بخش 9
17 ـ کندن گیاه و درخت حرم 18 ـ سلاح در بر داشتن
227 |
باب دوم
وجوب طواف …229
شرايط و مقدمات طواف …235
كيفيت طواف …259
احكام خاص بانوان در طواف …299
1 ـ حيض …299
2 ـ استحاضه …304
طواف مستحب و نماز آن …309
1 ـ استحباب طواف …309
2 ـ شرايط طواف مستحبي …310
3 ـ زمان طواف مستحبي …311
4 ـ طوافهاي مستحب …313
آداب و مستحبات طواف …314
228 |
اللَّهُمَّ
إِنِّي أَسْأَلُكَ إِيمَانا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِي
وَيَقِينا [ صَادِقا ] حَتَّي أَعْلَمَ أَنَّهُ لَنْ يُصِيبَنِي إِلا مَا كَتَبْتَ
لِي وَرَضِّنِي مِنَ الْعَيْشِ بِمَا قَسَمْتَ لِي يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
كلّكم راع و كُلُّكُم مسئولٌ عنْ رعيَّتِه ؛
و الأميرُ الذي عَلَي الناسِ راع و هو مسئولٌ عن رَعيِّتهِ ؛ و الرجلُ راع علي أهل بَيتِهِ و هو مسئولٌ عنهم ؛ و المرأةُ راعيةٌ علي أهل بيتِ بَعْلِها و وُلْدِه و هي مسئولةٌ عنهمْ ؛ و العبْدُ راع علي مال سيّدِهِ و هو مسئولٌ عنه ؛
ألا فَكُلُّكم راع و كُلُّكم مسئولٌ عنْ رعيّته
جامع الأخبار 119
229 |
فصل اول
وجوب طواف
1 ـ ركنّيت طواف و حكم ترك آن
اولين عمل عمره بعد از احرام ، طواف است .
550 ـ طواف عبارت است از : « هفت مرتبه گرد خانه كعبه گرديدن » و هر دور از آن « شوط » نام دارد ؛ پس طواف ، عبارت از هفت شوط است .
ترك طواف
551 ـ طواف از اركان عمره است ؛ و كسي كه آن را تا وقتي كه وقت آن فوت شود ، ترك كند ، عمره او ـ چه عالم به حكم و چه جاهل باشد ـ باطل است . ( 1 )
552 ـ چنين كسي ، احوط ( 2 ) آن است كه حج افراد به جا آورد ، و پس از آن ، عمره به جا آورده و حج را در سال بعد ، اعاده كند .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله بهجت : و وجوب ذبح يك شتر مطلقا ، حتّي در حال علم و عمد ، موافق احتياط است . ( مناسك شيخ ، ص35 ) .
آية الله سيستاني : بنابر احتياط ، جاهل به حكم بايد يك شتر كفّاره بدهد . ( مناسك ، اوّل بحث طواف ) .
آية الله فاضل : عمره تمتع او باطل مي شود ولي احرام او باقي مي ماند كه براي خروج از احرام بايد اعمال عمره مفرده را تمام كند .
2 ـ آية الله بهجت : و ظاهراً حج او مبدل به حج افراد مي شود و وجوب قضاي حج بر او در سال آينده قوي است .
آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني : عمره اش باطل مي شود و احرام او نيز باطل مي شود و بايد حج را در سال بعد اعاده كند و احتياط مستحب اين است عدول به حج افراد نموده و آن را به قصد اعمّ از حجّ و عمره مفرده تمام نمايد .
آية الله گلپايگاني : حج او مبدل به حج افراد مي شود و در سال بعد هم بايد حج را قضا كند . ( آداب و احكام حج ، ص 191 مسأله 467 ) .
230 |
ترك سهوي طواف
553 ـ اگر كسي طواف را سهواً ترك كند ، ( 1 ) لازم است هر وقت كه باشد ، ( 2 ) آن را به جا آورد ؛ و اگر به محل خود برگشته و نتواند به مكه برگردد ، يا مشقت داشته باشد ، بايد نايب بگيرد . ( 3 )
554 ـ اگر طواف واجب ـ اعم از طواف عمره و طواف حج و طواف نساء ـ را فراموش كند و با زن نزديكي نمايد ، بايد يك هدي در مكه ذبح ( 4 ) كند ؛ و احتياط ( 5 ) آن است كه شتر باشد ؛ و در صورت بازگشت از مكه ، بايد خودش باز گردد و طواف و نماز آن را بجا آورد ؛ و احتياطاً در غير طواف نساء ، سعي را هم بجا آورد ؛ ( 6 ) و اگر نمي تواند بازگردد ، يا مشقت دارد ، نايب بگيرد .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله سيستاني : يا آن را به طور صحيح انجام نداده .
2 ـ آية الله فاضل : وسعي را نيز بنابر احتياط اعاده كند .
3 ـ آية الله تبريزي ، آية الله خويي : اگر قبل از فوت وقتِ طواف متذكر شود ، بايد تا وقت نگذشته قضا كند .
آية الله مكارم : و در اين مدّت چيزي بر او حرام نيست و احتياط آن است كه يك گوسفند قرباني به مكه بفرستد و اگر فرستادن به مكه ممكن نيست در محل خود قرباني كند .
4 ـ آية الله فاضل : در صورتي كه نسيان مبدّل به علم شود و استمرار نداشته باشد كفاره دارد والاّ چيزي بر او نيست .
آيات عظام بهجت ، تبريزي ، خويي ، سيستاني : براي فراموشي طواف عمره در مكه و براي فراموشي طواف حج در مني قرباني نمايد ، و قرباني كردن يك گوسفند كافي است . و از مناسك آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني استفاده مي شود كه : اين حكم در طواف نساء نيست . ( مناسك ، مسأله 327 ) .
آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : كسي كه تمام طواف يا بعض آن را فراموش كند و يادش نيايد تا به شهر خود برگردد و براي او مشكل باشد كه به مكه مراجعت نمايد و آنچه را فراموش كرده بجا آورد واجب است نايب بگيرد كه براي او طواف كند و در اين صورت بنابر احتياط واجب هدي بفرستد و احوط آن است كه شتر باشد . آية الله صافي بعد از « براي او طواف كند » مي فرمايد : و نماز طواف بخواند و بنابر احتياط لازم سعي هم بنمايد و در اين صورت بنابر احتياط واجب هدي بفرستد ، و احوط آن است كه شتر باشد ، و در مواردي كه گفته شد بايد وجوباً يا احتياطاً بعد از اتمام و نماز طواف ، اعاده نمايد ، نايب نيز به همان شرح عمل كند . ( مناسك فارسي ، م 104 )
آية الله مكارم : قرباني كردن گوسفند و اعاده سعي احتياط مستحب است .
5 ـ آية الله فاضل : و احتياط مستحب .
6 ـ آية الله سيستاني : اگر قبل از فوت وقت متذكر شود ، بايد سعي را اعاده كند و اگر بعد از آن باشد ، مثلا طواف عمره را پس از وقوف در عرفات متذكر شود يا طواف حج را پس از پايان ذي حجه متذكر شود طواف را قضا مي كند و اعاده سعي لازم نيست و تا طواف را خودش يا نايبش انجام نداده اند آنچه بر او حرام شده است حلال نمي شود .
