

نقش ها و وظايف زائران و حج گزاران

1 . دعوت مسلمانان به وحدت

« بايستي تفهيم كرد كه وحدت بين مسلمين ، به صد دليل ، واجب و به صد دليل ، ممكن است . بايستي دنبال كرد كه اين نكته در تبليغات زبان دان ها و مبلغان و گويندگان و حتي حجاج معمولي كه ممكن است رفيقي از يك كشور پيدا كنند و با او دو كلمه حرف بزنند ، رعايت شود . دشمنان وحدت چه كساني هستند كه مي شود در دنيا يكي يكي آنها را با انگشت نشان داد ؟ طرفداران وحدت چه كساني هستند ؟ آيا خدا و ملايكه و انبيا و اوليا از وحدت خرسند مي شوند ، يا ناراضي ؟ اينها را مي شود كاملاً با وجدان معمولي ديني و اسلامي مشترك بين همه مسلمين فهميد » . ^{( 3 )}

. . . ما مسلمانان را دعوت به اتحاد مي كنيم . اين اتحاد ، نه عليه مسيحيان يا ساير اديان و ملت ها ، بلكه براي مقابله با متجاوزان و اشغالگران و جنگ افروزان ، براي اجراي اخلاق و معنويت و احيا عقلانيت و عدالت اسلامي و پيشرفت علمي و اقتصادي و بازيابي عزت

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . ديدار با مسئولان و دست اندركاران حج ، 31/1/1373 .

2 . پيام به حجاج بيت الله الحرام ، 29/10/1383 .

3 . ديدار با حجت الاسلام ري شهري و دست اندركاران امور حج ، 13/12/1376 .

اسلامي است » . ^{( 1 )} « حجاج بيت الله الحرام و برادران و خواهراني كه امسال از سراسر عالم در خانه خدا گرد مي آيند ، بكوشند تا با طرح مصايب و مشكلات مسلمين و تلاش براي ايجاد وحدت و هم دلي مسلمانان ـ كه شرط اصلي نجات مسلمين از چنگال امپراتوري زر و زور و سلطه جهاني است ـ و نشر معارف اساسي اسلام و تبادل نظر در وظايف بزرگ مسلمين در دوران معاصر ، حج را ابراهيمي و محمدي ( صلّي الله عليه وآله ) سازند » . ^{( 2 )}

2 . تبادل نظر پيرامون مسائل و مشكلات جهان اسلام

« . . . مسائل دنياي اسلام ، مسائل مهمي است . اين مسائل كجا بايد مطرح شود ؟ مسلمين جز در مراسم حج ، در كجا مي توانند صداي واحد خود را در اعتراض به اين همه نامردمي كه در سرتاسر دنيا نسبت به آنها صورت مي گيرد ، به گوش دنيا و سياست هاي خائن برسانند ؟ » ^{( 3 )}

« حج جاي تزاور است : تشاور ، تزاور ، تعاهد . مسلمانان بايد يكديگر را باز بيابند ، نه فقط اجسام يكديگر را ، بلكه دل ها و فكرهاي يكديگر را . ملت هاي گوناگون بايد شكل امت اسلامي را در آنجا پيدا كنند ؛ احساس وحدت كنند ؛ مشكلات بين خودشان را برطرف سازند ؛ از مشكلات هم مطلع شوند و مسائل اساسي امت اسلامي را جستوجو كنند . اين ، آن هدف بسيار مهم حج است » . ^{( 4 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . پيام به حجاج بيت الله الحرام ، 29/10/1383 .

2 . اكسير اعظم ، ص 133 ، پيام به حجاج بيت الله الحرام ، 7/4/1369 .

3 . ديدار با مسئولان و دست اندركاران حج ، 31/1/1373 .

4 . ديدار با اعضاي برگزاركننده حج ، 16/2/1371 .

