بخش 4
طرح زیارت فعال کاروان آموزشی نور برنامة قدم به قدم کاروان آموزشیِ نور شناسنامة برنامه ترسیمی از فضای عملیاتی اهداف عملیاتی برنامه فهرست محتوای برنامه قسمت مدینه قسمت مکه کتابنامه
طرح زيارت فعال
كاروان آموزشي نور
جهت گسترش يافتن و عملياتي شدن آموزش‌هاي كاربردي در كلية مراحل زيارت، به عنوان نمونه و زمينة اوليّه «برنامة آموزشي قدم به قدم براي كاروان‌هاي زيارتي عمره» ارائه ميگردد.
محتواي پيشنهادي هر يك از مراحل در كتاب «راهنماي زيارت فعال»، عرضه شده است. مديران، روحانيون و زائرين محترم مي‌توانند براساس ظرفيت‌هاي زماني، مكاني، علمي و عملي، محتوايي مناسب با خود داشته باشند.
پيشنهاد راهبرديِ طرح، ايجاد عنوانِ «كاروان آموزشي» است.
منظور از «كاروان آموزشي»، كارواني است كه زائر با اطلاع از مطلبِ زير به صورت داوطلب در آن ثبت نام مي‌كند:
زائر گرامي؛
اين كاروان يك كاروان صِرفاً زيارتي نيست كه در ضمنِ برنامة زيارت‌ها آموزش‌هايي نيز داده شود، بلكه اين كاروان در حقيقت يك كارگاه آموزشي سيار است كه زائران به صورت گروه‌هاي چهار نفره گروه‌بندي مي‌شوند و در مرحله به مرحلة سفر، سؤال و مسأله‌اي متناسب با آن مرحله را دريافت مي‌كنند، با تفكّر و تأمّلِ فردي ابتدا پاسخي را براي سؤال توليد مي‌نمايند، سپس به بحث و مشورت گروهي پرداخته و نظر گروهي توليد مي‌كنند و در مرحلة سوم منابع مطالعاتي لازم را كه توسط تيم آموزش‌دهنده در اختيار آنها قرار مي‌گيرد مطالعه مي‌كنند و نتايج را با نظر گروه مقايسه مي‌نمايند و در نهايت مقاله‌اي با عنوان متناسب با موضوع، توسط هر يك از زائرين تدوين ميگردد.
در اين كاروان، زائر از اينكه فقط شنونده باشد ارتقاء يافته، در دست‌يابي به محتواي آموزش و فعاليت‌هاي زيارتي مشاركت مي‌كند.
محتواي آموزشي اين مجموعه صِرفاًً اطلاعات تاريخيِ حافظه‌اي يا بازديدهاي جهانگردانه يا صِرفاً انتقال حجمي از احكام و مناسك نيست بلكه فعال‌سازي آيات و روايات، و به حس رساندن اطلاعات تاريخي و مشاهدة اماكن تاريخي و مناسك براي ايجاد تغيير در نگرش و رفتار و تمرين بر مهارت تصميم‌گيري‌هاي پايدار در زندگي است.
برنامة قدم‌به‌قدم اين كاروان به ضميمه مي‌باشد.
در اين كاروان فرصت اضافه‌اي براي فعاليت‌هاي غيرآموزشي وجود ندارد.
برنامة قدم به قدم كاروان آموزشيِ نور
شناسنامة برنامه
رسالت برنامه: زمينه‌سازي براي حيات طيّبه (خدا افزائي در زندگي).
مأموريت برنامه: برقراري رابطه بين محتويات سفر با زندگي زائر پس از سفر.
راهبرد برنامه: ايجاد تغيير در نگرش‌ها و احساسها به صورتي كه زمينة تغيير پايدار در رفتار و تغيير در تصميم را ايجاد كند.
راهبرد عملياتي: زمينه سازي براي توليد تغيير توسط خودِ زائر با ايجاد زمينه براي تفكر (نَه انتقال اطلاعات به زائر)
ترسيمي از فضاي عملياتي
زائر در فضاي مناسب به صورت كاملاً رسمي در كارگاه آموزشي شركت مي‌كند و سپس يافته‌هاي خود در
كارگاه را در فضاي اماكن مقدسه تمرين مي‌كند.
