بخش 9

250

زمان, روز جمعه

قبل از اذان صبح تا طلوع آفتاب, خواندن نماز شب در مسجدالحرام، خواندن نافله صبح، نماز اول وقت به جماعت، خواندن دعاي كوتاه بعد از نماز صبح، خواندن سوره توحيد و صلوات و استغفر الله ربي و اتوب اليه(هر كدام 100 مرتبه) بعداز نماز صبح، خواندن دعا و زيارت روز جمعه، خواندن دعاي ندبه.

پيش از ظهر, خواندن يك شبانه روز نماز قضا (17 ركعت)، خواندن نماز جعفر طيار1، خواندن سوره هاي نساء، هود، كهف، صافات، الرحمن، احقاف

ظهر, اقامه نماز جمعه 1

عصر, خواندن نماز عصر به جماعت، خواندن دعاي سمات، ختم هزار صلوات جهت عاقبت بخيري خود و خانواده و حفظ ايمان خود و جوانان، قرائت يك جزء قرآن جهت عاقبت بخيري خود و خانواده و

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . زائران محترم مي‌توانند طبق نظر مراجع تقليد خود پس از نماز جمعه، نماز ظهر را بخوانند.

حفظ ايمان خود و جوانان حتي‌المقدور در مسجد الحرام

مغرب, خواندن نافله مغرب (2 نماز دو ركعتي بعد از مغرب)، شركت در نماز جماعت حرم، خواندن سورة واقعه بعد از نماز مغرب، خواندن نماز غفيله و سوره ملك بعد از نماز عشاء، خواندن نافله عشا(2ركعت نشسته بعد از خواندن نماز عشاء)

شب, خواندن مناجات الزاهدين و المعتصمين (مناجات چهاردهم و پانزدهم خمس عشر)، خواندن اين اذكار به هنگام خواب: آيات 110 سوره كهف و 285 و 286 سوره بقره، و 18 و19 آل‌عمران، تسبيحات حضرت زهرا ، آية الكرسي 3 مرتبه، توحيد 11 مرتبه، 3 مرتبه يَفْعَلُ اللهُ ما يَشاءُ بقدرته و يَحْكُمُ ما يُريدُ بِعزَّتِهِ، استغفار زياد.

252

توضيحات برنامه روز جمعه

1- براي آشنايي با طريقه خواندن نماز جعفر طيار، به تقويم عبادي روز جمعه در مدينه مراجعه شود.

253

252

توضيحات برنامه روز جمعه

1- براي آشنايي با طريقه خواندن نماز جعفر طيار، به تقويم عبادي روز جمعه در مدينه مراجعه شود.

254

فصل‌ششم

? مستحبات و اعمال ايام تشريق

? آداب و اعمال مشعر

? مستحبات و آداب و اعمال مني

? مستحبات رمي

? مستحبات حلق و تقصير

255

254

فصل‌ششم

? مستحبات و اعمال ايام تشريق

? آداب و اعمال مشعر

? مستحبات و آداب و اعمال مني

? مستحبات رمي

? مستحبات حلق و تقصير

256

عرفات

يكي از مواقف عظيم حج، صحراي عرفات است كه پيشينه‌اي قديمي‌ دارد. پيشينه‌اي كه از عهد آدم ( عليه السلام ) تا ابراهيم ( عليه السلام ) و محمد ( عليه السلام ) گره خورده است. در اين وادي است كه حاجيان به عرفانِ حق و حقيقت مي‌نشينند و بازنگري در خود و اعمال خود مي‌كنند و آنگاه كه درهاي رحمت الهي به سويشان گشوده شد، دست تضرع و انابه برمي‌دارند و سخن پرچمدار تشيع حضرت امام صادق ( عليه السلام ) را كه فرمودند: «
وَاعْتَرِفْ بِالْخَطاءِ بِالْعَرَفات وَجَدِّدْ

