بخش 3

50

و نيز نقطه اي را كه پياده شده ايد، به خاطر بسپاريد تا هنگامي كه براي سوارشدن مجدّد برمي گرديد، دچار مشكل نشويد. البته بهتر است كه در همه جا به همراه دو يا سه نفر از دوستان خود باشيد تا چنين مشكلاتي پيش نيايد. سعي كنيد به موقع، زيارت و مراجعه نماييد و زمان اعلام شده از طرف كاروان را رعايت كنيد.

31. عبور و مرور در خيابان هاي مكه و مدينه براي رهگذران و عابران پياده امن نيست، خودروها بسيار سريع حركت مي كنند و برخي رانندگان بسيار بي احتياط مي باشند. بنابراين، فقط از پياده روها استفاده نماييد و براي عبور از عرض خيابان، حتماً از محل هاي ويژه ي عابران پياده، استفاده كنيد. خواهران نيز در شب بيشتر مراعات كنند.

32. خواهران محترمه همواره براي رفت و آمدها، فقط از سرويس هاي ويژه زائران ايراني استفاده كرده و از سوار شدن به خودروهاي شخصي خودداري نمايند. در صورت نياز به تاكسي، حتماً همراه يكي از دوستان يا خانواده ي خود باشيد و از تردد انفرادي و بدون همراه، خصوصاً در ساعات پاياني شب بپرهيزند.

33. از چند سال پيش زائران ايراني در مدينه و مكّه از حدود 600 دستگاه اتوبوس كه با پرچم جمهوري اسلامي مزيّن هستند، استفاده مي كنند. سعي كنيد كه شماره ي خط و

51

محلّ توقّف اتوبوس مسير خود را در رفت و برگشت به خاطر بسپاريد. در مكه بعلت ترافيك سنگين سعي كنيد كه يك ساعت پس از اقامه نماز به محل پاركينگ اتوبوس مراجعه كنيد.

34. در صورت مشاهده ي هرگونه تخلّف، شماره ي اتوبوس يا خودرويي را كه سوار شده ايد، يادداشت كنيد تا به تخلّفات آنها رسيدگي شود.

35. توجه داشته باشيد كه عكس گرفتن و فيلمبرداري در حرم هاي شريف ممنوع است و با افراد برخورد مي شود و گاهي هم آنها را دستگير و وسيله فيلم برداري را ضبط مي كنند.

36. براي ارتباط تلفني از مدينه يا مكّه به ايران، مي توانيد از كابين هاي مخابراتي كه در سطح شهر فراوان هستند، استفاده كنيد. البته تماس گرفتن با تلفن همراه از ايران به عربستان، مقرون به صرفه تر است. استفاده از سيم كارت عربستان نيز امكان پذير است.

37. از بستن هر نوع كيف يا تلفن همراه (موبايل) به كمر و تظاهر به داشتن آن خودداري كنيد، زيرا در معرض خطر و سرقت قرار مي گيريد.

38. در مسجدالحرام و مسجدالنّبي (به ويژه هنگام اقامه ي نماز) تلفن همراه خود را خاموش كنيد. همچنين از

52

كشيدن سيگار در مسجد النبي (صلّي الله عليه وآله) و مسجد الحرام و صحن هاي اطراف آنها جداً خودداري نماييد. مأمورين سعودي با كساني كه در اماكن متبركه سيگار بكشند برخورد مي كنند.

39. از دمپايي هاي ابري (كه در صورت خيس بودن زمين، بسيار لغزنده مي شوند) استفاده نكنيد، بلكه از دمپايي هاي پلاستيكي و مانند آن استفاده كنيد كه وقتي روي كاشي يا سنگ هاي صاف و خيس راه مي رويد، دچار مشكل نشويد.

40. بردن هر وسيله اي به داخل حرم مطهر پيامبر (صلّي الله عليه وآله) در مدينه، و مسجدالحرام در مكّه، ممنوع است. از طرفي بيرون از حرم نيز جاي امني براي گذاشتن اثاثيه نيست، بنابراين زمان خريد را طوري تنظيم نماييد كه پس از خريد اجناس از بازار، مستقيماً به هتل يا محلّ سكونت خود برويد.

