بخش 4

76

مصارفي كه مشخص شده است، بپردازد و افرادي كه هيچ‌كدام از موارد خمس يا زكات را نداشته باشند، تكليفي ندارند؛ بلكه در برخي موارد بايد به آن‌ها خمس يا زكات داده شود.

2. چيزهايي كه خمس به آن‌ها تعلق مي‌گيرد

خمس به هفت چيز تعلّق مي‌گيرد كه عبارتند از:

1. آن‌چه از مخارج سال اضافه بيايد؛

2. معدن؛

3. گنج؛

4. غنايم جنگي؛

5. جواهري كه با فرو رفتن در دريا به دست مي‌آيد؛

6. مال حلال مخلوط به حرام.؛

7. زميني كه غير مسلمان از مسلمان خريداري كند، با شرايطي كه در كتاب‌هاي مفصّل فقهي آمده است.

3. احكام خمس

كسي كه احكام خمس بر او جاري مي‌شود:

الف. اگر به واسطه قناعت كردن، چيزي از مخارج سالش زياد بيايد بايد خمس آن را بدهد.

ب. اگر اثاثيه‌اي كه براي منزل خريده، نيازش از آن برطرف شود، بنابر احتياط واجب بايد خمس آن را بدهد، مثل آن‌كه يخچال

77

بزرگ‌تري بخرد، و به يخچال قبلي نياز نداشته باشد.

ج. آذوقه‌اي كه از درآمد سال براي مصرف سالش خريده؛ مانند برنج، روغن و چاي، اگر در آخر سال زياد بيايد، بايد خمس آن را بدهد.

د. اگر كودكِ غيربالغ سرمايه‌اي داشته باشد و از آن سودي به دست آيد، بنابر احتياط واجب بايد پس از بلوغ، خمس آن را بدهد.

4. مصرف خمس

خمس مال را بايد دو قسمت كرد، نصف آن، كه سهم امام زمان عليه السلام است به مجتهد جامع‌الشرايطي كه از او تقليد مي‌كند يا نماينده او مي‌پردازد؛ و نصف ديگر را بايد، يا به مجتهد جامع‌الشرايط بدهد و يا با اجازه او به سادات داراي شرايط بپردازد.

شرايط سيدي كه مي‌توان به او خمس داد

ـ فقير باشد، و يا در سفر مانده باشد، هرچند در شهر خود فقير نباشد.

ـ شيعه دوازده امامي باشد.

ـ آشكارا معصيت نكند (بنابر احتياط واجب) و دادن خمس، كمك بر گناه او نباشد.

ـ از افرادي كه مخارج آنان برعهده اوست، مانند همسر و فرزندش نباشد (بنابر احتياط واجب).

يادآوري

78

از جمله شرايط لباس احرام، مباح بودن آن است، و برخي از مخارج حج نيز، اگر از مال خمس نداده باشد اعمال و مناسك دچار اشكال خواهد شد، بنابراين به حجاج عزيز توصيه مي‌شود، چنان‌چه تاكنون در زندگي حسابرسي خمسي نداشته‌اند، به مرجع تقليد خود يا يكي از نمايندگان ايشان مراجعه كرده و نسبت به حسابرسي آن اقدام نمايند، و اگر از اين بابت بدهي دارند، بپردازند و يا اجازه بگيرند، تا خداي ناكرده اعمالشان دچار اشكال نشود كه سبب زحمت در دنيا و عذاب در آخرت خواهد شد.

5. چگونگي قرار دادن سال خمسي

كساني كه با كسب و كار، درآمدي به دست مي‌آورند، دو

گروه‌اند:

الف. آنان كه درآمدشان در تاريخ معيّني به دستشان مي‌رسد؛ مانند كارمندان دولت و كارگران شركت‌ها كه در وقت معيّني حقوق و مزد خود را دريافت مي‌كنند.

ب. كساني كه درآمدشان تدريجي و روزانه است؛ مانند تاجران و صنعتگران.

آغاز سال خمسي گروه اول، وقتي است كه اولين درآمد را به دست مي‌آورند و آغاز سال خمسي گروه دوم، اولين روزي است كه شروع به فعاليت مي‌كنند و سودي به دست مي‌آورند.