231 |
ترك جهلي طواف
555 ـ اگر طواف را ـ چه طواف عمره ( 1 ) يا زيارت ـ با جهل به حكم ترك كند و به محلِّ خود بازگردد ، بايد حج را اعاده و يك شتر قرباني ( 2 ) كند .
وقت فوت طواف
556 ـ وقت فوت طواف ، زماني است كه اگر بخواهد آن را با بقيه اعمال عمره به جاآورد ، نتواند وقوف عرفات را درك كند . ( 3 )
نقصان طواف و مراجعت به وطن
557 ـ اگر كسي طواف او ناقص بوده ولي تا بعد از مراجعت به وطن ، متذكر نقصان نشود ، احتياط ( 4 ) آن است كه براي تدارك بازگردد ؛ واگر نتوانست يا مشكل باشد ، نايب بگيرد . ( 5 )
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله فاضل : كفّاره در طواف عمره بنابر احتياط است .
2 ـ آية الله بهجت : وجوب ذبح يك شتر مطلقا حتّي در حال علم و عمد موافق احتياط است كه در مسأله 532 هم گذشت ( مناسك شيخ ، ص35 ) .
آية الله تبريزي : كفّاره دادن يك شتر در ترك طواف حج از روي جهل به مسأله است ، و اما در طواف عمره تمتع چنانچه از روي جهل به مسأله ترك شد ، هرچند بايد حج را در سال آينده اعاده كرد ولي كفّاره ندارد .
آية الله خويي : اگر كسي طواف عمره تمتع را از روي علم يا از روي جهل ترك كند به نحوي كه قبل از وقوف عرفات نتواند آن را تدارك نمايد عمره و حتي احرام عمره اش باطل مي شود و بايد در سال ديگر حج را اِعاده نمايد و كفاره مذكوره اختصاص دارد به موردي كه طواف حج را از روي جهل ترك كرده باشد .
آية الله سيستاني : كفّاره در مورد طواف عمره مبني بر احتياط واجب است .
آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : چون احتمال مي دهد در احرام باشد ، احتياطاً از نزديكي با زن قبل از انجام عمره مفرده دوري نمايد و يك شتر قرباني كند .
آية الله فاضل : اگرچه با زن هم نزديكي نكرده باشد .
آية الله مكارم : درترك طواف عمره ، قرباني احتياط مستحب است و در طواف حج ، احتياط واجب است .
3 ـ آية الله بهجت : ميزان در تنگي وقت . . . بيم از دست رفتن وقوف اختياري عرفات است ( مناسك ، مسأله 157 ) .
آيات عظام تبريزي ، خويي ، فاضل : يعني نتواند خود را به اندازه درك مقدار ركن از وقوف ـ مسمّاي وقوف اختياري ـ به عرفات برساند .
آية الله سيستاني : آخرِ زمان آن وقتي است كه بتواند اعمال عمره را تا ظهر روز عرفه تمام كند .
4 ـ آية الله بهجت : و اگر متذكّر نشود مگر بعد از مراجعت به وطن خود ، پس نايب مي گيرد . ( مناسك شيخ ، ص42 ) .
آيات عظام تبريزي ، خامنه اي ، خويي ، صافي ، فاضل ، گلپايگاني : بايد برگردد .
آية الله سيستاني : اگر نتواند باقيمانده را خود به جا آورد ، اگرچه به اين علت باشد كه پس از رجوع به وطن يادش آمده ديگري را نايب خود قرار دهد و به هر حال نماز طواف را بايد خودش هر جا هست بعد از طواف نايب بخواند .
5 ـ آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : و در اين صورت نيز بنا بر احتياط واجب هدي بفرستد و احوط آن است كه شتر باشد ( مناسك فارسي ، مسأله 104 ) .
آية الله مكارم : و احتياط آن است يك گوسفند در مكّه قرباني كند و اگر نتوانست در شهر خودش قرباني كند .
232 |
عدم فوريت تدارك طواف ناقص
558 ـ اگر حج گزار طواف عمره يا بعضي از اشواط آن را فراموش كند و مثلاً در عرفات به ياد آورد ، تدارك آن فوريت ندارد ( 1 ) و مي تواند بعد از اعمال مني آن را تدارك كند .
انجام سعي قبل از طواف
559 ـ اگر كسي قبل از انجام طواف سعي را به جا آورد ، احتياط واجب ( 2 ) آن است كه علاوه بر طواف و نماز آن ، سعي را هم به جا آورد .
تذكر نسيان طواف در سعي
560 ـ اگر كسي هنگام سعي ، متذكر شود كه طواف را به جا نياورده ، بايد سعي را رها نموده ، طواف را به جا آورد ، سپس سعي را اعاده كند . ( 3 )
انجام حج نيابي با بطلان طواف خود
561 ـ اگر شخصي طواف حج واجب خود را باطل انجام داده باشد و بعد از آن حج نيابي بجا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ مراجعه شود به مسأله 588 .
آية الله بهجت : و اگر سعي را انجام داده ، سعي را بنابر احتياط اعاده كند .
آية الله سيستاني : به احتياط واجب قبل از طواف حج ، آن را تدارك كند . پس اگر كسري آن سه شوط يا كمتر است تكميل نمايد و اگر بيشتر است تكميل كند و به احتياط واجب اعاده كند .
2 ـ آية الله خامنه اي : بايد سعي را اعاده نمايد .
آية الله سيستاني : بايد سعي را اعاده نمايد ، مگر در صورتي كه طواف را فراموش كند تا وقت آن بگذرد ؛ مثل اين كه طواف عمره را تا وقوف در عرفات يا طواف حج را تا پايان ذي حجّه فراموش كند ، كه اعاده سعي لازم نيست گرچه بهتر است .
آية الله فاضل : بنابر اقوي سعي را نيز بعد از طواف اعاده كند .
آية الله مكارم : اين احتياط در مورد سعي مستحب است .
3 ـ آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : اگر قبل از شوط چهارم سعي يادش بيايد كه طواف به جا نياورده ، سعي را رها كند و طواف را به جا آورد و سپس سعي را انجام دهد و اگر بعد از اتمام شوط چهارم بوده ، آن را قطع كند و بعد از انجام طواف ، سعي را اتمام و به احتياط واجب آن را اعاده نمايد . ( آداب و احكام حج ، م667 ) .
233 |
آورده باشد ، حج نيابي او صحيح است ؛ ( 1 ) ولي بايد طواف حج خود را تدارك ( 2 ) نمايد . ( 3 )
موارد گوناگون بطلان و نقص در طواف بر اثر فقدان شروط مختلف ، در لابلاي احكام آتي ذكر شده است .
2 ـ مباحات و محذورات هنگام طواف
562 ـ در حال طواف ، تكلم و خنده و شعر خواندن ، جايز ، ولي مكروه است ؛ و مستحب است در حال طواف ، مشغول دعا و ذكر خدا و تلاوت قرآن باشد .
اكل و شرب در حال طواف
563 ـ اكل و شرب در حال طواف ، مانع ندارد .
