بخش 7

خود آزمایی درس بیستم: امر به معروف و نهی از منکر 1. مفهوم امر به معروف و نهی از منکر 2. اهمیت امر به معروف و نهی از منکر 3. تعریف معروف و منکر 4. وجوب امر به معروف و نهی از منکر 5. مراتب امر به معروف و نهی از منکر 6. شرایط امر به معروف و نهی از منکر 7. وظیفه زائران در رابطه با تخلفات رفتاری موسم خودآزمایی درس بیست و یکم: اقسام غسل(ویژه خواهران) 1. غسل حیض (قاعدگی) نشانه‌های خون حیض احکام دوران قاعدگی وظیفه زن، هنگام شروع خونریزی 2. غسل استحاضه و اقسام آن (قلیله، متوسطه و کثیره) اقسام استحاضه 3. وظایف مستحاضه نسبت به نماز و طواف وظیفه مستحاضه قلیله وظیفه مستحاضه متوسطه وظیفه مستحاضه کثیره چند مسأله خود آزمایی

151

كفايت به انجام آن اقدام كنند، از ديگران ساقط مي‌شود و اگر همه كس آن را ترك كرده باشند، چنان‌چه شرايط آن موجود باشد، همه آن‌ها ترك واجب كرده‌اند.

5. مراتب امر به معروف و نهي از منكر

الف. در مرتبه اول، با معصيت‌كار به گونه‌اي برخورد شود كه بفهمد اين طرز رفتار، به خاطر انجام گناه است؛ مثلاً از او روي برگرداند يا با چهره عبوس و برافروخته با او برخورد كند، يا با او رفت و آمد نكند.

ب. در مرتبه بعد، او را با زبان، امر و نهي كند؛ يعني به او بگويد و دستور دهد.

ج. مرتبه سوم، استفاده از زور براي جلوگيري از منكر و برپايي واجب است؛ يعني زدن گناهكار.

رهبر معظم انقلاب اسلامي، حضرت آية الله خامنه‌اي ـ دامت بركاته ـ نسبت به چگونگي اجراي مرتبه سوم امر به معروف و نهي از منكر چنين نگاشته‌اند:

»با توجه به اين‌كه در زمان قدرت حكومت اسلامي، امكان

ارجاع مرتبه سوم از امر به معروف و نهي از منكر به قوه قضائيه و

نيروي انتظامي وجود دارد، به ويژه در مواردي كه جلوگيري از منكر، متوقف بر تصرف در اموال مرتكب شونده مي‌باشد، يا لازم است تعزير شود يا او را زنداني كنند، بر مكلفين واجب است در امر به معروف و نهي از منكر به دو مرتبه اول اكتفا كنند و در صورتي كه اثر نكرد و نياز

152

به توسّل و زور وجود داشت، مسأله را به نيروهاي انتظامي و قضايي ارجاع دهند«.

6. شرايط امر به معروف و نهي از منكر

امر به معروف و نهي از منكر با وجود برخي شرايط، واجب مي‌باشد و در صورت نبود آن‌ها، تكليف ساقط است و آن شرايط عبارت است از:

الف. كسي كه امر يا نهي مي‌كند، بداند آن‌چه را كه ديگري انجام مي‌دهد حرام است و آن‌چه را ترك كرده، واجب است، پس هركسي كه نمي‌داند اين عمل كه او انجام مي‌دهد حرام است يا نه؟ جلوگيري واجب نيست.

ب. احتمال بدهد امر يا نهي او تأثير دارد، بنابراين اگر مي‌داند تأثير ندارد، يا شك دارد، امر و نهي واجب نيست.

ج. شخص گناهكار اصرار بر ادامه كار خود داشته باشد، پس اگر معلوم شود، گناهكار بناي ترك عمل را دارد و دوباره تكرار نمي‌كند و يا موفق به تكرار نمي‌شود، امر و نهي واجب نيست.

