فصل پنجم: اسرار و معارف حج

فصل پنجم:

اسرار و معارف حج

اسرار و معارف حج: جلسه اوّل

 

موضوع:

اسرار عبادات

سرفصل ها:

1ـ فلسفه عبادات

2ـ توجه دادن انسان به موقعيت خاصي كه در جهان هستي دارد

3ـ شناخت مبدأ و معاد

4ـ سير روحي به سوي خداوند

5ـ رهايي از آلودگي هاي مادي

6ـ كوچك ديدن لذات دنيا و توجّه به انس با خدا

7ـ بي تفاوت بودن در اقبال و ادبار دنيا

8ـ اثر عبادت در تطهير و تخليه انسان

9ـ اثر عبادت در زينت روح آدميان

10ـ هر عبادتي ظاهري دارد و باطني

11ـ فلسفه برخي از عبادات; مانند نماز (تنهي عن الفحشاء والمنكر) روزه و...

12ـ درجات عبادات

13ـ چگونگي راهيابي به اسرار عبادات

14ـ سرّ مشترك همه عبادات

1ـ عبوديت و بندگي خدا

2ـ وصول به قرب الهي

3ـ رسيدن به كمال انساني

منبع:

1ـ صهباي حج، از ص 305 تا 315

2ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه دوّم

 

موضوع:

اسرار حج و ثمرات آن

سرفصل ها:

1ـ صورت باطني حج

2ـ ظهور ملكوت اعمال

3ـ سرّ حج در سير الي الله

4ـ تزكيه روح در پرتو شناخت اسرار

5ـ تهذيب نفس در حج

6ـ راز دشواري فهم اسرار حج

7ـ آثار اجتماعي حج

8ـ آثار روحي حج

9ـ كعبه ضامن بقاي جامعه بشري (قياماً للناس)

10ـ كعبه پناهگاه جامعه انساني و خانه امن (وأمناً)

11ـ حج مايه تقويت و قوّت دين

12ـ حج نابود كننده فقر

منبع:

1ـ صهباي حج از ص 317 تا 331

2ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه سوّم

 

موضوع:

نيل به اهداف والاي حج

 

سرفصل ها:

1ـ فراهم نمودن زمينه

   (من كان في هذه أعمي فهو في الآخرة أعمي وأضلّ سبيلا)(اسراء: 72)

   (في كتاب مكنون * لا يمسّه الاّ المطهّرون)(واقعه: 78 تا 79)

2ـ لزوم معرفت نسبت به اسرار حج

3ـ هماهنگي سيرت حاج با سرّ حج

4ـ تغيير سيرت حيواني به سيرت انساني

5ـ حج آزمون بزرگ خداوند

6ـ چگونگي موفقيت در اين آزمون

7ـ حج بازار آخرت است

8ـ حج اقيانوس رحمت الهي و حاجي غرق در اين نعمت

9ـ هيچ عمل صالحي جاي حج را نمي گيرد

10ـ عقوبت تارك حج

11ـ چه كساني به اهداف حج دست پيدا مي كنند؟

12ـ اقسام حج گزاران

 

منابع:

1ـ صهباي حج از صفحه 331 تا 341

2ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه چهارم

 

موضوع:

اسرار ميقات

سرفصل ها:

1ـ معناي ميقات

2ـ ميقات و مواقيت در قرآن

3ـ وجوب احرام در ميقات و راز آن

4ـ راز نامگذاري ميقات ها

5ـ ميقات زماني و ميقات مكاني

6ـ سرّ ميقات در روايت شبلي

7ـ سرّ ميقات در روايت امام صادق (ع)

8ـ سرّ ميقات در ساير روايات

منابع:

1ـ صهباي حج از صفحه 133 تا 145

2ـ روايات باب 20 از ابواب مواقيت كتاب حج وسائل.

3ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه پنجم

 

موضوع:

فلسفه احرام و نيّت

سرفصل ها:

1ـ حقيقت احرام

2ـ وداع با گناه

3ـ رابطه احرام و توحيد

4ـ غسل احرام تطهير روح از گناه

5ـ نماز احرام، پيوند زائر با خداوند

6ـ پوشيدن لباس احرام و ياد سفر آخرت

7ـ نيت و قصد قربت

8ـ حقيقت نيت و مراتب تقرّب به خداوند

منابع:

1ـ صهباي حج از صفحه 343 تا 372

2ـ حج و عمره در قرآن و حديث

3ـ روايات باب در وسائل و ديگر كتب روايي.

