بخش 2

28

ب : نكات عمومي سفر

1 ـ لزوم مشورت در مورد كاروان مورد نظر ، جهت ثبت نام و عدم امكان تغيير كاروان پس از نام نويسي .

2 ـ دقت در انتخاب افرادي كه با آنان هم اتاق مي شويد .

3 ـ رعايت نظم و انضباط در طول سفر و مراعات حال همسفران .

4 ـ سعي در حفظ و نگهداري از پول ، مدارك و اثاثيه در طول سفر .

5 ـ تهيه لباس هاي مناسب با توجه به وضعيت هوا .

6 ـ به خاطر سپردن شماره كاروان ، نام مدير و روحاني و عوامل خدماتي كاروان .

7 ـ توجه وعمل به سفارشات مدير و روحاني كاروان .

8 ـ تهيه به موقع پول مورد نياز براي تهيه ارز و هزينه هاي ديگر .

9 ـ تماس مستمر با مدير كاروان به ويژه در روزهاي نزديك به حركت .

10 ـ خودداري از به همراه آوردن لباس و لوازم بيش

29

از حد نياز .

11 ـ خودداري از آوردن مدارك غير لازم مانند : شناسنامه ، دفترچه بيمه و . . . .

12 ـ پرهيز از آوردن اشياء ممنوعه مانند مواد مخدر كه احتمال زندان و يا بازگرداندن شخص خاطي به ايران وجود دارد و از مدير كاروان و ستاد حج مستقر در فرودگاه در اين رابطه كاري ساخته نيست .

13 ـ در اختيار قرار دادن شماره تلفن و آدرس ساختمان محل اسكان در مكه و مدينه و تاريخ پرواز و زمان بازگشت به خانواده .

14 ـ عذرخواهي از عدم امكان حضور بدرقه كنندگان در فرودگاه و اكتفا كردن به بدرقه تا محل تجمع كاروان .

15 ـ قرار دادن لباس احرام و لوازم آن در ساك دستي براي زائران مدينه بعد .

16 ـ پرهيز از پذيرش سفارشات ديگران در مورد خريد اجناس با توجه به محدوديت هاي گمركي .

17 ـ همراه داشتن كارت شناسايي ويژه زائر در طول سفر .

18 ـ پرهيز از عكس برداري و فيلم برداري از اماكن زيارتي در حجاز به دليل ممنوعيت .

30

ج : نكات بهداشتي سفر

1 ـ خودداري از كشيدن سيگار در اماكن و انظار عمومي و تصميم بر ترك كلي آن .

2 ـ استفاده از غذاي سبك و ساده در روز و نيز قبل از پرواز براي جلوگيري از عوارض احتمالي .

3 ـ تزريق واكسن قبل از سفر به خاطر احتمال شيوع بيماري هاي مسري در عربستان .

4 ـ رعايت بهداشت و استفاده نكردن از ليوان ها و ظروف مشترك و بهره گيري از ظروف يكبار مصرف و شستن دست ها با صابون قبل و بعد از غذا و پس از استفاده از سرويس بهداشتي .

5 ـ استحمام و شست و شوي بدن در هر روز .

6 ـ مصرف ميوه جات و سبزي و مايعات براي تأمين نيازهاي بدن .

7 ـ مراجعه مبتلايان به بيماري هاي مزمن به پزشك مخصوص و به همراه داشتن دارو به مقدار نياز .

8 ـ پرهيز از زياده روي در مصرف نوشابه ، چاي پر رنگ و امثال آن جهت پيشگيري از برخي بيماري ها .

31

9 ـ رعايت پرهيز غذايي از سوي بيماران ديابتي ، قلبي و گوارشي و آگاه نمودن پزشك هنگام معاينه در ايران .

10 ـ فراگيري روش تزريق انسولين و همراه داشتن وسائل آن از سوي افراد نيازمند به انسولين .