در هر جلسه با يك مسأله مواجه مي‌شود كه بايد ابتدا با بارش فكري فردي پاسخي را براي اين سؤال و مسأله بيابد، سپس گفتگو و مباحثة گروهي و توليد يك نظر گروهي انجام مي‌گيرد و نتايج فعاليت‌هاي گروهي در كارگاه با يكديگر مقايسه مي‌شود، در مرحله بعد مطالعه در مورد پاسخ همان سؤال و مسأله صورت مي‌گيرد تا نظر كارشناسان و متخصصين فن استخراج شود و با نظر فردي و گروهي مقايسه شود و در نهايـت بازخورد نهايي و پيشنهاد استاد مطرح شده و جمعبندي توسط اساتيد كارگاه صورت ميپذيرد. شركتكنندگان نتايج به دست آمده در كارگاه را با برگة راهنمايي كه در اختيار آنها قرار داده مي‌شود در محيط مربوطه (حرم نبوي يا بقيع يا مساجد مقدسه يا بيت الله الحرام يا ...) مرور مي‌كنند و تمرينهاي فكري و روحي تعريف شده را انجام ميدهند و در نهايـت كل فعاليت و نتايج به دست آمده به صورت يك مقاله در قالب از پيش آماده شده كه در اختيار آنها قرار داده مي‌شود مينويسند.
مجموعة اين مقالات، طوري تنظيم شده است كه اگر در انتهاي سفر كنار هم گذاشته شوند و صحافي شوند علاوه بر سفرنامه، يك تأليف توسط زائر با محورهاي زير توليد خواهد شد:
دين‌شناسي، نبوت وپيامبري، امامت وولايت، قرآن‌شناسي، ملكوت و ابديـت شناسي، دينداري در دنياي معاصر،
برنامة عملياتي زندگي در دنيا براي عبور به سوي ابديت.
زائر در مورد اين محورها لايه‌هاي دروني روح خود را فعال ساخته است و مطالبْ از فهم حافظه‌اي به فهم كاربردي ارتقاء يافتهاند.
اهداف عملياتي برنامه
زمينه‌سازي براي تغيير در نگرش و احساس نسبت به موضوعات زير از وضعيت موجودِ آن به وضعيت مطلوب در آن:
1. نسبت به زندگي: از احساس روزمرهگي، به احساسِ معناداريِ فعال براي اتصال به ابديت
2. نسبت به انسان: از احساسِ جزئي و توجه به بيرون از خود، به احساس كلان و توجهات دروني
3. نسبت به‌جهان: ازاحساسِ محيطي‌فيزيكي وبيتفاوت، به احساسِ فضايي مرتبط با ملكوت و فعال
4. نسبت به همنوع: از نگرش منفعت طلبانه و تحملگرايانه، به حسّ منافع و عبوديـت جمعي
5. نسبت به دين: از نگرش صِرفاً عبادي فردي به احساسِ مدير بودن براي زندگي فردي و جمعي
6. نسبت به علم: از ابزاري براي كسب منافع و حافظه‌اي بودن، به ابزاركشف‌حقايق براي زندگي‌ابدي
7. نسبت به ملكوت: از فضايي مبهم و مشكوك، به سازماني‌با‌عملكردها ورفتارهاي‌كاملاًمشخص ومنضبط
8. نسبت به مرگ: از احساسي تاريك و ترسناك، به حقيقتي روشن و تعالي بخش و نيازمند برنامه‌ريزي
9. نسبت به پيامبري و امامت: از مفاهيمي بر فراز ابرها، به اصليترين حقايق زندگي
10. نسبت به پيامبر: از شخصيتي كه گاهي مورد توجه قرار مي‌گيرد، به راهبري عظيم و نافذ در زندگي
11. نسبت به حضرت زهراء و ائمّه معصومين: از شخصيتهايي حاجتده، به نيروهايي خدا افزا
12. نسبت به قرآن: از كتابي براي قرائت ثوابآور، به معلّمي يگانه براي زندگي
13. نسبت به احكام: از تكاليفي بدون چون و چرا، به رفتارهايي آگاهانه براي ارتقاء كيفيت زندگي شبكه‌اي
14. نسبت به نماز: از عملياتي‌عادتي‌و روزمره و با خواطر سنگين، به گفتگويي با خودآگاهي مستمر با خداوند
15. نسبت به مسجد: از مكاني صِرفاً براي عبادت، به محيطي براي ارتقاء تفكر و نيروهاي دروني
16. نسبت به تاريخ: از حكاياتي تكراري، به راهنماي تصميم‌گيري در زندگي
17. نسبت به برنامه‌ريزي براي زندگي: از كاري نشدني و دور از اجراء، به رفتاري ضروري و عملياتي
فهرست محتواي برنامه
قسمت مدينه
روز اول
عنوان كارگاه: نگرشي ديگر به زيارت
محل و زمان اجرا: هواپيما - در حال حركت به سوي مدينه
محتوا: تأمل و بررسي هويّت زيارت و برقراري ارتباط با انسان كامل و خليفي‌الله.