41. جايگاه خواهران محترمه در مدينه ي منوّره، در قسمت هاي عقب مسجدالنّبي (صلّي الله عليه وآله) است. چنانچه بخواهيد از فيض حضور درقسمت هاي جلوي حرم كه مرقد پيامبر (صلّي الله عليه وآله) و خانه ي حضرت فاطمه ي زهرا (عليها السلام) قرار دارد، بهره مند شويد، مي توانيد از ساعت ويژه ي خواهران (صبح ها از طلوع آفتاب تا حدود ساعت 10 و ظهرها نيم ساعت پس از نماز ظهر تا حدود ساعت 15 و شب ها بعد از ساعت 7) استفاده

53

كنيد. در اين صورت بايد ساعات زيارت خود را طوري تنظيم نماييد كه هم به صبحانه و ناهار هتل برسيد و هم از حضور در قسمت هاي نزديك قبر مطهّر و روضه ي منوّره بهره مند شويد. همچنين در مسجدالنبي جهت زيارت افراد سالخورده و ويلچري در صحن بانوان تمهيداتي جهت زيارت روضه مطهره و محدوده قديمي مسجد بدون تحمل فشار ناشي از جمعيت انديشيده شده است.

ساعت حضور برادران در بقيع بعد از نماز صبح و عصر است و خواهران نيز بعد از نماز عصر مي توانند به سكوي مقابل بقيع بروند.

42. از خوابيدن در مسجد و حرم مطهّر بپرهيزيد، زيرا علاوه بركراهت، ممكن است اتّفاقاتي همچون سرقت پول، كفش و وسايل ديگر براي شما پيش آيد.

43. هنگامي كه قرآن را از جايگاه هاي مخصوص برمي داريد، پس از قرائت، آن را در همان جا قرار دهيد و از گذاشتن آن روي زمين، فرش يا هر جاي ديگر جدّاً خودداري نماييد. هم چنين از حمل قرآن و كفش ها با يك دست بپرهيزيد، زيرا اين كار بي احترامي به كتاب خدا به شمار مي آيد. رعايت اين نكته در هر موقعيّتي، ضروري مي باشد و بهتر است قرآن در دست راست نگه داري شود.

54

نقشه هاي مكّه و مدينه

55

نقشه هاي مكّه و مدينه

56

44. از بردن كفش ها به محوّطه ي روضه ي منوّره، كه همان قسمت قديمي مسجدالنّبي (صلّي الله عليه وآله) است، پرهيز نماييد، چنين كاري نوعي بي احترامي به آن مكان مقدّس است.

45. براي جابه جايي كفش هاي خود، هنگام تشرّف به حرم مطهر نبوي (صلّي الله عليه وآله) از كيسه هاي مخصوصي كه توسط كاروان به شما داده مي شود، استفاده كرده و آنها را در قفسه هاي ويژه اي كه در مسجدالنّبي (صلّي الله عليه وآله) و مسجدالحرام وجود دارند، قرار دهيد. البته شماره ي قفسه را به خاطر بسپاريد تا هنگام برگشت محلّ آن را گُم نكنيد. هيچگاه اسامي مقدس را روي دمپايي و يا كفش خود ننويسيد.

46. كلمن هاي آب سرد در همه جاي حرم موجود است. در طرف راست آن، ليوان هاي استفاده نشده و در طرف چپ، ليوان هاي استفاده شده قرار دارد. شما نيز براي نوشيدن آب از ليوان هاي سمت راست استفاده نموده و پس از مصرف، آن را در سمت چپ قرار دهيد. هرگز از اين آب ها براي وضو استفاده نكنيد.

47. از سخن گفتن و صلوات فرستادن با صداي بلند در مسجدالنّبي (صلّي الله عليه وآله) ، مسجدالحرام و ديگر مساجد پرهيز كرده و دوستان و همراهان خود را با صداي بلند صدا نكنيد، زيرا برخي از اهل سنت اين كارها را حرام و نشانه ي بي احترامي به اين مكان هاي مطهّر مي دانند.

57

48. هنگام استفاده از تلفن همراه در اماكن مقدّس، ضمن رعايت احترام، از انتخاب آهنگ هاي نامناسب به عنوان زنگ تلفن و گفت وگوهاي طولاني، آن هم با صداي بلند (بهويژه در اوقات قبل از نماز كه حالت سكوت و معنويت در صفوف نماز حاكم است) جدّاً خودداري نماييد.

49. در برخي از اماكن مقدّس، مانند مسجد ذوقبلتين و مسجد قُبا، حتي از همراه داشتن كفش جلوگيري مي شود، بنابراين، ضمن پرهيز از بحث و نزاع با مأموران، كفش ها را در جاي مخصوص قراردهيد.