خواندن نماز مستحب در حال طواف
564 ـ در حال طواف ، خواندن نماز مستحب چه حكمي دارد ؟ ( 4 )
طواف با علم به تماس با نامحرم
565 ـ اگر شخصي در حال طواف با علم به حرمت ، از روي شهوت با بدن زني تماس حاصل
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله تبريزي ، آية الله خويي : در فرض عمد يا جهل حجّش باطل است ولي حج هاي نيابي صحيح است .
آية الله سيستاني : در فرض جهل به مسأله ، حج او باطل است و به احتياط واجب بايد يك شتر كفّاره بدهد و ساير حج ها صحيح است .
آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : اگر از روي عمد ولو با جهل به مسأله بوده ، حج هايي كه انجام داده اشكال دارد و اگر از روي نسيان بوده طواف حج خود را بجا آورد و سعي را احتياطاً انجام دهد و حج هاي نيابي او صحيح است .
آية الله مكارم : اگر از روي سهو و فراموشي باشد حج او صحيح است و اگر عمداً باشد يا جهلاً ، حج او اشكال دارد .
2 ـ آية الله فاضل : و اگر عمداً چنين كرده بايد حج خودش را اعاده كند و ساير حج ها اگر خللي در آنها ايجاد نكرده باشد محكوم به صحّت است .
3 ـ به مسأله 588 مراجعه شود .
4 . آيات عظام : بهجت ، سيستاني ، فاضل و مكارم : مانعي ندارد .
آيت الله خامنه اي : اگر بتواند جمع بين قصد طواف و قصد نماز مستحبي در حال طواف نمايد اشكال ندارد .
آيت الله تبريزي : مشروعيت آن ثابت نيست ، والله العالم .
آيت الله صافي : احوط ترك آن است ، والله العالم .
234 |
نمايد هر چند كار حرامي كرده ولي مضر به طواف نيست ( 1 ) و اگر كاري كه موجب كفّاره است انجام دهد ، بايد كفّاره بدهد . ( 2 )
پا گذاردن روي اشياء در حال طواف
566 ـ پا گذاردن روي احرامي ديگران ( 3 ) و چيزهايي كه از افراد در مطاف مي افتد ـ از قبيل ساعت و غيره ـ موجب بطلان طواف نمي شود . ( 4 )
احرام و طواف در لباس غيرمخمّس
احكام خمسِ مربوط به طواف ، در قسمت خمس در پايان كتاب ذكر شده است .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله فاضل : اما اگر اين عمل با علم و عمد انجام شده و موجب انزال شده ، علاوه بر گناه بايد يك شتر كفّاره بدهد و نسبت به طواف ، حكم محدث شدن در اثناي طواف را دارد كه در مسأله 580 آمده است .
2 ـ آية الله تبريزي : چنانچه موجب تماس ، مشي در حال طواف باشد ، طوافش اشكال دارد .
آية الله فاضل : اما اگر موجب انزال شود طوافش باطل و كفّاره هم دارد .
آية الله مكارم : اگر لمس از روي لباس باشد گناه كرده ولي كفّاره ندارد .
3 . آية الله گلپايگاني : ولي نبايد اذيت ديگران رافراهم آورد .
آية الله مكارم : ولي عمداً اين كار را نكند مگر مانع عبور باشد .
4 ـ آيات عظام صافي ، گلپايگاني ، مكارم : ولي عمداً پا روي آن نگذارد .
235 |
فصل دوم
شرايط و مقدمات طواف
واجبات طواف ، بر دو گونه است :
اول : مقدمات و شرايط پنج گانه طواف :
1 نيّت
« نيّت » يعني انجام طواف با قصد خالص براي خداوند متعال . ( 1 )
توضيح كلّي نيت در عبادات
567 ـ به زبان آوردن و از قلب گذراندن نيت ، لازم نيست ؛ و همين كه بنا دارد عمل را براي خداوند به جا آورد ، كفايت مي كند ؛ و نيت در عبادت با كارهاي ديگر در اين جهت يكسان است ؛ پس همان طور كه قصد انسان هنگام آب خوردن ، معلوم و محقق است ، عبادت نيز همين گونه است .
لزوم اخلاص در نيت
568 ـ طواف و هر عبادتي ، بايد براي اطاعت خداوند متعال بجا آورده شود ؛ و فارق بين عبادت و غير آن ، همين خصوصيت است . ( 2 )
مراتب تحقق قصد قربت
569 ـ براي صحيح بودن عمل از جهت قصد قربت ، كافي است كه آن را براي خداي متعال ، يا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ نظر آيات عظام در مسائل مربوط به كيفيت نيّت در بحث نيت در احرام گذشت .
آية الله فاضل : و نيز نيت كند : هفت دور طواف خانه كعبه انجام مي دهم براي عمره تمتّع از حَجّة الاسلام يا حج استحبابي .
آية الله مكارم : براي عمره تمتّع يا حج و غير آن .
2 ـ آية الله سيستاني : در عبادت معتبر است كه براي تذلّل و كرنش در پيشگاه خداوند انجام داده شود ؛ خواه اطاعت صدق كند يا نكند .
236 |
براي اطاعت امر او جلّ جلاله ، يا براي ترس از جهنم ، يا شوق به رسيدن به بهشت و ثواب ، به جا آورد . ( 1 )
حكم ريا
570 ـ اگر كسي در انجام طواف يا ساير اعمال عمره و حج ريا كند ؛ يعني عمل خود را خداي ناكرده براي نشان دادن و به رخِ ديگري كشيدن ، و خوب جلوه دادن ، به جا آورد ، طواف و هرچه را كه اين طور به جا آورده ، باطل است و علاوه بر آن خداي جليل را هم معصيت نموده است .
571 ـ ريا بعد از اتمام عمل ، باعث بطلان عمل نمي شود ولي در هر حال ، معصيت است .
بطلان عمل با شركت رضاي غير
572 ـ اگر در عملي كه براي خدا مي آورد ، رضاي ديگري را هم شريك كند و خالص براي خدا نباشد ، عمل او باطل است .
كفايت نيّت قلبي
573 ـ به زبان نياوردن نيت ، مسوّغ براي قطع طواف و از سرگيري آن نمي شود و اگر از سر گرفت اشكال دارد . ( 2 )
طواف بدون قصد
574 ـ اگر كسي در حال طواف ، بدون قصد ـ مثلاً بخواهد كسي يا چيزي را از زمين بردارد ـ گامي به طرف جلو بردارد اگر توجه به طواف ندارد ، و نمي داند كه آيا آن مقدار مسافت را بدون قصد طواف آمده است يا نه ، بايد آن مقدار را احتياطاً تدارك كند . ( 3 )
شك در نيّت نيابت در طواف
575 ـ اگر شخصي در اثناي طواف شك كند كه آيا طواف را به نيت منوبٌ عنه آغاز كرده يا به نيت خودش ، احتياط آن است كه طواف را به نيت منوبٌ عنه اتمام كند و پس از نماز آن ، طواف و نماز را اعاده كند . ( 4 )
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله سيستاني : در فرض صدق معيار مذكورِ در حاشيه مسأله 568 .
2 ـ آيات عظام تبريزي ، صافي ، فاضل ، گلپايگاني : با قصد استيناف اشكال ندارد .