هدف: تغيير نگرش به زيارت از حاجت‌خواهي به خداجويي، پاسخ به شبهات وهابيت در مورد زيارت.
عنوان كارگاه: در آغوش رحمت
محل و زمان اجرا: روز اول - هتل - قبل از اولين زيارت حرم نبوي
محتوا: تأمل و بررسي هويّت پيامبري و نبوت و موقعيت پيامبر اسلام در هستي، نقشه‌شناسي حرم نبوي.
هدف: ايجاد حسّ عظمت نسبت به پيامبر.
عنوان كارگاه: نگرشي ديگر به حضرت زهراء (عليها السلام)
محل و زمان اجرا: روز اول - هتل - قبل از اولين زيارت حرم نبوي
محتوا: تأمل و بررسي شخصيت حضرت زهراء، فرهنگ زن مسلمان.
هدف: تغيير نگرش نسبت به كمال زن و تعميق رابطة قلبي با حضرت زهراء.
عنوان كارگاه: چهار خورشيد و يك كهكشان ستاره
محل و زمان اجرا: هتل - قبل از اولين زيارت بقيع (بعد از ظهر)
محتوا: تأمل و بررسي هويّت امامت و ولايت و رابطة ولايت با نبوت، هويّت بقيع و نقشه‌شناسي بقيع.
هدف: احساس موقعيت وجودي امام در شبكة هستي و زندگي
عنوان كارگاه: اولين نجوا
محل و زمان اجرا: حرم نبوي بهصورت فردي - اولين شب
محتوا: گفتگوي كتبي با پيامبر خدا
هدف: ايجاد حس حضور و همراهي در زندگي
روز دوم
عنوان كارگاه: مدينه‌شناسي
محل و زمان اجرا: روز دوم - برفراز بام هتل يا يكي از كوه‌ها يا مناطق مشرف بر كل شهر
محتوا: بررسي فضاي مدينه و موقعيت‌شناسيِ كلان، تدوين جدول محورهاي ده‌سال تاريخ مدينه.
هدف: ايجاد زمينه براي تصور و لمس حوادث و وقايع تاريخ اسلام در مدينه، كشف اماكن لازم براي بازديد، توسط خودِ زائرين.
عنوان كارگاه: او چه ديد؟
محل و زمان اجرا: نيمي از كارگاه قبل از دومين تشرف به حرم و نيمي به صورت فردي در حرم
محتوا: تأمل و بررسي نگرش‌هاي رسول‌خدا (صلّي الله عليه وآله) كه افق‌هاي جديد مي‌گشايند. (با رويكرد قرآني)
هدف: تغيير نگرش به هستي و زندگي از خُرد و روزمره به شبكه‌اي و فعّال در جهت ابديت.
عنوان كارگاه: عقل مجسم
(نگرشي ديگر به امام حسن مجتبي (عليه السلام) )
محل و زمان اجرا: نيمي از كارگاه قبل از دومين تشرف به بقيع و نيمي به صورت فردي و غيرآشكار در بقيع
محتوا: تأمل و بررسي نگرش‌ها و رفتارهاي امام حسن مجتبي (عليه السلام) با تمركز بر مديريت بحران در زندگي، توليد تصوير ذهني از آنچه در مدينه بر حضرت گذشت توسط خود زائر براي دست‌يابي به سرچشمه‌هاي تصميم در زندگي.