11 ـ همراه داشتن لوازم بهداشت فردي مانند : مسواك ، حوله و خمير دندان .

12 ـ تميز شستن قاشق و چنگال و ليوان همراه .

13 ـ بيرون گذاردن سطل زباله از اتاق .

14 ـ تميز نگاه داشتن لباس و ملافه .

15 ـ رعايت مسائل بهداشتي ويژه توسط بانوان .

16 ـ خودداري بانوان از استفاده از قرص يا آمپول هايي كه براي به تأخير افتادن ايام عادت ماهانه تجويز مي شود ، به خاطر شرايط جوّي عربستان و پرهيز از دلهره و اضطراب .

د : آغاز حركت

در فرودگاه ايران

1 ـ حضور به موقع در ساعت تعيين شده .

2 ـ همراه نداشتن اشياء ممنوعه مانند : چاقو ، تيغ ،

32

مواد اسيدي ، اسپري و امثال آن .

3 ـ خودداري از بردن غذاي فاسد شدني به داخل هواپيما .

4 ـ رعايت حال افراد سالخورده و بيمار به هنگام سوار و پياده شدن از هواپيما .

5 ـ استفاده از دستشويي قبل از سوار شدن به هواپيما .

در داخل هواپيما

1 ـ توجه به شماره صندلي و نشستن روي صندلي تعيين شده .

2 ـ توجه به گفته هاي ميهمان داران .

3 ـ خودداري از رفت و آمد غير ضروري .

4 ـ همراه داشتن قرص ضدّ تهوع براي كساني كه در مسافرت با هواپيما دچار مشكل مي شوند .

5 ـ دقت در نگهداري اثاثيه و مدارك همراه مانند : گذرنامه ، كارت واكسن و جانگذاشتن آنها در هواپيما .

6 ـ عجله نكردن هنگام پياده شدن و مراعات حال ديگران .

در فرودگاه جدّه

1 ـ حفظ آرامش روحي و خودداري از دلهره و

33

اضطراب .

2 ـ در دست داشتن گذرنامه و كارت ورودي ( بطاقة الدخول ) جهت تحويل به مأموران فرودگاه و بازپس گيري آن پس از كنترل و مهر شدن .

3 ـ در دست داشتن كارت زرد رنگ « واكسيناسيون » جهت ارائه در صورت نياز .

4 ـ استقرار در محل تعيين شده در محوطه فرودگاه و خودداري از پراكنده شدن .

5 ـ كنترل بار و اثاثيه خود كه توسط عوامل خدماتي جابجا شده و مراقبت از جانماندن آنها هنگام سوار شدن به اتوبوس ها .

6 ـ مراجعه به دفتر ستاد حج مستقر در فرودگاه در صورت گم شدن .

7 ـ خودداري از فروش اجناس ، همچون انگشتر ، زعفران ، گز و پسته .

داخل اتوبوس

1 ـ به خاطر سپردن شماره اتوبوس براي استفاده از آن در طول مسير .

2 ـ كمك به افراد بيمار و سالخورده .

34

3 ـ پرهيز از ريختن آشغال يا باقيمانده غذا و ميوه در داخل اتوبوس يا در مسير .

4 ـ جدانشدن از زائران ديگر هنگام توقف اتوبوس در بين راه .

5 ـ همكاري با عوامل خدماتي در طول راه .

6 ـ رعايت حال همسفران در استفاده از وسائل خنك كننده در بين راه .

هـ : تشرف به مدينه

مدينه شهر پيامبر ( صلّي الله عليه وآله )

پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) ده سال از عمر شريف خود را در مدينه سپري كرده و در همين شهر از دنيا رحلت و به خاك سپرده شد . همچنين تعدادي از ائمه اطهار ( عليهم السلام ) در اين شهر زيسته و از دنيا رفته اند . مدفن چهار امام بزرگوار شيعه امام حسن مجتبي ، امام سجاد ، امام باقر و امام صادق ( عليهم السلام ) و قبر مخفيِ دخت گرامي رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) دراين شهر است . مدينه اولين شهري است كه به همت پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) حكومت اسلامي در آن تشكيل و دو جنگ سرنوشت ساز احد و احزاب ( خندق ) را در تاريخ خود

35

ثبت كرده است و بالاخره مدينه تاريخ مجسم اسلام است و خاطرات تلخ و شيرين و عبرت هاي فراواني با خود دارد .

