بخش 3

101

بخش دوازدهم : فرم ها

 

«فرم 1»

زائران محترم! پيش از تشرّف به حجّ تمتّع، فتواي مرجع تقليد خود را در موارد ذيل جويا شويد:

1. حكم بقا بر تقليد ميّت در انجام اعمال و مناسك حجّ تمتّع;

2. شكسته يا تمام خواندن نماز در مكّه و مدينه و حرمين;

3. حكم نماز جماعت در مكّه و مدينه;

4. حكم سجده بر فرش، در نمازهاي واجب و مستحب، در مسجدالحرام و مسجدالنّبي(صلي الله عليه وآله);

5. حكم نماز طواف كسي كه قرائت حمد و سوره ي او صحيح نيست;

6. نماز خواندن در طبقات بالاي مسجدالحرام و مسجدالنّبي(صلي الله عليه وآله) و هم چنين نماز به صورت دايره اي كه در مسجدالحرام انجام مي شود;

7. حكم عمره ي مفرده در شب هايي كه پس از اعمال در مكّه

102

هستيد;

8. حكم گره زدن، سنجاق زدن، كمربند بستن و انواع دمپايي در لباس احرام;

9. سوارشدن در اتومبيل مسقف پس از احرام از مسجد شجره و هم چنين از مسجد تنعيم براي عمره هاي مفرده تا شهر مكّه در شب;

10. محرم شدن در مسجد شجره ي فعلي و تعيين محلّ اصلي مسجد و حكم احرام خانم هاي عادي و حائض در اين مسجد.

11. نشاني دفتر نمايندگي مرجع تقليد شما در شهرهاي مكّه و مدينه و مسؤول آن.

103

 

«فرم 2»

 

زائران محترم، اين فرم را براي آگاهي خود هنگام ورود به مدينه ي منوره، تكميل نموده و در دسترس داشته باشيد.

 

جدول اوقات شرعي به ساعت رسمي عربستان

صبح

اذان اوّل (براي نماز نافله ي شب)، ساعت:....

اذان دوم (براي اعلام وقت اذان صبح)، ساعت: ...

اقامه ي نماز جماعت صبح، ساعت: ...

طلوع آفتاب، ساعت: ...

 

ظهر

اذان اوّل (براي اعلام وقت ظهر)، ساعت:...

اقامه ي نماز (اقامه ي نمازجماعت ظهر)، ساعت: ...

 

عصر

اذان اوّل (براي اعلام وقت عصر)، ساعت: ...

اقامه ي نماز (اقامه ي نمازجماعت عصر)، ساعت: ...

 

104

مغرب

اذان اوّل (براي اعلام وقت مغرب)، ساعت: ...

اقامه ي نماز (اقامه ي نمازجماعت مغرب)، ساعت: ...

 

عشا

اذان اوّل (براي اعلام وقت عشا)، ساعت: ...

اقامه ي نماز (اقامه ي نمازجماعت عشا)، ساعت: ...

 

* چند تذكّر

1 ـ نماز صبح را حتماً حدود ده دقيقه پس از اذان دوم بخوانيد، زيرا اذان اوّل براي نافله ي شب است و هنوز وقت نماز صبح نرسيده است.

2 ـ توجّه داشته باشيد كه نماز مغرب را پس از اذان اوّل نخوانيد، بلكه صبر كنيد تا نماز را با جماعت يا پس از آن اقامه نماييد.

برنامه ي سالن غذاخوري

صبحانه، از ساعت... تا...

ناهار، از ساعت... تا...

شام، از ساعت...تا...

 

105

* تذكّر:

از آن جا كه غذاي تمامي كاروان ها در مدينه و 60 درصد كاروان هاي مكه در آشپزخانه ي مركزي تهيه و طبخ مي شود، لذا وقت صرف غذا را طبق آنچه از طرف مديريت كاروان اعلام مي شود، تنظيم نماييد تا با مشكلي مواجه نشويد و خدمه ي محترم بتوانند سرويس بهتري ارائه دهند.

