بخش 1

9

پيش گفتار

 

حمد و سپاس خداي سبحان را سزاست كه در كمال صحت و سلامت، توفيق انجام يكي از فرايض بزرگ اسلامي، يعني حجّ تمتّع و زيارت خانه ي خود و نيز درك زيارت حرم مطهّر پيامبر عظيم الشّأن اسلام( صلي اللّه عليه و آله وسلم ) و بارگاه ملكوتي ائمه ي معصومين( عليهم السلام ) در بقيع را نصيبمان كرده است. حال كه خداوند منّان ما را به مهماني خود مفتخر نموده و اين سعادت بزرگ را به ما عطا فرموده، شايسته است كه به پاس اين توفيق و لطف الهي، از آن لحظه كه آهنگ سفر مي كنيم، عزم خود را جزم نماييم تا با روحي والا و عزمي راسخ، رفتار و گفتار و انديشه مان را چنان سازيم كه زيبنده ي مهماني اوست.

از لحظه ي ورود به فرودگاه جدّه يا مدينه و حضور در سرزمين وحي، رسالتي ديگر بر دوش ما قرار مي گيرد و نگاه هايي كه به سوي ما دوخته مي شود، هر يك از ما را نماينده ي ملت بزرگ ايران قلمداد مي كند. از يك سو، فرهنگ و تمدّن كهن و درخشان ايران

10

اسلامي; و از سوي ديگر عظمت ملّت فداكار و بزرگ ايران و خون پاك شهيدان والامقام، يكايك ما را بر آن مي دارد كه در فراسوي مرزها، چنان عمل كنيم كه آيينه اي تمام نما از آن همه عظمت، شكوه، جهاد، ايثار و اخلاص را در مقابل ديدگان برادران و خواهران مسلمان خود از ديگر كشورهاي جهان به نمايش بگذاريم.

* * *

زائران محترم!

ضمن آرزوي سلامتي و سفري خوش براي شما، قبولي طاعات و زيارت هايتان را از درگاه ايزد متعال خواهانيم.

چنان كه مي دانيد، اين گونه سفرهاي معنوي بسيار كوتاه و
گذرا هستند، پس بايد از آموخته هاي ديگران كه در سال هاي گذشته اين گونه سفرها را تجربه كرده اند، استفاده نماييم.
بدين منظور، مجموعه ي حاضر، يادداشت ها و تذكّرات لازم را
كه با بهره گيري از تجربيات و راهنمايي هاي مسؤولان و
كارگزاران حج در طول چندين سال تهيّه و تنظيم شده است،
در بر دارد، بدان اميد كه با به كارگيري آنها شما نيز همچون افراد
باسابقه، به طور كامل از ابعاد معنوي اين سفر روحاني بهره مند
شويد. توجّه داشته باشيد كه اين مجموعه، شما را از مطالب و
تذكّراتي كه مدير و روحاني محترم كاروان در جلسات ارائه مي نمايند، بي نياز نمي كند.

11

اين مجموعه در چهارده بخش تنظيم شده است:

1 ـ مقدّمات سفر;

2 ـ فرودگاه;

3 ـ مدينه و مسجدالنّبي( صلي اللّه عليه و آله وسلم );

4 ـ بهداشت;

5 ـ هتل;

6 ـ بازار;

7 ـ احكام;

8 ـ مناسك;

9 ـ عرفات;

10 ـ مشعر;

11 ـ منا;

12 ـ فرم ها و نقشه ها;

13 ـ زيارات;

14 ـ بعد از سفر.

12

بخش اول : مقدمات سفر

 

1. پس از اعلان نوبت تشرّف از سوي سازمان حجّ و زيارت، با در دست داشتن مدارك لازم شامل: فيش بانكي و فيش ما به التفاوت هزينه ي سفر و هزينه ي كارگزار، فيش مربوط به واريز هزينه ي خروج از كشور، 12 قطعه عكس 4×3 و دو قطعه 4×6، اصل و فتوكپي شناسنامه و فتوكپي كارت ملي و گذرنامه ي بين المللي; به يكي از مديران كاروان ها كه از سازمان حج و زيارت مجوز دريافت كرده اند، مراجعه و ثبت نام نماييد.

پس از ثبت نام، گذرنامه ها توسط مدير كاروان و از طريق سازمان حج و زيارت براي گرفتن رواديد به سفارت عربستان ارسال مي گردد و بعد از صدور رواديد، به مدير كاروان بازگردانده مي شود و وي براي گرفتن بليت به فرودگاه يا سازمان حج مراجعه مي كند. در بليت، علاوه بر شماره ي صندلي، تاريخ، شماره و ساعت پرواز نيز درج شده است. پس از صدور بليت، تمام مدارك نزد مدير كاروان خواهد ماند و به هنگام تشرف، در وقت و مكان

13

مناسب به شما تحويل داده مي شود.

2. در تمام جلسات كاروان (حداقل 10 جلسه) كه قبل از سفر برگزار مي شود، شركت نماييد و به تذكّرات مدير و روحاني محترم كاروان و ديگر مسؤولان با دقّت و توجّه كامل، گوش فرا دهيد.

3. به منظور حفظ سلامت خود لازم است در اولين فرصت به پزشك كاروان مراجعه نموده و سوابق پزشكي خود را با صداقت با ايشان در ميان بگذاريد. پزشك كاروان پس از معاينات كامل، كارت سلامت شما را صادر مي كند. اين كارت را بايد تا آخر سفر به همراه داشته باشيد.

4. واكسن هاي مننژيت و آنفلوانزا را در يكي از مراكز بهداشتي كه مشخّصات آنها توسط پزشك كاروان اعلام مي شود، تزريق و كارت واكسيناسيون را دريافت كرده و پس از ارائه به پزشك كاروان، آن را تا پايان سفر به همراه داشته باشيد. كارت زرد رنگ واكسن مننژيت را در ساك دستي خود قرار دهيد.

5. مقدار واجب لباس احرام براي آقايان دو عدد حوله يا پارچه احرام مي باشد، ولي اگر به سرما حساس هستيد يا مي خواهيد از حوله براي حمّام استفاده كنيد، يك حوله اضافي همراه خود ببريد. دو جفت دمپايي احرام و يك كمربند (كه احتياطاً دوخته نباشد)، نيز به همراه داشته باشيد.

براي خواهران محترم، يك دست لباس سفيد احرام كافي است، چون آنان مي توانند در لباس هاي خود نيز محرم شوند. البته

14

بايستي دقّت نماييد لباس احرام نازك نباشد، زيرا مواضع بدن در هنگام خيس شدن لباس يا عرق كردن، نمايان مي شود و موجب خدشه دار شدن اعمال مي گردد.

ضمناً خواهران محترم لازم است آرم مخصوص كاروان را به چادر احرام خود نصب كنند تا در مواقع ازدحام، به راحتي شناسايي شوند.

6. وصيّت نامه ي خود را با آگاهي از اصول شرعي و قانوني، نوشته و در جاي مخصوصي كه اعضاي خانواده از آن مطّلع باشند، قرار دهيد. در وصيت نامه طلب كاري ها، بدهكاري ها، نماز و روزه قضا و ساير حقوق الهي و حقوقي را كه مردم بر گردن شما دارند، ذكر نموده و سفارش هاي لازم را به اعضاي خانواده يادآوري نماييد.

7. فرم شماره (1) را كه در صفحه 101 كتاب آمده حتماً ملاحظه و براي پاسخ به سؤال هاي آن به دفتر مجتهدي كه از او تقليد مي كنيد و يا نمايندگان ايشان مراجعه نماييد.

8. براي تأمين آرامش هرچه بيشتر، زائران و بار همراه آنان از ابتدا تا پايان سفر تحت پوشش بيمه ي ويژه اي قرار دارند كه قرارداد آن با شركت بيمه توسط سازمان حجّ و زيارت منعقد شده است. بدين ترتيب در طول سفر مي توانيد با مراجعه به پزشك يا درمانگاه ها و بيمارستان هيئت پزشكي، از درمان رايگان استفاده نماييد و اگر مشكلي در رابطه با بار شما ايجاد شد، از طريق بيمه

15

آن را جبران نماييد.