79

هزينه‌هاي ساليانه

از زماني كه سال خمسي آغاز مي‌شود، به مدت يك سال كليه هزينه‌هاي زندگي از قانون پرداخت خمس معاف و بخشوده هستند، به شرط آن كه:

الف. از شأن اجتماعي مصرف كننده بالاتر نباشد.

ب. در مصرف، اسراف و زياده‌روي نشده باشد.

هزينه‌هاي ساليانه؛ مانند: خوراك، پوشاك، اثاثيه منزل، وسيله نقليه‌اي كه مخصوص كسب و كار نباشد، هزينه‌هاي ميهماني، ازدواج، كتاب‌هاي مورد نياز و...

قانون محاسبه خمس

وقتي از زمان آغاز سال خمسي يك سال كامل گذشت، واجب است انسان به اموال و دارايي خود رسيدگي كرده، براساس قانون خمس، به وظيفه خود عمل كند.

چيزهايي كه هنگام فرارسيدن سال خمسي موجود است و خمس به آن‌ها تعلق نمي‌گيرد، عبارتند از:

الف. اثاثيه: لوازم زندگي و چيزهاي ديگري كه با درآمد سال گذشته و در همان مدت تهيه شده‌اند، جزو هزينه ساليانه هستند و خمس به آن‌ها تعلق نمي‌گيرد؛ مگر آن كه انسان بدون حسابرسي خمسي، با درآمدي كه با خمس مخلوط بوده، آن‌ها را خريداري كرده باشد.

80

ب. چيزهايي كه به عنوان عيدي، پاداش، هديه، بخشش و چشم روشني به انسان داده‌اند، خمس ندارد.⁽¹⁾

ج. ارث (در صورتي كه ميت، خمس بدهكار نباشد) و مهريه، خمس ندارد.

غير از موارد بالا، هرچه از هزينه سال زياد بيايد، بايد آن به عنوان خمس پرداخت شود، كه در سه مورد خلاصه مي‌شود:

الف. مواد مصرفي: مانند خوراكي‌ها، نوشيدني‌ها و مواد سوختي، هرچند از تهيه آن‌ها زمان اندكي گذشته باشد و از ضروريات زندگي به حساب آيد، چون در سال گذشته خمسي مصرف نشده‌اند، بايد خمس آن‌ها پرداخت شود.

ب. پول: در بانك باشد يا در منزل، از زمان به دست آوردن آن، مدت زيادي گذشته باشد، يا اندك.

ج. سرمايه كسب: مانند مغازه، ابزار كار و كارخانه2 كه از درآمد تهيه شده باشد.

وقتي چيزهايي كه بايد به عنوان خمس بپردازيم، جدا كرديم، بايد آن را به مرجع تقليد خود يا نماينده او تحويل دهيم؛ چرا كه قبل از اين كار، تصرّف در آن مال جايز نيست.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . به فتواي برخي از مراجع تقليد، عيدي و پاداش و هديه و امثال آن اگر در طول سال استفاده نشود و تا سر سال خمس باقي بماند، خمس دارد.

2 . به فتواي برخي از مراجع تقليد، سرمايه كسب به مقداري كه براي به دست آوردن مخارج زندگي لازم باشد، خمس ندارد.

81

بنابراين، شخصي كه درآمدي دارد، بايد داراي سال خمسي باشد و اگر بخواهد براي زندگي آينده خود چيزي تهيه كند، مي‌تواند از درآمد بين سال بخرد، و چنان‌چه پول آن را پس‌انداز كند تا پس از گذشت سال، خريداري كند، بايد خمس آن را بپردازد.

6. چه چيزهايي خمس ندارد

مالي كه از راه‌هاي زير به دست بيايد، خمس ندارد:

الف. از راه ارث به دست آيد، به شرطي كه ميت خمس آن را پرداخت كرده باشد.

ب. چيزي كه به انسان بخشيده‌اند.

ج. جايزه‌هايي كه دريافت كرده است.

د. آن چه به عنوان عيدي به انسان داده‌اند.⁽¹⁾

ه‍ . مالي كه به عنوان خمس يا زكات يا صدقه به كسي داده‌اند.