هدف: تعميق حسّ‌حضورامام‌مجتبي (عليه السلام) درفضاي دروني زائر و خروج از تصورات شناسنامه‌اي به باورهاي شخصيتي.
روز سوم
عنوان كارگاه: او چه گفت؟
محل و زمان اجرا: نيمي از كارگاه قبل از سومين تشرف به حرم و نيمي به صورت فردي در حرم
محتوا: قرآن‌شناسي (بررسي ساختاري و كلان)
هدف: تغيير نگرش نسبت به قرآن از متني براي جمع‌آوري ثواب به مرجعي براي تصميم‌گيري در زندگي.
عنوان كارگاه: عبوديت تابناك
(نگرشي ديگر به امام سجاد (عليه السلام) )
محل و زمان اجرا: نيمي از كارگاه قبل از سومين تشرف به بقيع و نيمي به صورت فردي و غيرآشكار در بقيع
محتوا: تأمل و بررسي نگرش‌ها و رفتارهاي امام سجاد (عليه السلام) با تمركز بر هويت دعا، توليد تصوير ذهني از آنچه در مدينه بر حضرت گذشت توسط خود زائر براي دست‌يابي به سرچشمه‌هاي تصميم در زندگي.
هدف: تعميق حسّ حضور امام سجاد (عليه السلام) در فضاي دروني زائر و خروج از تصورات شناسنامه‌اي به باورهاي شخصيتي.
عنوان كارگاه: معادلات ماورايي
محل و زمان اجرا: قبل از بازديد از مسجد غمامه و مسجد مباهله
محتوا: تأمل و بررسي معادلات ماورائي و كيفيت تأثير آنها در زندگي، بررسي هويّت مباهله و نتايج آن براي زندگي امروز ما.
هدف: ايجاد حسّ ارتباط عميق و مستمر ملكوت با زندگي روزمره.
روز چهارم
عنوان كارگاه: او چه كرد؟
محل و زمان اجرا: نيمي از كارگاه قبل از چهارمين تشرف به حرم و نيمي به صورت فردي در حرم
محتوا: تأمل و بررسي رفتارهاي رسول‌خدا (صلّي الله عليه وآله) و مقايسه با رفتارهاي موجود، سنّت و سيره‌شناسي كلان، شبيه‌سازي از حوادث و جريانات واقع شده در كنار هر يك از ستون‌هاي مسجد.
هدف: توليد سرچشمه‌هاي الگوهاي رفتاري براي زندگي توسط خود زائر.
عنوان كارگاه: سرچشمه‌هاي علم
(نگرشي ديگر به امام باقر و امام صادق (عليهما السلام) )
محل و زمان اجرا: نيمي از كارگاه قبل از چهارمين تشرف به بقيع و نيمي به صورت فردي و غيرآشكار در بقيع
محتوا: تأمل و بررسي نگرش‌ها و رفتارهاي امام باقرو امام صادق (عليهما السلام) با تمركز بر هويت علم و علم‌آموزي، توليد تصوير ذهني از آنچه در مدينه بر حضرت گذشت توسط خود زائر براي دست‌يابي به سرچشمه‌هاي تصميم در زندگي.
هدف: تعميق حسّ حضور امام باقر وامام صادق (عليهما السلام) در فضاي دروني زائر و خروج از تصورات شناسنامه‌اي به باورهاي شخصيتي، دريافت شاخصة مكتب جعفري.
عنوان كارگاه: نگرشي ديگر به مسجد
محل و زمان اجرا: قبل از بازديد از مسجد قبا و مسجد قبلتين و مساجد سبعه
محتوا: تأمل و بررسي هويّت مسجد و الگوي مسجد در اسلام، بررسي آيات و تاريخ مرتبط با اماكن فوق (با توجه به جريان مسجد ضرار و نقش آن در تاريخ، جنگ خندق، حمراءالاسد، خيبر و بدر).
هدف: دست‌يابي به رابطة مسجد و زندگي.