 

برنامه فرهنگي كاروان

ساعات جلسات كاروان كه شامل تذكّرات لازم، بيان احكام، معارف حج و تاريخ اماكن مقدسه مي باشد.

از ساعت... تا... عصر

از ساعت... تا... شب

 

برنامه زيارت دوره

اين برنامه، شامل بازديد و زيارت قبرستان اُحد، مسجد ذوقبلتين، مساجد سبعه و مسجد قباست.

روز: ... ساعت: ...

 

برنامه بازديد دسته جمعي از مساجد داخل مدينه

شامل مسجد مباهله، مسجد غمامه، مسجد بلال، مسجد اباذر و... مي باشد.

ساعت ... تا... عصر

106

اتاق مدير كاروان در مدينه

طبقه: ... شماره ي اتاق: ... شماره ي تلفن ... ساعات تماس: ...

 

اتاق روحاني كاروان در مدينه

طبقه: ... شماره ي اتاق: ... شماره ي تلفن... ساعات تماس: ...

 

محلّ مديريت هتل در مدينه

طبقه: ... شماره ي اتاق: ... شماره ي تلفن دفتر: ... شماره ي تلفن لابي هتل : ...

 

اتاق پزشك كاروان (در مدينه)

طبقه: ... شماره ي اتاق: ... شماره تلفن: ...

 

مركز پزشكي ايران در مدينه

شارع: ... هتل: ... طبقه: ... شماره ي تلفن: ...

 

محلّ بعثه ي مقام معظم رهبري (در مدينه)

نشاني، شارع: ... شماره تلفن: ...

 

مركز ستاد اجرايي حج منطقه (در مدينه)

نشاني، شارع: ... شماره تلفن: ...

107

 

«فرم 3»

 

زائران محترم! اين فرم را براي آگاهي خود هنگام ورود به مكّه ي مكرّمه تكميل نموده و در دسترس قرار دهيد.

جدول اوقات شرعي

صبح

اذان اوّل (براي نماز نافله ي شب)، ساعت: ...

اذان دوم (براي اعلام وقت اذان صبح)، ساعت: ...

اقامه ي نماز (اقامه ي نماز جماعت صبح)، ساعت: ...

طلوع آفتاب، ساعت: ...

 

ظهر

اذان اوّل (براي اعلام وقت ظهر)، ساعت: ...

اقامه ي نماز (اقامه ي نمازجماعت ظهر)، ساعت: ...

 

عصر

اذان اوّل (براي اعلام وقت عصر)، ساعت: ...

اقامه ي نماز (اقامه ي نمازجماعت عصر)، ساعت: ...

 

108

مغرب

اذان اوّل (براي اعلام وقت مغرب)، ساعت: ...

اقامه ي نماز (اقامه ي نمازجماعت مغرب)، ساعت: ...

عشا

اذان اوّل (براي اعلام وقت عشا)، ساعت: ...

اقامه ي نماز (اقامه ي نمازجماعت عشا)، ساعت: ...

 

برنامه ي سالن غذاخوري

صبحانه، از ساعت ... تا ...

ناهار، از ساعت ... تا ...

شام، از ساعت ... تا ...

 

برنامه فرهنگي كاروان

ساعات جلسات كاروان كه شامل تذكّرات لازم، بيان احكام، معارف حج و تاريخ اماكن مقدسه مي باشد. از ساعت ... تا ... عصر از ساعت ... و شب

برنامه ي بازديد دسته جمعي از مساجد داخل مكّه، شامل: مسجد الجن، مسجد الاجابه، مسجد الرّايه، شعب ابيطالب، محلّ تولّد پيامبر(صلي الله عليه وآله)، خانه حضرت خديجه(عليها السلام) و محلّ تولّد حضرت زهرا (عليها السلام)مي باشد.

روز ...

ساعت ...

109

اتاق مدير كاروان در مكّه

طبقه: ... شماره ي اتاق: ... تلفن: ... ساعات تماس: ....