و. مالي كه خمس آن يك بار پرداخت شده باشد.

7. خمس فيش‌هاي ثبت‌نامي حج و مسائل مربوط به آن

هم اكنون كساني كه قصد تشرف به حج يا عمره را دارند بايد براي حفظ نوبت، مبلغ مقرّري را به بانك بسپارند كه اين مبلغ مطابق قرارداد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . به فتواي برخي از مراجع تقليد، بخشش و جايزه و عيدي، اگر تا سرسال خمس استفاده شود و باقي بماند، خمس دارد.

82

مضاربه است و سودي نيز به آن تعلّق مي‌گيرد و پس از چند سال، نوبت تشرّف آن‌ها فرا مي‌رسد، اصل پول و سود آن را دريافت مي‌كنند و به سازمان حجّ و زيارت مي‌سپارند و به عمره يا حجّ مشرف مي‌شوند. با توجّه به ثبت نام جديد اكثر مراجع معظم تقليد، پول ثبت نامي را متعلق خمس مي‌دانند.

خود آزمايي

1. به چه چيزهايي خمس تعلق مي‌گيرد؟

2. در چه مواردي مي توان خمس را مصرف كرد؟

3. شرايط سيدي كه مي‌توان به او خمس داد چيست؟

4. نحوة تعيين سال خمسي را بنويسيد.

5. محاسبه خمس چگونه صورت مي‌گيرد؟

6. به چه چيزهايي خمس تعلق نمي‌گيرد؟

83

درس يازدهم

زكات

اهداف آموزشي

انتظار مي‌رود با مطالعه اين درس:

ـ به اهميت زكات واقف شويم.

ـ بدانيم به چيزهايي زكات تعلق مي‌گيرد.

ـ‌ موارد زكات و نصاب را بشناسيم.

ـ با نمونه‌هايي از احكام زكات آشنا شويم.

ـ نحوه مصرف زكات را بشناسيم.

ـ رواياتي درباره زكات را بدانيم. 1. اهميت زكات

يكي ديگر از وظايف مهم اقتصادي مسلمانان، پرداخت زكات

است.

از اهميت زكات همين بس كه در قرآن مجيد، پس از نماز آمده و نشانه ايمان و عامل رستگاري شمرده شده است.

84

در روايات متعددي كه از معصومين عليهم السلام نقل شده، آمده است: »كسي كه از پرداخت زكات جلوگيري كند، از دين خارج است.«

چند روايت در زمينه اهمّيت زكات

1. رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: »زكّوا أموالكم تقبل صلاتكم« ^{( 1 )}

2. امام صادق عليه السلام فرمود: »ما فرض الله علي هذه الأمّة شيئاً أشدّ عليهم من الزكاة و فيها تهلك عامتهم«.⁽²⁾

3. امام كاظم عليه السلام فرمود: »حصّنوا أموالكم بالزكاة«.⁽³⁾

4. هم‌چنين رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: »إذا منعت الزكاة منعت الارض

بركاته«.⁽⁴⁾

زكات هم مانند خمس موارد معيني دارد، يك قسم از آن ماليات

بدن و حيات است كه هر سال يك مرتبه در روز عيد فطر پرداخت مي‌شود و تنها بر كساني كه قدرت مالي پرداخت آن را دارند

واجب است كه براي هر فرد، سه كيلوگرم برنج و مانند آن پرداخت مي‌شود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . همان، ص29

2 . وافي، ج10، ص33

3 . جامع الاحاديث، ج9، ص49

4 . همان، ص54

85

قسم ديگر، زكات اموال است، ولي چنين نيست كه تمام اموال مردم مشمول اين قانون باشد، و تنها نُه چيز است كه زكات دارد و مي‌توان آن‌ها را به سه دست تقسيم كرد:

2. زكات بر نُه چيز تعلق مي‌گيرد

1.گندم

1. غلات 2. جو

3. خرما

4. كشمش

موارد وجوب زكات 5. شتر

2. دام‌هـا 6. گاو

7. گوسفند

3. سكه‌ها 8. طلا

9. نقره

3. موارد زكات و نصاب

زكات در صورتي واجب مي‌شود كه مورد زكات به حدّ نصاب برسد كه نصاب هريك و مقدار زكات آن‌ها به قرار زير مي‌باشد:

86

 

يادآوري:

براي شتر، گاو و گوسفند نصاب‌هاي ديگري نيز هست كه براي آشنايي با آن‌ها مي‌توانيد به رساله توضيح المسائل مراجعه كنيد.