آية الله خويي : با اعتقاد به جواز استيناف مجزي است .
آية الله سيستاني : صحّت طواف بعيد نيست .
آية الله مكارم : اشكال ندارد .
3 ـ آيات عظام بهجت ، سيستاني ، فاضل : به شك خود اعتنا نكند .
آية الله تبريزي ، آية الله مكارم : اگر قصد طواف ولو اجمالاً داشته باشد كافي است .
4 ـ آية الله بهجت : مي تواند طواف را به نيت منوبٌ عنه تمام كند . ( استفتائات جديد )
آية الله خامنه اي : مي تواند طواف مزبور را به نيّت منوبٌ عنه اتمام كرده و پس از نماز آن را با نماز ، اعاده كند و مي تواند آن را رها نموده و طواف را به نيابت از منوب عنه از سر بگيرد .
آية الله سيستاني : بايد طواف را به نيت نيابت از سر بگيرد .
آية الله فاضل : در فرض مذكور به نيّت آنچه نيت كرده آن را اتمام كند و نماز طواف را بخواند . امّا نمي تواند به آن اكتفا كند و بايد طواف و نماز آن را به نيّت منوبٌ عنه اعاده كند .
237 |
2 ـ طهارت از حدث
طهارت از حدث
دوم ـ طهارت از حدث اكبر ( جنابت ، حيض و نفاس ) ، و از حدث اصغر ؛ يعني با وضو باشد .
576 ـ در عمره و حج ، طهارت از حدث اكبر و اصغر ، در تمامي طوافهاي آن ـ اعم از طواف عمره ، طواف حج و طواف نساء ـ شرط است .
عدم لزوم طهارت در طواف مستحبي
577 ـ طهارت از حدث اكبر و اصغر ، در طواف مستحبي شرط نيست ، هرچند جنب يا حايض ، جايز نيست در مسجدالحرام وارد شوند ، ولي اگر با غفلت يا نسيان ، طواف مستحب انجام دادند ، طواف آنها صحيح است . ( 1 )
بطلان طواف با حدث
579 ـ اگر شخصي عمداً ، يا جهلاً ، يا از روي غفلت يا نسيان ، با حدث اكبر يا اصغر ، طواف كند ، طواف او باطل است .
بطلان وضو بعد از شوط چهارم
580 ـ اگر در اثناي طواف ، حدث عارض شود ، اگر پس از تمام شدن دور چهارم باشد ، بايد طواف را قطع كرده ، بعد از تحصيل طهارت ، از همانجا كه آن را قطع كرده ، اتمام كند . ( 2 )
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 . آية الله خامنه اي : در طواف مستحبي وضو لازم نيست ولي به احتياط واجب در حال جنابت و حيض يا نفاس ، طواف صحيح نيست .
2 . اگر حدث بعد از اتمام دور چهارم باشد
آيات عظام : بهجت ، خويي ، سيستاني ، فاضل : اگر حدث بدون اختيار باشد ، بعد از طهارت ، طواف را تكميل مي كند و اگر با اختيار باشد احتياطا اتمام و اعاده مي كند .
آيات عظام : امام خميني ، تبريزي ، صافي ، گلپايگاني ، مكارم ، نوري : بعد از طهارت طواف را تكميل مي كند .
آية الله خامنه اي : با بقاي موالات تكميل مي كند و با زوال آن ، احتياطاً تكميل و اعاده مي كند و مي تواند يك طواف به نيّت اعم از اتمام و اعاده انجام دهد .
و اگر حدث قبل از نصف يا اتمام دور چهارم باشد :
آيات عظام : بهجت ، تبريزي ، خويي ، مكارم : اگر قبل از نصف باشد ( آية الله سيستاني : قبل از چهارم ) بعد از طهارت ، طواف را اعاده كند .
آية الله خامنه اي : اگر حدث مابين سه و نيم تا چهار عارض شود حكم فرض قبلي را دارد و اگر قبل از سه و نيم عارض شود پس از طهارت طواف را اعاده كند .
امام خميني و آية الله نوري : بنابر احتياط واجب طواف اول را تكميل و نماز مي خواند اعاده مي كند .
آيات عظام : صافي ، فاضل ، گلپايگاني : قبل از سه و نيم ، بعد از طهارت طواف را اعاده كند . و طبق نظر اين مراجع اگر بعد از 5/3 و قبل از اكمال چهار باشد : بعد از طهارت ، بنابر احتياط ( آية الله فاضل : بنابر فتوي ) طواف اول را تكميل و بعد از نماز آن ، طواف را اعاده كند .
طبق نظر همه مراجع از سرگيري طواف بعد از زوال موالات ، جايز است ؛ فقط طبق نظر :
آيات عظام : امام خميني ، صافي ، فاضل : اگرطواف قطع شده چهار شوط كامل بوده است ، بايد طوافِ اول ، تكميل و نماز آن خوانده شود .
از سرگيري طواف با بقاي موالات طبق نظر مراجع ذيل جايز است :
آيات عظام : بهجت ، فاضل ، مكارم ، نوري ، خويي
و آية الله صافي و آية الله گلپايگاني ( با رعايت تكميل بعد از شوط چهارم ) .
تذكر : طبق نظر مراجعي كه از سرگيري را جايز مي دانند ، رعايت تفصيل بين نصف و كمتر از نصف ، احتياطي است .
238 |
بطلان وضو قبل از شوط چهارم
581 ـ اگر عروض حدث پيش از تمام شدن دور چهارم باشد ، بنابر احتياط واجب طواف را اتمام و اعاده كند و اين حكم ، در حدث اصغر است . ( 1 )
حدث اكبر در اثناي طواف
582 ـ اگر در اثناي طواف ، حدث اكبر ـ مثل جنابت ( 2 ) يا حيض ـ عارض شود ، طواف كننده بايد فوراً از مسجدالحرام بيرون رود ، و اگر پيش از تمام شدن دور
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 . به حاشيه مسأله قبل مراجعه شود .
2 ـ نظر آيات عظام در دو مسأله قبل گذشت كه فرقي بين حدث اصغر و جنابت نگذاشته اند .
239 |
چهارم ( 1 ) حدث عارض شده ، طواف را با طهارت اعاده كند .
شك در حدث و طهارت
583 ـ اگر بعد از طهارت ، در پيدايش حدث شك كند ، بنابر طهارت بگذارد ؛ ولي اگر بعد از حدث ، در تحصيل طهارت شك كند ، بنابر حدث بگذارد و طهارتِ لازم را تحصيل نمايد .
شك در طهارت بعد از طواف
584 ـ اگر بعد از تمام شدن طواف ، شك كند كه آيا وضو يا غسل داشته يا نه ، ( 2 ) طواف او صحيح است ، ولي براي اعمال بعد ، بايد تحصيل طهارت نمايد .