257

عَهْدَكَ عِنْدَ الله لِوَحْدانيّة1؛ در عرفات به خطا و لغزش اعتراف كن و نزد خدا با وحدانيت او تجديد عهد بنما.»
 به گوش جان شنيده و با خداي خود خلوتي داشته و با زمزمه‌هاي امام عارفان خميني كبير= به تعمق و تفكر مي‌پردازند؛ آنگاه كه مي‌فرمايد: «
با حال شعور و عرفان به مشعرالحرام و عرفات برويد و در هر موقف به اطمينان قلب بر وعده‌هاي حق و حكومت مستضعفان بيفزاييد و با سكوت و سكون، تفكّر در آيات حق كنيد.»
 ^{( 2 )}

در اين سرزمين در روز (9 ذي حجه) نسيم الهي وزيدن مي‌گيرد و خداوند آن را براي نزديكي بندگان با خودش، و آمرزش آنان بهانه قرار داده است و همين جا بود كه ابوالبشر حضرت آدم ( عليه السلام ) توبه‌اش پذيرفته شد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - مصباح الشريعه.

2 - صحيفه نور/ ج 20/ ص 190

رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله وسلّم ) مي فرمايد: در آسمان دري است كه از آن به رحمت، توبه، تفضّل، احسان، جود، كرم و عفو ياد مي‌شود. روز عرفه در سرزمين عرفات اين در گشوده است1.

در جايي ديگر امام محمد باقر ( عليه السلام ) مي فرمايد: روز عرفه هيچ سائلي دست خالي بر نمي گردد2.

مستحبات، آداب و اعمال عرفات

1- اعمال شب عرفه (شب نهم):

* اين دعا را كه از رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله وسلّم ) ‌ نقل شده بخوانيد. در پاداش خواندن اين دعا فرموده است: هر كس آن را در شب عرفه يا شب‌هاي جمعه بخواند، خداوند او را بيامرزد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - بحار، ج 9، ص 33.

2 - وسايل الشيعه، ج 6، ص 281.

* مستحب است اين تسبيحات را در شب عرفه بخواند. رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله وسلّم ) ‌ فرمود: هر كس در شب عرفه اين تسبيحات ده گانه را هزار مرتبه بخواند هر حاجتي از خداوند بخواهد -جز خواسته اي كه گناه باشد- برآورده مي شود.

سبحان من في السماء عرشه، سبحان الّذي في الأرض سطوته، سبحان الذي في البحر سبيله، سبحان الذي في النّار سلطانه،‌ سبحان الذي في الجنة رحمته، سبحان الذي في القبور قضاؤه، سبحان الذي في الهواء امره، سبحان الذي رفع السماء، سبحان الذي وضع الارض، سبحان من لا منجا منه إلا إليه.

260

2- اعمال روز عرفه (روز نهم):

حضور قلب

با وضو بودن

صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد

وقوف در پايين جبل الرحمه

- در پايان روز عرفه اين دعا را بخوان:

يا رَبِّ انَّ ذُنُوبي لا تَضُرُّكَ، وَاِنَّ مَغْفِرَتَكَ لي لا تَنْقُصُكَ، فَاَعْطِني ما لا يَنْقُصُكَ، وَاغْفِرْ لي ما لا يَضُرُّكَ وقل أيضاً: اَللّـهُمَّ لا تَحْرِمْني خَيْرَ ما عِنْدَكَ لِشَرِّ ما عِنْدي فَاِنْ اَنْتَ لَمْ‌تَرْحَمْني بِتَعَبي وَنَصَبي فَلا تَحْرِمْني اَجْرَ الْمُصابِ عَلي مُصيبَتِهِ.

خواندن اين دعا: اللّهُمَّ رَبَّ المَشاعر كُلِّها، فُكَّ رَقَبَتي مِنَ النّار و اَوْسعْ عَليَّ مِنْ رِزْقِكَ الحَلال. و اَدْرَأ عَنّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَالْاِنس،

261

-

اَللّهُمَّ لا تَمْكُرْ بي، و لاتَخْدَعْني، و لاتَسْـتَدْرِجْني، يا اَسْمَعَ السّامِعين، يا اَبْصَرَ النّاظرين، يا اَسْرَعَ الحاسِبين، و يا اَرْحَمَ الرّاحِمين اَسْألُكَ اَنْ تُصَلِّيَ عَلي مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّد واَنْ تَغْفِرَلي ذُنُوبي