ورود به مدينه و خاطره هجرت

ورود به مدينه ، هجرت پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) از مكه به مدينه و استقبال بي نظير مردم از آن حضرت و نيز ورود اهل بيت امام حسين ( عليه السلام ) در بازگشت از سفر كربلا را در ذهن ها زنده مي كند .

در سال سيزدهم بعثت و با گسترش اسلام و توسعه روز افزون آن مشركان مكه چنان عرصه را بر پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) و ياران او تنگ كردند كه آن حضرت . مكه را ترك گفت و علي ( عليه السلام ) در بستر پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) خوابيد تا آن حضرت به سلامت مكّه را ترك و راهي مدينه شود . مدينه با آغوش باز از پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) استقبال كرد و با فداكاري ها و جانبازي هاي انصار و مهاجرين پايه هاي حكومت ديني در اين شهر ، توسط پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) بنيان گذاري شد . مروري بر اين خاطرات و نيز آنچه بر پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) و فرزندان او در اين شهر گذشته ، حالت معنوي خاصي در انسان ايجاد خواهد كرد كه از ياد رفتني نيست .

36

هنگام ورود

1 ـ هنگام پياده شدن از اتوبوس ها توجه داشته باشيد چيزي از اثاثيه شما جا نماند ؛

2 ـ تا تقسيم اطاق ها و استقرار در آنها صبور و شكيبا باشيد ،

3 ـ در موسم حج به علت تراكم جمعيت و محدود بودن امكانات ، محل استقرار آقايان و بانوان از هم جدا بوده و هر كدام در مكان مخصوصي مستقر مي شوند .

4 ـ به همراه داشتن و يا به خاطر سپردن نشاني محل اقامت

5 ـ رعايت حقوق و حال همسفران در اتاق مشترك و خودداري از ايجاد سر و صدا ، خنده با صداي بلند و . . .

6 ـ به هنگام عزيمت به حرم و به طور كلي خروج از محل اقامت ، هم اتاقي هاي خود را آگاه كنيد .

7 ـ رعايت نظم و نظافت در اتاق محل سكونت .

8 ـ خودداري از اقامه جماعت در هتل و رفتن به طرف مسجدالنبيّ يا مساجد محلّ ، براي شركت در نماز جماعت اهل سنّت .

9 ـ خودداري از همراه بردن كليد اتاق و تعيين محلّي

37

براي آن .

10 ـ مراقبت در حفظ اموال و اثاثيه ساختمان .

11 ـ مراعات شؤونات اسلامي هنگام مراجعه به محل اسكان بانوان .

12 ـ رفتار كريمانه و توأم با اغماض و گذشت با همسفران به هنگام مشاهده مواردي از تضييع حقوق خود .

در سطح شهر

1 ـ خودداري بانوان از تنها سوار شدن در ماشين هاي شخصي .

2 ـ رعايت نظافت و خودداري از ريختن زباله در سطح خيابان ها و معابر عمومي .

3 ـ استفاده از لباس مناسب .

4 ـ خودداري از رفت و آمد در ساعات گرم روز .

5 ـ خودداري از نشستن در كنار خيابان يا بازگشت به محل اقامت به هنگام اوقات نماز .

6 ـ شركت در مراسم دعاي كميل در مقابل بقيع و رعايت نظافت محيط و جمع آوري اشياي ريخته شده پس از پايان مراسم دعا .