9. چنانچه به صورت دائم به ويلچر (صندلي چرخ دار) نياز داريد، در ايران آن را خريداري كرده و يا از بهزيستي امانت بگيريد تا در طول سفر راحت باشيد، امّا اگر نياز هميشگي نداريد، در عربستان نيز مي توانيد به طور موقت ويلچر به امانت گرفته و از آن استفاده كنيد.

10. تهيه ي ارز براي هزينه هاي شخصي بر عهده ي زائران است. با هماهنگي مديركاروان، به شعب بانك ملّي مراجعه و ارز مورد نياز خود را تهيه نماييد.

11. واحد پول عربستان سعودي «ريال» است و نرخ برابري آن با دلار تقريباً ثابت است; يعني هر دلار آمريكا برابر با 75/3 ريال سعودي است. با اين حساب 100 دلار معادل 375 ريال است. البته صرّافي هاي مكّه و مدينه، در برابر هر 100 دلار 372 يا 373 ريال مي پردازند.

12. شما مي توانيد با مراجعه به صرّافي هاي مورد اعتماد داخل ايران، يا صرّافي هاي مكّه و مدينه، دلار خود را به ريال سعودي تبديل كنيد، ولي انجام اين كار در داخل كشور مقرون به صرفه تر است. ضمنا پيش از معاوضه ي دلار با ريال، شماره اسكناس هاي خود را يادداشت نماييد، زيرا ممكن است پول شما را پس بدهند و آن را با دلار تقلّبي عوض نمايند.

13. شايسته است براي اين سفر تقريباً يك ماهه، وسايل زير را

16

به همراه داشته باشيد:

قرص مسكّن (بدون كدئين)، سرماخوردگي، اسهال، چسب زخم، پماد سوختگي، مسواك و خميردندان، سوزن و نخ سياه و سفيد، ناخن گير، قيچي كوچك، ساعت زنگ دار، مقداري آجيل و تنقّلات، يك قاشق و چنگال و ليوان استيل، چند عدد سنجاق قفلي، ليف حمّام، صابون كوچك بي بو، تيغ خودتراش، خودكار و دفترچه ي يادداشت، قرآن و كتاب دعا، مقداري طناب براي بند لباس، عطر يا موادّ خوش بوكننده (براي استفاده در زماني كه محرم نيستيد)، دستمال كاغذي و پارچه اي و....

14. براي ارتباط آسان با خانواده و بستگان مي توانيد اطلاعات محل استقرار خود را در هتل هاي مكّه و مدينه، از مدير كاروان پرسيده و در اختيار آنان قرار دهيد. اين اطلاعات در كارت هاي شناسايي مخصوصي كه به هر زائر مي دهند، درج شده است.

15. اشياي فلزي، مانند چاقو، قيچي، ناخن گير و... را در ساك بزرگ قرار دهيد. چنانچه اين وسايل را در ساك دستي يا در جيب خود بگذاريد، بازرسي هاي فرودگاه از بردن آنها به داخل هواپيما جلوگيري خواهند كرد.

16. پول و جواهرات خود را در ساك ها قرار ندهيد، بلكه به همراه خود داشته باشيد تا آن ها را در هتل (مدينه يا مكّه) به صندوق امانات تحويل دهيد، گرچه بهتر آن است كه خواهران محترم، جواهرات زينتي خود را از ايران به همراه نبرند.

17

17. برخي از وسايل و اشيايي كه خروج آنها بر اساس قانون گمرك ممنوع بوده يا ورود آنها به كشور عربستان مجاز نمي باشد، عبارت اند از:

مواد مخدّر (كه بر اساس قوانين جمهوري اسلامي ايران، همراه داشتن آن جرم است و در عربستان، مجازات اعدام دارد)، فرش دست باف، اوراق بهادار، اشياي عتيقه، كتاب هاي خطي و قديمي، و جواهرات (بيش از حد متعارف)، و....

18. چند روز قبل از پرواز، ساك هاي بزرگ توسط مدير و خدمه ي كاروان تحويل گرفته شده و به عربستان ارسال مي شود، از اين رو وسايلي را كه آنجا به آن نياز داريد، درون ساك گذاشته و تحويل دهيد. البته زائرين مدينه بعد، لباس احرام خود را در ساك هاي دستي خود قرار دهند تا در ميقات جحفه از آن استفاده كنند.

19. روي تمام ساك ها و بسته هايي كه به همراه داريد، نام، نام خانوادگي، شماره ي كاروان و نشاني و شماره تلفن محلّ سكونت خود را در مدينه، مكّه و ايران بنويسيد. ساك ها بايد بر اساس اندازه هاي اعلام شده از سوي سازمان حج انتخاب شوند و وزن آنها از حد مجاز بيشتر نباشد، در غير اين صورت مشمول پرداخت هزينه ي اضافه بار شده و حتي در مواردي از حمل آنها ممانعت به عمل مي آيد.

20. در صورتي كه از عينك استفاده مي كنيد، در تمام مراحل

18

سفر مواظب عينك خود باشيد، زيرا تعويض يا تعمير آن شما را با مشكل روبرو مي كند. همچنين جلد و بند مخصوصِ آويزان كردن آن را به همراه داشته باشيد.

21. كارت هاي شناسايي خود را در طول سفر به سينه الصاق نموده يا داخل جيب خود قرار دهيد تا در موارد ضروري، دسترسي به آن آسان باشد.

22. در اين سفر كه سرشار از معنويت است، زائران محترم بيش از هر زمان به همكاري و صميميّت نياز دارند، بنابر اين در صورتي كه در ميان اعضاي كاروان كسي از خانواده و بستگان شما حضور ندارد، دوستان و همراهاني براي خود انتخاب كنيد تا در همه جا با هم باشيد و در مسائل و مشكلات يكديگر را ياري كنيد. اين شناسايي ها معمولاً از همان جلسات توجيهي كاروان در مسجد آغاز مي شود.

23. همواره بردبار و صبور و رازدار باشيد و اسرار برادران مؤمن را فاش نكنيد. دوستي هايي كه در اين سفر آغاز مي شود، ممكن است مدت هاي طولاني ادامه يابد، بنابراين اخلاق انساني و اسلامي را همواره مراعات نماييد كه منافع بسياري براي شما در دنيا و آخرت دارد.

24. اعضاي كاروان همچون اعضاي خانواده اي هستند كه بايد در طول سفر يكديگر را ياري كنند، حساسيت هاي لازم را براي حفظ آبرو و حيثيت يكديگر داشته باشند و مسؤولان را از هر

19

حركت مشكوك آگاه نمايند.

25. صبر و تحمّل، مهم ترين مسأله اي است كه بايد از ابتداي سفر به آن توجه داشته داشته باشيد. بدانيد همان گونه كه چهره ي افراد مختلف است، روحيّات و اخلاق آنها نيز تفاوت دارد. بنابراين، كوشش نماييد خود را با اخلاق همسفران و اعضاي كاروان تطبيق دهيد و از خطاها، لغزش هاي احتمالي ديگران چشم پوشي كنيد و از هرگونه درگيري و مشاجره جدّاً پرهيز نماييد. البته اگر نصيحت يا امر به معروف و نهي از منكر مي كنيد، به گونه اي باشد كه به برخوردهاي تند و نامناسب منجر نشود.

26. شما به عنوان پيروان اهل بيت( عليهم السلام ) و سفيران جمهوري اسلامي ايران، در كشور عربستان موقعيّت حسّاسي داريد. كاري نكنيد كه بهانه به دست افراد تندرو بيفتد و از آن به عنوان دستاويزي عليه نظام و تشيع بهره برداري كنند. همواره از آنچه موجب وهن تشيع و نظام مقدس جمهوري اسلامي است، بپرهيزيد. در رهنمودهاي ائمه معصومين(عليهم السلام) آمده است: كار نيك از هر فرد نيكو است، ولي از شما شيعيان نيكوتر; و كار زشت از هركسي سر زند زشت است، ولي از شما شيعيان زشت تر.

27. قبل از سفر، روزانه دقايقي پياده روي كنيد تا بدن شما آمادگي بيشتري براي انجام مناسك پيدا كند.