50. از همراه داشتن پول نقد زياد و اشياء قيمتي در حرمين شريفين و مكان هاي شلوغ خودداري كنيد و هرگز همه ي پول هاي همراه خود را در يك جيب قرار ندهيد.

51. هنگام نماز از مقابل نمازگزاران عبور نكنيد، زيرا اين عمل در فقه شيعه مكروه است و از نظر برخي فرقه هاي اهل سنت، عملي حرام به شمار مي آيد.

59

بخش چهارم: بهداشت

1. رعايت بهداشت در طول سفر، ضامن سلامتي شماست. تنها با بهره مندي از سلامتي مي توانيد در اماكن شريف حضور يافته و اعمال خود را به درستي انجام دهيد. بنابراين براي حفظ سلامت خود در اين سفر، به نكات بهداشتي كه از سوي مدير يا پزشك كاروان اعلام مي شود، توجّه فرماييد. ضمناً جزوه هايي را كه از طرف مركز پزشكي حج منتشر مي شود، مطالعه و به تذكرات آنها توجه و عمل نماييد. مطالب اين مجموعه، شما را از مطالعه ي آن جزوه ها بي نياز نمي كند.

2. يكي از نخستين اقدامات ضروري، تزريق واكسن مننژيت و آنفلوانزاست. اين موضوع را جدي بگيريد و دست كم ده روز پيش از اعزام، به آدرسي كه مدير و پزشك كاروان اعلام مي كنند، مراجعه كرده و ضمن اطمينان از سلامت خود، كارت ويژه ي معاينه ي پزشكي و تزريق

60

واكسن را دريافت نماييد.

3. توجّه داشته باشيد كه زائران در طول سفر تحت پوشش بيمه قرار دارند، پس هرگاه احساس ناراحتي نموديد، به پزشك كاروان مراجعه كنيد تا در صورت لزوم، شما را به مراكز بهداشتي و درماني ايرانيان راهنمايي كند و از خدمات درماني رايگان بهره مند شويد.

4. پس از دستشويي و پيش از غذا خوردن و بعد از آن حتماً دست هاي خود را با آب و صابون و يا مايع دستشويي شسته و با حوله ي شخصي خشك كنيد.

5. كساني كه به بيماري قند مبتلا هستند، از پرخوري و مصرف نوشابه و آب ميوه ها، عسل و مواد شيرين اجتناب نمايند. هم چنين كساني كه فشار يا چربي خون بالا دارند، از مصرف غذاهاي چرب و پرنمك پرهيز كنند.

6. افرادي كه دچار نارسايي كليوي هستند در مصرف گوشت، شير و ميوه كه مملو از پياسيم است تعادل را رعايت كنند.

7. با توجّه به گرمي هوا (در مدينه و مكه) و پياده روي هاي زياد، ازشست وشوي بدن، به ويژه پاها، غفلت نكنيد. چنانچه هر موضعي از بدن عرق سوز شد، آن محل را كاملاً با آب شسته و خشك نماييد، و در صورت عدم بهبودي به پزشك كاروان مراجعه كنيد.

8. اگر چشمان شما به تابش آفتاب حساسيت دارد، از عينك هاي آفتابي يا كلاه هاي مخصوص كه لبه ي بلندي دارند، استفاده كنيد.

61

9. در صورت ابتلا به اسهال، حدّاقل يك وعده غذا نخوريد و تنها از مايعات استفاده كنيد. سپس با مراجعه به پزشك كاروان اقدامات لازم را انجام دهيد.

10. خوب است مقداري عرق نعنا و خاكشير به همراه داشته باشيد تا در مواقع لزوم مصرف كنيد.

11. نوشابه هاي گازدار، با برخي از مزاج ها سازگاري ندارد و ناراحتي معده ايجاد مي كند. اگر ناراحتي گوارشي احساس نموديد، نخستين كار، ترك نوشابه است. سعي كنيد بيشتر از آب خالص استفاده نماييد.

12. از نوشيدن آب يا نوشابه ي بسيار سرد، بهويژه هنگامي كه از زيارت يا خريد برمي گرديد، پرهيز كنيد. اين كار معمولاً باعث سرماخوردگي، سينه درد و گلودرد مي شود.

13. در مراسم حجّ تمتّع به دليل كمبود وسايل نقليه و مسافت زياد هتل تا حرم، گاهي مجبور مي شويد مقداري پياده روي كنيد، از اين رو همواره دستمال سفيد يا كلاه مناسب به همراه داشته باشيد تا در صورت لزوم از آن استفاده كنيد.