3 . برادري اسلامي و پرهيز از اختلاف و خشونت

رهبر معظم انقلاب با نگاه تيزبين خود ، ضمن تأكيد بر رفتار منظم و صحيح مسلمانان در حج ، مسئله اتحاد و برادري را مورد توجه قرار مي دهد و مسلمانان را از دام خشونت و جدال در حج بر حذر مي دارد . ايشان در اين باره مي فرمايد : « ادب حج ، مسالمت و مداراست . خشونت كردن با مؤمنين ، دعوا كردن با برادران و فسوق و جدال در حج ، ممنوع است . ادب حج ، فرو رفتن در حقيقت معناي حج و بهره برداري كردن و توشه گرفتن از آن براي همه دوران زندگي است . ادب حج ، برادري و ايجاد محبت و وحدت است . فرصت ايجاد وحدت بين ملت هاي اسلامي و شعوب اسلامي ، فقط در حج فراهم مي شود . اين همه انسان از اقصا نقاط عالم ، همه به عشق كعبه ، به عشق مرقد پيغمبر ، به عشق ذكر الهي ، به عشق طواف و سعي ، خود را به آنجا رسانده اند ؛ اين فرصت برادري مغتنم است » . ^{( 1 )}

« حجاج عزيز ايراني را به كوشش هر چه بيشتر براي كسب فيض معنوي و حفظ متانت و وحدت و شركت در جماعات و كسب ذخيره روحي و اخلاقي فرا مي خوانم » . ^{( 2 )}

« من به برادران عزيز ـ چه مسئولين محترم و چه آحاد حجاج ايراني ـ توصيه مي كنم : . . . رفتار منظم ، رفتار صحيح ، رفتار مسلمانانه ، رفتار حاكي از عبوديت خدا و رفتار همراه با نظم .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . ديدار با دست اندركاران مراسم حج ، 30/9/1383 .

2 . اكسير اعظم ، ص 134 ، پيام به حجاج بيت الله الحرام ، 23/12/1378 .

4 . برائت از دشمنان اسلام و مسلمين و حمايت از محرومان و مستضعفان

كار واجب در آنجا [ موسم حج ] چيست ؟ اين است كه ملت ها به هر نحو كه بتوانند نسبت به مصالح دنياي اسلام دل بستگي نشان دهند و ضمن تأكيد بر وحدت بين خود ، به اظهار برائت از دشمنان دنياي اسلام بپردازند . اين كمترين كاري است كه مي شود در حجي كه اسلام معيّن كرده است ، انجام داد و از آن متوقع بود » . ^{( 1 )}

« حج بايد بر دل هاي خسته و مجروح مسلمين مرهم نهاده و راه رشد و صلاح را ـ كه همانا اتحاد و هم بستگي ملت هاي مسلمان و عزم راسخ آنان بر مقابله و مبارزه با اردوگاه استكبار و جهان خواران و غارت گران ثروت هاي مادي و معنوي مسلمين است ـ به آنان نشان دهد » . ^{( 2 )}

تهديدات و لزوم هشياري زائران و روحانيون

رهبر معظم انقلاب در موضوع حج ، به كمين دشمنان اسلام و توطئه آنان براي ايجاد تفرقه در موسم حج پرداخته اند و ضمن اشاره به عوامل ناآگاه اين توطئه ، ضرورت هوشياري مسلمانان بهويژه روحانيون ديني را گوشزد كرده اند :

« اينهايي كه مي بينيد در مراسم حج دنبال اختلاف افكني ، فتنه انگيزي و ترويج افكار موهوم و خرافي و متحير خود هستند ، همان سرانگشت هاي دانسته يا نادانسته اي هستند كه اين ذخيره را نابود مي كنند

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . ديدار با مسئولان و دست اندركاران حج ، 31/1/1373 .

2 . حديث ولايت ، ج 7 ، ص 31 .

و از بين مي برند » . ^{( 1 )}

« حج بايد آيينه اتحاد باشد ، نه آيينه اختلاف . اگر قرار باشد ما همه يك جا جمع بشويم تا در آنجا يكي به يكي بگويد تو بدي ، آن ديگري بگويد تو بدتري ، اين چه جمع شدني است ! اگر اختلافي هم وجود دارد ، جاي بروزش آنجايي نيست كه خداي متعال فرموده است : جمع بشويد تا « ليشهدوا منافع لهم » كه منافع خودشان را در آنجا به دست بياورند . امروز بيش از گذشته اختلافات شيعه و سني يكي از محورهاي اساسي است كه دشمنان اسلام دارند رويش سرمايه گذاري مي كنند .