د. امر و نهي، سبب ضرر جاني يا آبرويي يا ضرر مالي قابل توجه، به خودش يا نزديكان، ياران، همراهان و يا ساير مؤمنان نداشته باشد.

7. وظيفه زائران در رابطه با تخلفات رفتاري موسم

سزاوار است، كسي كه به معروف امر مي‌كند و از منكر جلوگيري مي‌كند:

153

* مانند طبيبي دلسوز و پدري مهربان باشد.

* قصد خود را خالص كند و تنها براي رضاي خداوند اقدام كند، و عمل خود را از هرگونه برتري‌جويي پاك كند.

* خود را پاك و منزه نداند، چه بسا همان شخصي كه اكنون خطايي از او سرزده است، داراي صفات پسنديده‌اي باشد كه مورد محبت الهي است، هرچند اين عمل او هم اكنون ناپسند و مورد غضب الهي باشد.

خودآزمايي

1. معروف و منكر به چه معني است؟

2. از نظر امامان معصوم عليهم السلام امر به معروف و نهي از منكر چه اهميتي دارد؟

3. مراتب امر به معروف و نهي از منكر كدامند؟

4. امر به معروف و نهي از منكر چه شرايطي دارد؟

5. زائران در رابطه با تخلفات رفتاري موسم چه وظيفه‌اي دارند؟

154

155

درس بيست و يكم

اقسام غسل(ويژه خواهران)

اهداف آموزشي

انتظار مي‌رود خواهران با مطالعه اين درس:

ـ با انواع غسل‌ها آشنا شوند.

ـ احكام مربوط به غسل‌ها را بدانند.

ـ مسأله‌هاي مهم مربوط به غسل‌ را بشناسند.

ـ با احكام طواف و نماز و روزه در مواقعي كه غسل واجب دارند، آشنا شوند. 1. غسل حيض (قاعدگي)

زماني كه خونريزي قاعدگي قطع شود، زن بايد براي نماز و ساير كارهايي كه نياز به طهارت دارد غسل كند.

نشانه‌هاي خون حيض

* قبل از بلوغ ديده نمي‌شود و اگر دختري قبل از بلوغ خوني ببيند

156

حكم حيض ندارد.⁽¹⁾

* زن‌هاي سيده پس از 60 سالگي و زن‌هاي غير سيده پس از 50 سالگي2، خون حيض نمي‌بينند و چنان‌چه پس از آن سنين خوني ببينند حكم حيض ندارد.

* دوره قاعدگي كمتر از سه روز نيست، پس اگر جريان خون قبل از سه روز قطع شود حكم حيض ندارد.

* دوره قاعدگي بيش از ده روز طول نمي‌كشد و چنان‌چه خونريزي بيش از ده روز طول بكشد، پس از ده روز حكم حيض ندارد.

* خونريزي در سه روز اول به طور مستمر مي‌باشد ـ هرچند در داخل، خون باشد و بيرون نيايد ـ پس اگر مثلاً دو روز خون ببيند سپس به طور كامل قطع شود و يك روز ديگر دوباره خون ببيند، از آغاز، حيض نبوده است.

* فاصله دو حيض حداقل ده روز مي‌باشد، پس اگر بعد از تمام شدن دوره قاعدگي قبل از آن‌كه ده روز فاصله شود خون ببيند، خون دوم حكم حيض ندارد.

* خون حيض معمولاً غليظ و گرم و پررنگ است و با فشار و كمي

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . ممكن است دختري بالغ باشد ولي خونريزي قاعدگي نداشته باشد چون وراثت و تغذيه و آب و هوا هم در اين مسأله تأثير دارد، چنان‌چه امروزه معمولاً نخستين خونريزي دخترها در سنين 12 يا 13 سالگي مي‌باشد.

2 . به فتواي برخي از فقهاء، زن‌هاي سيده و غير سيّده پس از 60 سالگي يائسه مي‌شوند.