14. در صورتي كه احتمال سرماخوردگي مي دهيد از انجام غسل هاي مستحبي، بهويژه در فصل سرما پرهيز نماييد، بعد از غسل نيز با سر و بدن خيس، مقابل باد پنكه و كولر داخل ماشين و حرم و منازل قرار نگيريد.

15. در صورت ابتلا به سرماخوردگي، بيشتر مايعات گرم مانند چاي كم رنگ بنوشيد و از آشاميدن آب يخ و نوشابه و

62

نيز خوردن غذاهاي سنگين، چرب و سرخ كرده اجتناب كنيد. با استراحت كافي و پرهيز از رفت وآمدهاي زياد در كوچه و بازار، زمينه ي بهبودي سريع تر خود را فراهم آوريد. ضمناً هنگام عطسه و سرفه حتماً جلوي دهان و بيني خود را با دستمال بگيريد و از روبوسي بپرهيزيد تا ديگران را به بيماري مبتلا نسازيد.

16. از نگه داري غذا در اتاق محل استراحت خويش حتي در داخل يخچال خودداري نموده و حتماً غذا را در زمانِ توزيع و در محل معين شده و به اندازه ميل كنيد. در ضمن از خوردن غذا و شيريني در ميانِ وعده هاي ناهار و شام بپرهيزيد تا هنگام صرف غذا، اشتهاي شما بهتر باشد.

17. به منظور حفظ سلامت شخصي و بهره گيري هرچه بيشتر از معنويات اين سفر، حتي الامكان از غذاهاي سبك و ساده استفاده كنيد و بويژه در ايام تشريق از پرخوري به شدت پرهيز كنيد.

18. از خريد هرگونه مواد غذايي از دست فروش ها و اغذيه فروش هاي داخل شهرهاي مكه و مدينه خودداري نماييد، زيرا به دليل بهداشتي نبودن برخي از آنها ممكن است به بيماري دچار شويد.

19. اتاق هاي محل اقامت به كولر گازي مجهز هستند. هواي اتاق را در حدّي تنظيم كنيد كه گرم نباشد، اما به اندازه اي اتاق را سرد نكنيد كه هنگام بيرون رفتن از هتل، تحمل گرما برايتان دشوار باشد.

63

20. هنگام بارندگي يا شستشوي صحن ها، به دليل لغزندگي كف صحن هاي مسجدالحرام و مسجدالنبي (صلّي الله عليه وآله) ، امكان زمين خوردن و آسيب ديدگي زياد است، مراقب باشيد.

21. هنگام سوار و پياده شدن از سرويس ها شتاب ننماييد و اجازه دهيد كه خودرو كاملاً متوقف شود تا دچار سانحه نشويد.

22. پيوسته نظافت حمام و سرويس هاي بهداشتي را حفظ كرده و از نگه داري زباله در اتاق پرهيز نماييد. هر روز صبح و عصر زباله ها را در كيسه هاي مخصوص بريزيد و پس از گره زدن، در سطل هاي بزرگ كنار سالن ها بگذاريد تا عوامل كاروان آنها را بيرون ببرند.

23. در صورت نياز از مأموران نظافت بخواهيد تا مايع ضدّعفوني كننده دراختيار شما قرار دهند. از انداختن تفاله چاي به دستشويي ها يا ظرف شويي ها خودداري كنيد.

24. هر نفر بايد از حوله شخصي خود استفاده نمايد. هم چنين از مسواك، شانه، تيغ، ليف و صابون مخصوص خود استفاده كنيد و هيچ گاه از اين وسايل به طور مشترك استفاده نكنيد.

25. در تمام مدّتي كه در مدينه يا مكّه هستيد، ساعات استراحت خود را طوري تنظيم كنيد كه بيش ترين استفاده را از لحظات معنوي حضور در حرمين شريفين ببريد و ضمناً به اندازه كافي استراحت كنيد تا دچار خستگي و بي خوابي نشويد.

26. از خريد لباس هاي دست دوم و مستعمل از حراجي ها و كنار خيابان ها بپرهيزيد; چنين لباس هايي معمولاً

64

ناقل بيماري هاي خطرناك هستند.

27. از خريد لوازم آرايشي غيرمطمئن و دارو، بدون نسخه ي پزشك خودداري كنيد ودر اين گونه موارد با پزشك كاروان يا پزشكان مستقر در مركز پزشكي حج مشورت نماييد.