خداي متعال همه مسلمان ها را در يك مركز واحدي جمع كند كه واضح ترين منافع آن ، احساس اجتماع ، احساس اتحاد و احساس يگانگي است ؛ آن وقت در اين مجمعي كه براي احساس بيگانگي به وجود آمده ، ما بنا كنيم در اين گوشه و آن گوشه ، به سر و كله هم زدن و اختلاف را تشديد كردن ! اين لج كردن با خدا نيست ؟ » ^{( 2 )}

« امروز يكي از اهداف اساسي استكبار و امريكا در دنياي اسلام عبارت است از ايجاد اختلاف ؛ بهترين وسيله هم ايجاد اختلاف بين شيعه و سني است . در حج ، فرصت خوبي براي آنهاست تا شيعه را از سني و سني را از شيعه عصباني كنند . در همه دوران سال و در همه ميدان ها بايد هوشيار بود . جنگ شيعه و سني ، محبوب واقعي امريكاست . بعد از گذشت قرنها روبه روي هم بنشينند ـ مثل كساني كه در جنگ با همديگر

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . ديدار با كارگزاران مراسم حج ، 25/10/1381 .

2 . ديدار با كارگزاران سازمان حج و زيارت ، 1/9/1385 .

روبه رو مي شوند ـ با دل هاي پركينه نسبت به يكديگر حرف بزنند . اين او را سب كند ، او اين را سب كند ، هيچ بُعدي ندارد كه به خصوص در اين روزگار بسيار حساس ، در مراسم حج كساني را اجير كنند ، براي اينكه اين اختلاف را ايجاد كنند . شما بايد هوشيار باشيد ؛ مردم هوشيار باشند ؛ روحانيون محترم كاروان هابايد با احساس مسئوليت تمام نسبت به اين قضيه ، متوجه باشند ؛ بدانند دشمن چه مي خواهد » . ^{( 1 )}

« در چنين حالتي كه دشمن ، با اسلام به مخالفت پرداخته و به خصوص روي تفرقه بين مسلمين سرمايه گذاري مي كند ، مسئوليت حج چيست ؟ ببينيد حج در چنين شرايطي چه قدر مي تواند معني دار ، رسا ، پرسود ، دست رد كوبنده به تمام ترفندهاي دشمن و خنثي كننده نقشه هاي استكبار و صهيونيسم باشد ! حج ، اين گونه است . چرا بعضي نمي خواهند از اين نعمت الهي ، آن چنان كه خدا اراده كرده است ، استفاده شود ؟ چرا نمي خواهند دل ها به هم نزديك شود ، ذهن ها روشن گردد ، دشمنان اسلام معرفي شوند و مسلمين نسبت به دشمنان اسلام ابراز نفرت و انزجار كنند و از آنها بيزاري و برائت جويند ؟ » . ^{( 2 )}

« شما بايد هوشيار باشيد ؛ مردم هوشيار باشند ؛ روحانيون محترم كاروان ها بايد با احساس مسئوليت تمام نسبت به اين قضيه ، متوجه باشند ؛ بدانند دشمن چه مي خواهد . غفلت بزرگي است كه انسان به خيال اينكه از حقيقت دفاع مي كند ، از نقشه دشمن دفاع كند و براي دشمن كار كند . ديگران پول مي گيرند ، مزدور مي شوند و اين كار را مي كنند ؛ عده اي عوام

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . ديدار با مسؤلان و دست اندركاران مراسم حج ، 30/9/1383 .

2 . اكسير اعظم ، صص 133 و 134 . ديدار با كارگزاران و مسئولان حج ، 16/12/1375 .