شك در وضو و غسل در اثناي طواف
585 ـ اگر در اثناي طواف شك كند كه وضو داشته يا نه ، بايد وضو بگيرد ؛ و اگر شك ، بعد از اتمام دور چهارم بوده ، تتمه طواف را به جا آورد ؛ و اگر قبل از اتمام دور چهارم باشد ، بنابر احتياط واجب ، طواف را اتمام و اعاده كند . ( 3 )
586 ـ در تمام صورت هايي كه گفته شد در صورت شك ، « بنابر طهارت بگذارد » يا « طوافش صحيح است » ، بهتر است كه با شك در وضو ، تجديد وضو كند ؛ و با شك در غسل ، رجاءً غسل به جا آورد ؛ چون ممكن است كه بعداً معلوم شود كه طهارت نداشته و اشكال پيدا شود .
شك در غسل كردن در اثناي طواف
587 ـ اگر طواف كننده در اثناي طواف ، در انجام غسل جنابت يا حيض يا نفاس شك كند ، بايد
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله تبريزي ، آية الله خويي : احوط در هر دو صورت ( قبل و بعد از شوط چهارم ) اين است كه بعد از پاكي يك طواف كامل به نيّت اعم از تمام و اتمام به جا آورد .
آية الله خامنه اي ، آية الله فاضل : به تفصيلي كه در حاشيه مسأله 580 آمده است عمل شود .
آية الله سيستاني : در مورد حيض در حال طواف به ذيل مسأله 580 مراجعه شود .
2 ـ آية الله تبريزي ، آية الله خويي : اگر بعد از حدث اصغر شك كند در اين كه قبل از طواف غسل كرده يا نه ، بايد غسل كرده و طواف را اعاده كند و براي اعمال آتيه وضو بگيرد . ( منهاج الصالحين ، ج1 ، مسأله 209 ) .
3 . شك در وضو يا غسل در اثناي طواف :
آيات عظام : تبريزي ، خويي ، بهجت ، سيستاني ، صافي ، گلپايگاني ، فاضل ، خامنه اي ، نوري ، مكارم : اگر قبلاً وضو و غسل نداشته و شك در تحصيل آن دارد ، بايد بعد از طهارت طواف را اعاده نمايد .
و اگر قبلاً وضو داشته : و شك در باطل شدن آن دارد بنابر طهارت مي گذارد .
240 |
فوراً از مسجدالحرام بيرون برود ، و غسل كند ؛ ( 1 ) اگر بعد از اتمام شوط چهارم شك كرده ، باقيمانده طواف را به جا آورد و احتياط در اعاده است ؛ ولي اگر قبل از دور چهارم شك كرده ، طواف را اعاده نمايد . ( 2 )
طواف با وضوي باطل
588 ـ اگر حج گزار در عمره تمتع ، بعد از تقصير متوجه شود كه وضوي او باطل بوده يا وضو نداشته و با اين حال طواف كرده و نماز طواف خوانده است ، طواف و نماز را اعاده كند و عمره او صحيح است . ( 3 )
589 ـ اگر حج گزار بعد از انجام اعمال عمره و حج بفهمد وضويش باطل بوده ، با تدارك طوافها و نماز ، حجش صحيح است . ( 4 )
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 . آية الله خامنه اي : و برگردد و طواف را اعاده نمايد .
2 . جهت تفصيل نظر آيات عظام به ذيل مسأله 585 مراجعه شود .
3 ـ آيات عظام بهجت ، تبريزي : و بنابر احتياط ، بعد از آن سعي و تقصير را نيز اعاده كند و تا تقصير نكرده احكام محرم را مراعات كند .
وآية الله بهجت اضافه مي فرمايد : و در صورتي كه بطلان از جهت جهل به حكم نبوده ، تقصير قبلي كفّاره ندارد . ( مناسك ، س85 و170 ) .
آية الله خويي : بايد لباس دوخته را بيرون بياورد و سعي و تقصير را نيز اعاده كند و در فرض گذشت زمان تدارك ، حجش باطل است . ( المسائل الشرعيه ، ص342 و351 و357 ) .
آية الله سيستاني : اگر قبل از گذشتن وقت يادش آمد بايد آن را جبران كند و بعد از آن سعي و تقصير را نيز اعاده كند و تا اعمال را انجام نداده است از محرّمات احرام اجتناب نمايد و اگر بعد از گذشتن وقت تدارك متوجّه شود ، در صورت سهو و نسيان ، اعاده طواف كافي است و در صورت جهل حجّش باطل است و به احتياط واجب بايد يك شتر قرباني بدهد .
آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : در فرض مذكور ( كه بعد از تقصير و قبل از شروع اعمال حج فهميده ) بايد پس از وضو طواف و نماز و سعي و تقصير را اعاده كند . ( مجمع المسائل ، ج1 ، ص478 ، مسأله 47 ) .
آية الله مكارم : احتياطاً سعي و تقصير را نيز اعاده كند .
4 ـ آية الله بهجت : واجب است نايب بگيرد و احتياط اين است نايب بعد از طواف ، سعي را نيز اعاده كند .
آية الله تبريزي : در فرض مزبور حجّ تمتع او باطل است و بنابر احتياط طواف و سعي را به قصد عمره مفرده بجا آورده و تقصير يا حلق نموده طواف نساء را انجام داده از احرام خارج مي شود و سال آينده حجّ تمتع را بجا آورد .
آية الله خويي : اگر زمان تدارك گذشته مانند اين كه وضوي طواف عمره باطل بوده حجش باطل است ، احرام او هم باطل است و اگر زمان تدارك باقي باشد مانند اين كه طواف حج باطل بوده و هنوز ماه ذي حجه تمام نشده طواف و اعمال مترتبه را اعاده مي كند و اگر متمكن از مباشرت نيست براي آن اعمال نايب مي گيرد و نبايد اعاده غير از طواف نساء از ماه ذي حجه بگذرد .
آية الله سيستاني : ولي در فرض جهل به حكم حج او باطل است و بنابر احتياط واجب بايد يك شتر كفّاره بدهد و از احرام خارج شده است .
آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : در فرض مذكور طواف او باطل است و احرام او باقي است و اگر در ذي حجه در مكه متوجه شود بعد از وضو ، طواف حج و نماز آن و سعي و طواف نساء و نماز آن را بجا آورد و عمره مفرده نيز بجا آورد با طواف نساء و مُحلّ شود و در سال بعد حج واجب را بجا آورد و اگر بعد از ذي حجه متوجه بطلان طواف شود ، عمره مفرده را بجا آورد و چنانچه در خارج از ميقات باشد لازم است ، ثانياً در ميقات محرم شود رجاءاً و به مكه برود و اعمال عمره مفرده را با طواف نساء بجا آورد تا مُحلّ شود و در سال بعد حج واجب خود را بجا آورد . ( مجمع المسائل ، ج1 ، ص478 ، مسأله 47 ) .
آية الله مكارم : بنابر احتياط واجب سعي و تقصير را نيز اعاده كند .