28. چنانچه دچار مشكلات تنفسي هستيد، از ماسك هاي مخصوص استفاده كنيد. طول دوره بيماري تنفسي بايد طي شود. از مراجعه مكرر به درمانگاه ها خودداري كنيد. هم چنين اگر به سرماخوردگي و زكام مبتلا شديد، حتماً از ماسك هايي كه توسط مراكز پزشكي حج در اختيار شما قرار مي گيرد، استفاده نماييد.

29. در اماكن زيارتي، از سجّاده هاي مخصوص استفاده كنيد تا مجبور نباشيد دستان خود را روي زمين يا فرش هاي آلوده بگذاريد، در اين صورت، گردوخاك و آلودگي هاي زمين را نيز از راه بيني، استنشاق نمي كنيد.

30. استعمال دخانيات در تمامي اماكن عمومي عربستان، ممنوع است. بنابراين، از كشيدن سيگار حتّي در اتاق ها و راهروهاي ساختمان محل اقامت خودداري نماييد. تا آنجا كه امكان دارد در اين سفر معنوي نسبت به ترك آن اقدام نماييد.

31. ناخن هاي خود را هميشه كوتاه نگه داريد، زيرا ناخن هاي بلند يكي از راه هاي انتقال ميكروب است.

32. لباس هاي زير خود را به موقع عوض كنيد و بشوييد. بهتر است لباس ها سفيد رنگ و از جنس نخي باشند.

65

33. چنانچه قصد رفتن به اماكن زيارتي يا گردش در بازار را داريد، در مواقعي كه هوا گرم است يك شيشه آب يا دست كم يك ليوان مخصوص و يك بادبزن كوچك به همراه داشته باشيد و حتي الامكان از منبع هاي آب آشاميدني سرراهي، بهويژه از ليوان هاي موجود در آب خوري هاي عمومي، استفاده نكنيد.

34. مرتب استحمام كنيد تا بوي پا و بدن شما موجب آزردگي همسفران نشود. هنگام استحمام، از پوشيدن دمپايي ابري كه موجب سُر خوردن و ايجاد خطر سقوط مي شود، خودداري كنيد.

35. اگر تحت رژيم يا پرهيز غذايي هستيد، آن را ادامه دهيد و از غذاخوردن زياد پرهيز كنيد. هم چنين هرگونه مشكلات غذايي خود را با مدير و پزشك كاروان در ميان بگذاريد.

36. برخي از زائران در طول سفر به يبوست مبتلا مي شوند كه مهم ترين دلايل آن عبارت اند از:

- عرق كردن زياد و كاهش آب بدن;

- آشاميدن نوشابه هاي گازدار و چاي پررنگ;

- مصرف زياد موز، بهويژه موزهاي نرسيده.

بنابراين، با رعايت موارد فوق از بروز اين مشكل جلوگيري كنيد. سعي كنيد براي مقابله با اين بيماري بيشتر آب بنوشيد.

37. بانوان محترمه توجه داشته باشند كه پيش از سفر حجّ

66

براي آغاز مصرف قرص جلوگيري از عادت ماهيانه و مسائل ديگر، با پزشك كاروان مشورت كنند و در صورت ابتلا، بدون هيچ اضطرابي مسائل شرعي خود را از روحاني محترم كاروان بپرسند. همچنين در طول سفر از فشارهاي روحي (اضطراب و تشويش خاطر) و پياده روي هاي زياد، پرهيز كنند تا به مشكل لكّه بيني و نگراني هاي ديگر دچار نشوند. دستيارِ زن كاروان نيز در اين موارد مي تواند مشاور خوبي براي بانوان باشد.

38. با توجه به گرماي هوا و فعاليت بدني، حتما روزانه شش تا هشت ليوان آب بنوشيد. به ياد داشته باشيد كه براي آشاميدن، فقط از آب هاي معدني كه در بطري هاي پلمب شده در اختيار شما قرار مي گيرد استفاده كنيد.

39. به منظور جلوگيري از شكستگي اعضاي بدن در هنگام استحمام و استفاده از وان دقت كافي داشته باشيد زيرا كف صابون و ليز بودن سراميك در منزل و حرمين باعث سقوط انسان و شكستگي مي شود و شيريني سفر را به كام شما تلخ مي نمايد.

* پزشك كاروان در طول سفر همراه شماست. تلاش كنيد با مشورت او تمامي موارد بهداشتي و درماني را رعايت كنيد تا بتوانيد به راحتي مناسك خود را انجام دهيد.

* ميوه و مواد لبني نيز به حد كافي مصرف كنيد.