 

اتاق روحاني كاروان در مكّه

طبقه: ... شماره ي اتاق: ... شماره تلفن ... اتاق: ...
ساعات تماس: ...

 

مديريت هتل در مكّه

طبقه: ... شماره ي اتاق: ...

شماره تلفن دفتر: ... شماره ي تلفن لابي هتل: ...

 

اتاق پزشك كاروان (درمكّه)

طبقه: ... شماري اتاق: ...

تلفن: ...

 

مركز پزشكي ايران در مكّه

شارع: ... هتل: ... طبقه: ...

تلفن: ...

 

محلّ بعثه ي مقام معظم رهبري (در مكّه)

شارع: ...

تلفن: ...

110

مركز ستاد اجرايي حج منطقه (در مكّه)

شارع: ...

تلفن: ...

روز آخر در مكّه

طواف و وداع دسته جمعي در مسجدالحرام يا هتل روز: ... ساعت: ...

خروج از مكّه، روز: ... ساعت: ...

111

بخش سيزدهم:

بايدها و نبايدهاي بعد از سفر

 

دستاورد اين سفر معنوي چنان عظيم است كه گفتار گويندگان و آثار نويسندگان، از بيان واقعيت آن عاجز است. آنچه مي توان گفت اين است كه حالات و خاطرات اين سفر، دريافتني است، نه گفتني.

اينك شما زائر گرامي كه پس از تحمل مشقت هاي فراوان، اين سفر عبادي را به پايان رسانيده ايد، بايد توجه داشته باشيد كه بركات اين سفر را از دست ندهيد.

در اين زمينه مواردي را در حد تذكر يادآوري مي كنيم، اميد است در اين باره، از محضر روحانيون محترم كاروان و گويندگان مذهبي استفاده نماييد.

1 ـ در ديدارهايي كه پس از بازگشت با دوستان و اقوام خواهيد داشت، از كارهاي خوب و بركات و جاذبه هاي سفر معنوي حج تعريف كنيد و از بيان مسائلي كه موجب ريا و خودنمائي مي گردد، اجتناب نمائيد.

112

2 ـ يقيناً در اين سفر، دوستاني مخلص كه شرايط برادري ديني را دارند، پيدا خواهيد كرد. براي استمرار اين رابطه ها تلاش كنيد.

3 ـ اكنون كه در مسجدالحرام به دورخانه ي حضرت حق طواف كرده ايد، تلاش كنيد از اين پس محور زندگي و عمل شما حق و حقيقت باشد و ديگر به گرد باطل نگرديد.

4 ـ يقيناً در مكان ها و زمان هاي مختلف با خداي بزرگ خلوت كرده و پيمان هايي با خدا بسته ايد. آنچه مهم است، وفاداري به اين پيمان هاست. در اين صورت خداوند نيز به عهد خود وفا خواهد كرد.

5 ـ اكنون كه لذت معنوي اين سفر را احساس كرديد، ديگران را كه استطاعت رفتن به اين سفر را دارند، به انجام آن تشويق كنيد.

6 ـ حال كه به لقب «حاجي» مفتخر شده ايد، موقعيتي متفاوت با سال هاي سابق خواهيد داشت، از اين رو مراقب اعمال و رفتار و گفتار خود باشيد و به گونه اي عمل كنيد كه امام صادق(عليه السلام) از شما خواسته است: «مردم را نه با زبان، بلكه با اعمال خود به سوي ما بخوانيد.»

7 ـ از بركات دنيايي اين سفر، دوري از فقر و تنگ دستي است، به شرط آن كه شما نيز واسطه ي فيض خدا به بندگان فقير و بي بضاعت باشيد. از تشريفات سنگين در زندگي خود بكاهيد و به مستمندان رسيدگي كنيد و نشان دهيد كه زائر خانه ي خدا و در پي رضاي صاحب خانه هستيد.

113

8 ـ ايتام، تهيدستان، اقوام، همسايگان و دوستاني را كه به كمك هاي شما نياز دارند فراموش نكنيد، توجه به آنها بركات بيشتر خداوند را موجب مي شود و گرفتاري هاي دنيوي را از شما دور مي كند.