38

شيعه و مسؤوليتي سنگين

وابستگي به شخصيت هاي بزرگي چون معصومين ( عليهم السلام ) و بهره مندي از نعمت هدايت آنان ، مسؤوليت انسان را سنگين تر مي كند . از اين رو ، خداوند خطاب به همسران پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) مي فرمايد :

« اي همسران پيامبر ! هر يك از شما گناهي آشكار كند ، مجازاتش چند برابر و اگر كسي از شما كار شايسته اي انجام دهد ، پاداشش چند برابر خواهد بود . اي همسران پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) شما مانند ديگران نيستيد . . . » .

شيعه بودن با پيروي از دستورات پيشوايان معصوم ( عليهم السلام ) محقق خواهد شد و كوتاهي در عمل گناهي بزرگ و موجب خشم خدا و اولياي او خواهد بود . از اين رو قرآن كريم كساني را كه به گفته هاي خود عمل نمي كنند ، سرزنش مي كند در حديثي آمده است :

شخصي به پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) گفت : فلاني به همسر همسايه اش نگاه مي كند و از كارهاي حرام روگردان نيست . حضرت به خشم آمده ، فرمود : او را بياوريد . آن شخص عرض كرد : اي رسول خدا ! او از شيعيان شما و معتقدان به ولايت شما و علي ( عليه السلام ) است . حضرت فرمود : او دروغ مي گويد .

39

ائمه اطهار ( عليهم السلام ) از پيروان خويش مي خواستند كه مايه عزت و سرافرازي آنان باشند و آنان را با عمل خويش در نزد ديگران محبوب گردانند .

در احاديث براي شيعيان علائم و نشانه هايي ذكر شده از جمله :

برادران ديني را بر خود مقدم داشتن ، مطيع خدا بودن ، اهل تقوي بودن ، بي رغبتي به دنيا ، سخت كوشي ، امانتداري ، شب زنده داري ، روزه داري ، وفاي به عهد ، پاكيزگي مال ، نماز اول وقت ، پيوسته به ياد خدا بودن ، فروتني ، سِرنگهداري ، سخاوت ، ايثار جان و مال در راه ائمه ( عليهم السلام ) ، خواندن نماز در مساجد اهل سنت ، به تشييع جنازه آنان رفتن و بيماران آنها را عيادت نمودن .

مفهوم زيارت

ترك خانه و كاشانه به عشق ديدن خانه و صاحبخانه ، ديدن قبر محبوب و شناختن قدر او ، ديدن مكان و مكانت باهم ، حرم و حريم را مشاهده كردن ، زندگي نامه آنان را دانستن و زندگي خود را با آن سنجيدن ، برگزيدگان خدا را شناختن و هم رديف ايشان گشتن ، سلام كردن و جواب شنيدن ، محبت خود را ديدن و لطف

40

آنان را نظاره نمودن ، شكايت خود را مطرح كردن و شكوه هاي آنان را شنيدن ، عصمت ايشان را مشاهده كردن و در صدد ترك گناه برآمدن ، موضع گيري آنها را ديدن و هم موضع شان شدن ، صورت و سيرت آنان را باهم ديدن ، شناخت كامل به جهت شباهت كامل ، همگي مفهوم زيارت است و چنين زيارتي مقبول درگاه حق است .

آمادگي براي تشرّف به حرم نبوي ( صلّي الله عليه وآله )

1 ـ غسل كردن .

2 ـ پوشيدن بهترين لباس .

3 ـ خوشبو نمودن و مسواك كردن .

4 ـ آمادگي روحي براي حضور در محضر .

ضمناً درهاي مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) بعد از نماز عشا تا نيمه شب و هنگام نماز شب بسته مي باشد . زمان زيارت بانوان صبح ها بعد از ساعت 8 و عصرها بعد از نماز ظهر به مدت دو ساعت مي باشد .

در مسير زيارت

1 ـ گام ها را آهسته برداشتن .