67

بخش پنجم: در محل سكونت

مقدمه

سازمان حج و زيارت بنا بر رسالت خود و با عنايت به حقوق زائرين بيت ا... الحرام و ميهمانان حرم شريف نبوي (صلّي الله عليه وآله) بر خود لازم مي داند از امكانات موجود در كشور عربستان به صورت بهينه استفاده نمايد. اگرچه منازل موجود در مكه و مدينه و بويژه مكه وضعيت ويژه خود را دارد. در همين راستا تلاش فراواني صورت گرفته تا در طول سفر، زائرين عزيز در خصوص اقامت و اسكان خود بيش از گذشته از امكانات رفاهي مناسب برخوردار شوند.

اهميت مسأله اسكان بر كسي پوشيده نيست و مسؤولان امر همواره در تلاش بوده اند كه هر سال بهتر از گذشته، در حد امكان از ساختمان هاي مناسب در منطقه مركزي و نزديك به حرمين شريفين استفاده شود. ليكن وضعيت كوهستاني مكه باعث شده است كه اين شهر ساختمان هاي متفاوتي با مدينه

68

داشته باشد كه زائران عزيز بايد نسبت به آن آگاهي يابند.

اميد آن كه زائرين محترم، به اهميت اين امر و تلاش هاي مسؤولان سازمان حج و زيارت در خدمت به ضيوف الرحمن و خدمت رساني ويژه ي جمهوري اسلامي ايران به زائران بيت الله الحرام عنايت داشته باشند و واقعيت هاي موجود را همواره مدنظر داشته باشند.

در سال جاري در مكه مكرمه براي اقامت بيش از 20 درصد از زائران در فاصله نزديك تر به مسجدالحرام منازل با نظام فرهنگي اجاره شده است. تخريب گسترده اطراف مسجدالحرام و نيز روي آوري به ساختمان هاي همانند هتل و علاوه بر آن تورم غيرقابل پيش بيني سال جاري عربستان باعث افزايش هزينه اسكان در مكه مكرمه شده است. البته بخش بزرگ افزايش هزينه مسكن مربوط به بهبود كيفيت است.

اقامت و اسكان در مدينه منوره از چند سال قبل به تدريج، از بخش غير مركزي به منطقه مركزي انتقال يافته و اكنون تمامي زائران ايراني در منطقه ي مركزي و يا حاشيه اين منطقه اسكان داده شده اند. اميد است اقدامات انجام شده در سال جاري، بيش از گذشته موجب رضايت زائران محترم گردد. در اين زمينه به نكات ذيل عنايت داشته باشيد:

1. هنگام ورود به هتل و يا ساختمان محل اقامت خود، صبر و حوصله پيشه كنيد تا مديران و مسئولان محترم كاروان بتوانند زمينه را براي استقرار سريع شما فراهم سازند.

2. توجه داشته باشيد كه قراردادهاي تنظيمي با مالكان

69

ساختمان ها بر اساس گروه هاي قيمتي و طبق سرانه ي اسكان زايران تنظيم شده است، لذا توقع شما بايد در حد امكانات موجود در ساختمان ها باشد و از تقاضاهاي خارج از قراردادها جداً خودداري نماييد. نحوه گروه بندي و عواملي كه در اين زمينه دخالت دارند را مي توانيد از مدير كاروان جويا شويد.

3. در ساختمان هايي كه چند كاروان به طور هم زمان اسكان مي يابند، همكاري مديران، عوامل و زائرين در جهت بهره مندي از خدمات و امكانات رفاهي، اهميت بسيار دارد.

4. محدوديت آسانسورها در تمام ساختمان ها بهويژه در اوقات اوج مصرف و ازدحام، ايجاب مي نمايد كه زائرين از استفاده غيرضروري پرهيز نموده و براي سرعت در رسيدن آسانسور، از توقف بيش از حدّ در طبقات خودداري كنند. هنگام استفاده از آسانسور و پله برقي، به نكات ايمني توجه كنيد و مراقب سالمندان و بيماران باشيد. توصيه مي شود كه ساكنان طبقات اول و دوم حتي المقدور از آسانسور استفاده نكنند.

5. به زائران محترم توصيه مي شود تا ضمن همراه داشتن كارت شناسايي و كارت ساختمان يا هتل و نصب آن به لباس خود، زمان رفت و آمد را به گونه اي انتخاب نمايند كه يك ساعت قبل از نمازهاي پنج گانه، از محل اسكان خارج شوند و بلافاصله بعد از اتمام نماز جماعت به يكباره به هتل ها و ساختمان هاي محل اقامت خود مراجعه نكنند. اجراي اين توصيه و تذكر در جهت رفاه بيشتر حال زائرين

70

بوده و از ازدحام در آسانسورها و سالن غذاخوري جلوگيري خواهد كرد.