9 ـ چه بسا در اين سفر، فيلم و عكس تهيه كرده باشيد و آن را به ديگران نشان دهيد، اما مهم خاطرات جالبي است كه از صفا و معنويت بندگان شايسته ي خدا با رنگها و مليت هاي مختلف ديده ايد; آنها را براي دوستان تعريف كنيد و با بيان مناسك و فلسفه ي اعمال و حكايات و احياناً كراماتي كه شنيده يا ديده ايد، مجالس را معطر نماييد.

114

اسرار حج

 

عالم بزرگوار سيّد عبدالله از نوادگان مرحوم محدّث جزائري در كتاب شرح نخبه مي نويسد:

در منابع متعدّد، كه مورد تأييد من است، به خط بعضي از بزرگان در حديث مرسل چنين نقل شده است كه: شبلي پس از حجّ با امام زين العابدين(عليه السلام) ديدار كرد، حضرت به او فرمود:

]شبلي![ آيا حج گزاردي؟ گفت: آري فرزند رسول خدا، فرمود: آيا به ميقات فرود آمدي و لباس هاي دوخته خويش را از تن به در كردي وغسل نمودي؟ شبلي پاسخ گفت: آري.

امام(عليه السلام): آنگاه كه به ميقات درآمدي نيت كردي كه لباس معصيت و نافرماني را از تن درآورده، و جامه طاعت و فرمانبري خداوند را به جاي آن پوشيده اي؟ شبلي: نه.

امام(عليه السلام): هنگامي كه لباس هاي دوخته را درآوردي، آيا نيت كردي كه خود را از ريا و دورويي و ورود در شبهه ها برهنه و دور سازي؟ شبلي: نه.

امام(عليه السلام): به هنگام غسل كردن، نيّت كردي كه خود را از اشتباهات و گناهان شستشو دهي؟ شبلي: نه.

115

امام(عليه السلام): ]پس تو در حقيقت[ نه به ميقات درآمده اي، و نه لباس هاي دوخته را از تن كنده اي و نه غسل كرده اي ..! سپس حضرت از او پرسيد: آيا خود را تميز كردي و احرام پوشيدي و پيمان حج بستي؟ شبلي: آري.

امام(عليه السلام): آيا اين نيت را داشتي كه خود را با نور توبه خالص پاكيزه مي سازي؟ شبلي: نه.

امام(عليه السلام): به هنگام محرم شدن، نيت آن كردي كه هر چه را خداوند بر تو روا نداشته، بر خود حرام بداري؟ شبلي: نه.

امام(عليه السلام): به هنگام بستن پيمان حج، آيا قصد آن كردي كه هر پيمان غير الهي را گشوده اي (رها كرده اي)؟ شبلي: نه.

امام(عليه السلام): نه احرام بسته اي، نه پاكيزه شده اي و نه نيت حج كرده اي! آنگاه چنين پرسيد: آيا به ميقات داخل شدي و دو ركعت نماز احرام بجاي آوردي و لبيك گفتي؟ شبلي: آري.

امام(عليه السلام): به هنگام خواندن دو ركعت نماز (طواف)، نيت آن داشتي كه به بهترين كارها و بزرگترين نيكي هاي بندگان (كه همان نماز است)، خود را به خدا نزديك مي كني؟ شبلي: نه.

امام(عليه السلام): آنگاه كه لبيك گفتي، نيّت آن كردي كه به هر چه فرمانبرداري محض خداوند است، سخن مي گويي و از هر نافرماني و معصيتي سكوت مي كني؟ شبلي: نه.

امام(عليه السلام): نه در ميقات داخل شده اي، نه نماز گزارده اي و نه لبيك گفته اي!

وباز پرسيد: آيا به حرم داخل شدي و كعبه را ديدي و نماز خواندي؟

شبلي: آري.

116

امام(عليه السلام): به هنگام ورود به حرم نيت آن كردي كه هر غيبت و بدگويي مسلماني از جامعه اسلامي را بر خود حرام مي كني؟ شبلي: نه.