پس حاجت خواسته ودست به آسمان بردارد و بگويد:

اَللّهُمَ لَكَ الْحَمْدُ كَالََّذي تَقُولُ وَخَيْراً مِمّا نَقول. اَللّهُمَّ لَكَ صَلاتي و نُسُكي و مَمَاتي و اِلَيكَ مَآبي و لَكَ رَبّي تُراثي، اَللّهُمَ اِنّي اَعوذ ُبِكَ مِنْ عَذابِ الْقَبر، و وَسْوَسَةِ الصُّدروَ شَتاتِ الْاَمر، اَللّهُمَّ اِنّي اَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ ما تَجئُ بِهِ الرِّياح. (اين دعا را پيامبر ( صلّي الله عليه وآله وسلّم ) بسيار مي خواندند)

262

خواندن سوره توحيد 100 مرتبه

- خواندن اين اذكار هر كدام 100 مرتبه: سُبحانَ الله، الله اكبر، ماشاءالله ُ لاقُوَّةَ اِلّا بِالله، اشهد اَنْ لااللهَ الّا وَحْدَهُ لا شَريكَ لَه وَلَهُ الْمُلكُ وَلَهُ الْحَمد. يُحيي وَيُميتُ و يُميتُ و يُحيي وَهُوَ حَيٌّ لايموت بِيَدِهِ الْخَير وَهُوَ عَلي كُلِّ شَيءٍ قدير

- ذكر «
اَللّهُمَ اَعْتِقْني مِنَ النّار»
 را بسيار بگوييد

- خواندن دو آيه آخر سوره حشر: هو اللهُ الذي لا اله الا هو الملك القدوس السلام المومن المهيمن العزيز الجبار المتكبر سبحان الله عما يشركون .هو الله الخالق البارئ المصور له الاسماء الحسني يسبح له ما في السماوات و الارض و هو العزيزالحكيم

خواستن حاجات و طلب تشرف دوباره به حج ( قدس سرّه ) 70 مرتبه اَسْأَلُكَ الجَّنه ( قدس سرّه ) 70 مرتبه اَسْتَغْفُرِالله رَبّي َو اَتوبُ اِليه

263

-

خواندن اين دعا: اَللّهُم فُكَّني مِنَ النّار وَاَوسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الحَلالِ الطَّيب وَادْرَأ شَرَّ فَسَقَةِ الجِّنِ وَالْاِنس و شَرَّ فَسَقَةِ العَرَبِ وَالعَجم

(فاذا اَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْكُروا اللهَ عِنْدَ المَشعَر الحَرام)

هنگامي كه از عرفات كوچ كرديد، خدا را در سرزمين مشعرالحرام ياد كنيد. (بقره 198)

مشعر

بعد از وقوف در عرفات و دستيابي به عرفان، زائران راهي مشعر مي‌شوند تا مشق شعور كنند. مشعر سرزميني بين عرفات و منا است عاشقان و زائران خدا در اين وادي به راز و نياز با خداي خويش مشغول مي‌شوند و گوش به فرمان حضرت حق كه فرمود: (فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ) به ذكر و ياد او مي‌پردازند. با او نزديكتر و صميمي‌تر گشته حجابها را كنار

264

مي‌زنند آماده مي‌شوند تا وارد منا شوند و تمام منيت‌ها و نفسانيات را قرباني كنند و با هر شيطان نفسي و انسي و جني به ستيز برخيزند.

آداب و اعمال مشعر

احياي شب دهم ذي الحجه مستحب است. نقل شده است كه حضرت امير مؤمنان ( عليه السلام ) اين شب را احيا مي داشت. امام صادق ( عليه السلام ) در همين باره فرمود: اگر مي‌تواني اين شب را احياء بدار، چراكه درهاي آسمان باز است و الطاف خدا سرازير است1

- زيارت امام حسين ( عليه السلام ) در اين شب مستحب است.