6. در سفر حج تمتع، معيار تعيين كيفيت هتل ها و اماكن مسكوني، درجه آنها نيست، بلكه گروه قيمتي مورد توجه قرار مي گيرد. ضمناً از آنجا كه امكانات همه ي هتل ها و ساختمان ها يكسان نيست، نبايد آنها را با هم مقايسه كرد. امكان دارد دو گروه قيمتي در هتل باشند در اين صورت تفاوت پرداخت مربوط به مسكن شهر ديگر مي باشد. اختلاف در ايستگاه پرواز هم در تفاوت پرداخت دخيل است.

7. پول و اشياء قيمتي خود را به صندوق امانات هتل ها و ساختمان ها سپرده و اگر كليدي دريافت كرديد، در نگهداري كليد صندوق دقت لازم را داشته باشيد.

8. هنگام خروج از هتل يا ساختمان محل اقامت، كليد اتاق ها را به هيچ عنوان همراه خود نبريد و آنرا به مسئول پيش خوان تحويل دهيد چرا كه ممكن است ديگران بعلت نبودن كليد پشت در اتاق معطل بمانند.

9. از روزي كه وارد مكّه يا مدينه مي شويد، يك اتاق به شما و دوستان همراه كه قبلا انتخاب كرده ايد اختصاص مي يابد و پس از چند روز بايد آن را تحويل دهيد، از اين رو نظافت را مراعات نماييد. خدمه ي كاروان و مأموران هتل، وسايل نظافت از قبيل كيسه پلاستيكي، سطل زباله و امكانات ديگر را در اختيار شما قرار مي دهند. سعي كنيد لباس هاي خود را جايي پهن كنيد كه در محل ديد و عبور ديگران

71

نباشد. پاكت ها، كاغذها و زباله ها را نيز در سطل هاي مخصوص زباله بريزيد.

10. در بيش تر ساختمان ها، جهت قبله با علامت ويژه اي بر ديوار يا سقف اتاق ها مشخص و نصب شده است. معمولاً در ساخت سرويس هاي بهداشتي، جهت قبله رعايت نشده است، بنابراين هنگام استفاده، به گونه اي بنشينيد كه رو به قبله يا پشت به قبله قرار نگيريد.

11. سرويس هاي بهداشتي اغلب فرنگي است. از ايستادن روي لبه ي آنها پرهيز كنيد و اگر چگونگي استفاده از آن را نمي دانيد، از همراهان و يا مسؤولان كاروان بپرسيد.

12. زائران محترمي كه تاكنون از وان حمّام استفاده نكرده اند، بهويژه سالمندان عزيز توجّه داشته باشند كه در وان هاي حمام خطر ليز خوردن وجود دارد، بهويژه اگر پابرهنه يا با دمپايي ابري باشند. بنابراين، مراقب باشيد هنگام استحمام، خداي ناكرده مشكلي براي شما پيش نيايد. هم چنين پرده ي حمام را در داخل وان قرار دهيد تا آب دوش به كف حمام نريزد.

13. حمّام، توالت و آشپزخانه هايي كه در هر اتاق يا سوئيت وجود دارد، براي استفاده ي همه ي افراد ساكن در آن اتاق است. بنابراين، پس از استفاده، سرويس هاي بهداشتي را تميز كنيد و از باقي گذاشتن موي سر و صورت، صابون و شامپو و تيغ هاي مصرف شده لباس زير و... جداً پرهيز نماييد.

14. با توجه به اين كه سالن ها و رستوران هاي غذاخوري

72

هتل يا ساختمان محل اقامت، محلّ رفت وآمد افراد مختلف بوده و محلّي عمومي به شمار مي آيد، از تردّد در اين اماكن با لباس هاي راحتي كه آنها را در اتاق مي پوشيد، خودداري كنيد.

- خواهران محترمه زمان خارج شدن از اتاق حتماً جوراب بپوشند.

15. هنگام خروج، كليد ياكارت خود را داخل اتاق جا نگذاريد، زيرا گرفتن كليد يدك مشكلات زيادي دارد، خصوصاً اگر مدير كاروان در آن ساعت در محل سكونت حضور نداشته باشد. مسئول هتل تا مطمئن نشود كه اتاق متعلق به خود شماست، كليد را تحويل نمي دهد. اگر كليد را به همراه خود مي بريد، در حفظ آن دقّت زيادي داشته باشيد.