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه ششم

 

موضوع:

اسرار تلبيه

سرفصل ها:

1ـ معناي تلبيه

2ـ تلبيه در مكان خاص ـ ميقات

3ـ تجلي توحيد در تلبيه

      «لبيك اللهم لبيك...».

4ـ طرد جاهليت باستاني و مدرن، با تلبيه

5ـ نقش لبيك در صحنه ميثاق الهي و فراخوان ابراهيم

6ـ مراتب و درجات تلبيه و لبيك گويان

7ـ تلبيه اجابت دعوت خداوند

8ـ تلبيه ورود به ضيافت الهي

منابع:

1ـ صهباي حج از صفحه 372 تا 384

2ـ روايات باب در وسائل و ديگر كتب روايي.

3ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه هفتم

 

موضوع:

اسرار طواف

سرفصل ها:

1ـ ادب ورود به مسجدالحرام

2ـ طواف نشانه تجسم توحيد در حج

3ـ طواف جاهلي

4ـ طواف و خدا محوري

5ـ رمز طواف و فرشته صفت شدن

6ـ ارتباط مطاف با بيت المعمور

7ـ چهار ركن كعبه و اركان وجودي انسان كامل

8ـ آغاز طواف از حجرالاسود و بيعت با خداوند

9ـ طواف و آمرزش گناه و شروع زندگي جديد

10ـ سر عدد هفت در اشواط طواف

منابع:

1ـ صهباي حج از صفحه 385 تا 393

2ـ حج و عمره در قرآن و حديث

3ـ روايات باب در وسائل و ديگر كتب روايي.

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه هشتم

 

موضوع:

اسرار نماز طواف

سرفصل ها:

1ـ نماز پس از طواف يعني شروع زندگي جديد بهوسيله ارتباط با خدا

2ـ اهميت مقام ابراهيم

3ـ مقام ابراهيم در قرآن

4ـ اسوه قراردادن ابراهيم در زندگي جديد (لكم اسوة حسنة في إبراهيم والذين معه)

5ـ پيوند مقام و كعبه

6ـ از طريق ابراهيم به خدا رسيدن.

7ـ اوصاف ابراهيم خليل در قرآن و روش اسوه قراردادن آن حضرت.

منابع:

1ـ صهباي حج از صفحه 395 تا 398

2ـ حج و عمره در قرآن و حديث

3ـ روايات باب در وسائل و ديگر كتب روايي.

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه نهم

 

موضوع:

اسرار سعي

سرفصل ها:

1ـ صفا و مروه از شعائر الهي (إنّ الصفا والمروة من شعائر الله)

2ـ بزرگداشت شعائر و ارتباط آن با تقوي (ومن يعظّم شعائر الله فإنّها من تقوي القلوب)

3ـ سعي صفا و مروه و تردد ميان خوف و رجاء

4ـ راز هروله و احساس ذلت و تواضع در برابر خداوند

5ـ معناي صفا و مروه و ارتباط صفا با تصفيه و تهذيب روح و مروه با مروت و مردانگي.

6ـ ارتباط سعي با هاجر و تلاش و كوشش در راه خدا

7ـ صفا و مروه در قرآن

8ـ صفا و مروه در روايات

منابع:

1ـ صهباي حج

2ـ حج و عمره در قرآن و حديث

3ـ روايات باب در وسائل و ديگر كتب روايي.

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه دهم

 

موضوع:

اسرار تقصير

سرفصل ها:

1ـ رابطه تقصير و اطاعت از خداوند

2ـ رابطه تقصير و تسليم بودن در برابر اوامر الهي (در مدّت احرام، كوتاه كردن مو حرام ولي در پايان آن واجب)

3ـ تقصير در قرآن و روايات

4ـ تقصير در سنن نبوي

5ـ راز و رمز تقصير در مستحبات مربوط به آن

6ـ ارتباط تقصير باآمرزش گناه (اللهم اغفر للمحلقين... والمقصرين)

(وسائل، ج9، ص543)

منابع:

1ـ صهباي حج: از صفحه 403 تا 412

2ـ حج و عمره در قرآن و حديث

3ـ روايات باب در وسائل و ديگر منابع حديثي.