20

بخش دوم: فرودگاه

 

1. بار همراه مسافر كه مي تواند آن را به داخل هواپيما ببرد، به اندازه ي يك ساك دستي كوچك مي باشد. وسايلي را كه بايد در ساك هاي بزرگ گذاشته شود، قبلاً به عوامل كاروان تحويل داده و فقط ساك هاي كوچك را به همراه بياوريد. از قرار دادن نوشيدني و هرگونه مايعات در ساك هاي بزرگ كه تحويل قسمت بار مي دهيد، خودداري كنيد.

2. زائران محترم بايد سه يا چهار ساعت قبل از پرواز، در فرودگاه حاضر شوند. پس از حضور همه ي افراد كاروان و خداحافظي با بدرقه كنندگان و انجام سرشماري، جهت كنترل گذرنامه به سالن دوم وارد مي شويد. هنگام ورود به اين سالن بايد گذرنامه و بليت هواپيما را كه از مدير كاروان دريافت كرده ايد، در دست داشته باشيد. در استان هايي كه امكان پذيرش بدرقه كنندگان در فرودگاه وجود ندارد، لازم است با هماهنگي مدير كاروان، حداقل چهار ساعت پيش از پرواز، زائران در محلي تجمع و با

21

مشايعت كنندگان خداحافظي كنند و سپس با اتوبوس به فرودگاه اعزام شوند.

در باجه هاي تحويل اثاث، نوبت را رعايت كرده و هيچ عجله اي نداشته باشيد، چون زمان كافي تا سوار شدن به هواپيما وجود دارد.

بار ديگر تكرار مي شود كه اشياي فلزّي را بايد در ساك بزرگ بگذاريد يا به قسمت بار هواپيما تحويل دهيد و مجدّداً بررسي كنيد كه از همراه داشتن وسايل ضروري سفر و يا نداشتن وسايل ممنوع، مطمئن شويد. سپس با ساك دستي خود حركت كرده و به سالن بعدي برويد.

در باجه هاي مستقر در اين سالن، گذرنامه ها كنترل مي شود و مهر خروج بر روي آنها مي خورد. چنانچه در يك گذرنامه، نام افراد خانواده يا همراهان شما نوشته شده، بايد با هم در يك باجه حاضر شويد.

پس از بازرسي گذرنامه، با در دست داشتن بليت و گذرنامه و ارائه ي آن به مأموران، براي سوار شدن به هواپيما از سالن بيرون مي رويد.

هنگام ورود به هواپيما كارت صندلي خود را در دست داشته باشيد تا مهمان داران طبق شماره ي صندلي، شما را به محل استقرار، راهنمايي كنند. از نشستن در صندلي ديگران و بي نظمي اجتناب نماييد. چنانچه در هواپيما بين شما، دوستان و خانواده فاصله وجود

22

دارد بر تغيير جا و نشستن در كنار يكديگر اصراري نداشته باشيد، زيرا زمان پرواز طولاني نيست. مدت اين سفر (از فرودگاه هاي ايران تا جدّه) حدود 5/2 تا 3 ساعت است.

3. علاوه بر گذرنامه و بليت، لازم است كارت زرد رنگي را كه پزشك پس از تزريق واكسن مننژيت و آنفولانزا و بررسي وضعيت جسماني و سلامتي تان به شما مي دهد همراه داشته باشيد.

4. شتاب زدگي در فرودگاه، به آشفتگي و بي نظمي منجر شده و در نهايت، موجب تأخير در انجام كارها مي گردد. بنا بر اين، آرامش و نظم را رعايت نموده و طبق دستور مأموران فرودگاه عمل نماييد. از برخورد مستقيم و مجادله با مأموران سعودي كه زبان آنها را هم نمي دانيد، جدّاً بپرهيزيد.

5. چنانچه نماز نخوانده ايد يا به تجديد وضو نياز داريد، پيش از سوار شدن به هواپيما (در سالن هاي انتظار) اقدام كنيد تا در هواپيما دچار مشكل نشويد.

6. ممكن است گاهي مجبور شويد نماز را در هواپيما به جا آوريد، از اين رو بهتر است پيش از سوارشدن، وضو بگيريد. همچنين توجه داشته باشيد كه هنگام رفتن به عربستان، جهت قبله تقريباً به طرف جلوي هواپيما و در برگشت، به سوي عقب هواپيما مي باشد. در اين زمينه از ميهمانداران كمك بگيريد تا شما را راهنمايي كنند.

7. سعي كنيد مقررات داخل هواپيما را كه توسط مهمانداران

23

اعلام مي شود (مانند نكشيدن سيگار، بستن كمربند، خودداري از رفت وآمدهاي اضافه و بي موقع، صحبت كردن با صداي بلند، باز و بسته كردن صندوق هاي بالاسر و...) رعايت نماييد.

8. رعايت مقرّرات و نظافت در هواپيما بسيار ضروري است; رفتار شما مي تواند بيان كننده ي فرهنگ، اخلاق و تربيت ديني و مذهبي شما باشد.

9. پس از رسيدن به مقصد، هنگام خروج از هواپيما عجله نكنيد، اثاثيه ي خود را برداريد و به آرامي و با رعايت نوبت، خارج شويد.

10. هنگام تحويل ساك هاي بزرگ، آنها را قفل نكنيد، زيرا ممكن است براي بازرسي گمرك با مشكل مواجه شويد.

11. پولواشياءقيمتي خود را درساك قرارندهيدوحتي الامكان آنها را به همراه داشته باشيد و يا به صندوق امانات هتل بسپاريد.

12. پس از انجام تشريفات ورود به عربستان در فرودگاه مدينه يا جده، گذرنامه خود را به مدير يا عوامل اجرايي كاروان تحويل دهيد.

13. هنگام رسيدن به فرودگاه جدّه يا مدينه، ابتدا به سالني وارد مي شويد كه گذرنامه ها را در آن بررسي مي كنند و كارت ورود (بطاقة الدّخول) را تحويل مي گيرند. سعي كنيد پشت سر هم مقابل كيوسك هاي كنترل گذرنامه بايستيد و تا وقتي بررسي گذرنامه ي نفر جلويي تمام نشده، از خط قرمزي كه به فاصله ي يك متري باجه ها روي زمين كشيده شده است، عبور نكنيد.

24

پس از عبور از باجه هاي كنترل گذرنامه در فرودگاه هاي جدّه يا مدينه، معمولاً كارت زرد رنگ (واكسيناسيون) را كنترل مي كنند، سپس وارد سالني مي شويد كه پيش از اين ساك هاي شما به آنجا رسيده يا در حال رسيدن است. ساك ها را برمي داريد و به سالن بازرسي اثاث مي بريد. در آن جا همه ي ساك هاي بزرگ و كوچك شما مورد بازرسي قرار مي گيرند. سپس از فرودگاه خارج مي شويد و به سوي مدينه يا مكه به راه مي افتيد.

هنگام سوار شدن به اتوبوس، شماره اتوبوس و صندلي خود را به ياد داشته باشيد تا در هنگام پياده و سوار شدن، دچار مشكل نشويد. البته براي جلوگيري از هرگونه اشتباه مي توانيد پيش از سوار شدن، از مسؤولان كاروان اطلاعات لازم را كسب كنيد.

اگر مدينه بعد باشيد، اتوبوس ها مستقيماً از فرودگاه جدّه به طرف ميقات جحفه حركت مي كنند و پس از محرم شدن به سوي مكّه مي رويد. امّا مدينه قبلي ها وارد فرودگاه مدينه مي شوند و فاصله ي فرودگاه تا هتل را تقريبا نيم ساعته طي مي كنند.

در صورت گم شدن يا بروز هرگونه تأخير، بدون نگراني و اضطراب، در فرودگاه به دفتر ستاد حج و زيارت مراجعه نماييد تا شما را به كاروان برسانند، يا با شماره تلفن هتل محل اقامت در مدينه يا مكّه تماس گرفته و موقعيّت خود را اعلام نماييد.

14. هنگامي كه در بين راه براي استراحت و پذيرايي پياده مي شويد، به دقت محل توقّف اتوبوس، رنگ و نشان آن را به

25

خاطر بسپاريد، زيرا فراواني اتوبوس ها و شباهت آنها به يكديگر، گاهي موجب سرگرداني زائران مي شود. پس از صرف غذا در زمان اعلام شده، به سرعت به اتوبوس بازگرديد و با سرشماري مجدّد، مطمئن شويد كه همه ي همراهان نيز سوار اتوبوس شده اند.