عنوان كارگاه: نگرشي ديگر به زندگي
محل و زمان اجرا: قبل از بازديد از اُحُد
محتوا: بررسي و تأمل در جريان جنگ احد، (نقشه‌شناسي، آيات، شخصيت‌ها، نتايج)، تحليل فيلم جنگ در ضمن فيلم محمد رسول‌الله.
هدف: برقراري ارتباط با وضعيت معاصر جهاني و دست‌يابي به تصميمات كلان براي زندگي جهاني.
روز پنجم
عنوان كارگاه: در اين فضا چه گذشته است؟
محل و زمان اجرا: در ضمن زيارت پنجم حرم نبوي
محتوا: بررسي و تأمل در خطبه‌ها و ديدارهاي پيامبر در مسجدالنبي.
هدف: دست‌يابي به حسّ مخاطب پيامبر بودن و كشف خطوط كلّي دعوت و برنامه‌هاي حضرت.
عنوان كارگاه: ستاره‌هاي ابدي
محل و زمان اجرا: قبل از تشرف پنجم به بقيع
محتوا: شخصيت‌شناسيِ ابراهيم (عليه السلام) ، ازدواج پيامبر، أم‌البنين، عثمان‌بن‌مظعون.
هدف: كشف معادلات تصميم‌گيري براي زندگي خدا افزا، پاسخ به شبهات پيرامون ازدواج‌هاي پيامبر خدا.
عنوان كارگاه: نگرشي ديگر به مرگ
محل و زمان اجرا: قبل از تشرف پنجم به بقيع
محتوا: بررسي و تأمل در مرگ، بررسي فيلم نسيمي از حقيقت.
هدف: ايجاد حسّ ارتباط با عوالم ماوراء.
عنوان كارگاه: زيارت دوست
محل و زمان اجرا: هتل
محتوا: تأمل و بررسي هويّت عمره، مكّه شناسي اوليّه و حرم
و نقشة مسجدالحرام، كشف برنامة قدم‌به‌قدم اجرايي عمرة مفرده.
هدف: ايجاد حسّ اشتياق به خانة دوست، تثبيت مراحل انجام عمره.
عنوان كارگاه: نداي دوست
محل و زمان اجرا: هتل
محتوا: بررسي هويت و فلسفة احكام، بررسي هويّت و احكام احرام و لبيك، نقشه‌شناسي مسجد شجره.
هدف: تغيير نگرش به احكام از يك‌سري ضوابط اجرايي بودن به عوامل رشد دهنده بودن، تثبيت دستورالعمل‌هاي شرعي براي اجراء.
روز ششم
عنوان كارگاه: مجلس دوست
محل و زمان اجرا: هتل
محتوا: بررسي هويّت و احكام نماز و طواف، نگرشي ديگر به نماز.
هدف: ايجاد حسّ گفتگو بودنِ نماز و ارتقاء تمركز در نماز، ايجاد حسّ ارتباط قلبي با خدا در طواف، تثبيت دستورالعمل‌هاي شرعي اجرايي.
عنوان كارگاه: به دنبال دوست
محل و زمان اجرا: هتل
محتوا: بررسي هويّت و احكام سعي و تقصير
هدف: ايجاد حسّ اهميت جستجوگري و از خودگذشتگي براي اهداف زندگي.
عنوان كارگاه: وداع
محل و زمان اجرا: حرم و بقيع
محتوا: نامه‌اي كوتاه به پيامبر، نامه به حضرت زهراء، نامه به ائمة بقيع.
هدف: زمينه‌سازي براي استمرار ارتباط دروني با پيامبر، حضرت زهراء و ائمة بقيع:.
عنوان كارگاه: لبيك
محل و زمان اجرا: مسجد شجره
محتوا: پاسخ به سؤالِ «چرا به‌سوي تو آمدم؟»
نوشتن عهدنامه با خدا و امضاء با لبيك‌ها
هدف: تعيين برنامة زندگي جديد.
قسمت مكه
عنوان كارگاه: نگرشي ديگر به خدا
محل و زمان اجرا: در اتوبوس به سمت مكه
محتوا: جزوة مطالعاتي براي ايجاد فضاي تفكر نسبت به خدا، توحيد وعبوديت.
هدف: تغيير نگرش به خدا از موجودي مبهم و در آسمان‌ها به حقيقتي شفاف، تا حسّ حضور در فرد برانگيخته شود.