امام(عليه السلام): به هنگام رسيدن به مكه، نيت كردي كه فقط خدا را مي خواهي ]و مي جويي [شبلي: نه.

امام(عليه السلام): پس نه به حرم وارد شده اي و نه كعبه را ديده اي و نه نماز گزارده اي! و ادامه داد: گرداگرد خانه خدا طواف كردي؟ و اركان خانه را لمس نمودي؟ وسعي انجام دادي؟ شبلي: آري.

امام(عليه السلام): به هنگام سعي، نيّت آن داشتي كه (از شرّ شيطان ونفس) به خدا پناه مي بري و او كه آگاه به پنهان هاست، نسبت به اين مسأله داناست؟ شبلي: نه.

امام(عليه السلام): پس نه طواف خانه كرده اي، نه اركان را لمس نموده اي و نه سعي نموده اي!

سپس فرمود: آيا با حجر الاسود دست دادي، كنار مقام ابراهيم ايستادي، و دو ركعت نماز خواندي؟ شبلي: نه.

در اين هنگام امام(عليه السلام) فريادي برآورد چونان كه گويي نزديك است از دنيا برود، سپس فرمود: آه، آه ... آنگاه فرمود: كسي كه با حجر الاسود دست داده و مصافحه كند، در حقيقت با خداوند متعال دست داده است، پس اي نادار ناتوان! بنگر و بيانديش، و پاداش آنچه را حرمت قائل شده و بزرگ داشته اي، ضايع مگردان و همچون معصيت كاران، دستي كه به خدادادي (و پيماني را كه با خدا بستي) نگسل و نشكن.

سپس فرمود: آنگاه كه نزد مقام ابراهيم قرار گرفتي آيا نيّت كردي كه مصمّم بر انجام همه دستورهاي الهي و فرمانبرداري از

117

آن و مخالف با هر معصيت و نا فرماني خدا باشي؟ گفت: نه.

امام فرمود: آنگاه كه دو ركعت نماز طواف را به جاي آوردي آيا نيّت كردي كه با ابراهيم(عليه السلام) نمازگزاردي و با نمازت بيني شيطان را به خاك ماليدي؟ گفت: نه.

امام فرمود: پس در حقيقت، نه با حجرالاسود دست داده و مصافحه كرده اي، و نه در مقام ابراهيم توقّف كرده و ايستاده اي، و نه دو ركعت نماز در آنجا خوانده اي!

سپس فرمود: آيا بر سر چاه زمزم رفتي و از آب آن نوشيدي؟ گفت: آري.

امام فرمود: آيا نيّت كردي كه بر فرمانبرداري خداوند اشراف يافته، و از گناه و معصيت چشم پوشيده و روي گردانده اي؟ شبلي گفت: نه. امام فرمود: پس در حقيقت بر چاه زمزم اشراف نيافته اي و از آب آن ننوشيده اي!

امام سپس فرمود: آيا سعي صفا و مروه را انجام دادي؟ و پياده بين آن دو كوه رفت و آمد داشتي؟ گفت: آري.

امام فرمود: آيا نيّت كردي كه ميان خوف و رجاء و ترس و اميد در حركتي؟ گفت: نه.

امام فرمود پس سعي صفا و مروه انجام نداده اي و ميان آن دو كوه تردّد نكرده و راه نرفته اي!!

سپس فرمود: آيا سوي منا رفتي؟ گفت: آري.

امام فرمود: آيا نيّت كردي كه مردم را از زبان و قلب و دست خود ايمن سازي؟ گفت: نه. امام فرمود: پس به منا نرفته اي! سپس پرسيد: آيا در عرفات وقوف كردي؟ و بالاي جبل الرحمه رفتي و وادي نَمِره را شناختي و كنار جَمَره ها، خداي سبحان را خواندي؟

118

گفت: آري.