در بازگشت

12. براي بازگشت به ايران بايد حدود ده ساعت قبل از پرواز، آماده ي حركت به سوي فرودگاه باشيد. بنابراين، در روز آخر از رفتن به زيارت يا بازار كه ممكن است موجب تأخير در حركت به سوي فرودگاه شود، اجتناب كنيد.

13. هم چنان كه براي سفر به عربستان يادآوري شد، هنگام بازگشت به ايران نيز بردن اشيا زير به داخل هواپيما ممنوع است: چاقو، قيچي، ناخن گير و هر چيز فلزي (اسباب بازي هاي كنترل دار)، قاب فلزي و شيشه اي، انواع قاشق و چنگال، انواع اسپري، باتري هاي شارژ شونده، و... . بنابر اين در صورت به همراه داشتن اين قبيل كالاها، آنها را در ساك بزرگ گذاشته و به قسمت بار هواپيما تحويل دهيد.

14. توجّه داشته باشيد كه شركت هواپيمايي سعودي و ايران اير از حمل كالاهايي نظير تلويزيون، كپسول گاز، انواع اسپري و لوازم كمپرسور يخچال و... جلوگيري مي كند.

15. چنانچه گالن هاي آب زمزم به همراه داريد، بايد در

26

فرودگاه جدّه به محل تعيين شده مراجعه كرده و آن را در كيسه هاي مخصوص قرار داده و با خود به داخل هواپيما ببريد. اين كيسه هاي مخصوص «كيس الماء» نام دارد و براي هر يك از آنها حدود 5 ريال سعودي دريافت مي شود.

16. وسايل و اشياء موجود در هواپيما، مانند جليقه ي نجات و... را از هواپيما بيرون نبريد. همچنين غذا و خوراكي هايي را كه در هواپيما توزيع مي شود، حتي المقدور به همراه نبريد، زيرا ممكن است تا رسيدن به منزل فاسد شود.

17. حداكثر بار مجاز براي هر زائر سي كيلوگرم مي باشد و هر كيلو بار اضافه 21 ريال سعودي كرايه دارد. حداكثر بار مجاز براي بردن به داخل هواپيما نيز هفت كيلوگرم مي باشد.

18. فاصله ي زماني مكّه تا جدّه (با اتوبوس) حدود يك ساعت و فاصله ي جدّه تا فرودگاه هاي ايران حدود سه ساعت است.

19. هنگام ورود به سالن فرودگاه مقصد در ايران، نظم و ترتيب را رعايت نماييد و تحمل داشته باشيد تا گذرنامه ها بررسي شده و مهر ورود بر آنها زده شود. عجله نكنيد، زيرا معلوم نيست كه شما زودتر از ديگران از سالن اصلي خارج شويد.

20. هنگام تحويل گرفتن اثاثيه و ساك ها نيز نظم و ترتيب را رعايت نماييد و از مزاحمت و برخوردهاي غيراخلاقي پرهيز كنيد، زيرا در مدت زمان كوتاهي همه ي افراد كاروان اثاثيه ها را تحويل گرفته و خارج مي شوند.

27

بخش سوم : در شهرهاي مدينه و مكه

 

1. به محض ورود به مدينه يا مكّه و استقرار در محل سكونت خود، فرم شماره 2 را كه در صفحه 103 همين كتاب آمده است، تكميل كنيد تا در مواقع نياز بتوانيد از آن استفاده نماييد.

2. توجه داشته باشيد كه هريك از شما در كشور عربستان، نماينده ي ملت شهيدپرور ايران و نظام مقدس جمهوري اسلامي هستيد، بنابراين كاري نكنيد كه خداي ناكرده موجب خدشه دار شدن عزت ملّي و مذهب اهل بيت(عليهم السلام) گردد.

3. ضمن خوش رويي در هر جا و هر زمان، با رعايت ادب و احترام نسبت به زائران كشورهاي مختلف، باعث سربلندي مذهب و ميهن اسلامي خود باشيد. طبق رواياتي كه از ائمه ي معصومين(عليهم السلام) به ما رسيده، احترام مؤمن از احترام خانه ي كعبه بيشتر است. بنابراين در سلام كردن به ديگران، بهويژه در برخورد با برادران و خواهران اهل سنّت در همه جا، اعم از مساجد، اماكن زيارتي، فروشگاه ها و اماكن عمومي، دريغ نورزيد، زيرا سلام كردن تأثير بسيار خوبي در

28

جذب ديگران به شما دارد.

4. خواهران محترم حجاب كامل (چادر مشكي) را حفظ كرده و از رفت وآمد در قسمت هايي از حرم كه مخصوص مردان است، خودداري كنند. در دو شهر مكّه و مدينه، بهويژه در مسجدالحرام و مسجدالنّبي( صلي اللّه عليه و آله وسلم )با رعايت اصول و احكام اسلامي و با عمل به دستورات اخلاقي، مبلّغ مذهب جعفري( عليه السلام ) باشيد.

5. امربه معروف و نهي از منكر، همانند نماز از واجبات الهي است. بنابراين، بر همه ي ما لازم است كه در صورت مشاهده ي موارد خلاف، به هموطنان خود تذكر دهيم. به ياد داشته باشيد كه برخوردهاي نامناسب و اهانت آميز افراد خلاف كار نبايد موجب ترك اين واجب الهي شود. خواهران محترم نيز به بانواني كه عفاف و حجاب اسلامي را رعايت نمي كنند، محترمانه تذكّر دهند.

6. در تمام نقاط مسجدالنّبي( صلي اللّه عليه و آله وسلم ) و مسجدالحرام و برخي اماكن ديگر، دوربين هاي مداربسته نصب شده است، بنابراين از انجام هر كاري كه موجب خدشه دار شدن و وهن ايرانيان مي گردد، پرهيز كنيد.

نمازهاي جماعت مسجدالحرام ومسجدالنّبي( صلي اللّه عليه و آله وسلم ) به طور مستقيم از تلويزيون سراسري عربستان و از طريق ماهواره براي كشورهاي ديگر پخش مي شود. بنابراين رفتار شما در هنگام نماز در بينندگان تأثير خواهد داشت، لذا از نگاه كردن به اطراف و بي نظمي هاي ديگر و اعمال تفرقه انگيز جدّاً خودداري كنيد.

29

7. براي اقامه نماز جماعت در مسجدالنّبي و مسجد الحرام و آگاهي از مسائل خاصّ آن، بخش مناسك را مطالعه و يا از روحانيون محترم كاروان سئوال نماييد.

8. با توجه به اين كه شما به زبان عربي مسلط نبوده و اطّلاعات لازم را براي يك مباحثه ي منطقي نداريد، از ورود به مباحث اعتقادي و سياسي خودداري كنيد. علاوه بر اين، اصولاً مباحث علمي و اعتقادي بايد در محيطهاي آرام و مناسب، و با حضور اهل علم و تحقيق، انجام شود. بنابراين هرگاه در چنين موقعيّت هايي قرار گرفتيد، افراد مذكور را به مبلّغان و مسؤولان ذي ربط ارجاع دهيد تا از عهده ي اين كار برآيند.

9. از آن جا كه در اين سفر با فرقه هاي مختلف اهل سنّت روبه رو مي شويد، لازم است در زمينه ي مباحث امامت و ولايت و مسائل اعتقادي شيعه، مطالعاتي داشته باشيد و خصوصاً در جلساتي كه برگزار مي شود، از محضر روحانيون محترم كاروان ها استفاده نماييد.

بار ديگر تكرار مي كنيم كه گفت و گوهاي سرپايي، آن هم در كوچه و خيابان، فايده ي چنداني ندارد. بنابراين، از مجادله و مباحثه هاي بي حاصل و پر سروصدا پرهيز كنيد.

10. چه بسا از سوي عناصر تندرو به بهانه هاي مختلف، مورد اهانت، بي مهري و برخوردهاي غيراخلاقي قرار بگيريد، در اين صورت، بهترين جواب و برخورد، سكوت و رفتار كريمانه است.

30

11. رعايت نظافت، از ضرورت هاي اين سفر مقدس است. از كثيف كردن معابر و ريختن دستمال كاغذي، پوسته ي تخمه، شكلات، پسته و مانند اين ها روي زمين جدّاً پرهيز نموده و آنها را در سطل هاي مخصوص زباله بيندازيد.