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه يازدهم

 

موضوع:

اسرار عرفات

سرفصل ها:

1ـ عرفات در قرآن

2ـ عرفات در روايات

3ـ معاني عرفه و ارتباط آن با معرفت و شناخت

4ـ دعا و نيايش در عرفه و راز كمال آدمي

5ـ دعا در عرفات و قرب به خداوند

6ـ برداشتن حجابها بين مخلوق و خالق در عرفات

7ـ عالي ترين مراحل توحيد در دعاي عرفه

8ـ پيوند عرفه با امام زمان

9ـ مفاهيم عرفاني در آداب عرفات

10ـ خروج بار دوم از حرم و بازگشت دوباره به حرم

منابع:

1ـ صهباي حج: از صفحه 413 تا 434

2ـ حج و عمره در قرآن و حديث

3ـ روايات باب در وسائل و منابع حديثي ديگر

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه دوازدهم

 

موضوع:

اسرار وقوف به مشعر

سرفصل ها:

1ـ معناي مشعرالحرام

2ـ آشنا ساختن قلب با شعار تقوا

3ـ خوف خدا را شعار دل ساختن

4ـ كوچ از عرفات به سمت مشعر يادآور عرصه محشر

5ـ ارتباط مشعر با ذكر

      (فاذكرو الله عند المشعر الحرام...)

6ـ جمع آوري سلاح مبارزه با شيطان

7ـ فلسفه وقوف

8ـ رفتار پيامبر و ائمه در مشعرالحرام

9ـ رفتار اولياي خدا در مشعرالحرام

10ـ آموزش حركت در صراط مستقيم هنگام افاضه از مشعر

 

منابع:

1ـ صهباي حج

2ـ حج عارفان

3ـ روايات باب در وسائل و منابع حديثي ديگر

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه سيزدهم

 

موضوع:

اسرار بيتوته در منا

سرفصل ها:

1ـ معناي منا

2ـ تحقق آرزوهاي زائران

3ـ تحقق آرزوهاي ديگران (روايت شبلي) و آسوده ساختن مردم از دست و زبان زائر اين ديار

4ـ ذكر خدا در منا (فاذكرو الله كذكركم آباءكم أو أشدّ ذكراً) و پيراستن حج از رسوم جاهلي

5ـ تأثير ذكر در آرامش قلب و روح

6ـ تفاوت مراتب حج گزاران

7ـ آداب بيتوته در منا و مستحبات و اسرار آن ها

منابع:

1ـ صهباي حج

2ـ حج عارفان

3ـ روايات باب در وسائل و منابع حديثي ديگر

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه چهاردهم

 

موضوع:

اسرار رمي

 

سرفصل ها:

1ـ شناخت شيطان

2ـ راههاي نفوذ شيطان در آدميان

3ـ مقابله و مبارزه با شيطان و راههاي مقابله با آن

4ـ شيطان برون و شيطان درون

5ـ راههاي مقابله با هواهاي نفساني

6ـ پيشينه رمي و رجم شيطان

7ـ رمي شيطان، راهي براي نزديك شدن به خدا

8ـ تكرار رمي در روزهاي بعد يعني مبارزه دائمي با شيطان

9ـ مبارزه با تمامي شياطين كوچك و بزرگ

10ـ آمريكا نماد امروز به عنوان شيطان بزرگ

11ـ شيطان در قرآن

12ـ كبر، بزرگترين خصيصه شيطاني

 

منابع:

1ـ صهباي حج

2ـ حج عارفان

3ـ روايات باب در منابع حديثي

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه پانزدهم

 

موضوع:

اسرار قرباني و حلق

 

سرفصل ها:

1ـ حكمت قرباني، تقرب و تعالي قرباني كننده;

   (لن ينال الله لحومها ولادماؤها ولكن يناله التقوي...)

2ـ پذيرش عمل از متقين;

   (انما يتقبل الله من المتقين...)