41

2 ـ توجه كامل به رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) و ائمه ( عليهم السلام ) و احساس شرمندگي در محضر آنان و لطف و بزرگواري آنان را مدّ نظر داشتن .

3 ـ ذكر خدا را بر زبان داشتن .

ورود به حرم

« اذن دخول » يا اجازه ورود خواستن از خدا ، ملائكه و پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) از آداب حرم است .

اذن خداوند لازم است ؛ زيرا او خالق و آفريدگار و صاحب اختيار ما است .

اذن فرشتگان لازم است ؛ زيرا زائر در صف فرشتگان قرار گرفته و از مقابل فرشتگاني عبور مي كند كه برگرداگرد حرم مطهر در طواف نيايش اند و از آن حرم پاسداري مي كنند .

از پيامبر نيز اجازه گرفتن ضرورت دارد ؛ زيرا او بنده و فرستاده خدا و صاحب خُلق عظيم الهي است و ورود به حريم آن بزرگوار بدون اجازه او نوعي بي ادبي محسوب مي شود . اميد كه با دريافت پاسخ مثبت از آن بزرگوار شايستگي حضور در محضر شريف آن حضرت نصيبمان شود . در قرآن آمده است : پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) به

42

امر الهي به زائران حرمش سلام و درود مي فرستد . . « هر گاه ايمان آورندگان به آيات ما نزدت آمدند ، پس بگو : سلام بر شما . » ^{( 1 )}

در محضر پيامبر ( صلّي الله عليه وآله )

از آنجا كه ما معتقديم پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) و اهل بيت معصوم آن بزرگوار ما را مي بينند و سخن ما را مي شنوند و پاسخ مي دهند ، لذا بايد ادب حضور را مراعات كنيم . آنان وسيله تقرّب به خدايند { وابتَغُوا إليهِ الوَسِيلَةِ } و ما آنان را وسيله تقرب و نزديكي به خدا قرار مي دهيم . قرآن كريم پيامبر خدا را فرستاده و آن حضرت را به عنوان آورنده خبر ، گواه ، چراغ نوراني ، مژده دهنده ، بيم دهنده ، يادآور ، دعوت كننده به حق و . . . توصيف كرده است . چنانكه در ادعيه و زيارات ائمه معصوم ( عليهم السلام ) نيز به عنوان سيماي خدا ، راه ، ستاره هاي درخشان ، خورشيد تابنده ، ماه درخشنده ، پرچم هاي هدايت و . . . معرفي شده اند و همين تعابير براي اثبات « وسيله تقرّب به حق » بودن آنان كافي است .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ انعام : 54

43

از آنجا كه زيارت نامه ها ضمن معرفي زيارت شوندگان و بيان عملكرد و اهداف و موضع گيري آنان ، شيوه گفتگو ، كيفيت درخواست و نوع خواست ها را به زائران آموزش مي دهند ، بهتر است با دقت و تأمل خوانده شوند . اگر قبل از تشرف مروري بر زيارت نامه ها بشود ، توجه بيشتري هنگام قرائت زيارتنامه حاصل خواهد شد .

چگونه دعا كنيم ؟ در حق چه كساني دعا كنيم ؟

در احاديث و روايات ، شناخت خدا ، انجام دقيق دستورات او ، قلب پاك و دل شكسته ، چشم گريان ، راستگويي ، كسب حلال ، شكم خالي از حرام و غذاي شبهه ناك و . . . از شرايط استجابت دعا به شمار آمده است . همچنين گفتن بسم الله در اول هر دعا و صلوات بر پيامبر و آل او و حمد و ستايش خدا ، اعتراف به گناه ، واسطه قرار دادن معصومين ( عليهم السلام ) حالت انقطاع از غير حق ، خواندن دو ركعت نماز ، مقدم داشتن ديگران ، دعا به صورت جمعي ، انتخاب وقت مناسب و . . . زمينه بر آورده شدن حاجت را فراهم مي آورد و گناه مانع پذيرش دعا خواهد شد .