12. وهابيان، بوسيدن ضريح، درها و ديوارها را حرام و از مصاديق شرك مي دانند. از اين رو براي جلوگيري از برخوردهاي تند و متعصبانه، از انجام اين اعمال پرهيز نماييد.

13. از برداشتن خاكِ اماكن زيارتي، بهويژه قبرستان بقيع، خودداري فرماييد، زيرا سفارشي از جانب اهل بيت( عليهم السلام ) براي اين كار نداريم و علاوه بر اين، چنين كاري موجب برخورد تند مأموران مي شود.

14. از خريد گندم و ريختن آن در بقيع يا اماكن ديگر خودداري كنيد، زيرا معمولا اين گندم ها به مصرف نمي رسد و به علاوه، اين كار، برخورد تند نيروهاي پليس سعودي را نيز به دنبال دارد.

15. از خواندن برخي زيارتنامه ها و دعاها (مانند زيارت عاشورا) با صداي بلند و يا خواندن نماز در مقابل بقيع كه اهل سنت نسبت به آن حساسيت نشان مي دهند، خودداري كنيد و با انجام اين اعمال، زمينه ي درگيري و برخوردهاي اهانت آميز را به وجود نياوريد.

16. توجّه داشته باشيد كه حرم نبوي در مدينه ي منوّره از

31

ساعت 22 تا دو ساعت قبل از اذان صبح بسته است; در اين ساعات نمي توانيد وارد مسجدالنبّي(صلي الله عليه وآله) شويد، امّا مسجدالحرام در مكّه به صورت شبانه روزي باز مي باشد.

17. در سال هاي گذشته، برنامه هاي زيارت به صورت دسته جمعي و با حضور كاروان هاي مختلف، در پشت بقيع انجام مي شد. متأسفانه به دليل برخي رفتارها، اين برنامه ها ممنوع و يا محدود گرديده است. بنابراين، زيارت نامه را به صورت انفرادي و آهسته قرائت كرده و حتي المقدور برنامه هاي دسته جمعي را در هتل ها انجام دهيد.

18. بهترين عمل در مسجدالنّبي( صلي اللّه عليه و آله وسلم ) و مسجدالحرام، اقامه نماز (خصوصا به جماعت)، قرائت قرآن و دعا و نيايش است، سعي كنيد در طول سفر حداقل يكبار قرآن را ختم كنيد.

19. آن دسته از زائراني كه سواد ندارند، از ديگر زائران بخواهند كه ادعيه را براي آنها با صداي آرام بخوانند. علاوه بر اين مي توانند در زيارت هاي گروهي، از محضر روحانيون كاروان استفاده كنند. اگر اين هم ممكن نشد، مي توانند به نيابت از پدر، مادر و بستگان ديگر نمازهاي قضا و مستحبي بخوانند يا به ذكرهاي مستحب، مانند صلوات، استغفرالله ربّي واتوب اليه، سبحان الله، الحمدالله، الله اكبر، لا اله الاّ الله و... مشغول باشند. هم چنين خواندن فاتحه در قبرستان بقيع براي هر كدام از بزرگان دين نيز امري بسيار پسنديده است. علاوه بر اين، يادكردن از همه ي حاجت مندان و

32

دعاكردن براي برآورده شدن حاجات ملتمسين دعا، پاداش زيادي دارد.

20. افراد باسواد هنگام تشرّف به حرم مطهر و قبرستان بقيع، كتابهاي زيارت را به همراه داشته باشند و چنانچه افراد بي سواد از آنان درخواست كردند، ادعيه را به صورت آرام براي ايشان بخوانند. عنايت داشته باشيد كه صداي شما به اندازه اي باشد كه همان چند نفر نزديك شما بشنوند، زيرا اگر صدا بلندتر از اين مقدار شود، اطرفيان اذيت مي شوند و مأموران نيز معمولا با افراد برخورد مي كنند.

21. از فرصتي كه در اين سفر براي شما به دست آمده بيشترين استفاده ي معنوي را بنماييد و بيشتر وقت خود را در حرم بگذرانيد. اين فرصتي است كه هزاران نفر آرزوي آن را در دل دارند.

22. برادران جوان از پوشيدن لباس هاي نامناسب و پيراهن آستين كوتاه و همراه داشتن زنجير، حلقه، انگشتر و ساعت طلا پرهيز نمايند، زيرا اين كار علاوه بر حرمت و بطلان نماز، موجب بدبيني ديگران به مذهب اهل بيت مي شود.

23. در همه جا، رعايت حال سالمندان و بانوان بر جوان ترها لازم است، اين كار در مواقعي مانند سوار و پياده شدن از اتومبيل، ورود و خروج از آسانسورها و ... اهميت بيشتري دارد.

24. افراد سالخورده و بيمار توجه داشته باشند كه اگر براي انجام زيارت يا اعمال حجّ و عمره به ويلچر نياز دارند، براي

33

كرايه ي اين وسايل يا مزد كارگر، پول كافي به همراه داشته باشند تا در پرداخت كرايه با مشكل مواجه نشوند.

25. چنان كه مي دانيد، مدير و خدمه ي كاروان ها از افراد متديّن و خدمت گزار هستند و تنها به قصد خدمت افتخاري به زائران بيت الله، بخشي از عمرشان را در اين راه صرف مي كنند. زحمات اين عزيزان با ماديات قابل جبران نيست و فقط توجّه و احترام متقابل شما، خستگي را از تن ايشان دور مي كند.

26. هنگام نقل و انتقال زائران، مدير و خدمه ي محترم كاروان در اتوبوس ها تقسيم مي شوند. اين عزيزان براي اداره ي اتوبوس و راهنمايي راننده و مسائل ديگر بايد در قسمت جلوي اتوبوس مستقر باشند. علاوه بر اين، اجازه دهيد مردان جوان نيز در صندلي هاي رديف جلوي اتوبوس بنشينند تا در تقسيم آب و غذا و هدايت كاروان همكاري داشته باشند.

27. كارت شناسايي و كارت هتل را به دقت حفظ كرده و در همه جا و هر زمان به همراه داشته باشيد; زيرا اين كارت، تنها وسيله ي شناسايي افراد بوده و نشاني محلّ اقامت آنها در شهرهاي مكّه و مدينه، روي آن نوشته شده است. در صورت نياز آن را به مأموران سازمان حج يا پليس سعودي ارائه دهيد تا شما را راهنمائي كنند.

28. اهميّت گذرنامه در خارج از كشور مانند شناسنامه در داخل و حتي بيش از آن است، در سفر حج معمولا گذرنامه ها به

34

مسؤولان هتل سپرده مي شود و هنگام رفتن به فرودگاه براي بازگشت به ميهن، به زائران بازگردانده مي شود.

29. در صورت گم شدن يا احتياج به راهنمايي و هر نياز ديگر، بدون هيچ گونه اضطراب و نگراني، تنها از زائران ايراني يا نيروهاي امداد گمشدگان كه لباس هاي آبي رنگ به تن دارند، ياري بخواهيد. در اين زمينه، كاملاً احتياط نموده و به ديگران نيز اين نكته مهم را يادآوري كنيد.

30. در اين سفر، چندين بار با استفاده از اتوبوس و وسايل نقليه ي مختلف، از محلي به محل ديگر منتقل مي شويد، از اين رو در حفظ و مراقبت از وسايل و اثاثيه ي خود كوشا بوده و دقت كنيد كه چيزي را جا نگذاريد، زيرا در بسياري از موارد امكان برگشت به محلّي كه قبلا در آنجا بوده ايد، وجود ندارد و پس از حركت اتوبوس، ديگر اميدي به پيداشدن اشياء جامانده نيست.

31. زماني كه براي زيارت دوره و بازديد از اماكن مختلف اعزام مي شويد، هنگام پياده شدن از اتوبوس، كاملاً دقّت كنيد و رنگ اتوبوس، نشانه ي مخصوص و شماره آن و نيز نقطه اي را كه پياده شده ايد، به خاطر بسپاريد تا هنگامي كه براي سوارشدن مجدّد برمي گرديد، دچار مشكل نشويد. البته بهتر است كه در همه جا به همراه دو يا سه نفر از دوستان خود باشيد تا چنين مشكلاتي پيش نيايد.