3ـ بريدن گلوي طمع با قرباني

4ـ تمرين اطعام به فقيران با قرباني در منا

5ـ گذشت از همه چيز به خاطر خدا ـ اشاره به ذبح اسماعيل توسط ابراهيم ـ

6ـ ذبح آمال و آرزوهاي باطل

7ـ شهيدان و قربان شدن آن ها در مسير حق

8ـ قرباني در قرآن

9ـ قرباني در روايات

10ـ گذشتن از زيبايي براي محبوب

 

منابع:

1ـ صهباي حج

2ـ حج عارفان

3ـ روايات باب در منابع حديثي

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه شانزدهم

 

موضوع:

طواف حج تمتع

سرفصل ها:

1ـ گناه آلوده از پيشگاه خدا بازگشتن ننگ است.

2ـ فلسفه استحباب ورود از باب بني شيبه در مسجدالحرام.

3ـ بار يافتن طائفان واقعي به مقام عرش الهي.

4ـ انسان هاي كامل بر محور تسبيحات اربعه طواف مي كنند.

5ـ تشبه طواف كنندگان به فرشتگان عرش.

6ـ شباهت طواف حج گزار غافل به طواف مشركان.

7ـ كيفر الهي معصيت در حرم كعبه.

8ـ گنهكار برگرد خود مي گردد و فرد متقي گرد خدا.

9ـ حجرالاسود يدالله و عين الله در زمين.

10ـ تعهد استلام كننده به دست نيالودن به گناه.

منابع:

1ـ صهباي حج

2ـ حج عارفان

3ـ روايات باب در منابع حديثي

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه هفدهم

 

موضوع:

طواف نساء

سرفصل ها:

1ـ توجه دادن خداوند به اهميت پيوند زناشويي

2ـ اهميت خانواده در اسلام

3ـ پيش گيري از گسستن اين پيوند

4ـ راه هاي تقويت محبت ميان زن و شوهر

5ـ علل و عواملي كه اين پيوند را تضعيف مي كند

6ـ محور خانواده اگر خدا باشد و همه حول آن محور بگردند، مشكل حل مي شود.

7ـ توجه دادن آن ها كه ازدواج نكرده اند به اين امر مهمّ.

8ـ پايان اعمال حج با تقويت نظام خانواده.

منابع:

2ـ حج عارفان

3ـ روايات وارده در اين باب در منابع حديثي

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه هيجدهم

 

موضوع:

دستاوردهاي معنوي حج

 

سرفصل ها:

1ـ ورود و خروج صادقانه در حج (هوالاول و الآخر)، (ادخلني مُدخل صدق واخرجني مُخرج صدق).

   با اخلاص داخل شدن و با پاكي خارج شدن

2ـ نشانه هاي حج مقبول

«مِنْ علامة قبول الحج اذا رجع الرجل عمّاكان عليه من المعاصي هذاعلامة قبول الحج.
»

الف: مرتكب گناه نشدن

ب: نوراني شدن

«الحاج لا يزال عليه نور الحجّ ما لم يلم تذنب»

3ـ چگونه مي توان اين دستاوردها را حفظ كرد:

1ـ التزام به تقوا

2ـ پرهيز از گناه

3ـ تمرين مقابله با شيطان

 

منابع:

1ـ صهباي حج

2ـ حج عارفان

3ـ روايات وارده در ذيل باب

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه نوزدهم

 

موضوع:

چهره سياسي حج

سرفصل ها:

1ـ حج نمايشگر حكومت والاي اسلامي

2ـ سامان دادن مشكلات مسلمانان در كنگره جهاني حج

3ـ راز انتصاب اميرالحاج براي حاجيان

4ـ پيوند حج با امامت

               «من تمام الحجّ لقاء الإمام»

5ـ حج و نفي و طرد طاغوت

6ـ حج و اعلام برائت از مشركان

7ـ ضرورت تطهير كعبه از توليت طاغيان

منابع:

1ـ صهباي حج از صفحه 111 تا 130

2ـ عرفان حج

3ـ روايات وارده در ذيل اين باب

4ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه بيستم

 

موضوع:

مكّه الگوي مدينه فاضله

سرفصل ها:

1ـ حرم امن بودن، گياه و حيوان و انسان در امنيت كامل.