44

در روايات آمده كه « خويشتن را بين خود و ديگران محور قرار ده و آنچه را براي خود خوش مي داري يا ناخوش ، براي ديگران نيز خوش يا ناخوش بدار » .

از اين رو شايسته است در حق همه اقشار بالاخص فقرا ، مستضعفان ، آوارگان ، بيماران ، قرض داران ، شهدا ، صلحا ، انبيا ، امام راحل و حق داران ، و ملتمسين دعا و . . . دعا كرده و با دعا براي تعجيل فرج و ظهور امام زمان ( عليه السلام ) زمينه را براي رفع همه نابساماني ها فراهم سازيم .

و : نكات ضروري در حرم نبوي

با توجه به حضور مسلمانان از اقصي نقاط جهان و پيروان مكاتب مختلف و كنترل شديد زائران در اماكن عمومي و لزوم حفظ وحدت و ايجاد محبّت و جاذبه براي تشيّع ، توجه و رعايت نكاتي چند ضرورت دارد :

1 ـ شركت در نماز جماعت اهل سنت و خواندن نمازهاي مستحبي .

2 ـ تلاوت قرآن و تدبر در آيات آن .

45

3 ـ پرهيز از گذاشتن مهر يا دستمال كاغذي و هر آنچه كه سبب انگشت نما شدن و وهن شيعه مي شود .

4 ـ خودداري از صحبت كردن به هنگام اذان و ايراد خطبه هاي نماز جمعه .

5 ـ خودداري از عبور كردن از مقابل نمازگزاران .

6 ـ پرهيز از خواندن نماز بعد از نماز جماعت صبح و عصر مسجدالنبي .

7 ـ پرهيز از بردن كفش ها به داخل روضه و گذاشتن آنها روي فرش .

8 ـ ترك نكردن مسجد هنگام برپايي نماز جماعت .

9 ـ پرهيز از گرفتن قرآن به دست چپ و روي زمين گذاشتن آن و بيرون بردن آن از مسجد .

10 ـ عبور نكردن از روي قرآن و قفسه هاي قرآني و خودداري از گرفتن قرآن با كفش در يك دست يا تلاوت آن به هنگام خطبه هاي نماز جمعه .

11 ـ خودداري از خواندن نماز به هنگام خطبه هاي نماز و خواندن نماز فرادي به هنگام جماعت .

12 ـ خودداري از فرستادن صلوات يا خواندن زيارت با صداي بلند يا يكديگر را به صداي بلند صدا كردن .

46

13 ـ پرهيز از پشت كردن به ضريح مقدس .

14 ـ خودداري از ركوع و سجده رفتن قبل از امام جماعت و گفتن ذكر آنها با صداي بلند .

15 ـ ترك نكردن مسجد به هنگام اقامه نماز ميت كه بعد از نماز واجب حرمين و با چهار تكبير « الله اكبر » اقامه مي شود .

اذان دوم يا اقامه

در عربستان اذان و اقامه با فاصله و در دو نوبت از بلندگوها پخش مي گردد ، از همين رو عده اي به غلط اقامه نماز را اذان دوم مي نامند . البته قبل از نماز صبح غير از اقامه ، دو مرتبه اذان شنيده مي شود كه اذان اول براي انجام نماز شب است .

زيارت ائمه بقيع ( عليهم السلام )

زيارت بقيع در تمامي شبانه روز امكان پذير است ليكن معمولا بعد از نماز صبح و بعد از نماز عصر حدود دو ساعت درِ بقيع گشوده مي شود . البته ورود بانوان به بقيع و توقف در مقابل در هنگام باز بودن براي مردان ، ممنوع است .

47

توصيه هايي درباره بقيع

با توجه به مقررات دولت عربستان و اعتقاداتي كه وهابيان از آن تبليغ كرده و انجام اعمالي كه در منظر ديگران موجب وهن شيعيان است ، پرهيز از انجام كارهاي زير لازم و ضروري است :

الف ـ انداختن پول يا عريضه بر روي قبور .