- اين دعا را بخواند:

يا دائِمَ الْفَضْلِ عَلي الْبَريِّةِ يا باسِطَ الْيَدَيْنِ بِالْعَطِيَّةِ يا صاحِبَ الْمَواهِبِ السَّنِيَّةِ صَلِّ عَلي مُحَمِّد وَآلِهِ خَيْرِ الْوَريْ سَجِيَّةً وَاغْفِرْ لَنا يا ذَا الْعُلي في هذِهِ الْعَشِيَّةِ

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - اصول كافي، ج 4، ص 469.

مستحب است سنگ هاي رمي جمرات از مشعر جمع آوري شود

ـ خواندن اين دعا: اللّهُمَّ هذِهِ جُمَع، اَللّهُمَ اِنّي اَسْألُكَ اَنْ تَجْمَعَ لي فيها جَوامِعَ الخَير. اللّهم لا تُؤْيِسْني مِنَ الْخَير الذّي سَألْتُكَ اَنْ تَجْمَعَهُ لي في قلبي. وَاَطْلُبَ اِليَكَ اَنْ تُعَرِّفني ما عَرَّفْتَ اولياءَكَ في مَنْزِلي هذا و اَنْ تَقِيَني جَوامِعَ الشَّـرِ

پس از نماز صبح اين دعا را بخواند:

اللهم رَبَّ الْمَشْعَرِ الْحَرام، فُكَّ رَقَبَتي مِنَ النّار و اَوْسِعَ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِك الحَلال وَادْرَأ عَنّي شَرَّ فَسَقَةِ الجِنِّ وَالْاِنس. اَللّهُمَ اَنْتَ خَيرُ مَطلوبٍ اِلَيه و خَيرُ مَدْعُوٍ و خيرُ مَسئُولٍ و لِكُلِّ وافدٍ جائزَةٌ. فَاَجْعَل جائِزَتي في مَوطْني هذا اَنْ تُقيلَني عَثْرَتي و تَقْبَلَ مَعْذِرَتي و ان تَجاوَزَ عَنْ خَطيئَتي ثُمَّ اجْعَلِ التَّقوي مِنَ الدُّنيا زادي

266

ـ هنگام خروج از مشعر وقتي به وادي مُحَسَّر رسيد، بگويد: اللّهم سِلِّمْ لي عهدي، و اَقْبِلْ تَوْبَتي و اَجِبْ دَعْوَتي و اخْلُفْني فيمن تَركتُ بعدي

امام صادق ( عليه السلام ) مي فرمايد: فَاِذَا انْتَمَيْتَ اِلي مِني فَقُل اَللّهُمَ هذِهِ مِني و هِيَ مِمّا مَنَنْتَ بِها علينا مِنَ المناسك فَاَسْئَلُكَ اَنْ تَمُنَّ عَلَيَّ بِما مَنَنْتَ بِه عَلي اَنْبيائكَ فَاِنَّما اَناَ عَبدُكَ وَفي قَبْضَتِك1: چون به مني رسيدي بگو: پروردگارا، اين جا سرزمين منا است. به من منت نهادي كه به اينجا بيايم. و از تو مي‌خواهم كه آنچه را كه به انبياء عطا كردي به من نيز عطا كن چون من بندة تو و تحت قدرت تو هستم.

منا

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - جواهر الكلام، ج 19، ص 5.

منا به معني آرزوست، زائران در اين سرزمين به دنبال كدام آرزويند؟ منا سرزميني است كه ابراهيم ( عليه السلام ) از تمام تعلقات دنيوي و حتي اسماعيلش گذشت تا به وصال برسد و آن وقت كه خود را خالص براي دوست نمود به پاس اين خلوص رداي امامت بر تنش نمودند.