4. احكام زكات

الف. مخارجي را كه براي گندم، جو، خرما و انگور كرده است،

87

مانند قيمت بذر، مزد كارگر و مزد تراكتور و... مي‌تواند از حاصل كسر كند، ولي مقدار نصاب قبل از كم كردن اين مخارج محاسبه مي‌شود و اگر قبل از كسر مخارج به حدّ نصاب برسد، پرداخت زكات واجب شده است، ولي زكات باقيمانده را مي‌پردازد.

ب. زكات دام‌ها در صورتي واجب مي‌شود كه:

* يك سال مالك آن‌ها باشد؛ بنابراين اگر مثلاً 100 عدد گاو را خريداري كند و پس از 9 ماه بفروشد، زكات واجب نيست.

* حيوان در تمام سال بيكار باشد، بنابراين گاو يا شتري كه در كار مزرعه يا حمل بار از آن استفاده مي‌شود زكات ندارد.

* حيوان در تمام سال از علف بيابان بچرد، پس اگر در تمام سال يا مقداري از آن، از علف چيده شده يا كاشته شده بخورد، زكات ندارد.

ج. زكات طلا و نقره در صورتي واجب است كه به صورت سكه‌اي باشد كه معامله با آن رواج دارد، بنابراين آن‌چه امروزه بانوان به عنوان زيور استفاده مي‌كنند، زكات ندارد.

د. پرداخت زكات از عبادات است و بايد آن‌چه مي‌پردازد به نيت زكات و با قصد قربت باشد.

5. مصرف زكات

مصرف زكات هشت مورد است كه مي‌توان آن را در تمام يا برخي از اين موارد مصرف كرد:

الف. فقير، و آن كسي است كه درآمد يا موجودي وي كمتر از

88

خرج سالانه خود و خانواده‌اش باشد.

ب. مسكين، آن كه به كلي درمانده و بينوا است.

ج. كسي كه از طرف امام عليه السلام يا نايب او مأمور جمع‌آوري و نگهداري و توزيع زكات است.

د. براي الفت دادن دل‌ها به اسلام و مسلمانان؛ مانند غيرمسلمانان كه اگر به آن‌ها كمكي بشود، به دين اسلام مايل مي‌شوند يا در جنگ به مسلمانان كمك مي‌كنند.

ه‍ . آزاد كردن بردگان.

و. بدهكاري كه نمي‌تواند قرض خود را بدهد.

ز. در راه خدا؛ يعني در كارهايي كه نفع آن به عموم مي‌رسد و مورد رضايت خداست؛ مانند ساختن جاده، پل، مسجد و...

ح. مسافري كه در سفر درمانده است و خرج برگشت به وطن را ندارد، هرچند در وطن خود فقير نباشد.

يادآوري

گرچه زكات بر تمام افراد جامعه واجب نمي‌شود، ولي افرادي كه زكات بدهكارند، لازم است قبل از سفر نسبت به پرداخت آن اقدام كنند، تا اعمال عمره و حجشان دچار اشكال نشود.

خودآزمايي

1. اهميت زكات در قرآن كريم و روايات چگونه بيان شده است؟

89

2. زكات دام‌ها در چه صورتي واجب مي‌گردد؟

3. به چه چيزهايي زكات تعلق مي‌گيرد؟

4. به طلا و نقره در چه شرايطي زكات تعلق مي‌گيرد؟

5. زكات را در چه مواردي مي‌توان به مصرف رساند؟

90

درس دوازدهم

نجاسات

اهداف آموزشي

انتظار مي‌رود با مطالعه اين درس:

ـ با تعداد و احكام نجاسات آشنا شويم.

ـ چگونگي نجس شدن چيزهاي پاك را بدانيم.