سطحي متعصب را هم ممكن است عليه شما ، عليه عقايدتان و عليه مقدساتتان تحريك كنند . اگر با عمل متقابلي مواجه شوند ، بلاشك به هدف خودشان رسيده اند ؛ آنها همين را مي خواهند ؛ مي خواهند ما را با هم گلاويز كنند تا خيال خودشان را راحت كنند » . ^{( 1 )}

« در اين عرصه عظيم [ حج ] ، در همان حال كه ذكر خدا : « فَاذْكُرُوا اللّهَ كَذِكْرِكُمْ آباءَكُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِكْرًا » ( بقره : 200 ) و اعلام برائت از مشركان : « وَ أَذانٌ مِنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ إِلَي النّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ اْلأَكْبَرِ أَنَّ اللّهَ بَريءٌ مِنَ الْمُشْرِكينَ وَرَسُولُهُ » ( توبه : 3 ) ركن حج محسوب مي شود ، حساسيت در برابر هر حركتي كه ميان برادران ـ يعني اجزاي اين امت واحده ـ جدايي و دشمني بيافريند ، نيز در حد اعلاست ؛ تا آنجا كه حتي بگومگوي دو برادر مسلمان نيز كه در زندگي عادي چندان مهم نمي نمايد ، در حج ممنوع و حرام است ؛ « فَلا رَفَثَ وَلا فُسُوقَ وَلا جِدالَ فِي الْحَجِّ » ( بقره : 197 ) آري ، همان صحنه كه در آن برائت از مشركان ـ يعني دشمنان بنياني امت واحده توحيدي ـ لازم مي شود ، جدال با برادران مسلمان ـ يعني اجزاي بنياني امت واحده توحيدي ـ ممنوع و حرام مي گردد و بدين گونه پيام وحدت و جماعت در حج ، صراحت بيشتري مي يابد » . ^{( 2 )}

« حجي كه در آن هيچ گونه نشانه اي از بعد عمومي حج و موضوع وحدت و اتحاد مسلمين و تجهيز جهان اسلام و افكار عمومي دنياي

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . اكسير اعظم ، ص 136 ؛ ديدار با دست اندركاران حج ، 30/9/1383 .

2 . همان ، صص 146 و 147 ، پيام به حجاج بيت اللّه الحرام ، 26/3/1370 .

اسلام در مقابل كفر و استكبار و ظلم و عناد جهاني نباشد ، همان حج ناقصي است كه ما سال هاي متمادي از آن رنج برديم و اين همه امام از آن ناليدند و ما هميشه آن را رد كرديم . » ^{( 1 )}

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . همان ، ص 146 . ديدار نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ، به اتفاق جمعي ازاعضاي « بعثه » با مقام معظم رهبري ، 17/3/1372 .

كتاب نامه

كتاب نامه

1 . عنان ، محمد عبدالله ، تاريخ دولت اسلامي در اندلس ، ترجمه : عبدالمحمد آيتي ، تهران ، انتشارات كيهان ، چاپ اول ، 1366 .

2 . لوبون ، گوستاو ، تاريخ تمدن اسلام و عرب ، ترجمه : سيد هاشم رسولي محلاتي ، تهران ، كتاب فروشي اسلاميه ، چاپ اول ، 1364 .

3 . فيض الاسلام ، ترجمه و شرح نهج البلاغه ، تهران ، انتشارات فيضيه ، چاپ دوم ، 1351 .

4 . قانع ، احمدعلي ، علل انحطاط تمدن ها از ديدگاه قرآن كريم ، تهران ، شركت چاپ و نشر بين الملل سازمان تبليغات اسلامي ، 1379 .

5 . حسني ندوي ، القادياني و القاديانيه ، تحقيق : ابوالحسن علي ، جده ، الدارالسعوديه لنشر ، چاپ سوم ، 1387 هـ . ق .

6 . صبحي صالح ، شرح نهج البلاغه ، قم ، انتشارات هجرت ، چاپ اول ، 1395 هـ . ق .

7 . افتخاري ، اصغر ، وفاق ملي و جامعه شناسي سياسي وحدت از ديدگاه امام خميني ( رحمه الله ) ، تهران ، سازمان عقيدتي سياسي نيروي انتظامي ، چاپ اول ، 1382 .

8 . خميني ، روح الله ، صحيفه نور ، تهران ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ، 1370 .

9 . حر عاملي ، محمدحسن ، وسايل الشيعه ، بيروت ، دار احياء التراث ، 1376 ق .

10 . فيض كاشاني ، ملامحسن ، الوافي ، اصفهان ، مكتبة الامام اميرالمؤمنين ( عليه السلام ) ، 1406 ق .