روز اول
عنوان كارگاه: ديدار دوست
محل و زمان اجرا: روز اول - در هتل و قبل از اولين تشرف به مسجد الحرام، نوشتن برگه‌هاي فردي در روي كوه صفا
محتوا: بازخواني هويّت عمره، احرام، كعبه، مناسك عمره، به صورت سناريونويسي نسبت به اتفاقات در پيش‌رو، تبيين احكام مربوط به نماز جماعت در مسجدالحرام.
هدف: ايجاد يكپارچگي قبل از اعمال و كشف نقاط ابهام و خلأ‌ها و بازسازي حس‌هاي لازم براي انجام اعمال.
عنوان كارگاه: چه كرديم؟
محل و زمان اجرا: روز اول - در هتل و بعد از انجام اعمال عمره
محتوا: بازنويسي مرحله به مرحلة آنچه گذشت بهصورت يك گزارش و بيان افكار، رفتار و احساس‌هايي كه حاصل شد.
هدف: كنترل اعمال، تثبيت حسّي كه از انجام عمره به دست آمده است.
عنوان كارگاه: گفتگو با خدا
محل و زمان اجرا: براي اولين تشرف فردي بعد از اعمال
محتوا: تدوين متن آزاد براي گفتگو با خدا قبل از شروع به طواف
(در طواف با خدا سخن بگو! چه مي‌گويي؟)
هدف: ايجاد موقعيت براي تعميق احساس حضور خدا و زنده بودن گفتگو با خدا.
روز دوم
عنوان كارگاه: مكه‌شناسي (مرحله دوم بعد از مدينه)
محل و زمان اجرا: روز دوم - برفراز بام هتل يا يكي از كوه‌ها يا مناطق مشرف بر كل شهر، سپس در هتل
محتوا: بررسي فضاي مكه و موقعيت‌شناسيِ كلان، تدوين جدول محورهاي سيزده‌سال تاريخ مكه و نقشه‌شناسي، اشاره به جريان حديبيه و صلح حديبيه.
هدف: ايجاد زمينه براي تصور و لمس حوادث و وقايع تاريخ اسلام در مكه، كشف اماكن لازم براي بازديد، توسط خودِ زائرين.
عنوان كارگاه: آيات بينات
محل و زمان اجرا: نيمي از كارگاه قبل از دومين تشرف به حرم و نيمي به صورت فردي در حرم
محتوا: تأمل و بررسي تفسير آية «فيه آيات بينات»؛
مقام ابراهيم، حجر اسماعيل، زمزم، حجرالأسود.
هدف: ايجاد حسّ و ديد نسبت به تاريخ زندگي معنوي بشريت و اهميت آن در زندگي معاصر.
عنوان كارگاه: در اين جهان چه خبر است؟
محل و زمان اجرا: نيمي از كارگاه قبل از بازديد از مسجد جن و نيمي در مسجد جن به صورت فردي
محتوا: تأمل و بررسي آيات سوره جن.
هدف: ايجاد حسّ نسبت به تنها نبودن در هستي و شعور داشتن كل هستي، كاربردي‌سازي پيام‌هاي سوره جن براي ارتقاء كيفيت زندگي و تصميم‌گيري‌ها.
روز سوم
عنوان كارگاه: كوهپاية نور
محل و زمان اجرا: قبل از تشرف به حرم در محل شعب أبي‌طالب و مولدالنبي
محتوا: تأمل و بررسي آنچه در اين مكان گذشته و بازسازي و تصويرسازي از فضاي زندگي پيامبر (صلّي الله عليه وآله) ، بررسي جريان شقّ‌القمر بر كوه أبوقبيس.
هدف: تعميق حسّ عظمت نسبت به پيامبر، تبيين رابطه پيامبر با كعبه، تبيين مسألة حس‌گرايي و عقل‌گرايي.
عنوان كارگاه: جامة كعبه، مهندسي فرهنگي مسجدالحرام
محل و زمان اجرا: نيمي از كارگاه قبل از سومين تشرف به حرم و نيمي به صورت فردي در حرم
محتوا: تأمل و بررسي آيات منقوش بر پردة كعبه و انتخاب آيات ديگر از آيات مرتبط با موضوع، توليد پيشنهادهاي فرهنگي معرفتي براي فضاي مسجدالحرام.