ب ـ برداشتن خاك ، سنگ يا گندم از بقيع .

ج ـ بستن دخيل به نرده هاي اطراف بقيع و بوسيدن در و ديوار .

د ـ نماز خواندن در كنار بقيع .

هـ ـ تجمع در برابر بقيع به هنگام اقامه نماز جماعت مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) .

و ـ عكس گرفتن يا فيلم برداري .

ز ـ خواندن روضه هاي تحريك كننده و انجام حركات نامناسب با توجه به نصب دوربين هاي فيلم برداري .

ح ـ خواندن دعاي توسل و زيارت عاشورا با صداي بلند .

ط ـ سد معبر كردن و خوابيدن يا دراز كشيدن مقابل

48

در بقيع .

ي ـ ماليدن پارچه هاي كفني به نرده هاي اطراف بقيع براي تبرّك .

ك ـ روشن كردن شمع و خداي ناكرده دشنام به ديگران به خاطر اعتقادات خاص .

ل ـ انداختن سفره ، پخش كردن و خوردن تنقلات و آجيل در مقابل بقيع .

م ـ ريختن آشغال مقابل در بقيع .

اُحُد يا صحنه امتحان

حضور در صحنه نبرد احد و گرفتن پند و عبرت ، از اهداف زيارت شهداي اُحد است . زائر با ورود به ميدان نبرد احد و مطالعه دقيق دومين جنگ مهم اسلام ، به تحليل علل وقايع آن مي پردازد و ضمن تجليل و قدرداني از شهيداني چون حمزه سيدالشهدا و حنظله غسيل الملائكه ، چهره دروغين دينداران ظاهري و فراريان از صحنه نبرد را در طول تاريخ خواهد شناخت و نتيجه زير پا نهادن فرمان رهبري ـ پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) ـ و در عين حال نصرت حق را نظاره خواهد كرد .

49

مساجد سبعه ( صحنه جنگ احزاب )

زائر با حضور در صحنه نبرد احزاب با اوج كينه دشمنان اسلام در طول تاريخ آشنا مي شود . از حفر خندق در ماه مبارك رمضان توسط مسلمانان با شكم گرسنه ، درس مقاومت مي آموزد و از شكست قهرمان نامي كفر ـ عمرو بن عبدوَدّ ـ به دست تواناي امام علي ( عليه السلام ) درس جوانمردي ، شجاعت و اخلاص مي گيرد . « ضَرْبَةُ عَلِيّ يَوْمَ الخَنْدَقِ أفْضَل مِنْ عِبادَةِ الثّقَلَيْنِ » با عوامل پيروزي مسلمانان در اين جنگ ؛ يعني پيشنهاد و طرح كندن خندق توسط سلمان فارسي ، تدبير و فرماندهي پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) ، فداكاري بي شائبه علي ( عليه السلام ) و امدادهاي غيبي حق در پرتو دعا و مناجات به ويژه دعاهاي فاطمه زهرا ( عليها السلام ) آشنا مي شود . از صحنه نبرد خندق و پيروزي مسلمانان در مصاف با همه كفر مي آموزد كه تا زماني كه پاسداران دين و ارزش هاي دين در صحنه حاضر باشند و از بذل جان و مال در راه خدا دريغ نورزند ، نصرت الهي پشتيبان آنان بوده و بدون شك پيروز خواهند شد .

سوغات مدينه

بهترين سوغات مدينه پاك شدن از گناه ، جواب سلام

از سوي پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) و ائمه بقيع ( عليهم السلام ) شنيدن و مورد توجه آنان قرار گرفتن است . به نيابت از دوستان ، آشنايان و بستگان زيارت كردن و آنان را به ياد داشتن و براي برآورده شدن حاجات شان دعا كردن است .