32. عبور و مرور در خيابان هاي مكه و مدينه براي رهگذران و

35

عابران پياده امن نيست، خودروها بسيار سريع حركت مي كنند و برخي رانندگان بسيار بي احتياط مي باشند. بنابراين، فقط از پياده روها استفاده نماييد و براي عبور از عرض خيابان، حتماً از محل هاي ويژه ي عابران پياده، استفاده كنيد. خواهران نيز در شب بيشتر مراعات كنند.

33. خواهران محترم همواره براي رفت و آمدها، فقط از سرويس هاي محلّ سكونت خود استفاده كرده و از سوار شدن به خودروهاي شخصي خودداري نمايند. در صورت نياز به تاكسي، حتماً همراه يكي از دوستان يا خانواده ي خود باشيد و از تردد انفرادي و بدون همراه، خصوصاً در ساعات پاياني شب بپرهيزيد.

34. از چند سال پيش زائران ايراني در مدينه و مكّه از سرويس هاي ويژه كه با پرچم جمهوري اسلامي مزيّن هستند، استفاده مي كنند. سعي كنيد كه شماره ي خط و محلّ توقّف اتوبوس مسير خود را به خاطر بسپاريد.

35. در صورت مشاهده ي هرگونه تخلّف، شماره ي اتوبوس يا خودرويي را كه سوار مي شويد، يادداشت كنيد تا به تخلّفات آنها رسيدگي شود.

36. همراه داشتن تلفن هاي دوربين دار در داخل حرم مطهّر، ممنوع است و با كساني كه از اين نوع تلفن ها استفاده مي نمايند، برخورد مي شود و گاهي هم آنها را دستگير و تلفن را ضبط مي كنند.

37. براي ارتباط تلفني از مدينه يا مكّه به ايران، مي توانيد از

36

كابين هاي مخابراتي كه در سطح شهر فراوان هستند، استفاده كنيد. البته تماس گرفتن با تلفن همراه از ايران به عربستان، مقرون به صرفه تر است.

38. از بستن هر نوع كيف يا تلفن همراه (موبايل) به كمر و تظاهر به داشتن آن خودداري كنيد، زيرا در معرض خطر و سرقت قرار مي گيريد.

39. در مسجدالحرام و مسجدالنّبي (به ويژه هنگام اقامه ي نماز) تلفن همراه خود را خاموش كنيد. همچنين از كشيدن سيگار در مسجد النبي( صلي اللّه عليه و آله وسلم )و مسجد الحرام و صحن هاي اطراف آنها جداً خودداري نماييد.

40. از دمپايي هاي ابري (كه در صورت خيس بودن زمين، بسيار لغزنده مي شوند) استفاده نكنيد، بلكه از دمپايي هاي پلاستيكي و مانند آن استفاده كنيد كه وقتي روي كاشي يا سنگ هاي صاف و خيس راه مي رويد، دچار مشكل نشويد.

41. بردن هر وسيله اي به داخل حرم مطهر پيامبر( صلي اللّه عليه و آله وسلم ) در مدينه، و مسجدالحرام در مكّه، ممنوع است. از طرفي بيرون از حرم نيز جاي امني براي گذاشتن اثاثيه نيست، بنابراين زمان خريد را طوري تنظيم نماييد كه پس از خريد اجناس از بازار، مستقيماً به هتل يا محلّ سكونت خود برويد.

42. جايگاه خواهران محترم در مدينه ي منوّره، در قسمت هاي عقب مسجدالنّبي( صلي اللّه عليه و آله وسلم ) است. چنانچه بخواهيد از فيض حضور در

37

قسمت هاي جلوي حرم كه مرقد پيامبر( صلي اللّه عليه و آله وسلم ) و خانه ي حضرت فاطمه ي زهرا ( عليها السلام ) قرار دارد، بهره مند شويد، مي توانيد از ساعت ويژه ي خواهران (صبح ها از طلوع آفتاب تا حدود ساعت 10 و ظهرها نيم ساعت پس از نماز ظهر تا حدود ساعت 15) استفاده كنيد. در اين صورت بايد ساعات زيارت خود را طوري تنظيم نماييد كه هم به صبحانه و ناهار هتل برسيد و هم از حضور در قسمت هاي نزديك قبر مطهّر و روضه ي منوّره بهره مند شويد.

43. با عكس برداري، فيلم برداري و كشيدن سيگار در تمام اماكن مقدّس به شدّت برخورد مي شود، لذا از انجام اين كارها پرهيز نماييد.

44. از خوابيدن در مسجد و حرم مطهّر بپرهيزيد، زيرا علاوه بركراهت، ممكن است اتّفاقاتي همچون سرقت پول، كفش و وسايل ديگر براي شما پيش آيد.

45. هنگامي كه قرآن را از جايگاه هاي مخصوص برمي داريد، پس از قرائت، آن را در همان جا قرار دهيد و از گذاشتن آن روي زمين، فرش يا هر جاي ديگر جدّاً خودداري نماييد. هم چنين از حمل قرآن و كفش ها با يك دست بپرهيزيد، زيرا اين كار از ديدگاه اهل تسنّن، بي احترامي به كتاب خدا به شمار مي آيد. رعايت اين نكته در هر موقعيّتي، ضروري مي باشد.

46. از بردن كفش ها به محوّطه ي روضه ي منوّره، كه همان قسمت قديمي مسجدالنّبي( صلي اللّه عليه و آله وسلم ) است، پرهيز نماييد، زيرا اهل سنت

38

چنين كاري را نوعي بي احترامي به آن مكان مقدّس مي دانند.

47. براي جابه جايي كفش هاي خود، هنگام تشرّف به حرم مطهر نبوي( صلي اللّه عليه و آله وسلم ) از كيسه هاي مخصوصي كه توسط كاروان ها به شما داده مي شود، استفاده كرده و آنها را در قفسه هاي ويژه اي كه در مسجدالنّبي( صلي اللّه عليه و آله وسلم ) و مسجدالحرام وجود دارند، قرار دهيد. البته شماره ي آن قفسه را به خاطر بسپاريد تا هنگام برگشت محلّ آن را فراموش نكنيد.

48. كلمن هاي آب سرد در همه جاي حرم موجود است. در طرف راست آن، ليوان هاي استفاده نشده و در طرف چپ، ليوان هاي استفاده شده قرار دارد. شما نيز براي نوشيدن آب از ليوان هاي سمت راست استفاده نموده و پس از مصرف، آن را در سمت چپ قرار دهيد.

49. از سخن گفتن و صلوات فرستادن با صداي بلند در مسجدالنّبي( صلي اللّه عليه و آله وسلم )پرهيز كرده و دوستان و همراهان خود را با صداي بلند صدا نكنيد، زيرا برخي از اهل سنت اين كارها را حرام و نشانه ي بي احترامي به اين مكان هاي مطهّر مي دانند.

50. هنگام استفاده از تلفن همراه در اماكن مقدّس، ضمن رعايت احترام، از انتخاب آهنگ هاي نامناسب به عنوان زنگ تلفن و گفت وگوهاي طولاني، آن هم با صداي بلند (بهويژه در اوقات قبل از نماز كه حالت سكوت و معنويت در صفوف نماز حاكم است) جدّاً خودداري نماييد.

39

51. در برخي از اماكن مقدّس، مانند مسجد ذوقبلتين و مسجد قُبا، حتي از همراه داشتن كفش جلوگيري مي شود، بنابراين، ضمن پرهيز از بحث و نزاع با مأموران، كفش ها را در جاي مخصوص قراردهيد.

52. از همراه داشتن پول نقد زياد و اشياء قيمتي در حرمين شريفين و مكان هاي شلوغ خودداري كنيد و هرگز همه ي پول هاي همراه خود را در يك جيب قرار ندهيد.

53. هنگام نماز از مقابل نمازگزاران عبور نكنيد، زيرا اين عمل در فقه شيعه، مكروه است و از نظر اهل سنت، عملي حرام به شمار مي آيد.