امام فرمود: آيا با وقوف در عرفات، آگاهي خداوند را بر شناخت ها و دانش ها دريافتي؟ و دانستي كه خداوند نامه عمل تو را مي گيرد و از درون و فكر و قلب تو آگاهي دارد؟ گفت: نه.

امام فرمود: آيا در بالا رفتن از جبل الرّحمه نيّت آن را داشتي كه خداوند به هر زن و مرد با ايمان رحمت آورد، و هر مرد و زن مسلمان را سرپرستي مي كند؟ گفت: نه.

امام فرمود: آيا در وادي نَمِره نيّت آن را داشتي كه فرمان ندهي، تا خود فرمان بري و نهي نكني تا زماني كه خود نهي پذير باشي؟ گفت: نه.

آيا هنگامي كه نزد نشانه و دو نَمِره وقوف كردي، نيّت كردي كه آنها بر عبادات و طاعات تو گواه باشند و همراه با نگهبانان خداوند و به امر او از تو حفاظت كنند؟ گفت: نه، حضرت فرمود: پس تو در عرفات وقوف نكرده اي! واز جبل الرحمه بالا نرفته اي! ونَمِره را نشناخته اي! و دعا نكرده اي و نزد دو نمره وقوف نكرده اي!

آنگاه پرسيد: آيا از ميانِ دو نشانه عبور كردي و پيش از گذشتنِ از آنجا، دو ركعت نماز گزاردي؟ و پياده به مزدلفه رفتي و از آنجا سنگريزه جمع كردي و از مشعر الحرام گذشتي؟ گفت: آري.

امام فرمود: وقتي دو ركعت نماز خواندي، نيّت كردي كه آن نماز، نماز شكرِ در شب دهم است، كه هر سختي را دور و كارها را آسان مي كند؟ گفت: نه.

امام فرمود: هنگامي كه از ميان دو نشانه عبور كردي و به چپ و راست منحرف نشدي، آيا نيّت كردي كه از دين حق به چپ و راست منحرف نشوي، نه با قلبت، نه با زبانت و نه با اعضاي بدنت؟

119

گفت: نه.

امام فرمود: هنگامي كه به مزدلفه رفتي و از آنجا سنگريزه جمع كردي، آيا نيّت كردي كه هر معصيت و جهل را از خود برداشتي و هر علم و عمل صالحي را در خود پايدار سازي؟ گفت: نه.

امام فرمود: وقتي كه بر مشعر الحرام گذر كردي، آيا نيّت كردي كه دلت را به بينش اهل تقوي و خوف از خدا بيارايي؟ گفت: نه.

امام فرمود: پس نه از دو كوه عبور كرده اي، نه دو ركعت نماز خوانده اي، نه به مزدلفه رفته اي، نه از آنجا سنگريزه برداشته اي و نه از مشعر الحرام عبور كرده اي! سپس پرسيد: آيا به منا رسيدي و جمره را رمي كردي؟ و سرت را تراشيدي؟ و قرباني ات را سر بريدي؟ و در مسجد خيف نماز گزاردي؟ و به مكّه بازگشته، «طواف افاضه» را انجام دادي؟ گفت: آري.

امام فرمود: وقتي به منا رسيدي و رمي جمرات كردي، آيا احساس كردي كه به خواسته ات رسيده اي و خداوند همه حاجت هايت را برآورده است؟ گفت: نه.

امام فرمود: وقتي سنگريزه به جمرات زدي، آيا نيّت كردي كه دشمنت ابليس را رمي كرده اي؟ و با تمامي حج گرانبهايت، او را به خشم آورده اي؟ گفت: نه.

امام فرمود: وقتي سرت را تراشيدي، آيا نيّت كردي كه از آلودگي ها و از گناهان بني آدم پاك شده اي و از گناهانت بيرون آمدي، همچون روزي كه از مادر زاده شدي؟ گفت: نه.

امام فرمود: وقتي در مسجد خيف نماز خواندي، نيّت كردي كه جز از خداي متعال و گناهت نترسي و جز به رحمت خدا اميدوار نباشي؟ گفت: نه.