ـ با مسائل مربوط به طهارت و نجاست در مسجدالحرام و منازل محل اسكان زائران آشنا شويم. 1. يازده چيز از نجاسات شمرده مي‌شود

الف. از نظر اسلام، همه چيز پاك است، به جز برخي از اشيا كه آلوده و نجس‌اند و بايد از آن‌ها پرهيز كرد و مواظب بود كه بدن و لباس و محيط زندگي و خوردني‌ها و نوشيدني‌ها آلوده به آن‌ها نباشد.

ب. تعداد چيزهاي نجس بسيار محدود و اندك است؛ ولي دانستن آن‌ها براي هر فرد مسلمان لازم است. گفتني است كه اشياي نجس و

91

آلوده را مي‌توان تطهير و پاك كرد.

1. ادرار (بول) انسان و حيوان‌هاي حرام‌گوشـتِ

2. مدفوع (غايط) خون‌ِ جهنده‌دار مانند گربه و موش

3. مني

4. مردار انسان و حيواني كه خون جهنده دارد

5. خون مانند گوسفند

نجاسات 6. سگ كه در خشكي زندگي مي‌كند ولي‌

7. خوك دريايي آن نجس نمي‌باشد

8. شراب و هر مايع مست‌كننده

9. آب جو (فقّاع) ـ آب جوي غير طبي

10. كافر

11. عرق شتر نجاست‌خوار

الف. ادرار و مدفوع انسان و تمامي حيوان‌هاي حرام گوشت كه خون جهنده دارند نجس است.

ب. ادرار و مدفوع حيوان‌هاي حلال گوشت، مانند گاو و گوسفند

و حيوان‌هايي كه خون جهنده ندارند؛ مانند: مار و ماهي پاك

است.

ج. بول و غائط حيوان‌هايي كه گوشت آن‌ها مكروه است پاك مي‌باشد؛ مانند: اسب و الاغ.

92

د. فضله پرندگان حرام گوشت، مانند كلاغ، نجس است.

احكام خون

الف. خون انسان و هر حيواني كه خون جهنده دارد نجس است؛ مانند مرغ و گوسفند.

ب. خون حيواني كه خون جهنده ندارد پاك است؛ مانند ماهي و پشه.

ج. خوني كه گاهي در تخم مرغ يافت مي‌شود نجس نيست، ولي بنابر احتياط واجب بايد از خوردن آن اجتناب كرد و اگر خون را با زرده تخم مرغ به هم بزنند كه از بين برود، خوردن زرده هم مانعي ندارد.

د. خوني كه از لاي دندان (لثه) مي‌آيد، اگر با آب دهان مخلوط شده و از بين برود پاك است و در آن صورت فرو بردن آب دهان هم اشكال ندارد.

احكام مردار

الف. مردار حيواني كه خون جهنده ندارد پاك است، مانند ماهي.

ب. مردار حيواني كه خون جهنده دارد، اجزاي بي‌روح آن مانند مو و شاخ، پاك و اجزاي روح‌دارش مانند گوشت و پوست، نجس است.

1. سگ و خوك تمام اجزاي آن نجس است

مردار 1. اجزاي روح‌دار نجس است

حيوان 1. خون جهنده دارد

93

2. غير سگ و خوك 2. اجزاي بي‌روح پاك است

2. خون جهنده ندارد تمام اجزاي آن پاك است

2. چيز پاك چگونه نجس مي‌شود؟

چيزهاي پاك هم ممكن است با برخورد با نجاسات نجس شوند، در صورتي كه يكي از آن دو (چيز پاك يا نجس) طوري تر باشد كه رطوبت يكي از آن دو به ديگري برسد.

در موارد زير حكم به پاكي مي‌شود:

* ندانيم پاك و نجس به هم برخورد كرده‌اند يا نه.

* ندانيم چيز پاك و نجس مرطوب بوده‌اند يا نه.

* ندانيم رطوبت يكي به ديگري سرايت كرده است يا نه.

الف. اگر انسان نداند چيز پاكي نجس شده يا نه؟ پاك است و جستجو و وارسي هم لازم نيست، هرچند بتواند نجس بودن يا پاك بودن آن را بفهمد.

ب. خوردن و آشاميدن چيز نجس حرام است.