هدف: برقراري ارتباط با كلية آيات و مفاهيمي كه مربوط به كعبه و مسجدالحرام و زيارت است.
عنوان كارگاه: قهرمانان با وفا
محل و زمان اجرا: نيمي از كارگاه قبل از بازديد از قبرستان مَعلاي و نيمي به صورت فردي در هنگام بازديد
محتوا: تأمل و بررسي آنچه در سال‌هاي محاصره بر پيامبر و اطرافيان گذشت، شخصيت‌شناسي حضرت ابوطالب و خديجه (عليها السلام) و برخي شخصيت‌هاي مدفون در اين قبرستان.
هدف: زمينه‌سازي براي تغيير در تصميمات در زندگي در مواقع بحراني، تعميق حسّ مفهوم وفاداري به حقيقت.
روز چهارم
عنوان كارگاه: نگرشي ديگر به وحي
محل و زمان اجرا: نيمي از كارگاه قبل از بازديد غار حراء و نيمي هنگام بازديد از غار (صبح)
محتوا: تأمل و بررسي بر هويت وحي، مفهوم‌شناسي عزلت و تمركزهاي روحي، تفسير سورة علق، بررسي مسأله معراج.
هدف: ايجاد حس، نسبت به لايه‌هاي فوقاني هستي، اهميت تمركز براي موفقيت در زندگي،رابطة ملكوت با زندگي.
عنوان كارگاه: فتح ابدي
محل و زمان اجرا: قبل از بازديد از مسجد الرايي و مسجد فتح و مسجد شجره و مسجد البيعي (بعد از ظهر)
محتوا: تأمل و بررسي تاريخ و حوادث فتح مكه، تفسير سورة فتح و آيات مرتبط به اماكن مورد بازديد.
هدف: ايجاد نگرش به رفتارهاي حكومتي و مديريتي پيامبر اكرم و تطبيق بر رفتارهاي سازماني در محيط‌هاي زندگيِ در پيش‌رو.
عنوان كارگاه: محور ملكوت
محل و زمان اجرا: نيمي از كارگاه قبل از چهارمين تشرف به حرم و نيمي به صورت فردي در حرم، در پشت‌بام مسجدالحرام در شب
محتوا: تأمل و بررسي در صحنة چرخش طواف‌كنندگان به دور بيت و تصويرسازي از چرخش كل هستي به دور عرش، بررسي آيات ملكوتيه.
هدف: ايجاد حسّ حضور نسبت به ملكوت و فعال‌سازي ارتباط‌هاي قلبي با ماوراء.
روز پنجم
عنوان كارگاه: نگرشي ديگر به حج
محل و زمان اجرا: نيمي قبل از بازديد از مشاعر مقدسه (عرفات و مشعر و مني و جمرات و قربانگاه) و نيمي هنگام بازديد
محتوا: بررسي و تأمل آيات مربوط به اعمال حج و تدوين سناريوي حج براساس آيات، عرفان حج.
هدف: ايجاد نگرش و حسّ نسبت به فلسفة حج و اعمال خاص آن و تأثير آنها در زندگي فردي و جمعي.
عنوان كارگاه: نگرشي ديگر به عدالت‌خواهي و شهادت
محل و زمان اجرا: قبل از زيارت شهداي فخّ
محتوا: بررسي و تأمل در نهضت شهداي فخ، بازنگري مفهوم عدالت و عدالت‌خواهي، بازنگري هويّت شهادت و مراتب شهداء.
هدف: كشف معادلات تصميم‌گيري براي زندگي عادلانه، تنظيم رفتارهاي اجتماعي براي تحقق تمدن اسلام، ايجاد حسّ آمادگي براي شهادت.
عنوان كارگاه: يا أيها الإنسان
محل و زمان اجرا: در مسجدالحرام به صورت فردي
محتوا: تأمل و بررسي آيات يا أيها الناس، يا بني‌آدم، يا أيها الإنسان.
هدف: ايجاد حسّ مورد خطاب قرار داشتن از جانب خداوند و دريافت پيام‌هاي الهي براي تغيير در زندگي.