241 |
انجام مقداري از طواف بدون وضو
590 ـ اگر طواف كننده ـ مثلاً ـ در شوط آخر طواف ، محدث شود بعد وضو گرفته و طواف را اعاده نمايد و نماز و سعي و تقصير را انجام دهد ، مجزي از اتمام طواف اول نيست و بايد ( 1 ) قسمتي از طواف را كه بيوضو انجام داده ، با وضو به جا آورد و بعد از آن نماز طواف را بخواند . ( 2 )
حدث در اثناي طواف و انجام اعمال بعدي
591 ـ اگر طواف كننده در اثناي طواف ، محدث شده باشد ، ولي به اعتقاد صحت ( 3 ) اعمال
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله بهجت : اگر سهواً و از روي غفلت محدث شده است ، بايد پس از تجديد طهارت طواف را از همانجايي كه قطع شده ادامه دهد و در صورتي كه عمداً بوده است حكم به ادامه طواف از محل قطع ، مورد تأمل است و بايد طواف را از سر بگيرد ( مناسك ، ص 102 ) و احتياطاً نماز و سعي و تقصير را اعاده كند . ( پرسشهاي جديد حج ، س 74 ) .
2 ـ آية الله تبريزي : در مسائل 724 و قبل از آن توضيح داده شد .
آية الله خويي : حكم آن در مسأله 724 آمده است .
آية الله سيستاني : اگر پس از موالات عرفيه اعاده كرده ، صحيح است وگرنه مشكل است .
آية الله فاضل : و سعي و تقصير را احتياطاً اعاده كند .
آية الله مكارم : طواف دوّم و اعمال بعد از آن صحيح است ، هرچند مي توانست طواف اول را پس از وضو هم تكميل و به آن قناعت كند .
3 . آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : طواف باطل است وتفصيل در محل خود ذكر شده است . ( آداب و احكام حج مسأله 510 )
242 |
حج را انجام داده باشد ، حجش صحيح است ؛ ( 1 ) ولي بايد با ملاحظه قبل و بعد از شوط چهارم ، ( 2 ) طواف و نماز آن را تدارك نمايد ؛ ( 3 ) ولي اگر كار او عمدي بوده ، يا با ترديد و عدم اعتقاد به صحت ، اعمال را به پايان برده باشد ، ( 4 ) صوري دارد كه در بعض آنها ، صحت حج مشكل است . ( 5 )
فقد طهورين و حكم مستحاضه
592 ـ اگر جهت طواف طهورين موجود نباشد ، ( 6 ) حكم آن حكم عدم تمكن از طواف است ، كه چنين شخصي با يأس ، بايد نايب بگيرد ؛ و بنابر احتياط واجب ، ( 7 ) اگر اين شخص ، جنب و حايض و نفساء ( 8 ) نيست ، خودش نيز طواف كند ؛ و اين احتياط ، در مستحاضه نيز جاري است ، چون مستحاضه بدون به جا آوردن غسل هايي كه بر او لازم است ، مي تواند ( 9 ) وارد مسجدالحرام شود و طواف كند ،
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله سيستاني : اگر وقت عمل گذشته است در هر صورت حجّش فاسد است .
2 ـ آية الله خويي : اگر وقت طواف و اعمال بعد از آن باقي است ، تدارك مي كند وگرنه حجش باطل است . ( مستفاد از المسائل الشرعيه ، ج1 ، ص342 ) .
آية الله فاضل : اگر حدث بعد از شوط چهارم باشد حج او مطلقاً صحيح است ولي بايد خودش و اگر نتواند نايبش بقيّه اشواط را بجا آورد و اگر بعد از سه دور و نيم و قبل از تمام شدن دور چهارم محدث شده ، بايد احتياط كند ، همانطور كه در مسأله 580 آمده است و چنانچه كار او عمدي بوده يا با ترديد و عدم اعتقاد به صحّت ، انجام داده يا جاهل مقصّربوده است ، صوري دارد كه در بعضي از آن صور حج باطل است . تفصيل آن در ذيل مسأله 580 آمده است . بلي اگر حدث در طواف نساء بوده ، حج مطلقاً صحيح است ولي طواف نساء را بايد طبق مسأله 580 انجام دهد .
3 ـ به مسأله 580 مراجعه شود .
4 ـ آية الله تبريزي : حجّش فاسد است .
آية الله مكارم : در تمام صور حج او مشكل است .
5 ـ به مسأله 580 و 581 مراجعه شود .
6 ـ آية الله مكارم : فرض فاقد الطهورين در مسجدالحرام وجود ندارد .
7 ـ آية الله بهجت : حكم فاقد الطهورين حكم غير متمكن از طواف است كه با يأس از تمكّن نايب مي گيرد و احوط آن است كه خود نيز طواف كند . ( مناسك شيخ ، ص36 ) .
آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني : و احتياط مستحب آن است .
8 ـ آية الله مكارم : و مستحاضه هم نمي تواند داخل مسجدالحرام شود .
9 ـ آية الله بهجت : مستحاضه متوسطه و كثيره بدون غسل هايي كه بر آن ها واجب است نمي تواند وارد مسجدالحرام و مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) شوند . ( پرسشهاي جديد حج ، ص 14 ، سؤال 57 ) .
آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : بدون به جا آوردن غسل هايي كه بر او لازم است ، بنابر احتياط نمي تواند وارد مسجد شود . ( عروة . . . احكام المستحاضه ، م 18 ) .
آية الله مكارم : نمي تواند وارد مسجد شود .
243 |
گرچه داخل شدن در مسجدالحرام براي مستحاضه ، خلاف احتياط استحبابي است .
معذور از وضو و غسل
593 ـ معذور از انجام وضو و غسل ، ( 1 ) واجب است بدل از وضو يا بدل از غسل ، تيمم كند . ( 2 )
حدث اصغر بعد از تيمم بدل از غسل
594 ـ اگر بعد از تيممِ بدل از غسل ، حدث اصغر عارض شود ، ( 3 ) بايد براي حدث اصغر ، تيمم كند و براي حدث اكبر تيمّم لازم نيست ؛ و تا حدث اكبر ديگري براي او حاصل نشده و عذرش باقي است ، همان تيمم اول ، كافي است ، ولي بنابر احتياط تيمم بدل از غسل را هم انجام دهد . ( 4 )
595 ـ معذور از انجام وضو يا غسل ، بنابر احتياط واجب ( 5 ) در صورتي كه اميد بر طرف شدن
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله مكارم : اگر عذر داشته باشد و نتواند صبر كند تا عذر برطرف شود .
آية الله فاضل : بنابر احتياط بايد صبر كند تا عذر او برطرف شود و اگر از زوال عذز مأيوس شد با تيمم طواف كند ، بلي قبل از يأس زوال عذر مي تواند رجاءً با تيمم طواف نمايد پس اگر تا آخر عذر او ادامه داشت به آن طواف اكتفا كند .
2 ـ آية الله فاضل : و وقت طواف تنگ شود . . . .
آية الله تبريزي : در صورت معذور بودن از غسل و مأيوس شدن از توانايي بر غسل ، واجب است با تيمم طواف كند و احوط اولي اين است كه نايب نيز بگيرند .
آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : در غسل غير جنابت ، علاوه بر تيمم بدل از غسل در صورت تمكن ، بايد وضو هم بگيرد وگرنه بايد يك تيمم ديگر به جاي وضو به جا آورد و جنب متيمّم بنا بر احتياط مستحب نايب هم بگيرد . ( آداب و احكام حج ، مسأله 476 ) .
3 ـ آية الله بهجت : احوط جمع بين وضو يا تيمّم بدل از آن و تيمّم بدل از حدث اكبر است . ( ذخيره ، ج1 ، ص199 ) .