2ـ آباداني، امنيت، اقتصاد سالم و گرايش دلها به رهبران فرزانه، اركان مدينه فاضله است.

3ـ محور اصلي مدينه فاضله، حكومتي به رهبري انسان كامل.

4ـ تأمين اقتصادي ساكنان مكه و ريزش ثمرات در تمام فصول سال.

5ـ راز حرمت حمل سلاح.

6ـ ويژگي هاي فقهي مكّه.

7ـ احترام مكه به پاس حرمت انسان كامل.

8ـ هر كس وارد حوزه ولايت و امامت شود در امان است.

منابع:

1ـ صهباي حج از صفحه 147 تا 170

2ـ روايات وارده در اين باب در منابع روايي

3ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه بيست و يكم

 

موضوع:

وحدت امت اسلامي

سرفصل ها:

1ـ كعبه محور وحدت

2ـ نياز انسان به تعاون و هماهنگي با همنوعان خود

3ـ فطرت توحيدي سرمايه وحدت

4ـ محورهاي اصيل وحدت:

1ـ جهاني بودن قرآن كريم

2ـ رسالت جهاني رسول الله(صلي الله عليه وآله)

3ـ ارتباط مستمر انسان ها با كعبه

5ـ عوامل مؤثر در ايجاد وحدت امت اسلامي

6ـ عوامل تفرقه در امت

7ـ لزوم وحدت در برابر غير مسلمانان

8ـ تساوي زائران كعبه

منابع:

1ـ صهباي صفا از صفحه 183 تا 199

2ـ روايات وارده در ذيل اين باب

3ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه بيست و دوّم

 

موضوع:

منافع اقتصادي حج

سرفصل ها:

1ـ تفسير آيه (ليشهدوا منافع لهم...)

2ـ بهره مندي اقتصادي جامعه اسلامي از رهگذر حج

3ـ ارتباطات اقتصادي كشورهاي اسلامي و بهره گيري از كالاهاي يكديگر

4ـ ايجاد بازار بين الملل اسلامي در حج

5ـ مبادله نيروي انساني كارآمد براي رشد و شكوفايي اقتصادي كشورهاي اسلامي

6ـ استقلال اقتصادي در حج و عدم بهره گيري از غير مسلمانان (ورود غير مسلمان به مكه و مدينه ممنوع)

7ـ مكه و مدينه محل عرضه محصولات كشورهاي اسلامي

8ـ اقتصاد همه جانبه حج

9ـ روايات حج و ايجاد ثروت مبني بر تأثير حج در رفع فقر

منابع:

1ـ توسعه اقتصادي بر پايه قرآن و حديث

2ـ صهباي حج

3ـ حج برنامه تكامل

 

اسرار و معارف حج: جلسه بيست و سوّم

 

موضوع:

فلسفه محرمات احرام

 

سرفصل ها:

1ـ دوره احرام، دوره تمرين عبوديت و تعبد محض

2ـ محرمّات احرام و آزمون الهي

3ـ حرمت فسوق و ايجاد امنيت اخلاقي

4ـ حرمت كندن گياه و درخت و ايجاد امنيت محيط زيست

5ـ حرمت كشتن موجودات زنده و دفاع از حيوانات

6ـ حرمت جدال و لذتهاي حرام و ايجاد امنيت اجتماعي

7ـ حرمت استمناء و لذتهاي حرام و ايجاد امنيت جنسي

8ـ حرمت پوشاندن صورت براي زنان و ايجاد تقواي اجتماعي.

9ـ حرمت همراه داشتن سلاح و ايجاد جامعه اي امن در پرتو ايمان و اخلاق.

10ـ حرمت همراه داشتن زينت و ايجاد اقتصاد سالم.

11ـ آزمايش هاي الهي در قرآن و روايات.

12ـ نمونه اي از آزمايش هاي الهي در اقوام و ملل گذشته.

 

منابع:

1ـ صهباي حج

2ـ حج برنامه تكامل

3ـ حج و عمره در قرآن و حديث

4ـ روايات وارده در ذيل اين باب