در همين وادي است كه زائران و دوستان حق، آنانكه از هر چه جز اوست بريده‌اند با تأسي به ابراهيم ( عليه السلام ) با تمام مظاهر شرك و گناه و وسوسه‌هاي نفساني مبارزه مي كنند و با رمي جمرات و قرباني در ايام تشريق به ذبح تمامي اميال و نفسانيات خود مي‌پردازند و تجلّي عشق الهي را كه غايت آن قربان شدن در راه محبوب است، به نمايش مي‌گذارند. عاشقي كه فقط به تمنّاي وصل محبوب به اين مسير رهنمون شده ديگر جز حضرت حق چيزي نمي‌بيند. و نيك‌ به كلام امام

268

خويش نظر دارد كه فرمود: «
پس به منا رويد و آرزوي حق تعالي را در آنجا دريابيد كه آن قرباني نمودن محبوب‌ترين چيزها در راه محبوب مطلق است و بدانيد كه تا از اين محبوب‌ها كه بالاترينش حبّ نفس است نگذريد، به محبوب مطلق نمي‌رسيد و رجم شيطان را در موارد مختلف با دستورهاي الهي تكرار كنيد تا شيطان زادگان نيز از شما گريزان شوند.»
 1

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - امام خميني/ صحيفه نور/ ج 20/ ص 20 ـ 19

آداب و اعمال منا

مستحبات رمي جمره

با طهارت بودن

تكبيرگفتن موقع پرتاب هرسنگ

در هنگام رمي جمره عقبه، پشت به قبله باشد ولي موقع رمي جمره اولي و وسطي رو به قبله باشد

1ـ قبل از پرتاب سنگها بخواند: اللّهم هذِهِ حَصَياتي فَاَحْصِهِنَّ لي، وَارْفَعْهُنَّ في عملي

2ـ با هر سنگي كه مي‌اندازد بخواند: الله اكبر، اللّهُم ادْحَر، عَنّيٍ الشيطان. اللّهم تصديقاً بكِتابِكَ و علي سُنّةِ نَبيِّك، اللّهُمَّ اجْعَلْهُ لي مبروراً و عَمَلاً مَقْبولاً و سَعْياً مَشْكوراً و ذَنْباً مَغْفورا

270

3ـ پس از رمي جمرات و بازگشت به چادر، اين دعا را بخواند: اَللّهُمَّ بِكَ وَثِقْتُ و عَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ فَنِعْمَ الرَّبُّ و نِعْمَ المَوْلي و نِعْمَ النَّصير.

امام علي ( عليه السلام ) در روز عيد قربان نزديك جمره عقبه ايستادند و 13 آيه از سورة برائت را قرائت نمودند.⁽¹⁾ تمسك به حضرت و تلاوت اين آيه توصيه مي‌شود.

حضور در مسجد خيف و خواندن نماز تحيّت. زيرا در روايت است كه صد ركعت نماز در مسجد خيف برابر است با 70 سال عبادت. و هر كه 100 مرتبه در اين مسجد سبحان الله بگويد برابر است با آزاد كردن يك بنده در راه خدا.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - تفسير كبير، ج 15، ص 318، چاپ بيروت.

اعمال روز عيد قربان

غسل

نماز عيد قربان

1ـ دعاي چهل و هشتم صحيفه سجاديه1

2ـ خواندن دعاي ندبه

3ـ در روز عيد قربان، اين تكبير ها را بخوانيد: الله اكبر، الله اكبر، لا اله الّا‌الله و الله‌اكبر، الله‌اكبر و لِلّه الْحَمد، اللهُ اَكْبَرُ علي ما هَدانا، اللهُ اَكبَرُ عَلي ما‌رَزَقَنا مِنْ بَهيمَةِ الْاَنْعام، وَالْحَمْدُ لِلّهِ علي ما اَبْلانا

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 - اين دعا در پايان كتاب آمده است.

فصل هفتم

? تولدي دوباره

273

272

فصل هفتم

? تولدي دوباره

274

درياي رحمت حق بي ساحل است و عرصه گاه لطفش بي كران. شعاع حكمت و علم و رأفت و عنايتش از وجود تمام موجودات طالع و درخشان است. بر اثبات صفا و لطفش برهاني نياز نيست. به اندك عمل بنده اش اجر عظيم عنايت مي كند و در پاداش حج نيز خير كثير به ميهمانش عطا مي‌نمايد. او ارحم‌الراحمين و اكرم الاكرمين است. عبدي را كه با اخلاص لبيك او را گفته و مخلصانه گرد خانه اش چرخيده و در هر طواف دست بيعت در دست رب خويش نهاده، در عرفات به عرفانش نشسته، در مشعر مشق درك و