4 ـ آية الله تبريزي : اگر بدل از غسلِ جنابت ، تيمم كرد و بعد حدث اصغر عارض شد ، چنانچه عذرش باقي است ، بايد بدل از غسل تيمم كند و احتياط مستحب آن است كه بين تيمم و وضو جمع كند ؛ و اگر براي حدث اكبرِ ديگر غير از جنابت تيمم كرد و بعد حدث اصغر عارض شد بايد بدل از غسل تيمم كند و بنابر احتياط وضو هم بگيرد و اگر متمكن از وضو هم نبود بايد تيمم ديگري بدل از وضو بنمايد .
آية الله خامنه اي : بنابر احتياط بايد بار ديگر تيمّم بدل از غسل كند .
آية الله خويي : لازم است تيمم بدل از غسل بكند . ( منهاج ، مسأله 381 ) .
5 ـ آية الله بهجت : افضل و احوط تأخير است ولي اظهر جواز مبادرت است . ( ذخيره ، ج1 ، ص196 ) .
آية الله خامنه اي : چنانچه بداند تا پيش از پايان وقت طواف عذرش برطرف مي شود ؛ بايد تا هنگام برطرف شدن عذر صبر كند .
آية الله خويي : اگر احتمال بقاي عذر تا آخر وقت مي دهد مي تواند صبر نكند ولي اگر بعداً كشف خلاف شد بايد اعاده نمايد بلي اگر عذرش نبودِ آب باشد بايد فحص كند ، به تفصيلي كه در رساله عمليه مذكور است .
آية الله سيستاني : اگر وقت تنگ نباشد تيمّم جايز نيست مگر اين كه از بر طرف شدن عذر مأيوس باشد يا احتمال دهد در صورت تأخير از انجام تيمّم نيز عاجز شود .
آية الله گلپايگاني : با علم به بر طرف شدن عذر ، انتظار واجب است و در غير اين صورت تأخير بنا بر احتياط مستحب است . ( وسيلة النجاة ، احكام التيمم ) .
244 |
عذرش را دارد ، بايد تا هنگام تنگ شدن وقت يا قطع اميد ، صبر كند .
فرض كفايت طواف و نماز با تيمّم
596 ـ اگر معتمر جنب باشد و آب براي او ضرر داشته باشد ، يا آب موجود نباشد و يا اگر بخواهد آب بيابد و غسل كند وقت عمره مي گذرد ، طواف و نماز با تيمم كافي و مجزي است و نايب گرفتن لازم نيست . ( 1 )
تيمم به جاي وضو
597 ـ انجام طواف و نماز با تيمم با امكان وضو صحيح نيست ، و اگر كسي با امكان وضو ، تيمم كرده ، اگر اعمال حج را با اعتقاد به صحت به پايان برده ، از احرام ، خارج ( 2 ) شده و فقط بايد
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ آية الله بهجت : اگر طواف با تيمم در آخر زمان تمكّن از مباشرت واقع شود . ( مناسك شيخ ، ص36 ) .
آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : بنابر احتياط نايب هم بگيرد .
2 ـ آية الله بهجت : اگر بعد از تقصير بفهمد كه طوافش باطل بوده ، لازم است اعاده كند و احتياطاً سعي و تقصير را نيز اعاده كند و اگر بعد از اعمال حج فهميد ، غير از تدارك ، در صورت امكان عمره مفرده هم به جا مي آورد علي الأحوط . ( مناسك ، س85 و 75 ) .
آية الله تبريزي : اگر تدارك نكرده ، حجّ وي اشكال دارد .
آية الله خويي : به حاشيه مسأله 254 مراجعه شود .
آية الله سيستاني : حج باطل است و به احتياط واجب بايد يك شتر كفّاره بدهد .
آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : و در هر صورت ، از احرام خارج نشده و اگر قبل از وقوفين باشد پس از طهارت ، طواف و نماز و سعي و تقصير عمره تمتع را انجام دهد و سپس محرم شود براي حج تمتع و اگر بعد از وقوفين يا بعد از حج بفهمد ، حج او مبدل به حج افراد مي شود و بعد از اعمال حج احتياطاً عمره مفرده انجام دهد و سال بعد ثانياً ، عمره و حج تمتّع را بجا آورد . ( مستفاد از مجمع المسائل ، ج1 ، ص478 مسأله 47 و ص474 مسأله 32 و . . . ) .
آية الله مكارم : خارج شدن از احرام خالي از اشكال نيست .
245 |
طواف و نماز را اعاده كند ؛ و اگر خود او نمي تواند برود ، بايد نايب بگيرد .
انجام عمره بدون وضو و احرام جديد
598 ـ شخصي عمره مفرده اي به نيابت از پدرش انجام داده و روز بعد به نيابت مادرش محرم مي شود و در اثناي آن ، متوجه مي شود كه در عمره اوّل طواف و نماز آن را بدون وضو انجام داده است ، وظيفه او در اين صورت چيست ؟ ( 1 )
صحت حج با جهل به غسل جنابت
599 ـ كسي كه نمي دانسته بايد غسل جنابت نمايد و با جنابتْ حج انجام داده ، حج او صحيح است ، ( 2 ) ولي طوافهاي عمره ، حج و نساء را بايد اعاده كند ؛ ( 3 ) و اگر نمي تواند خودش بجا آورد ، نايب بگيرد ؛ و تا طواف حج وطواف نساء را تدارك نكرده ، از بوي خوش و ازدواج و محرماتي كه با طواف نساء حلال مي شود ، دوري نمايد .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 . آية الله بهجت : به قصد وظيفه ابتداء يك طواف و نماز آن انجام دهد و بعد طواف و سعي و تقصير كند و اگر عمره دوّم به نذر يا استيجار بر او واجب شده بوده احتياطاً اعاده كند .
آية الله تبريزي : بنابر احتياط طواف و نماز آن را قضا نمايد و پس از آن تمام اعمال عمره مفرده به قصد ما في الذمه انجام دهد ، والله العالم
آية الله خامنه اي : بايد طواف و نماز عمره اول را اعاده نمايد و احرام دوم نيز صحيح است .
آية الله سيستاني : احرام دوّم باطل است و بايد همه اعمال عمره اوّل را اعاده كند .
آية الله صافي : در فرض سؤال ، طواف و نماز و سعي و تقصير عمره اي را كه به نيابت پدر انجام داده اعاده نمايد ، والله العالم
آية الله فاضل : ابتدا طواف و نماز طواف عمره سابق را بجا آورد سپس اعمال عمره فعلي را انجام دهد .
آية الله مكارم : طواف و نماز عمره اوّل را اعاده مي كند و عمره دوّم را به قصد رجا ادامه مي دهد ( توجّه داشته باشد كه در يك ماه قمري بيش از يك عمره نمي توان انجام داد مگر اين كه بر نيّت رجا ؛ يعني به اميد اين كه مطلوب باشد ) .
آية الله نوري : بعد از اتمام عمره دوّم طواف و نماز آن را كه از عمره اوّل بجا مانده است بجا بياورد صحيح است .
2 ـ آية الله صافي ، آية الله گلپايگاني : حج او باطل است و شخص مذكور بايد با اعمال عمره مفرده از احرام خارج شود .