157

سوزش بيرون مي‌آيد.

احكام دوران قاعدگي

الف. در مدت قاعدگي، اين كارها بر بانوان حرام است:

* نماز و طواف كعبه؛

* كارهايي كه بر جُنب حرام است؛ مانند توقف در مسجد؛

* آميزش با همسر، براي زن و مرد، هر دو حرام است.

ب. در ايام قاعدگي نماز و روزه بر زن واجب نيست، و نمازها قضا ندارد، ولي قضاي روزه‌هاي واجب را بايد پس از ماه مبارك رمضان بجا آورد.

ج. خوردن قرص در ايام حج يا بعضي مواقع كه زن‌ها ميل دارند عادت ماهيانه نداشته باشند در صورت مضر نبودن اشكال ندارد.

وظيفه زن، هنگام شروع خونريزي

ش	چگونگي جريان خون	وظيفه
1	تاكنون خونريزي قاعدگي نداشته، مانند دختري كه خونريزيش براي اوّلين مرتبه شروع شده. (مبتدئه)	در اين سه صورت از ابتداي خونريزي اگر نشانه‌هاي خون قاعدگي را دارد، يا يقين كند تا سه روز طول مي‌كشد بايد آن را حيض به حساب آورد و به احكام آن عمل كند.
2	اوّلين خونريزي قاعدگي او نيست ولي هنوز عادت منظمي پيدا نكرده است. (مضطربه)
3	خونريزي قاعدگي او از نظر تعداد روزها منظم است مثلاً هميشه پس از 5 روز خونريزي پاك مي‌شود ولي از نظر وقت شروع خونريزي منظم نشده است. (عدديه)
ش	چگونگي جريان خون	وظيفه
4	خونريزي قاعدگي از نظر تعداد روزها منظم نيست؛ مثلاً گاهي پس از 5 روز خونريزي پاك مي‌شود و گاهي پس از 6 روز، ولي از نظر وقت شروع خونريزي منظم است؛ مثلاً هميشه 25 روز پس از پاك شدن دوباره خونريزي شروع مي‌شود. (وقتيّه)	در اين دو صورت، چون وقت شروع خونريزي مشخص است، از ابتداي شروع بايد آن را حيض به حساب آورد و به احكام آن عمل كند.
5	خونريزي قاعدگي او هم از نظر تعداد روزها و هم از نظر وقت شروع خونريزي شروع مي‌شود و پس از 5 روز قطع مي‌گردد. (وقتيّه عدديه)
6	عادت منظمي در خونريزي داشته است ولي اكنون آن را فراموش كرده است. (ناسيه)	اگر نشانه‌هاي خون قاعدگي را دارد يا يقين كند كه 3 روز طول مي‌كشد، بايد آن را حيض به حساب آورد و به احكام آن عمل كند.

158

2. غسل استحاضه و اقسام آن (قليله، متوسطه و كثيره)

يكي ديگر از خون‌هايي كه گاهي اوقات از رحم دختر يا زن بيرون مي‌آيد »استحاضه« است. خون استحاضه معمولاً زرد رنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بيرون مي‌آيد و غليظ نيست، ولي ممكن است گاهي، پررنگ و گرم و غليظ باشد و با فشار بيرون آيد.

به زني كه خونريزي استحاضه دارد، مُستحاضه گويند.

159

اقسام استحاضه

خون استحاضه براساس كمي و زيادي آن، به سه دسته تقسيم مي‌شود: قليله، متوسطه و كثيره. بر پايه اين تقسيم، وظيفه زن نيز متفاوت است.

3. وظايف مستحاضه نسبت به نماز و طواف

وظيفه مستحاضه قليله

اگر جريان خون تنها يك طرفِ پنبه را آلوده كرده باشد و به درون آن نفود كرده ولي از طرف ديگر ظاهر نشده، قليله است و زن بايد براي نماز، بدن را تطهير كرده و بنابر احتياط واجب پنبه را عوض كند و وضو بگيرد. بنابراين استحاضه قليله، غسل ندارد.