ج. اگر انسان ببيند كسي چيز نجسي را مي‌خورد، يا با لباس نجس نماز مي‌خواند، لازم نيست به او بگويد.

3. چگونه چيز نجس پاك مي‌شود؟

در درس بعد به تفصيل خواهد آمد.

4. مسائل مربوط به طهارت و نجاست در مسجدالحرام و...

94

پاك نگه‌داشتن محل زندگي و عبادت، امري است پسنديده، ولي آن‌چه به عنوان تكليف و وظيفه واجب شمرده شده است، پاك بودن بدن و لباس نمازگزار و طواف‌كننده است و خوردني‌ها و نوشيدني‌هاي وي نيز بايد پاك باشد. و براي نماز نيز تنها محلِ گذاشتن پيشاني، در حال سجده لازم است و بقيه موارد پاك بودن آن شرط نيست و از آن‌جا كه اصل در اشيا بر طهارت است و تا يقين به نجس بودن آن‌ها پيدا نشود، حكم به طهارت مي‌شود، لذا حجاج محترم بايد توجه داشته باشند كه محل طواف و سعي و ساير اماكن مقدس همه پاك است و با احتمال به نجس شدن، نبايد حكم به نجاست آن‌ها كرد و بايد از هرگونه شك و وسوسه و احتياط‌هاي بي‌مورد پرهيز كرد.

خود آزمايي

1. چه چيزهايي از نجاسات شمرده مي‌شوند؟

2. خون در چه شرايطي نجس مي‌باشد؟

3. مردار چه حيواناتي پاك است؟

4. چيزهاي پاك چگونه نجس مي‌شوند؟

5. منظور از »اصل در اشيا بر طهارت است« چيست؟

95

96

درس سيزدهم

مطهّرات

اهداف آموزشي

انتظار مي‌رود با مطالعه اين درس:

ـ با مطهرات و پاك‌كننده‌ها آشنا شويم.

ـ انواع آب‌هاي پاك‌كننده را بشناسيم.

ـ با احكام مربوط به آب‌ها آشنا شويم.

ـ چگونگي پاك‌شدن نجاست با آب را بدانيم.

ـ به اهميت پرهيز از وسواس پي ببريم. 1. مطهّرات

همه اشياي نجس پاك مي‌شود و عمده پاك‌كننده‌ها عبارتند از:

الف. آب؛

ب. زمين؛

ج. آفتاب؛

د. اسلام؛

ه‍ . برطرف شدن نجاست.

97

2. اقسام آب‌ها

آب، بسياري از چيزهاي نجس را پاك مي‌كند، امّا اقسام مختلفي دارد كه شناخت آن‌ها، ما را براي يادگرفتنِ بهترِ مسائل طهارت كمك مي‌كند.

1. مضاف

اقسام آب‌ها 1. آب چاه

2. مطلق 2. آب جاري

3. آب باران

4. آب راكد كُر

قليل

آب مضاف: آبي است كه يا از چيزي گرفته باشند (مانند آب سيب و هندوانه) و يا با چيزي مخلوط شده باشد، به قدري كه به آن، آب نگويند؛ مانند شربت.

آب مطلق: آبي است كه مضاف نباشد.

احكام آب مضاف

الف. چيز نجس را پاك نمي‌كند (از مطهرات نمي‌باشد).

ب. با برخورد نجاست، نجس مي‌شود، هرچند نجاست كم باشد و بو، رنگ يا مزه آب عوض نشود.

ج. وضو و غسل با آن باطل است.

اقسام آب مطلق

آب يا از زمين مي‌جوشد، يا از آسمان مي‌بارد، يا نه مي‌جوشد و نه مي‌بارد.

98

به آبي كه از آسمان ببارد »باران« گويند.

و به آبي كه از زمين مي‌جوشد، اگر جريان داشته باشد »آب جاري« گويند و اگر بدون جريان باشد، »آب چاه« گويند.

آبي كه از زمين نمي‌جوشد و از آسمان نمي‌بارد »آب راكد« ناميده مي‌شود كه اگر مقدارش زياد باشد »كُر«، و اگر كم باشد »قليل« است.