40

بخش چهارم: بهداشت

1. رعايت بهداشت در طول سفر، ضامن سلامتي شماست. تنها با بهره مندي از سلامتي مي توانيد در اماكن شريف حضور يافته و اعمال خود را به درستي انجام دهيد. بنابراين براي حفظ سلامت خود در اين سفر، به نكات بهداشتي كه از سوي مدير يا پزشك كاروان اعلام مي شود، توجّه فرماييد. ضمناً جزوه هايي را كه از طرف هئيت پزشكي حج منتشر مي شود، مطالعه كرده و به تذكرات آنها توجه و عمل نماييد. مطالب اين مجموعه، شما را از مطالعه ي آن جزوه ها بي نياز نمي كند.

2. چنان كه پيش از اين هم گفته شد، يكي از نخستين اقدامات ضروري، تزريق واكسن مننژيت و آنفلوانزاست. اين موضوع را جدي بگيريد و دست كم ده روز پيش از اعزام، به آدرسي كه مدير و پزشك كاروان اعلام مي كنند، مراجعه كرده و ضمن اطمينان از سلامت خود، كارت ويژه ي معاينه ي پزشكي و تزريق واكسن را دريافت نماييد. اين كارت را به پزشك كاروان ارائه دهيد و تا پايان

41

سفر نزد خود نگه داريد.

3. توجّه داشته باشيد كه زائران در طول سفر تحت پوشش بيمه قرار دارند، پس هرگاه احساس ناراحتي نموديد، به پزشك كاروان مراجعه كنيد تا در صورت لزوم، شما را به مراكز بهداشتي و درماني ايرانيان راهنمايي كنند و از خدمات درماني رايگان بهره مند شويد.

4. كساني كه بيماري خاصّي دارند، پيش از سفر، پزشك و مدير كاروان را در جريان بگذارند و از قرص ها و داروهايي كه مصرف مي نمايند به اندازه ي مورد نياز، به همراه ببرند.

5. پس از دستشويي و پيش از غذا خوردن و بعد از آن حتماً دست هاي خود را با آب و صابون شسته و با حوله ي شخصي خشك كنيد.

6. كساني كه به بيماري قند مبتلا هستند، از پرخوري و مصرف نوشابه و آب ميوه ها، عسل و مواد شيرين اجتناب نمايند. هم چنين كساني كه فشار يا چربي خون بالا دارند، از مصرف غذاهاي چرب و پرنمك پرهيز كنند.

7. با توجّه به گرمي هوا (در مدينه و مكه) و پياده روي هاي زياد، ازشست وشوي بدن، به ويژه پاها، غفلت نكنيد. چنانچه هر موضعي از بدن عرق سوز شد، آن محل را كاملاً با آب شسته و خشك نماييد، و در صورت عدم بهبودي به پزشك كاروان مراجعه كنيد.

8. اگر چشمان شما به تابش آفتاب حساسيت دارد، از

42

عينك هاي آفتابي يا كلاه هاي مخصوص كه لبه ي بلندي دارند، استفاده كنيد.

9. در صورت ابتلا به اسهال، حدّاقل يك وعده غذا نخوريد و تنها از مايعات استفاده كنيد. سپس با مراجعه به پزشك كاروان اقدامات لازم را انجام دهيد.

10. خوب است مقداري عرق نعنا و خاكشير به همراه داشته باشيد تا در مواقع لزوم مصرف كنيد.

11. نوشابه هاي گازدار، با برخي از مزاج ها سازگاري ندارد و ناراحتي معده ايجاد مي كند. اگر ناراحتي گوارشي احساس نموديد، نخستين كار، ترك نوشابه است. سعي كنيد بيشتر از آب خالص استفاده نماييد.

12. از نوشيدن آب يا نوشابه ي بسيار سرد، بهويژه هنگامي كه از زيارت يا خريد برمي گرديد، پرهيز كنيد. اين كار معمولاً باعث سرماخوردگي، سينه درد و گلودرد مي شود.

13. در مراسم حجّ تمتّع به دليل كمبود وسايل نقليه و مسافت زياد هتل تا حرم، گاهي مجبور مي شويد مقداري پياده روي كنيد، از اين رو همواره دستمال سفيد يا كلاه مناسب به همراه داشته باشيد تا در صورت لزوم از آن استفاده كنيد.

14. در صورتي كه احتمال سرماخوردگي مي دهيد از انجام غسل هاي مستحبي، بهويژه در فصل سرما پرهيز نماييد، بعد از غسل نيز با سر و بدن خيس، مقابل باد پنكه و كولر داخل ماشين و حرم و

43

منازل قرار نگيريد.

15. در صورت ابتلا به سرماخوردگي، بيشتر از مايعات گرم مانند چاي كم رنگ بنوشيد و از آشاميدن آب يخ و نوشابه و نيز خوردن غذاهاي سنگين، چرب و سرخ كرده اجتناب كنيد. با استراحت كافي و پرهيز از رفت وآمدهاي زياد در كوچه و بازار، زمينه ي بهبودي سريع تر خود را فراهم آوريد. ضمناً هنگام عطسه و سرفه حتماً جلوي دهان و بيني خود را با دستمال بگيريد و از روبوسي بپرهيزيد تا ديگران را به بيماري مبتلا نسازيد.

16. از نگه داري غذا در اتاق محل استراحت خويش خودداري نموده و حتماً غذا را در زمانِ توزيع و در محل معين شده ميل كنيد. در ضمن از خوردن غذا و شيريني در ميان وعده هاي ناهار و شام بپرهيزيد تا هنگام صرف غذا، اشتهاي شما بهتر باشد.

17. به منظور حفظ سلامت شخصي و بهره گيري هرچه بيشتر از معنويات اين سفر، حتي الامكان از غذاهاي سبك و ساده استفاده كنيد.

18. از خريد هرگونه مواد غذايي از دست فروش ها و اغذيه فروش هاي داخل شهرهاي مكه و مدينه خودداري نماييد، زيرا به به دليل بهداشتي نبودن برخي از آنها ممكن است به بيماري دچار شويد.

19. اتاق هاي هتل به كولر گازي مجهز هستند. هواي اتاق را در حدّي تنظيم كنيد كه گرم نباشد، اما به اندازه اي اتاق را سرد نكنيد كه

44

هنگام بيرون رفتن از هتل، تحمل گرما برايتان دشوار باشد.

20. هنگام بارندگي يا شستشوي صحن ها، به دليل لغزندگي كف صحن هاي مسجدالحرام و مسجدالنبي( صلي اللّه عليه و آله وسلم )، امكان زمين خوردن و آسيب ديدگي زياد است، مراقب باشيد.

21. هنگام سوار و پياده شدن از سرويس ها شتاب ننماييد و اجازه دهيد كه خودرو كاملاً متوقف شود تا دچار سانحه نشويد.

22. با توجه به حساسيت موجود در عربستان، از برداشتن خاك بقيع يا مكان هاي مقدّس ديگر در مكّه و مدينه اجتناب كنيد، زيرا اين خاك ها آلوده هستند و خوردن آن حرام و زيان آور است.

23. پيوسته نظافت حمام و سرويس هاي بهداشتي را حفظ كنيد و از نگه داري زباله در اتاق پرهيز نموده و آنها را صبح و عصر هر روز به مأموران نظافت تحويل دهيد يا در كيسه هاي زباله بريزيد و پس از گره زدن، در سطل هاي بزرگ كنار سالن ها بگذاريد تا مأموران نظافت آنها را بيرون ببرند.

24. در صورت نياز از مأموران نظافت بخواهيد تا مايع ضدّعفوني كننده دراختيار شما قرار دهند. هنگامي كه مي خواهيد از اتاق خارج شويد، در اتاق را ببنديد و كليد آن را به پذيرش هتل تحويل دهيد.

25. هر نفر بايد از حوله شخصي خود استفاده نمايد. هم چنين از مسواك، شانه، تيغ، ليف و صابون مخصوص خود استفاده كنيد و هيچ گاه از اين وسايل به طور مشترك استفاده نكنيد.

45

26. در تمام مدّتي كه در مدينه يا مكّه هستيد، ساعات استراحت خود را طوري تنظيم كنيد كه بيش ترين استفاده را از لحظات معنوي حضور در حرمين شريفين ببريد و ضمناً به اندازه كافي استراحت كنيد تا دچار خستگي و بي خوابي نشويد.

27. از خريد لباس هاي دست دوم و مستعمل از حراجي ها و كنار خيابان ها بپرهيزيد; چنين لباس هايي معمولاً ناقل بيماري هاي خطرناك هستند.