روز ششم
عنوان كارگاه: محور اديان
محل و زمان اجرا: هتل
محتوا: بررسي و تأمل در شخصيت حضرت ابراهيم (عليه السلام) ، بررسي بحث وحدت و كثرت اديان، بررسي بحث گفتگوي اديان و فرهنگ‌ها.
هدف: ايجاد حسّ يكپارچگي تاريخ بشريت، تعميق باور نسبت به ضرورت وحدت جهاني، برنامه‌ريزي براي زندگي جهاني.
عنوان كارگاه: جهان اسلام
محل و زمان اجرا: نيمي در هتل و نيمي در مصاحبه‌هاي خياباني
محتوا: بررسي و تأمل در وضعيت مسلمانان در جهان، بررسي مفهوم امت واحده.
هدف: ايجاد باور نسبت به حركت به سوي جامعه جهاني اسلامي.
عنوان كارگاه: طبقه‌بندي اطلاعات
محل و زمان اجرا: هتل
محتوا: تنظيم و طبقه‌بندي اطلاعات توليد شده و جمع‌آوري شده در طول سفر.
هدف: توليد بستة اطلاعاتي «سفر عمره و زندگي».
عنوان كارگاه: وداع
محل و زمان اجرا: حرم
محتوا: نامه‌اي به خدا
هدف: ايجاد حسّ شكرگزاري و برقراري ارتباط و شوق.
عنوان كارگاه: گزارش سفر
محل و زمان اجرا: در فرودگاه و در هواپيما
محتوا: تدوين گزارش سفر و يافته‌ها براي زندگيِ در پيش رو به‌صورتي كه براي برنامه‌ريزي در زندگي مورد مراجعه قرار گيرد.
هدف: تثبيت و تنظيم يافته‌هاي سفر با قابليت انتشار.
كتابنامه
* القرآن الكريم، مصحف مدينه.
* نهج‌البلاغي، سيد رضي، تصحيح صبحي صالح، مؤسّسي دارالهجري، قم: [بي‌تا].
* * *
1. الله شناسي (3 جلد)، علامه آيي الله سيد محمد حسين حسيني طهراني، انتشارات علاّمة طباطبائي، مشهد: طبع دوم، 1418 ق.
2. بحارالأنوار (110 جلد)، علاّمة مجلسي، مؤسّسي الوفاء، بيروت - لبنان: 1404 ق.
3. التهذيب (10 جلد)، شيخ طوسي، دارالكتب الإسلاميّي، تهران: 1365 ق.
4. رسالة لقاء الله، ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي، انتشارات فيض كاشاني، تهران: طبع چهارم، 1370.
5. غُرر الحكم و دُرر الكلم، عبدالواحد بن محمد تميمي آمدي، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، قم: 1366.
6. الكافي (8 جلد)، ثقي الإسلام كليني، دارالكتب الإسلاميّي، تهران: 1365 ق.
7. المراقبات، ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي، انتشارات امام مهدي، قم: 1363.
8. مستدرك الوسائل (18 جلد)، محدث نوري، مؤسّسي آل البيت (عليهم السلام) ، قم: 1408 ق.
8. مصباح الشريعي، منسوب به امام صادق (عليه السلام) ، مؤسّسي الأعلمي‌للمطبوعات، بيروت - لبنان: 1400 ق.
10. معاد شناسي (10 جلد)، علاّمه آيي الله سيد محمد حسين حسيني طهراني، انتشارات نور ملكوت قرآن، مشهد: طبع هفتم، 1420 ق.
11. معراج السعادي، ملا احمد نراقي، انتشارات هجرت، قم: طبع يازدهم، 1384.
12. من لا يحضره الفقيه (4 جلد)، شيخ صدوق، انتشارات جامعه مدرسين، قم: 1413 ق.
13. الميزان في تفسير القرآن (20 جلد)، علاّمه سيد محمد حسين طباطبائي، دارالكتب الإسلاميي، تهران: طبع سوم، 1397 ق.
14. وسائل الشيعي (29 جلد)، شيخ حرّ عاملي، مؤسسي آل البيت (عليهم السلام) ، قم: 1409 ق.