3 . آية الله بهجت : و به احتياط واجب در صورت امكان ، عمره مفرده بجا آورد ، با فرض بقاي حالت جنابت او . ( مستفاد از مناسك س 75 )
246 |
در اين فرض نمازهايي كه خوانده ، بايد قضا كند ؛ ولي روزه هاي او صحيح است و قضا ندارد .
طواف با بر عهده بودن غسل مس ميت
600 ـ اگر حج گزار بعد از اعمال حج بفهمد غسل مس ميت به گردنش بوده ، اگر بعد از مس ميت ، غسل جنابت ( 1 ) كرده ، از مسّ ميت كفايت مي كند و عملش صحيح است و گرنه بايد طواف و نماز آن را اعاده كند . ( 2 )
عدم كفايت غسل حيض و جمعه از جنابت
601 ـ غسل حيض و جمعه و امثال آنها ، كفايت از غسل جنابت نمي كند . ( 3 )
ترك تيمم با موظف بودن به وضوي جبيره اي و تيمم
602 ـ كسي كه وظيفه او وضوي جبيره اي و تيمم بوده ، اگر جهلا بدون تيمم ، اعمال عمره را انجام داده است ، اعاده طواف و نماز آن ، كفايت مي كند . ( 4 )
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ به مسأله 599 مراجعه شود .
آية الله تبريزي ، آية الله خويي : يا غير غسل جنابت از اغسال واجبه يا اغسالي كه استحباب آنها ثابت شده مثل غسل جمعه يا غسل احرام يا غسل دخول مكّه و غير آن .
2 ـ به مسأله 588 مراجعه شود .
آية الله سيستاني و آية الله فاضل : هر غسلي هرچند مستحبي باشد كافي است .
آية الله مكارم : هر گاه غسل ديگري غير از جنابت كرده باشد آن نيز كفايت مي كند .
آية الله نوري : و اگر شخصاً ممكن نيست نايب بگيرد .
3 ـ آية الله بهجت : كفايت غسل واجب كه انجام داده است از آن بعيد نيست ، اگرچه احوط خلاف آن است و در كفايت غسل مستحب از آن اشكال است ، احتياط ترك نشود . ( وسيله ، ص59 ) .
آيات عظام تبريزي ، خويي ، سيستاني ، فاضل ، مكارم : بلكه اگر غيراز جنابت نيز ، يكي از آنها راقصدكرده باشد اقوي كفايت است . بنابراين ، اعمالي كه بعد از غسل حيض يا جمعه انجام داده ، تمام آنها صحيح است و فقط نمازهايي كه بعد از جنب شدن و قبل از اولين غسل حيض يا جمعه خوانده باطل و قضا دارد .
آية الله گلپايگاني : بنابر احتياط كفايت نمي كند .
4 ـ به مسأله 588 مراجعه شود .
آيات عظام تبريزي و خويي : سعي و تقصير را هم بايد اعاده كند .
آية الله سيستاني : اگر وقت تدارك باقي است بايد طواف و سعي و تقصير را اعاده كند و اگر وقت تدارك گذشته است حجّش محكوم به بطلان است مگر اين كه در كفايت وضو ، به غير رجوع كند ، با رعايت الأعلم فالأعلم ، اگر از موارد رجوع باشد .
247 |
جواز و عدم جواز بدار
2/602 ـ آيا بدار براي معذورين از طهارت مائيّه و نيز ديگر معذورين جايز است يا نه ؟ و بر فرض جواز اگر قبل از انقضاي وقت عذرش برطرف شد اعاده لازم است يا نه ؟ ( 1 )
خواب كودك هنگام طواف
603 ـ اگر كودك را در حال خواب ، طواف يا سعي دهند ، يا بخشي از طواف و سعي را در خواب باشد ، چه حكمي دارد ؟ ( 2 )
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 . آية الله بهجت : جايز است مگر علم به برطرف شدن عذر داشته باشد .
آية الله تبريزي : اگر مأيوس بود بدار جايز است و در تيمم براي نماز در اين صورت اعاده واجب نيست و در غير نماز و تيمم آن در صورت رفع عذر در وقت اعاده لازم است . والله العالم .
آية الله خامنه اي : بعد از دخول وقت عمل مشروط به طهارت ، بدار جايز است حتي با رجاء ارتفاع عذر در اثناي وقت اگرچه احوط در صورت اخير ترك بدار است ، و در هر صورت اگر عمل را انجام داد و بعداً اتفاقاً عذر در اثناي وقت برطرف شد ، اعاده واجب نيست ، ولي با علم به ارتفاع عذر در اثناي وقت بدار صحيح نيست و بايد تا ضيق وقت منتظر بماند .
آية الله سيستاني : بدار در صورت يأس جايز است و اعاده لازم نيست هرچند در وقت ، عذر برطرف شود .
آية الله صافي : در فرض سؤال اگر اميد زوال عذر در آخر وقت را داشته باشند احتياط در تأخير است . والله العالم .
آية الله فاضل : معذور چنان چه بداند تا آخر وقت عذرش برطرف نمي شود مي تواند به مجرد ورود اعمال را با وضو يا غسل جبيره اي يا تيمم انجام دهد . اما چنان چه اميد دارد تا زماني كه در مكه است عذرش برطرف شود احتياط واجب آن است كه صبر كند و اگر تا آخر وقت عذرش برطرف نشد طبق وظيفه معذور عمل كند . و چنان چه بعد از عمل بهوظيفه معذور عذرش برطرف شد چنان چه علم داشته عذرش برطرف نمي شود اعاده واجب نيست ، ولي اگر اميد داشته كه عذرش برطرف مي شود بنابر احتياط بايد اعمال را با غسل و وضو اعاده كند .
آية الله مكارم : بدار براي ذوي الاعذار بنا بر احتياط واجب جايز نيست مگر اين كه يقين داشته باشد كه تا آخر وقت ، عذر برطرف نخواهد شد ؛ و در صورتي كه تا آخر عذر برطرف شود بنابر احتياط اعاده لازم است .
2 . آية الله بهجت : غيرمميّز باشد اشكال ندارد .
آية الله تبريزي : طواف و سعي او صحيح است بلي احتياط اين است كه ابتداي طواف بيدار باشد .
آية الله سيستاني : اگر طفل غير مميّز باشد و وليّش او را طواف مي دهد اشكال ندارد .
آية الله خامنه اي : در مورد بچه هاي كوچك ( غير مميز ) مانع ندارد .
آية الله صافي : چنانچه كودك غير مميز باشد ، اشكال ندارد .
آية الله فاضل : در طواف بايد طهارت و ساير شرايط آن رعايت شود . لذا اگر كودك خوابش ببرد يا محدث شود بايد طبق احكام قطع طواف عمل كند . اما در سعي طهارت معتبر نيست و اگر كودك غير مميز باشد چون نيت سعي او با وليّ اوست لذا اگر خوابش ببرد سعي او صحيح است .
آية الله نوري : در كودك خواب به اندازه متعارف به طواف و سعي او ضرر نمي رساند .
آية الله مكارم : در مورد بچه هاي كوچك اشكالي ندارد .