حجم: 875/42 وجب، مقدار آبي كه اگر در ظرفي كه درازا

مقدار كر: و پهنا و گودي آن هريك حداقل 5/3 وجب باشد بريزند پر شود،

به مقدار كر است.

وزن: 419/377 كيلوگرم

مقدار آب قليل: آبي كه از كر كمتر باشد قليل است.

تنها آب مطلق، آلودگي‌ها را پاك مي‌كند. گرچه ممكن است آب مضاف چيز كثيفي را تميز كند، ولي هرگز نجس را پاك نمي‌كند.

3. چگونگي پاك شدن نجاست با آب

آب، مايه زندگي و پاك كننده بيشترين نجاسات است و از جمله مطهراتي است كه همه روزه تمام افراد با آن سر وكار دارند. و امّا چگونگي تطهير چيزهاي نجس با آب:

تطهير اشياي ظرف 1. با آب كر: يك مرتبه

نجس 2. با آب قليل: سه مرتبه

غير ظرف 1. به بول نجس شده 1. با آب كر: يك مرتبه

2. با آب قليل: دو مرتبه

99

2. به غير بول نجس‌شده 1. با آب كر: يك مرتبه

2. با آب قليل: يك مرتبه

توضيح: الف. براي تطهير اشياي نجس، ابتدا بايد عين نجس را برطرف كرده، سپس به همان تعداد كه در نمودار آمده است آن را آب كشيد؛ مثلاً ظرف نجس را بعد از برطرف كردن آلودگي، اگر يك مرتبه در آب كر بشويند كافي است.

ب. فرش و لباس و چيزهايي مانند فرش و لباس كه آب را به خود مي‌گيرد و قابل فشردن است، چنان‌چه با آب قليل تطهير مي‌كنند، بايد بعد از هر بار شستن، آن را فشرد تا آب‌هاي داخل آن بيرون آيد و يا به گونه‌اي ديگر آب آن گرفته شود و در آب كر و جاري هم احتياط واجب آن است كه آب داخل آن گرفته شود.

ج: آب جاري و چاه در احكامي كه براي تطهير اشياي نجس بيان شد، مانند آب كر است.

مسأله: ظرف نجس را مي‌توان اين‌گونه آب كشيد:

با آب كر: يك بار آن را در آب برده و بيرون آورند.

با آب قليل: آن را سه مرتبه پر از آب كرده و خالي كنند، يا سه مرتبه قدري آب در آن ريخته و هر مرتبه آب را به طوري در آن بگردانند كه به جاهاي نجس برسد و بيرون بريزند.

4. آب‌هاي لوله‌كشي و پاك شدن چيز نجس با آن‌ها

الف. تمام اقسام آب‌هاي مطلق به جز آب قليل تا زماني كه بو يا

100

رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد پاك است و هرگاه براثر برخورد با نجاست، بو يا رنگ يا مزه نجاست بگيرد نجس مي‌شود (بنابراين، آب جاري، چاه، كر و حتي باران در اين حكم مشتركند).

ب. آب لوله‌هاي عمارات كه متصل به منبع كر مي‌باشد در حكم آب كر است.

5. پرهيز از وسواس

در برخي از اماكن مكه و مدينه، براثر ازدحام جمعيت، ممكن است نظافت آن اماكن به خوبي مراعات نشود، ولي تميز نبودن، دليل بر نجس بودن نيست، و تا يقين به نجس شدن چيزي حاصل نشود، آن چيز پاك است و حجاج عزيز هرگز نبايد به خود وسوسه راه دهند كه سبب غفلت از مراتب معنوي اعمال عمره و حج است. هم‌چنان كه امام خميني قدس سره مي‌فرمايند:

«روحانيون عزيز در عين حالي كه مسائل را به طور واضح و دقيق بيان مي‌كنند ولي از مشكل‌تراشي و حالت‌هاي وسواس‌گونه كه زائران را در شك و ترديد و احتياط‌هاي بي‌مورد قرار مي‌دهد خودداري كنند، چرا كه وسواس در برنامه و مراسم و عبادت‌ها و ادعيه موجب كسالت و بي‌توجّهي در واجبات مي‌شود».

خود آزمايي

1. پاك‌كننده‌ها كدامند؟