11 . ابن بابويه ( صدوق ) ، محمد بن علي ، امالي ، تهران ، مؤسسه البعثه ، 1417 ق .

12 . سيد شرف الدين موسوي ، مباحثي عميق در وحدت امت اسلامي ، ترجمه : احمد صادقي اردستاني ، قم ، انتشارات صادق ، 1362 .

13 . كليني ، محمد بن يعقوب ، كافي ، تهران ، علميه اسلاميه ، 1363 .

14 . بلخي ( مولوي ) ، جلال الدين ، مثنوي و معنوي ، تصحيح رينولد نيكلسون ، تهران ، انتشارات اميركبير ، 1362 .

15 . بخاري ، محمد بن اسماعيل ، صحيح البخاري ، بيروت ، دار احياء التراث العربي ، 1313 ق .

16 . مجلسي ، محمدباقر ، بحارالانوار ، تهران ، اسلاميه ، 14 ق .

17 . فيض كاشاني ، ملامحسن ، المحجة البيضاء ، قم ، مؤسسه النشر الاسلامي ، 1361 ق .

18 . احمد بن محمد ، ابن حنبل ، المسند ، قاهره ، دارالجيل ، 1410 .

19 . حكيمي ، محمدرضا ، مشعل اتحاد ، تهران ، مؤسه انجام كتاب ، 1360 .

20 . حاضري ، مهدي ، امام خميني و وفاق اجتماعي ، تهران ، بي نا ، 1379 .

21 . معاونت پژوهشي مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام ، تهران ، 1381 .

22 . مطهري ، مرتضي ، خدمات متقابل اسلام و ايران .

23 . صديقي ، حكيم ، نهضت هاي اسلامي و انقلاب اسلامي ايران ، ترجمه : سيدهادي خسروشاهي .

24 . خامنه اي ، سيدعلي ، حديث ولايت ، تهران ، سازمان تبليغات اسلامي ، 1377 .

25 . جمعي از نويسندگان ، راهبردهاي اسلامي خدمتگزاري به مديران نظام اسلامي

( رهنمودهاي رهبر معظم انقلاب ) مؤسسه فرهنگي و هنري قدر ولايت ، 1382 .

26 . فلسفي ، نصرالله ، سياست خارجي ايران در دوره صفويه ، تهران ، 1342 .

27 . عنايت ، حميد ، سيري در انديشه سياسي غرب ، تهران ، اميركبير ، 1358 .

28 . جامع سيدجوادي ، كمال ، اخوان المسلمين مصر در امتحان تاريخ ، تهران ، نشر ميثاق ، 1358 .

29 . گروهي از نويسندگان ، پرسش و پاسخ از محضر رهبر معظم انقلاب ، مؤسسه فرهنگي و هنري قدر ولايت ، چاپ اول ، 1380 .

30 . گروهي از نويسندگان ، آرمان تمدن بزرگ اسلامي از ديدگاه مقام معظم رهبري ، تهران ، سازمان عقيدتي سياسي وزارت دفاع ، 1384 .

31 . گروهي از نويسندگان ، نهج البلاغه از ديدگاه مقام معظم رهبري ( فصل وحدت ) ، تهران ، چاپ و نشر بين الملل ، 1382 .

32 . شايان فر ، سليمان ، وحدت و امنيت ملي از ديدگاه مقام معظم رهبري ، نشر نذير .

33 . كليه سخنراني ها و مكتوبات مقام معظم رهبري از خرداد 1368 تا مهر 1385 .

34 . گروهي از نويسندگان ، اكسير اعظم ( درباره انسجام اسلامي ) ، تهران ، موسسه پژوهشي فرهنگي انقلاب اسلامي .

مقالات

1 . فرزادي ، مختار ، مقاله « نقش قانون گذاري در ايجاد وحدت و اتحاد دل ها » ، روزنامه خراسان ، 13/7/1378 .

2 . قدير ، ناصر ، مقاله « از وفاق ملي تا عمل به وعده ها » ، راه مردم ، 14/8/1384 .

3 . اسماعيلي ، حسين ، مقاله « استراتژي الفت » ، روزنامه جام جم ، 21/4/1379 .