وظيفه مستحاضه متوسطه

اگر خونريزي به قدري است كه به درون پنبه نفوذ كرده و از طرف ديگر آن ظاهر شده ولي لباس يا پارچه روي پنبه را آلوده نكرده باشد، استحاضه متوسطه است و زن بايد براي نماز افزون بر وظايفي كه براي قليله گفته شد، براي آن نمازي كه قبل از آن يا در بين آن مستحاضه شده است غسل كند و تا زماني كه خونريزي مستحاضه متوسطه ادامه دارد هر روز قبل از نماز صبح غسل كند. بنابراين، در استحاضه متوسطه در هر شبانه روز يك غسل كافي است، اما پس از قطع خونريزي نيز بايد غسل كند.

160

وظيفه مستحاضه كثيره

اگر خونريزي به قدري است كه به پنبه نفوذ كرده و از طرف ديگر آن ظاهر شده و لباس يا پارچه روي پنبه را آلوده كرده، استحاضه كثيره است و زن بايد براي هر نماز علاوه بر وظايفي كه براي قليله گفته شد، دستمال را عوض كند يا آب بكشد و غسلي هم انجام دهد ولي اگر نماز ظهر و عصر را با هم بخواند و فاصله نيندازد، يك غسل براي هر دو كافي است و هم‌چنين براي نماز مغرب و عشا.

چند مسأله

1. مستحاضه متوسطه و كثيره نيز بايد پس از قطع خونريزي غسل كنند.

2. غسل استحاضه با ساير غسل‌ها تفاوتي ندارد مگر در نيت.

3. با غسل استحاضه نمي‌توان نماز خواند، بلكه بايد علاوه بر غسل وضو هم بگيرد.

4. وظايف بانوان هنگام حيض و نفاس در رابطه با نماز، روزه و طواف:

اگر زن در ايام عادت ماهانه، طواف بجا آورد، باطل است.

طهارت از حدث شرط طواف مستحبي نيست، ولي زن حايض و نفساء چون نبايد به مسجدالحرام وارد شوند، نمي‌توانند طواف مستحبي بجا آورند.

اگر سهواً يا از روي غفلت و يا به جهت ندانستن مسأله، طواف را

161

بي‌وضو يا با حال جنابت يا حيض يا نفاس بجا آورد، باطل است.

اگر زني قبل از احرام يا هنگام احرام و در بين اعمال عمره يا حج حايض شود، وظايف خاصي دارد، كه در مناسك حج آمده است، به آن‌ها مراجعه كند و يا از روحاني كاروان سؤال نمايد.

مستحاضه قليله براي انجام طواف واجب و نماز آن، بايد مانند نمازهاي يوميه، بدن و لباس را تطهير كند و وضو هم بگيرد.

مستحاضه متوسطه، به علاوه كارهاي قليله، بايد براي طواف و نماز طواف، غسل استحاضه انجام دهد، و بنابر احتياط واجب، به غسلي كه براي انجام نمازهاي يوميه بجا آورده اكتفا نكند.

مستحاضه كثيره بايد تمام وظايفي كه براي نماز يوميه انجام مي‌دهد، براي طواف واجب و نماز آن نيز جداگانه انجام دهد، و احتياط واجب آن است به وظايفي كه براي نمازهاي يوميه انجام داده اكتفا نكند.

خود آزمايي

1. نشانه‌هاي خون حيض كدامند؟

2. استحاضه چيست؟ و انواع آن كدامند؟

3. وظايف مستحاضه نسبت به نماز و طواف كدامند؟

4. وظايف بانوان هنگام حيض و نفاس در رابطه با نماز، روزه و طواف چيست؟

5. در مدت قاعدگي، چه كارهايي بر بانوان حرام اس

مقصد:
تصویر امنیتی:

ارسال ایمیل