16. در روزهاي نخست، براي استفاده از آسانسور و پلّه هاي برقي، حتماً همراه افرادي باشيد كه با طرز كار آنها آشنا هستند. سالمندان عزيز و برادران و خواهراني كه تاكنون از اين وسايل استفاده ننموده اند، در اين باره بيش تر دقّت كنند و از افراد با تجربه كمك بخواهند. ظرفيت آسانسورها را رعايت كنيد تا مشكل سقوط يا خرابي و نقص فنّي آن پيش نيايد.

17. خواهران محترمه، در تمام اوقات، بهويژه شب ها كه داخل اتاق روشن و بيرون تاريك است، به پنجره ي اتاق هاي خود توجه داشته باشند و دقت كنند كه حتماً پرده ها آويخته و جاي ديگري به آن مشرف نباشد.

18. از خواهران محترمه تقاضا مي شود در لابي هتل ها بيش از حد ننشينند.

73

19. در صورت بروز هرگونه نقص ساختماني در داخل اتاق، مانند چكّه نمودن آب از سقف، خرابي شيرها و دست شويي ها يا مشكلات ديگر، به سرعت مدير يا خدمه ي كاروان را آگاه سازيد تا مشكل را برطرف نمايند.

20. از ايجاد سروصدا در داخل اتاق و زياد كردن صداي تلويزيون يا ضبط صوت خودداري كنيد، زيرا ممكن است همسايگان شما در حال استراحت باشند.

21. همواره از شوخي هاي ناراحت كننده، كلمات نامناسب و سخنان آزار دهنده پرهيز نماييد و شخصيّت ديگران را در نظر داشته باشيد.

22. هيچ يك از وسايل ساختمان را بيرون نبريد و از آنها استفاده ي نابه جا نكنيد. در صورت خرابي يا مفقود شدن هريك از اسباب و اثاثيه، خسارت آن را از سازمان حج دريافت مي كنند و از نظر شرعي، شما ضامن هستيد.

23. توجه داشته باشيد كه هتل ها و اماكن اقامتي مدينه در مقايسه با ساختمان هاي مكّه، از امكانات بسيار بهتري برخوردارند. بنابراين در صورتي كه در منازل مكّه محدوديت هايي را مشاهده كرديد، تصوّر نكنيد كه تغييري در سيستم خدمات رساني ايجاد شده است، زيرا به طور كلي مراكز اقامتي مكّه سطح پايين تري دارند.

24. مدير و خدمه كاروان در سفر حج، وظايف تعريف شده اي دارند كه آنها را به دقت انجام مي دهند، امّا در برخي موارد هيچ گونه دخالتي نمي توانند داشته باشند، زيرا كارها

74

به صورت متمركز و طبق برنامه ي مشخّصي كه از طرف ستاد حج تنظيم گرديده، انجام مي شود، مثلاً در اموري مانند نوع غذا، كيفيت هتل ها و منازل مسكوني و امكانات اتاق ها، آنها تنها مي توانند كمبودها را گزارش دهند، بنابراين توقّع اضافه و ناممكن از آنان نداشته باشيد.

25. در هر كاروان، براي هر نفر از زائران مقدار معيني اقلام بهداشتي از قبيل پودر لباس شويي و مايع دستشويي در نظر گرفته شده است. در مصرف آنها زياده روي و اسراف نكنيد. البته خدمه ي كاروان تا حد امكان موارد نياز را تأمين مي كنند.

26. افراد سالمند و مريض را حتي براي مدت كوتاه در اتاق تنها نگذاريد. هم چنين جهت احتياط بيشتر، دقت كنيد آنان هنگام خروج، مشخصات كامل و آدرس محل اقامت و شماره كاروان را همراه داشته باشند.

27. از قرار دادن لباس و هرگونه شيء پارچه اي بر روي آباژورها خودداري كنيد، زيرا ممكن است باعث آتش سوزي شده و خسارات جبران ناپذيري به بار آورد. خانم ها نيز لباس هاي شسته خود را در معرض ديد آقايان قرار ندهند.

28. در زماني كه در داخل هتل استراحت مي كنيد، از باز گذاشتن درب اتاق ها جداً خودداري كنيد و از تردد و ايستايي با لباس زير در راهرو و سالن غذاخوري نيز پرهيز نماييد.