28. از خريد لوازم آرايشي غيرمطمئن و دارو، بدون نسخه ي پزشك خودداري كنيد ودر اين گونه موارد با پزشك كاروان يا پزشكان مستقر در هيأت پزشكي حج مشورت نماييد.

29. چنانچه دچار مشكلات تنفسي هستيد، از ماسك هاي مخصوص استفاده كنيد. هم چنين اگر به سرماخوردگي و زكام مبتلا شديد، حتماً از اين نوع ماسك ها كه توسط مراكز پزشكي حج در اختيار شما قرار مي گيرد، استفاده نماييد.

30. هميشه در اماكن زيارتي، از سجّاده ي مخصوصي كه بالاي آن حصير دوخته شده، استفاده كنيد تا مجبور نباشيد دستان خود را روي زمين يا فرش هاي آلوده بگذاريد، در اين صورت، گردوخاك و آلودگي هاي زمين را نيز از راه بيني، استنشاق نمي كنيد.

31. استعمال دخانيات در تمامي اماكن عمومي عربستان، ممنوع است. بنابراين، از كشيدن سيگار حتّي در اتاق ها و راهروهاي هتل خودداري نماييد.

46

32. ناخن هاي خود را هميشه كوتاه نگه داريد، زيرا ناخن هاي بلند يكي از راه هاي انتقال ميكروب است.

33. لباس هاي زير خود را به موقع عوض كنيد و بشوييد. بهتر است لباس ها سفيد رنگ و از جنس نخي باشند.

34. چنانچه قصد رفتن به اماكن زيارتي يا گردش در بازار را داريد، در مواقعي كه هوا گرم است يك قمقمه يا دست كم يك ليوان مخصوص و يك بادبزن كوچك به همراه داشته باشيد و حتي الامكان از منبع هاي آب آشاميدني سرراهي، بهويژه از ليوان هاي موجود در آب خوري هاي عمومي، استفاده نكنيد.

35. مرتب استحمام كنيد تا بوي پا و بدن شما موجب آزردگي همسفران نشود. هنگام استحمام، از پوشيدن دمپايي ابري كه موجب سُر خوردن و ايجاد خطر سقوط مي شود، خودداري كنيد.

36. اگر تحت رژيم يا پرهيز غذايي هستيد، آن را ادامه دهيد و از غذاخوردن زياد پرهيز كنيد. هم چنين هرگونه مشكلات غذايي خود را با مدير و پزشك كاروان در ميان بگذاريد.

37. برخي از زائران در طول سفر به يبوست مبتلا مي شوند كه مهم ترين دلايل آن عبارت اند از:

- عرق كردن زياد و كاهش آب بدن;

- آشاميدن نوشابه هاي گازدار و چاي پررنگ;

- مصرف زياد موز، بهويژه موزهاي نرسيده.

بنابراين، با رعايت موارد فوق از بروز اين مشكل

47

جلوگيري كنيد.

38. بانوان محترم توجه داشته باشند كه پيش از سفر حجّ براي آغاز مصرف قرص جلوگيري از عادت ماهيانه و مسائل ديگر، با پزشك كاروان مشورت كنند و در صورت ابتلا، بدون هيچ اضطرابي مسائل شرعي خود را از روحاني محترم كاروان بپرسند. همچنين در طول سفر از فشارهاي روحي (اضطراب و تشويش خاطر) و پياده روي هاي زياد، پرهيز كنند تا به مشكل لكّه بيني و نگراني هاي ديگر دچار نشوند.

40. با توجه به گرماي هوا و فعاليت بدني، حتما روزانه 6 تا 8 ليوان آب بنوشيد. به ياد داشته باشيد كه براي آشاميدن، فقط از آب هاي معدني كه در بطري هاي پلمب شده در اختيار شما قرار مي گيرد استفاده كنيد.

48

بخش پنجم: در محل سكونت

مقدمه

سازمان حج و زيارت بنا بر رسالت خود و با عنايت به حقوق زائرين بيت ا... الحرام و ميهمانان حرم شريف نبوي( صلي اللّه عليه و آله وسلم ) بر خود لازم مي داند از امكانات موجود در كشور عربستان به صورت بهينه استفاده نمايد. در همين راستا تلاش فراواني صورت گرفته تا در طول سفر، زائرين عزيز در خصوص اقامت و اسكان خود بيش از گذشته از امكانات رفاهي مناسب برخوردار شوند.

اهميت مسأله اسكان بر كسي پوشيده نيست و مسؤولان امر همواره در تلاش بوده اند كه هر سال بهتر از گذشته، در حد امكان از ساختمان هاي مناسب در منطقه مركزي استفاده شود.

اميد آن كه زائرين محترم، به اهميت اين امر و تلاش هاي مسؤولان سازمان حج و زيارت در خدمت به ضيوف الرحمن و خدمت رساني ويژه ي جمهوري اسلامي ايران به زائران بيت الله الحرام عنايت داشته باشند.

49

اقامت و اسكان در مدينه منوره از حدود چهار سال قبل به ميزان قابل توجهي از بخش غير مركزي به منطقه مركزي انتقال يافته و تقريباً تمامي زائران ايراني در حاشيه منطقه ي مركزي و خيابان هاي نزديك به مسجدالنبي( صلي اللّه عليه و آله وسلم ) و قبرستان بقيع اسكان داده شده اند. اميد است اقدامات انجام شده در سال جاري، بيش از گذشته موجب رضايت زائران محترم گردد. در اين زمينه به نكات ذيل عنايت داشته باشيد:

1. هنگام ورود به هتل و يا ساختمان محل اقامت خود، صبر و حوصله پيشه كنيد تا مديران و مسئولان محترم كاروان بتوانند زمينه را براي استقرار سريع شما فراهم سازند.

2. توجه داشته باشيد كه قراردادهاي تنظيمي با مالكان ساختمان ها بر اساس گروه هاي قيمتي و طبق سرانه ي پرداختي به آنها تعيين شده، لذا توقع شما بايد در حد امكانات موجود در ساختمان ها باشد و از تقاضاهاي غيرممكن جداً خودداري نماييد.

3. در ساختمان هايي كه چند كاروان به طور هم زمان اسكان مي يابند، همكاري مديران، عوامل و زائرين در جهت بهره مندي از خدمات و امكانات رفاهي، اهميت بسيار دارد.

4. محدوديت آسانسورها در تمام ساختمان ها بهويژه در اوقات اوج مصرف و ازدحام، ايجاب مي نمايد كه زائرين از استفاده غيرضروري پرهيز نموده و براي سرعت در رسيدن آسانسور، از توقف بيش از حدّ در طبقات خودداري كنند. هنگام استفاده از

50

آسانسور و پله برقي، به نكات ايمني توجه كنيد و مراقب سالمندان و بيماران باشيد.

5. ساختمان هاي خارج از منطقه مركزي پس از بررسي عملكرد و ميزان همكاري مالك و كيفيت ساختمان انتخاب شده و گروه قيمتي آنها نيز بر اساس امكانات موجود تعيين شده است. البته طبيعي است كه برخي از اين ساختمان ها، امكانات ساختمان هاي منطقه مركزي را نخواهند داشت.

6. به زائران محترم توصيه مي شود تا ضمن همراه داشتن كارت شناسايي و كارت هتل و نصب آن به لباس خود، زمان رفت و آمد را به گونه اي انتخاب نمايند كه نيم ساعت قبل از نمازهاي پنج گانه، از هتل خارج شوند و بلافاصله بعد از اتمام نماز جماعت به يكباره به هتل ها و ساختمان هاي محل اقامت خود مراجعه نكنند. اجراي اين توصيه و تذكر در جهت رفاه بيشتر حال زائرين بوده و از ازدحام در آسانسورها و سالن غذاخوري جلوگيري خواهد كرد.

7. در سفر حج تمتع، معيار تعيين كيفيت هتل ها و اماكن مسكوني، درجه آنها نيست، بلكه گروه قيمتي مورد توجه قرار مي گيرد. ضمناً از آنجا كه امكانات همه ي هتل ها يكسان نيست، نبايد آنها را با هم مقايسه كرد.

8. پول و اشياء قيمتي خود را به صندوق امانات هتل ها و ساختمان ها سپرده و اگر كليدي دريافت كرديد، در نگهداري كليد صندوق دقت لازم را داشته باشيد.